4. Ойлау дағдыларының деңгейі
| Дағ дылар тобы
| Ойлау дағ дылары
ның дең гейі
| Сипаттама
| Сұ рақ тар тү рі
| | Тың далым мен айтылым
| Білу жә не тү сіну
Қ олдану
Жоғ ары дең гей дағ дылары
| - мә тін ү зінділері бойынша болжам жасау, тиісті ақ паратты анық тайды;
- мамандандырылғ ан тар аядағ ы арнайы мә тіндердегі (дә ріс, интервью, пікірталас, мақ ала, бейнебаян) мақ сатты аудиторияғ а арналғ ан терминдер мен ұ ғ ымдарды, тілдік оралымдарды, мә тін ү зінділерін талдайды;
- тың далғ ан мә тіндегі ақ паратты ғ аламдық (отандық ) мә селелермен байланыстыра білу, салыстыру, факті мен кө зқ арасты ажыратады;
- мә тінде кө терілген мә селені, автор позициясын (қ оғ амдық -саяси, ғ ылыми) талдай отырып, негізгі ойды анық тайды;
- мә тінде кө терілген мә селеге автор мен оқ ырманның қ арым-қ атынасын ескере отырып, талқ ылау сұ рақ тарын қ ұ растырады жә не сыни тұ рғ ыда бағ алайды;
- коммуникативтік жағ даятқ а сай кө пшілік алдында дұ рыс сө йлейді, тың даушыларғ а ық пал ете білу, шешен сө йлейді.
| Ауызша толық жауапты қ ажет ететін сұ рақ тар
| | Оқ ылым жә не ә деби тіл нормалары
| Білу жә не тү сіну
Қ олдану
Жоғ ары дең гей дағ дылары
| - ә ртү рлі графиктік мә тіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, шартты белгі) мә ліметтерді салыстырып талдау, негізгі ү рдістерді анық тайды;
- таза ғ ылыми стильді тілдік қ ұ ралдар арқ ылы таниды (терминдер, ұ ғ ымдар, шартты белгілер, синтаксистік қ ұ рылымы);
- таза ғ ылыми стильдегі дә ріс, интервью, мақ ала, баяндама, тезис, аннотация, рецензияның қ ұ рылымы мен рә сімделуін білу, жанрлық ерекшеліктерін талдайды;
- ә ртү рлі стильдегі (ғ ылыми, ресми іс-қ ағ аздар, публицистикалық, ауызекі сө йлеу, кө ркем ә дебиет стилі) мә тіндердің тақ ырыбын, автор кө зқ арасын, мақ сатты аудиторияғ а сә йкес қ ызметін, қ ұ рылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдайды;
- мә тіндегі негізгі ойды анық тайды, берілген мә ліметтер мен пікірлерді ө ң деу жә не толық тырады;
- белгілі бір мақ сат ү шін оқ ылым стратегияларын жү йелі қ олданады;
- БАҚ, энциклопедиялық, ғ ылыми-кө пшілік, ғ ылыми ең бектерден деректерді ала білу, сілтеме жасайды, дә йексө з келтіру жолдарын біледі.
| Жазбаша толық жауапты қ ажет ететін сұ рақ тар
| | Жазылым жә не ә деби тіл нормалары
| Білу жә не тү сіну
Қ олдану
Жоғ ары дең гей дағ дылары
| - жоспар тү рлерін қ ұ райды (кү рделі, тезистік, тірек-схема тү ріндегі жоспар);
- таза ғ ылыми стильдің жанрлық жә не стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік қ ұ ралдарды орынды қ олданып, мақ ала, интервью, тезис, аннотация, рецензия жазу;
- мә тін қ ұ рылымын сақ тай отырып, ә ртү рлі графиктік мә тіндегі деректерді салыстырып, маң ызды тұ стары мен ү рдістерді талдап жазу, ө зіндік тұ жырым жасау;
- қ ажетті ақ параттарды орынды қ олданып, кө терілген мә селе бойынша ө з ойын дә лелдеп эссе жазу (дискуссивті эссе, аргументативті эссе);
- оқ ылым жә не тың далым материалдары бойынша тү ртіп жазудың (конспектілеудің ) ә ртү рлі жолдарын мең геру арқ ылы негізгі ақ паратты іріктеу;
- ә ртү рлі тақ ырып бойынша кө ркемдегіш қ ұ ралдарды ұ тымды қ олданып, шығ армашылық жұ мыстар (ө лең, ә ң гіме, естелік, шығ арма) ұ сына білу;
- жазба жұ мысын абзац пен бө ліктерге бө лу, ойын (ақ парат, идея) дұ рыс жү йелеп, логикалық жә не стильдік тү зетулер енгізу, редакциялау);
- мә нмә тін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормағ а сай жазу;
- сө йлеу ағ ымындағ ы интонацияның қ ұ рамдас бө ліктері: ә уен, ә уез, тембр, қ арқ ын, кідірісті сө йлеу мә неріне сай қ олдану;
- белгілі бір тақ ырып аясында тілдегі кө ркемдік қ ұ ралдарды орынды пайдалану: кө ркемдеу, айшық тау, дə лелдеу, сө здерді сұ рыптайбілу (образды-эстетикалық );
- мә тін нормаларын сақ тап жазу (мә тін қ ұ рылымы, абзац, мә тін бө ліктері, тақ ырып);
- мә тін жә не мә тін ү зінділері дең гейінде тыныс белгілерін қ олдана білу.
| Жазбаша толық жауапты қ ажет ететін сұ рақ тар
|
|
