ыс, ерте көктем, кеш күз) [30, 96].

(Қыс, ерте көктем, кеш күз) [30, 96].

№ 15

Тақырыбы: «Құстар келді»

Мақсаты: Құстар туралы түсінік беру.

Дидактикалық материал: Құстар туралы өлең.

Әдістеме: Мұғалім тек құстардың атын атайды, бірақ егер ол кенеттен қателессе, онда балалар таптап немесе қол соғуы керек.

Мысалы. Құстар келді: көгершіндер, сиськи, шыбындар мен жылдамдар.

Балалар аяқасты -

Не дұрыс емес? (шыбындар)

- Ал шыбындар кім? (жәндіктер)

- Құстар келді: көгершіндер, сиськи, лейлек, қарға, джекда, макарон.

Балалар аяқ асты.

- құстар келді: көгершіндер, суырлар ...

Балалар аяқ асты. Ойын жалғасуда.

Құстар келді:

Көгершіндер,

Тіпті үкі - бұл үкілер

Аққулар, жұлдызқұмарлар.

Сіздердің барлығыңыз керемет.

Нәтижесі: мұғалім балалармен бірге қоныс аударатын және қыстайтын құстарды нақтылайды.

№ 16

Тақырыбы: «Бұл қашан болады?»

Мақсаты: Балаларға жыл мезгілдерінің белгілерін ажырата білуге үйрету. Поэтикалық сөздің көмегімен әр мезгілдің сұлулығын, маусымдық құбылыстардың алуан түрлілігін және адамдардың іс-әрекетін көрсет.

Дидактикалық материал: Әр балаға көктем, жаз, күз және қыс пейзаждары бейнеленген суреттер, жыл мезгілдерінің өлеңдері.

Әдістеме: Мұғалім өлең оқиды, ал балалар өлең айтып отырған жыл мезгілін бейнелейтін суретті көрсетеді.

Көктем.

Шөптердің қалақтары жолға жақын аралықта жол ашады.

Адырдан ағын ағады, қар ағаштың астында жатыр.

Жаз.

Ал жарқын және кең

Біздің тыныш өзен.

Жүзуге, балық шашуға жүгірейік ...

Құлау.

Сарғайып сарғайып, шабындықтағы шөп,

Далада тек қыс жасылданып жатыр.

Бұлт аспанды жауып тұрады, күн жарқырамайды,

Жел далада улайды

Жаңбыр жауады.

Қыс.

Көк аспан астында

Керемет кілемдер

Күн сәулесінде жылтыр, қар жатыр;

Мөлдір орманның өзі қара түске боялады

Шырша аяздан жасылға айналады,

Өзен мұздың астында жарқырайды.

№ 17

Тақырыбы: «Жануарлар, құстар, балықтар»

Мақсаты: Дағдыларын бекіту, аңдарды, құстарды, балықтарды жіктеу.

Дидактикалық материал: Доп.

Әдістеме:

1-нұсқа: Балалар шеңберге тұрады. Ойыншылардың бірі бір затты алып, оң жақтағы көршісіне береді: «Міне құс. Құстың қандай түрі? «

Көрші тақырыпты қабылдап, тез жауап береді (кез-келген құстың аты).

Содан кейін ол сол сұрақты қоя отырып, затты басқа балаға береді. Ойынға қатысушылардың білімі таусылғанша тақырып шеңбер бойымен беріледі.

Олар балықтарды, жануарларды атай отырып, дәл осылай ойнайды. (сіз бірдей құстың, балықтың, аңның атын атай алмайсыз).

2-нұсқа: Мұғалім допты балаға лақтырып, «құс» сөзін айтады. Допты ұстап алған бала белгілі бір тұжырымдаманы, мысалы, «торғай» алып, допты артқа тастауы керек. Келесі бала құстың атын атауы керек, бірақ оны қайталамауы керек.

«Жануарлар» және «балықтар» сөздері бар ойын ұқсас түрде жүзеге асырылады.

№ 18

Тақырыбы: «Ненің қай жерде өсетінін тап»

Мақсаты: Балалардың өсімдіктердің атаулары мен өсетін жерлері туралы білімдерін нақтылау; зейінін, зеректігін, есте сақтау қабілетін дамыту.

Дидактикалық материал: Доп.

Әдістеме: Балалар биік орындықтарға отырады немесе шеңберге тұрады. Мұғалім немесе бала допты балалардың біріне лақтырып, осы өсімдіктің өсетін жерін атайды: бақша, көкөніс бағы, шабындық, дала, орман.

№ 19

Тақырыбы: «Жануарды жатқызу»

Мақсаты: Балалардың үй жануарлары туралы білімдерін бекіту. Ең типтік белгілермен сипаттауға үйрету.

Дидактикалық материал: әр түрлі жануарлардың суреттері (әрқайсысы екі данада).

Әдістеме: суреттердің бір данасы тұтас, ал екіншісі төрт бөлікке кесілген. Балалар тұтас суреттерді қарайды, содан кейін олар кесілген бөліктерден, бірақ үлгісіз жануарлардың бейнесін құрастыруы керек.

№ 20

Тақырыбы: «Неден тұрады?»

Мақсаты: Балаларға зат жасалған материалды анықтауға үйрету.

Дидактикалық материал: ағаш куб, алюминий тостаған, шыны ыдыс, металл қоңырау., Кілт және т.б.

Әдістеме: Балалар сөмкеден әртүрлі заттарды шығарады және әр зат неден жасалғанын көрсете отырып, оларды атайды.

№ 21

Тақырыбы: «Болжам - ка»

Мақсаты: Балалардың жұмбақтарды болжай алу, ауызша бейнені суреттегі бейнемен байланыстыру қабілетін дамыту; балалардың жидектер туралы білімдерін нақтылау.

Дидактикалық материал: әр балаға жидектер бейнеленген суреттер. Жұмбақтар кітабы.

Әдістеме: Әр баланың алдындағы үстелге жауаптардың суреттері ілулі. Мұғалім жұмбақ жасайды, балалар сурет-жауап іздейді және алады.

№ 22

Тақырыбы: «Жеуге жарамды - жеуге жарамсыз»

Мақсаты: жеуге болатын және жеуге жарамсыз саңырауқұлақтар туралы білімдерін бекіту.

Дидактикалық материал: Қоржын, жеуге жарайтын және жеуге жарамсыз саңырауқұлақтар бейнеленген заттық суреттер.

Әдістеме: Әр баланың алдындағы үстелге жауаптардың суреттері ілулі. Педагог саңырауқұлақтар туралы жұмбақ жасайды, балалар іздейді және себетке жеуге болатын саңырауқұлақтың суретін-жауабын салады

№ 23

Тақырыбы: «Өз тасыңды тап»

Мақсаты: тактильді сезімдерді, зейінді, есте сақтауды дамыту.

Дидактикалық материал: Тастар коллекциясы.

Әдістеме: әр бала коллекциядан өзіне ұнайтын тасты таңдайды (егер бұл ойын көшеде ойналса, оны табады), мұқият тексереді, түсін есте сақтайды және бетіне тигізеді. Содан кейін барлық тастар бір үйіндіге салынып, араластырылады. Міндет - сіздің тасыңызды табу.

№ 24

Тақырып: «Гүлдер дүкені»

Мақсаты: Түстерді ажырата білу, тез атау, өзгелерден керекті гүлді табу қабілеттерін бекіту. Балаларды өсімдіктерді түсі бойынша топтастыруға, әдемі гүл шоқтарын жасауға үйрету.

Дидактикалық материал: жапырақшалар, түрлі-түсті суреттер.

№ 25

Тақырып: «Төртінші қосымша»

Мақсаты: Балалардың жәндіктер туралы білімдерін бекіту.

Дидактикалық материал: жоқ

Әдістеме: Мұғалім төрт сөзді атайды, балалар қосымша сөз атауы керек:

1 нұсқа:

1) қоян, кірпі, түлкі, қоңыз;

2) паук, жұлдызқұрт, сиқыр;

3) көбелек, инелік, енот, ара;

4) шегіртке, торғай, торғай, май қоңызы;

5) ара, инелік, енот, ара;

6) шегіртке, торғай, торғай, маса;

7) тарақан, шыбын, ара, қоңыз;

8) инелік, шегіртке, ара, мидай;

9) бақа, маса, қоңыз, көбелек;

10) инелік, күйе, қоңыз, торғай.

2-нұсқа: Мұғалім сөздерді оқиды, ал балалар қайсысы құмырсқаға сәйкес келетіндігі туралы ойлануы керек (бамбар ... ара ... тарақан).

Сөздік: құмырсқа илеуі, жасыл, желбезек, бал, жалтару, еңбекқор, қызыл белдік, белбеу, тітіркендіргіш, ара ұясы, түкті, қоңырау, өзен, шырылдау, өрмек торы, жалпақ, тли, зиянкестер, “ұшатын гүл”, ұя, сыбызғы, инелер, «Секіру чемпионы», түрлі-түсті, үлкен көзді, қызыл, жолақты, үйір, нектар, тозаң, шынжыр, қорғаныш түсі, тежегіш бояуы [31, 32-35].

№ 26

Тақырыбы: «Планеталарды дұрыс орналастырыңыз»

Мақсаты: Негізгі планеталар туралы білімдерін бекіту.

Дидактикалық материал: Тігісі бар белдеу - әр түрлі ұзындықтағы ленталар (9 дана). Планеталар бейнеленген шляпалар.

Бұл планетада өте ыстық

Мұнда болу қауіпті, достар.

-Біздің ең ыстық планетамыз қандай, ол қай жерде орналасқан? (Меркурий, өйткені ол күнге жақын).

Бұл планетаны қатты суық,

Күн сәулесі оған жылулықпен жете алмады.

-Бұл қандай ғаламшар? (Плутон, өйткені ол күн сәулесінен ең алыс және барлық планеталардың ең кішісі).

№ 27

Тақырыбы: «Кім не жейді?»

Мақсаты: Балаларға білімді бекіту, жануарлар не жейді. Танымдық қызығушылықты дамыту.

Дидактикалық материал: дорба.

Өткізу әдісі: Қапшықта: бал, жаңғақ, ірімшік, тары, алма, сәбіз және т.б.

Балалар жануарларға азық-түлік алады, кім үшін, кім не жейді деп болжайды.

№ 28

Тақырыбы: «Пайдалы - пайдалы емес»

Мақсаты: Пайдалы және зиянды өнімдер туралы түсініктерді жинақтау.

Дидактикалық материал: Өнім карталары.

Әдістеме: бір үстелге пайдалысын, ал екіншісіне пайдалы емес нәрсені жайып салыңыз.

Пайдалы: оралған сұлы, айран, пияз, сәбіз, алма, қырыққабат, күнбағыс майы, алмұрт және т.б.

Сау емес: чиптер, майлы ет, шоколад, торт, фанта және т.б.

№ 29

Тақырыбы: «Дәрілік өсімдіктер»

Мақсаты: Дәрілік өсімдіктер туралы білімдерін бекіту.

Дидактикалық материал: Өсімдіктер салынған карточкалар.

Әдістеме: Мұғалім себеттен өсімдіктерді алып, балаларға көрсетеді, ойын ережелерін нақтылайды: дәрілік өсімдіктер бар. Мен сендерге бір өсімдікті көрсетемін, ал сендер бұл туралы білетіндеріңнің бәрін айтуың керек. Ол өсетін жерді атаңыз (батпақ, шалғындық, сай).

Мысалы, түймедақ (гүлдер) жазда жиналады, жолжелкен (тек аяғы жоқ жапырақтары жиналады) көктемде және жаздың басында, қалақай тек өсетін кезде көктемде (балалардың 2-3 әңгімесі) жиналады.

№ 30

Тақырыбы: «Мен қандай жануармын?»

Мақсаты: Африкадағы жануарлар туралы білімдерін бекіту. Қиялды дамыту.

Дидактикалық материал: жоқ

Әдістеме:

1 нұсқа: Ойынға жігіттер тобы қатысады, ойыншылардың саны шектеулі емес. Топтың жетекшісі бар. Ойыншылардың бірі қысқа қашықтыққа кетіп, бұрылып, оны шақырғанша күтеді. Жігіттер тобы өз ара аң туралы айтады, яғни. олар қандай аң болады.

2-нұсқа: Жүргізушінің сұрақтарына жауап беріңіз. Сонымен, аң ойластырылады, қатысушы шақырылады, ойын басталады.

Қатысушы ойыншылар тобына сұрақтар қояды, мысалы: жануар кішкентай ма? жорғалай алады ма? секіру? оның үлпілдеген жүні бар ма? және т.б.

Жігіттер, өз кезегінде, жүргізушіге «иә» немесе «жоқ» деп жауап береді. Бұл ойыншы аңды болжағанға дейін жалғасады.

№ 31

Тақырыбы: «Өсімдіктің атын атаңыз»

Мақсаты: Жабық өсімдіктер туралы білімдерін нақтылау.

Дидактикалық материал: Бөлме өсімдіктері.

Әдістеме: Мұғалім өсімдіктерге атау беруді ұсынады (оң жақтан үшінші немесе сол жақтан төртінші және т.б.). Содан кейін ойын шарты өзгертіледі («Бальзам қайда?», Т.с.с.)

Педагог балалардың назарын өсімдіктердің сабақтары әртүрлі болатындығына аударады.

- түзу, бұйра, сабағы жоқ өсімдіктерді атаңыз. Сіз оларға қалай қарауыңыз керек? Өсімдіктердің бір-бірінен тағы несімен ерекшеленеді?

- Күлгін жапырақтар қалай көрінеді? Бальзам, фикус және т.б жапырақтары қалай көрінеді?

№ 32

Тақырыбы: «Кім қай жерде тұрады»

Мақсаты: Жануарлар және олардың тіршілік ету ортасы туралы білімдерін бекіту.

Дидактикалық материал: «Живтные», «Өмір сүру орындары» карталары.

Әдістеме: Мұғалімде жануарлардың суреттері, ал балаларда әр түрлі жануарлардың тіршілік ету ортасы (шұңқыр, шұңқыр, өзен, қуыс, ұя және т.б.) бар. Мұғалім жануардың суретін көрсетеді. Бала оның қай жерде тұратындығын анықтауы керек, егер ол оның суретіне сәйкес келсе, мұғалімге картаны көрсетіп, өзіне «орналасады».

№ 33

Тақырыбы: «Ұшады, жүзеді, жүгіреді, секіреді»

Мақсаты: жабайы табиғат туралы білімдерін бекіту.

Дидактикалық материал: Әр түрлі жануарларды бейнелейтін суреттер.

Әдістеме:

1 нұсқа: Педагог балаларға тірі табиғат нысанын көрсетеді немесе атайды. Балалар бұл заттың қозғалу тәсілін бейнелеуі керек. Мысалы: «қоян» сөзі балалар орнында жүгіріп (немесе секіріп) бара бастағанда; «crucian» сөзімен - жүзетін балыққа еліктеңіз; «торғай» сөзімен - құстың ұшуын бейнелейді.

2-нұсқа: Балалар суреттерді жіктейді - ұшу, жүгіру, секіру, жүзу [32, 114-124].

№ 34

Тақырыбы: «Табиғатқа қамқор бол»

Мақсаты: Табиғат объектілерін қорғау туралы білімдерін бекіту.

Дидактикалық материал: Жанды және жансыз табиғат объектілері бар карточкалар.

Әдістеме: Үстелде немесе теру полотносында өсімдіктер, құстар, жануарлар, адамдар, күн, су және т.б. бейнеленген суреттер. Мұғалім суреттердің бірін алып тастайды, ал балалар жер бетінде жасырын зат болмаса, қалған тірі заттармен не болатынын айтуы керек. Мысалы: ол құсты алып тастайды - қалған жануарлармен, адамдармен, өсімдіктермен және т.б.

№ 35

Тақырыбы: «Орманнан жоғалып кетсе не болар еді ...»

Мақсаты: Табиғаттағы қатынастар туралы білімдерін бекіту.

Дидактикалық материал: Жабайы табиғат объектілері бар карточкалар.

Әдістеме: Мұғалім орманнан жәндіктерді алып тастауды ұсынады:

- Қалған тұрғындардың жағдайы не болар еді? Егер құстар жоғалып кетсе ше? Егер жидектер жоғалып кетсе ше? Егер саңырауқұлақтар болмаса? Ал егер қояндар орманнан кетсе?

Орманның өз тұрғындарын жақындастыруы кездейсоқтық емес екен. Барлық орман өсімдіктері мен жануарлары бір-бірімен байланысты. Олар бір-бірінсіз жасай алмайды.

2 Дидактикалық ойын табиғатпен таныстыру оқу іс-әрекетінде балалардың танымдық саласын жандандыру бойынша тәжірибелік – эксперименталдық жұмысы

2.1 Дидактикалық ойындар арқылы табиғатпен танысу іс-әрекетінде балалардың таным саласының даму деңгейін анықтау

Зерттеу мәселесіне байланысты жүргізілген тәжірибелік - эксперименттік жұмыстар Қостанай облысы, Октябрь ауылының «Шапағат» бала - бақшасының мектепке дейінгі ересек «Құлыншақ» және «Балдырған» топтарында жүргізілді. Тәжірибелік - эксперименттік жұмысқа 22 бала қатысқан болатын. Оның ішіндегі 11 бала «Құлыншақ» тобынан, ал 11 бала «Балдырған» тобынан. Жүргізілген тәжірибелік-эксперимент жұмыстың мақсаты: мектеп жасына дейінгі ересек жастағы балалардың табиғатпен танысу іс-әрекетінде дидактикалық ойындар арқылы танымдық саласын дамытуды теориялық тұрғыдан негіздей отырып, тәжірибелік сынақтан өткізу.

Зерттеу жұмысының тақырыбына байланысты үш кезеңге бөліп қарастырдық.

1. Кезең – анықтау;

2. Кезең – қалыптастыру;

3. Кезең – қорытынды.

Әдістеме 1. «Ойлан, ізде, тап» О.А.Костюченко бойынша

Бұл әдістеме баланың ойлау қабілетін, дамуын, танымын анықтайды. Зерттеуші балаға қорапшадағы суреттер үлестіріліп беріледі. Балалар, сурет бойынша дұрыс жолды анықтап, себеін түсіндірулері қажет. Төмендегі суретті анықтап, ойын жинақтауға 20 сек. беріледі. Балаларға төмендегі тақырыптар бойынша суреттер берілулері шарт.

· Жануарлар.

· Өсімдіктер.

· Заттардың түсі.

· Заттардың пішіні.

· Заттардың түсі мен пішінінен басқа белгілері.

· Адам әрекеттері.

· Адамның әрекеттерді орындау тәсілдері.

· Адамның орындалатын әрекеттерінің сапасы.

Егер бала тапсырманы орындауда қиналса, мұғалім көмектесуіне болады.

Сурет 1

Қорытындыны бағалау:

10 ұпай – бала барлық топқа жататын 40 және одан жоғары сөздерді атады.

8-9 ұпай– бала барлық топқа жататын 35-39 сөздерді атады.

6-7 ұпай – бала барлық топқа жататын 30-34 сөздерді атады.

4 – 5 ұпай – бала барлық топқа жататын 25 – 29 сөздерді атады.

2 – 3 ұпай– бала барлық топқа жататын 20-24сөздерді атады.

0-1ұпай – 19 сөзден артық атай алмады.

Даму деңгейінің қорытындысы:

10 ұпай–өте жоғары

8-9 ұпай–жоғары

4-7 ұпай–орташа

2-3ұпай - төмен

0-1ұпай - өте төмен

«Сөздерді ата» әдістемесі Кесте №1

Құлыншақ тобы	Жоғapы	Оpтaшa	Төмен	Бaлдырған тобы	Жоғapы	Оpтaшa	Төмен
Әмір Сәкен	+			Дидарұлы Олжас		+
Бақтияр Ораз	+			Нұржанов Болат			+
Жақып Майра		+		Шаймерден Әсия	+
Мырзабай Диас	+			Орынбек Гүлжан	+
Юсупова Саида	+			Нұртас Темір		+
Мамырұлы Дархан	+			Тасаболат Аружан	+
Сабыржан Нұрбек		+		Тұяқбай Аяулым	+
Мейірімов Санжар			+	Тұрсынбекқызы Еркеназ			+
Молдақиса Алмас		+		Нысанбай Разия		+
Сарманова Лаура			+	Әбдіхалық Есқали		+
Жaлғacбек Арман		+		Aдилов Самат			+
Бapлығы				Бapлығы
Бapлығы %	45%	36%	19%	Бapлығы %	36%	36%	28%

Диаграмма №1 «Заттың атын ата » әдістемесі

Әдістеме 2 – «Суретті сипатта» Эльконин бойынша

Мақсаты: балалардың табиғатпен оқу іс-әрекетін ұйымдастыруда танымдық саласын дамыту, сыни ойлай отыра, қоршаған орта туралы өзіндік көзқарасы қабілетін анықтау, сөздік қорларын дамыту.

Құралдар: Бейнелі суреттер топтамасы (сурет 2).

Жүргізілу барысы: балаға бейнелі суреттерді көрсетіп, баладан сол бейнені сипаттап беруін сұраймыз. Егер де бала суретте не бейнеленгенін түсіне алмаса немесе түсініп тұрып, жеткізуі қиындық тудырса, онда сол балаға ерекше назар аударуымыз шарт. Суреттерді қарап шыққаннан кейін біз оларға не көргені туралы сөйлесуді ұсындық. Әр суретке арналған оқиға екі минутқа берілген.

Деректерді өңдеу: Баланың сөйлеудің әртүрлі бөліктерінің пайдаланылуы мен жиілігі, грамматикалық формалардың дұрыс қолданылуы анықталды және қоршаған ортаға деген ерекше қорғау сезімін тудыру жоспарланады.

Нәтижелерді бағалау.

10 ұпай - баланың сөзінде он сөздің үзіндісі бар.

8-9 балл - 8-9 үзінділер.

6-7 балл-6-7 үзінділер.

4-5 ұпай - сөйлеу үзіндісі 4-5.

2-3 балл - 2-3 үзінді.

тармақтар - сөйлеу үзіндісі емес.

Даму деңгейінің нәтижесі:

10 ұпай - сөйлеуді дамытудың өте жоғары деңгейі.

8-9 балл - жоғары деңгей,

4-7 ұпай - орташа деңгей.

2-3 ұпай - төмен.

0-1ұпай - өте төмен деңгей.

Сурет 2

«Суретті сипатта» әдістемесі Кесте №2

Құлыншақ тобы	Жоғapы	Оpтaшa	Төмен	Бaлдырған тобы	Жоғapы	Оpтaшa	Төмен
Әмір Сәкен		+		Дидарұлы Олжас			+
Бақтияр Ораз	+			Нұржанов Болат		+
Жақып Майра		+		Шаймерден Әсия		+
Мырзабай Диас	+			Орынбек Гүлжан	+
Юсупова Саида	+			Нұртас Темір		+
Мамырұлы Дархан	+			Тасаболат Аружан	+
Сабыржан Нұрбек		+		Тұяқбай Аяулым	+
Мейірімов Санжар			+	Тұрсынбекқызы Еркеназ			+
Молдақиса Алмас		+		Нысанбай Разия		+
Сарманова Лаура			+	Әбдіхалық Есқали		+
Жaлғacбек Арман			+	Aдилов Самат			+
Бapлығы				Бapлығы
Бapлығы %	36%	36%	28%	Бapлығы %	28%	36%	36%

Диаграмма №2 «Суретті сипатта» әдістемесі

Әдістеме 3 – «Сөздерді қалыптастыру» Эльконин бойынша

Мақсаты: Балаларды заттармен танстыра отырып, сөздік қорларын арттыру. Есте сақтау мен зейінділіктерін тексеру.

Құрал – жабдықтар: әр түрлі жеке бейнеленген 10 суреттер топтамасы немесе жеке заттар, мысалы: орман, ағаш, тау, бұлақ т.б (Сурет 3)

Балалардан берілген суреттерді бір-бірімен байланыстыра отырып, мәтін құрауға, әңгімелеуді сұраймыз, міне, осылай, танымдық саласы да дами түспек. Мысалы: Орманда ағаштар көп болады. Таудан бұлақ ағады. т.б

Деректерді өңдеу: дұрыс жауаптардың саны жазылған:

10 ұпай - барлық дұрыс жауаптар

7-4 балл - 7-4 дұрыс жауап

0-3 ұпай - 0 - 3 дұрыс жауап

Нәтижелерді бағалау:

10 - 8 балл - жоғары деңгей

7 - 4 балл - аралық деңгей

0 - 3 ұпай - төмен деңгей.

Сурет 3

«Сөздерді қалыптастыру» әдістемесі Кесте №3

Құлыншақ тобы	Жоғapы	Оpтaшa	Төмен	Бaлдырған тобы	Жоғapы	Оpтaшa	Төмен
Әмір Сәкен		+		Дидарұлы Олжас		+
Бақтияр Ораз			+	Нұржанов Болат	+
Жақып Майра	+			Шаймерден Әсия			+
Мырзабай Диас		+		Орынбек Гүлжан			+
Юсупова Саида		+		Нұртас Темір			+
Мамырұлы Дархан	+			Тасаболат Аружан		+
Сабыржан Нұрбек		+		Тұяқбай Аяулым		+
Мейірімов Санжар	+			Тұрсынбекқызы Еркеназ	+
Молдақиса Алмас		+		Нысанбай Разия			+
Сарманова Лаура			+	Әбдіхалық Есқали		+
Жaлғacбек Арман	+		+	Aдилов Самат	+
Бapлығы				Бapлығы
Бapлығы %	36%	45%	19%	Бapлығы %	28%	36%	36%

Диаграмма №3 «Сөз қалыптастыру» әдістемесі

«Құлыншақ» және «Балдырған» топтарында жүргізілген жұмыстардың нәтижелері бойынша: «Құлыншақ» тобының оқу - тәрбиелік жұмыстары мектепке дейінгі стандарт бағдарламаларының талаптарына сай әдістемелермен өткізген. Енді «Балдырған» тобының танымдық саласын дамыту үшін, тек табиғаттану оқу іс-әрекетін ұйымдастыру сабағының әдіс-тәсілдерін, дидактикалық ойындарды ғана пайдаланбай, басқада ғалымдардың әдістемелерін пайдалану арқылы танымдық саласын дамытуды көздедім. Барлық әдістемелердің нәтижесінің салыстырмалы анализі «Балдырған» тобындағы балалардың танымдық саласының даму деңгейі «Құлыншақ» тобының балаларына қарағанда төменірек болды. Сол себепті мен «Құлыншақ» тобын бақылау тобы деп, ал «Балдаурен» тобын эксперименттік деп алдым.

.2 Қалыптастыру кезеңінде мектепке дейінгі ересек топтарында жүргізілген сабақтардың үлгісі

1.Тақырыбы: Табиғат құбылыстары

Мақсаты: балаларды табиғат құбылыстарының ерекшеліктері және қасиеттерімен таныстыру, танымдық саласын дамыту.

1–тапсырма: Ерекше болып тұрған суретті тауып қорша. Себебін түсіндір.

2– тапсырма: кубизм стратегиясы: Балаларға табиғат құбылыстары бейнеленген кубик ұсынылады. Балалар сол табиғатты сипаттап, жыл мезгілін анықтап, ажырата айтулары тиіс.

Сурет 4

2.Тақырыбы: Өсімдіктің өсуі не үшін қажет?

Мақсаты: балаларды өсімдіктер әлемімен таныстыру. Өсімдік тіршілігінің маңызын түсіну, ойлана отырып табиғатта өсімдіктердің алатын орнын анықтау, танымы мен ой - өрісін кеңейту.

1– тапсырма: Ой қозғау әдісі: өсімдік бейнеленген суретті ұсына отырып, қалаған түсімен бояуын сұраймын. Және, не себепті сол түсті таңдағанына жауап беріп, өсімдікті сипаттап беруі шарт.

2- тапсырма: Өсімдік тіршілігіне қажетті жағдайларды көрсет. Оларды анықтап белгіле және себебін түсіндір.

Сурет 5

3.Тақырыбы: «Төрт түлік мал»

Мақсаты: Балалардың төрт түлік мал туралы түсініктерін кеңейте отырып, халқымыздың төрт түлікті дәріптеген өлең жырлар, әңгімелер арқылы танымын, жан-жануарлар туралы түсініктерін арттыру, жылқылардың басқа малдардан айырмашылығын таныту, сөздік қорын байыту, тіл байлықтарын дамыту, ұлттық тағамдар түрлері туралы ұғымын пысықтап, тиянақтап, көбірек білуге ынталарын ояту, балалардың тазалыққа, бір-бірін сыйлауға тәрбиелеу және таным саласының жандануына септігін тигізу.

1- тапсырма. Ой қозғау әдісі. Балалар интерактивті тақтада флипчарт бағдарламасы арқылы берілген төрт түлік малдың төлдерін актив қаламның көмегімен қосуы және төлдерін қалай аталатыны мен шақыруға болатындығын айтып берілері тиіс.

Сурет 6

4. Тақырыбы: Менің отбасым- менің Отаным!

Мақсаты: балалардың отбасымен танысу. Отбасы шағын мемлекет екеніне түсінік беру. Балалардың отбасындағы алатын рөлі мен маңызын анықтау.

1 – тапсырма. Ескерткіш жасау стратегиясы. Дидактикалық ойын. Балалар үйлерінен отбасы мүшелерімен түскен суреттерін әкеліп, әр бала суреттермен таныстырып және отбасындағы мүшелерді жеке таныстырып, сипаттап береді. Одан соң, «Отбасы ағашы» ескерткішіне ілулері тиіс. Ойын деп аталу себебі, балалар отбасы мүшлерін дұрыс орналастырып, себебін түсіндіріп, айқындап қорғай алса, балаларға силық берледі.

Сурет 6 «Құлыншақ» тобының отбасы ағашы ескерткіші

5. Тақырыбы: Сезім мүшелерінің қызметі қандай?

Мақсаты: сезім мүшелерімен таныстыру, олардың жеке қызметтеріне тоқталу арқылы, сезім мүшелереінің қүтіміне ерекше мән беруді үйрету. Сезім мүшелерінің қызметін ажырата отырып, танымдық саласын дамыту.

1 – тапсырма: Мына дене мүшелерінің қызметін және олар қандай сезім мүшелері екенін ата. Олар бізге не үшін қажет? Әңгімеле.

Сурет 7

2-тапсырма: Мына суреттегілер өмір үшін қауіпті ма? Олар адамның қандай мүшесіне зиян келтіреді.

6. Тақырыбы: «Жарқын жаз» шығармашылық әңгіме.

Мақсаты: балалардың ойлау қабілеті мен сөйлеу дағдыларын қалыптастыру. Жаз мезгілінің жанға сыйлар жылуын ерекше жеткізе білу қабілеттерін дамыту. Хабарлы, лепті, сұраулы сөйлемдерді дұрыс айтуға дағдыландыру. Таным саласын елестету арқылы дамуына септігін тигізу.

1– тапсырма: Айырмашылығын тап. Дидактикалық ойыны

Балаларға сурет беріледі, сол суреттен балалар салыстыру арқылы айырмашылығын анықтаулары қажет.

Сурет 9

7.Тақырыбы: Жемістер мен көкөністер

Балаларға жемістер мен көкөністердің суреті салынған карталар таратылады. Балалар сол бойынша өздері жалғастыра салып тапсырманы орындайды.

Сурет10. Лаураның тапсырманы орындаудағы белсенділігі

8. Тақырыбы: «Нұрсұлтан - бас қала» суретті әңгімелеу.

Мақсаты: Еліміздің астанасы туралы түсінік бере отырып, неліктен Нұрсұлтан атауына көшкендігі жайлы әңгімелеп беру.

1 – тапсырма: Сурет салғызу стратегиясы. Балалар еліміздің бас қаласы – Нұрсұлтанды өз ойлары бойынша сурет салу. Суреттегі бейненің мағынасын ашып, өзіндік түсінік беру.

Сурет 11

2 – тапсырма: РАФТ немесе «Кейіпкерге хат» стратегиясы. Балалар өз ойлары бойынша Нұрсұлтан қаласын суреттеп, ендігі кезекте Нұрсұлтан қаласында тұратын туысқандарына немесе Ақордадағы елбасымызға хат жолдайды.

Сурет 12

9.Тақырыбы: «Біздің отанымыз Қазақстан» («Қарлығаш» хрестоматия 153 бет)

Мақсаты: елімізге деген құрмет пен патриоттық сезімді ояту. Байланыстырып сөлей алу мен тіл мәдениетінің ережелерін дұрыс қолдануға үйрету. Тілдік нормаға сай рухты сөз шеберлігін қалыптастыруды нақтылау.

1 – тапсырма: Қосжазба күнделігі. Балаларға Отан тақырыбында мәтінді тәрбиеші оқып береді. Балалар мәтінді жақсылап тыңдап, ұғынып мәтінге деген өз пікірлерін жазады.

Мәтін

Біздің Отанымыз – Қазақстан Республикасы. Ол – тәуелсіз мемлекет. Қазақстан тәуелсіздігін 1991 жылы алды. 16 желтоқсанда ҚазақстанРеспубликасының тәуелсіздігіне 22 жыл болады. Оның өз рәміздері бар. Олар: ту, елтаңба, әнұран. Мемлекеттік тілі – қазақ тілі.Қазақстанда көп ұлт өкілдері тұрады. Олар тату. Әр халықтың өз салт - дәстүрі, ұлттық тағамдары, ұлттық ойындары бар.Қазақстанның табиғаты әдемі.
Біз Отанымызды мақтан етеміз!

1 – тапсырма: Нақты бейне стратегиясы. Балалар еліміздің татулығы мен бірлігін суреттеп немесе өлең жолдарымен, яғни өздерінің шығармашылық қабілеті мен ойлау әрекетіне байланысты түсіндіріп берулері керек.

Сурет 13

10. Тақырыбы: «Көктем кеші көңілді» шығармашылық әңгіме.

Мақсаты: Балалардың көктем мезгілі туралы білімдерін кеңейту.
Сөздік жұмыстары арқылы сөздік қорларын байытумен бірге есте сақтау қабілеттерін дамыту, берілген сұраққа нақты жауап беруге үйрету. Құстарға, ағаштарға қамқор және еңбекқор болуға тәрбиелеу.

1 – тапсырма: Сауалнама – интервью стратегиясы. Дидактикалық ойын. Балалар көктем мезгілі туралы бір – біріне сауалдар қойып, әңгіме – дүкен құрып, тақырыпқа деген қызығушылықтары артады. Бул ойында бір бала жүргізуші болып,көктем мезгілінің қыр-сырын анықтап айтып беруді сұрайды. Әр бала, жеке білімімен бөлісе отыра, өздерінің ойларын ортаға салады.

2 – тапсырма: «

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 5 6 7 89