5 - көрініс. 6-көрініс

5 - кө рініс

Сахнаның сыртында Ағ ыбай, Бұ қ арбай, Жоламандардың " жү р, жү р бері" деген дауыстары. Осы кезде жау сырнайы қ айтадан ө ктеп, ү сті ү стіне екіленіп шығ ады.

Ағ ыбай (дауыстап, сыртта). Уа, қ азақ қ а қ арағ ан қ ол атаулы, бері кел. Жиыл-жиыл мұ нда!

Бұ қ арбай. Уай, бері тарт... Тартың дар бері... Сендерге айтылатын сө з бар.

Жоламан. Уай, тарамаң дар, тоқ талатын шақ емес. Бері кел... Жү р мұ нда... (Тағ ы да дауыстар. ) Уа, мұ нда, мұ нда жү рің дер... Бері жү рің дер... Жү рің дер хан алдына.

Бұ қ арбай (сыртта). Қ ол-қ олың мен. Жігің ді бұ збай кел, тү ге... (Ә скер сахнаның екі жағ ынан бө лек-бө лек кеп иін тіресіп тұ рады. Хан қ асына Бопай, Бұ ғ ыбай, Жоламан, Қ ұ дайменде келіп тұ рады. Осылармен қ атар Рү стем, Байұ зақ, Сыпатай келіп шығ ады. Бұ л уақ ытта жау сырнайы ө ктей береді. Жаң а дауысқ а салғ андай. )

Кене (Байұ зақ қ а). Кешеден мына бір сырнай даусы жоқ еді... Жаң а шығ а бастады... Бұ нысы кім сиырша мө ң іреген?

6-кө рініс

Рү стем. Хан, кешеден бері қ ырғ ыздың шабағ ымен шарпысып жатыр едік, шаяны жаң а келді білем. Бұ л сырт қ ырғ ызын жиып келген Орман (Сыпатайғ а. ) Жү регі шайлығ а берсін.

Сыпатай (ақ ырын). Жақ сы айттың, тө ре!.. (Сол кезде ақ боз атқ а мінген, екіленіп бастырып Науан шығ ады. Басында қ ұ ндыз бө ркі бар. Сыртқ ы қ ұ ндыз ішіктің оң жең ін беліне қ ыстырып алғ ан. Қ олында найза, мойнында мылтық, жанында қ ылыш. Бір жағ ында садақ тың қ орамсағ ы, жанында садақ бар. Келеді. )

Дауыстар: " Науан, Науан!.. Батыр Науан келеді".

Науан. Уай, қ азақ тың баласы! Кенекем бастағ ан игілікке етек-жең ің ді тү ріп, қ атын, бала, ел-жұ ртың ды тастап еріп шығ ып ең. Бұ л жол қ алың қ азақ тың қ амын ойлап сынғ а шық қ ан жол еді. Ө лмеймін, сау қ айтамын деп шық қ амыз жоқ. Осы игілік жолында ө лсем арманым жоқ деп шығ ып ең. Еркек тоқ ты қ ұ рбандық емес пе едің? Иық қ а шығ арып қ ойғ анымыз ба мына жауды. Кө здеген ө ріске жетпей жығ ылып, жапырылып қ алғ анымыз ба? Енді қ азақ бұ дан соң бірігіп белге шығ ар ма? Біз қ орғ анып қ орқ ып тоқ тасақ, ел жағ асы жығ ылып жасып сө ніп кетпес пе? Ақ бата беріп аттандырып, сеніп шығ арғ ан серкесі біз емес пе ек? Ө лім бе еді біздің іркілетін жеріміз. Абылай аспас асу деп тұ р ананы! (Қ ылышын жалаң датып суырып алып, нұ сқ ап тұ рып. ) Неге содан аспай тұ рмыз ә лі кү нге... Екіленіп ұ мтылсақ аспайтұ ғ ын несі бар? Аса алмасақ, сол асуды мегзеп ө лсекші... Шық тым мына мен иә ө лімге, иә бақ қ а. Ө лсем ө кінбей ө лемін. Мынау ақ боз атқ а қ ызыл қ аным жарассын. Кенекем бастағ ан ақ жолдың айтқ ан тоқ тысы болып ө лемін... Ол арқ ар ұ ранды, тө ренің жолы! Ел болатының шын болса, елу жігіт артымнан ер... Иә бабам, Абылай аруағ ы, қ айдасың? Қ олда... қ олдай кө р! (Қ ылышын кө теріп, екіленіп басып, тарта береді. )

Нысанбай (айғ айлап). Уай, жалғ ызым... Жалын жұ тқ ан жалғ ызым. Сенен басқ а ұ л туды ма қ азақ тан?.. Жар бола кө р, иә қ ұ дай... (Жылап жібереді. Наурызбай шығ уғ а жақ ындап, артына қ арап тұ рады. )

Ағ ыбай. Уай, тә уекел қ ыл да тас жұ т, ажал келмей ө лмек жоқ... Ердім міне мен Науанғ а... Шық еркекпін дегенің...

Бұ қ арбай. Мен неге қ аламын? Мен де еремін.

Қ ұ дайменде. Бұ л дү ниеде екі ө лмек жоқ, екі айналып келмек те жоқ. Қ алғ аным да ө лгенім. Барып ө лем онан да... Кеттім мен де... (Бұ лардың бә рі қ аруларын асынып қ амданып жатады. )

Бірнеше дауыс (Екі жақ тағ ы аз ғ ана батырлар дауысы. ) Мен де ердім мен де... мен де.. Кеттім. Кеттік Науанның артынан... Соң ында ө леміз. Науанның... Кеттік... Жү р... Жү р... баста...

Науан. Елу-ақ жігіт керек. Ер, олай болса, артымнан. (Тартып береді. Екі жақ тағ ы қ олдан жапырлап кө п жұ рт артынан шұ бырады. )

Сол дауыстар. Иә, аруақ... иә, бақ... Жусат!.. Жусат! Енді! (Алысқ а тасырлатып кетіп бара жатқ ан кө п қ олдың дауысы естіліп жатады. )

Жоламан. Жолдарың болсын... Елу емес, жү зден аса жігіт кетті. (Ө зге мұ нда қ алғ ан қ ол арттарынан қ арап тұ рады. )

Кене (аз ү ндемей отырып барып, қ асындағ ы Жоламан, Байұ зақ, Бұ ғ ыбайларғ а). Сорлы, менің ашуым мен қ айратым екені рас еді.. Атаның жалаң аш намысын уыстап туғ ан ұ лы еді бұ л. Ашуы мен қ айратына ақ ылы тең болса, менің орным осынікі еді... Кезенген жаумен кескілесіп тұ рып ө лісуге шыдайтын ұ л болмаса, сондай ұ лды туғ ызып тұ рғ ан ел болмаса, қ азақ тың қ ай ісі ө рге басар дейсің? Жолы болсын сорлының! Қ араң даршы!.. (Жоламан, Бұ ғ ыбай барып кө зін салып қ арап тұ рады. )

Жоламан. Араласты, араласты барып...

Дауыстар. Тобымен барып араласты... Жау сырнайы басылып қ алды... Жау тобы шашырай бастады...

(Бағ анағ ы Дулат 1, 2, 3 жігіттер. )

Бірінші. Дулат ерген жоқ қ ой осы.

Екінші. Е, ә лгі есерсоқ батырлары ө здерінің.

Ү шінші. Елуден артық емес ерген кісі. Соң ғ ы тұ яқ серпуі ғ ой.

Бірінші (қ арап). Ой, ана жақ жапырыла бастады. Қ ырғ ыз қ олы кө п-ақ еді. Мыналарың тық сырып бара ма қ алай, бұ несі?!

Екінші. Жан ашуы ғ ой. Бірінші. Қ ап, қ ап (басын шайқ айды. ) Екінші. Е, неге ө кіндің?

Бірінші. Ө кінбесі бар ма? Бағ анағ ы кемпір жетті ғ ой сол сө збен?

Екінші, Ү шінші. Ойпырмау, ойбай-ай, рас соның ө зінен болмаса игі еді.

Бірінші. Қ ырғ ыз кө бі бізге сеніп дегенінен шық қ аны боса қ айттік, ө тірікші боламыз ба? Хан ү шін алдағ ан боп кө рінсек масқ ара ғ ой! Уә демен қ айтарып жібердік.

Жоламан. Уа, сү йінші... сү йінші... Жау қ ашты... жау қ ашты.

Кө п дауыс. Жау қ ашты, жау қ ашты!.. Иә, аруақ!.. Иә, аруақ!.. Иә, аруақ! (Қ ол екіленіп қ озғ алақ тай бастайды. Кене жылдам басып сахнаның тө ріндегі тасқ а шығ ып қ арап алып, айналадағ ы қ олғ а. )

Кене (айғ айлай). Уа, ө лімге, абиұ рғ а да ортақ болғ ан достарым! Ажалдан бұ рын кісі ө летін болса, ө лмес пе еді, аналар?.. Не тұ рыс бар... Не аяну бар енді?.. Жол болғ анның алды осы. (Қ ылышын суырып алып, басына кө теріп. ) Жең ілді, қ ашты, міне қ ырғ ыз... Бет қ аратпа тарт енді артымнан. Бастатқ ан елім, шыбын жаным сенің алдың да шық сын. Кө р міне, сенен аяп қ алғ ан тү гім жоқ. (Бұ л уақ ытта қ ол кернеп ілгері ентелейді. ) Иә, бабам Абылай!.. (Тү се жө неліп. ) Абылай!.. Абылай!..

Қ алың жұ рт (жосылып шулап). Абылай!.. Абылай!.. Жау қ ашты... Жау қ ашты... (Сатыр-сұ тыр жұ рттың бә рі кетіп жатады. Жоламан, Бопайлар да кеткен. Сыпатай, Байұ зақ қ ана қ алады. Жұ рт кетіп арылып қ алғ анда, Рү стем шығ ады. )

⇐ Предыдущая 17 18 19 20 212223 24 25 26 Следующая ⇒