Шейх ‘Абдуль-Мухсин әл-‘Аббадтың сөзі 2 страница

«ә л-Джарх уа-тта’диль» ғ ылымының заң дылығ ы туралы айтар болсақ, мұ ны Қ ұ ран, Сү ннет жә не ү мметтің бірауызды пікірі (иджмаъ) растайды.

Аллаһ Тағ ала былай деп айтты: «Ә й мү міндер! Аллаһ алдында кү ә лік жасауда ә ділдікте мық ты тұ рың дар, егер тіпті кү ә лік ө здерің е, немесе ә ке-шешелерің е немесе жақ ындарың а қ арсы болса да. Ө йткені Аллаһ екеуіне де тым жақ ын, олар бай немесе кедей болсын». (ә н-Ниса 4: 135)

Аллаһ Тағ ала сондай-ақ былай деді: «Сө з айтқ андарың да ә діл болың дар, тіпті бұ л туысқ анғ а қ атысты болса да». (ә л-Ә н’ам 6: 152)

Имам ә ш-Шаукaни бұ л аяттың тә псірінде былай деді: “Яғ ни сендер қ андай да бір дерек туралы айтып жатқ андарың да, немесе кү ә лік келтіргендерің де, немесе джарх жә не та’диль мә селелері туралы сө йлегендерің де, ә ділетті болың дар! ” Қ з.: “Фатхуль-Қ адир” 2/498.

Анас былай деп баяндағ ан: “Бірде Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) қ асынан мә йітті жерлеуге алып бара жатқ ан қ ауым ө ткен кезінде, адамдар қ айтыс болғ ан адамды мақ тай бастады, ал Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Міндетті болды», - деді. Кейін тағ ы бір осындай жиын ө тті жә не адамдар ө лген адам туралы жаман айта бастады, ал ол (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Міндетті болды», - деді. Сонда ‘Умар: “Не міндетті (болды)? ” – деп сұ рады. Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Біріншісі туралы сендер жақ сы атадың дар, енді ол міндетті тү рде Жә ннатта болады, ал екіншісі туралы сендер жаман атадың дар, енді ол міндетті тү рде Отта болады. Сендер – Аллаһ тың жердегі куә герлерісің дер! » - деді”. ә л-Бухари 1367.

Имам ә н-Науауи сенімсіз етудің (джархтың ) тыйым салынғ ан ғ айбатқ а жатпайтыны туралы айтып, былай деген: «Бұ л бірауызды пікір (иджмаъ) бойынша рұ қ сат етілген, ал қ ажетті жағ дайда тіпті міндетті болады». Қ з.: “Рияд ә с-салихин” 473.

Имам Ахмадтың ұ лы ‘Абдуллаһ былай деп баяндайтын: “Бірде Ә бу Тураб менің ә кеме келді, ал менің ә кем: «Пә лен жеткізуші сенімді емес, ал пә лен сенімді», - деп айта бастады. Ә бу Тураб (сонда): “Уа, шейх, ғ алымдарды ғ айбаттама! ” – деді. Сонда менің ә кем оғ ан: " Қ асірет сағ ан (н/е: Қ айғ ы келсін басың а)! Бұ л – ғ айбат емес, насихат! ” – деді». Қ з.: ”Тарихуль-Бағ дад” 12/316

Имам Ә бу ‘Иса ә т-Тирмизи былай дейтін: “Хадис жақ таушылары адамдар туралы тұ жырым шығ аратындық тары ү шін, тү сініктері жоқ кейбіреулер оларды сө гетін. Алайда біз адамдар туралы тұ жырым шығ аратын, сахабалардың ізбасарларының (табиғ индердің ) қ атарынан болғ ан кө птеген имамдарды кө рдік. Олардың қ атарында Ма’бад ә л-Джуханидің жете білмейтіндігі туралы айтқ ан Хасан ә л-Басри мен Тауус бар. Са’ид ибн Джубайр Талқ ибн Хубайбтің кемшіліктері туралы айтқ ан. Ал Ибраһ им ә н-Наха’и жә не ‘Амир ә ш-Ша’би Харис ә л-А’уар туралы айтқ ан. Адамдардың сенімділігі мен сенімсіздігі туралы тұ жырымдау сондай-ақ Айюб ә с-Сахтияниден, ‘Абдуллаһ ибн ‘Аунадан, Сулә ймә н ә т-Таймиден, Шу’ба ибн ә л-Хаджаждан, Суфьян ә с-Сауриден, Малик ибн Анастан, ә л-Ауза’иден, ‘Абдуллаһ ибн ә л-Мубә рактан, Яхья ибн Са’ид ә л-Қ аттаннан, Уаки’ ибн ә л-Джарахтан, ‘Абдур-Рахман ә л-Махдиден жә не басқ а да ғ алымдардан жеткізіледі. Олардың барлығ ы адамдар туралы тұ жырым шығ аратын жә не қ ажетті адамды лайық ты емес деп есептейтін. Ал біз оларды бұ ғ ан ық ыластары мен мұ сылмандарғ а деген насихаттары итермеледі деп санаймыз. Олар туралы «олар адамдарды сө ккілері жә не ғ айбаттағ ылары келген» деп ойламау керек! Шындығ ында, олар сонысымен сол адамдардың ә лсіздігін жә не сенімсіздігін тү сіндіргілері келген, адамдар оларды білу ү шін. Ө йткені олар сенімсіз деп санағ ан адамдардың кейбіреулері бидғ атты жақ таушылардан болғ ан, кейбіреулері хадистерді ойдан шығ аратын, кейбіреулері ұ мытшақ жә не жаң ылысатын еді жә не кө птеген қ ателіктерге жол беретін. Ал осы имамдар дінге жаны ашып, олардың жағ дайын тү сіндіргілері келетін. Ө йткені дін туралы кү ә лік беру адамдардың қ ұ қ ық тары мен мал-мү ліктері туралы куә лік беруден маң ыздырақ ә рі бастапқ ырақ болып табылады! » Қ з.: “ә л-‘Иляль ә с-сағ ир” 1/738.

Имам ә л-Ауза’и былай деп айтатын: “Егер бидғ аттар таралып кетсе жә не білім иелері мұ ны сө кпесе, (адамдар) бидғ аттарды Сү ннетке айналдырып алады». Қ з.: “Шарх асхаб ә л-хадис” 19.

Имам ә з-Захаби былай деп айтатын: “Салә фтар ө те жиі сақ тандырумен (тахзирмен) айналысатын, ө йткені олар жү ректерді ә лсіз жә не кү мә ндар оларғ а оң ай кіреді деп есептейтін”. Қ з.: “ә с-Сияр” 7/261.

Шейх Ибн Баз былай дейтін: “Егер аһ лю-Сунна ү нсіз болса жә не Қ ұ ран мен Сү ннетке қ айшы келетіндердің қ ателіктерін тү сіндірмесе, олар сонысымен Аллаһ тың қ ахарына ұ шырағ ан жә не адасқ ан Кітап иелері (яхудилер мен христиандар) сияқ ты болады”. Қ з.: “Фатауа Ибн Баз” 3/72.

Алайда кез келген адам джарх жә не та’диль мә селелерімен айналыса алмайды, оғ ан тек білім иелері ғ ана қ ұ зырлы. Ө йткені егер білімсіз мұ сылмандар осы мә селелермен айналыса бастаса, олар білместіктерімен шын мә нісінде сенімсіздік танытуғ а тиісті болмағ ан нә рсегеге де джарх жасаулары мү мкін жә не, ө кінішке орай, осылай болып та жү р.

Шейх Ахмад ә н-Наджми былай дейтін: “Адамды бидғ атпен сипаттау жә не бидғ атшығ а бойкот жасау тек ғ алымдар (оны) бидғ атта айыптағ анда ғ ана болуы керек! Жә не сендер, уа, жас студенттер, ә рбір адам туралы ол бидғ атшы деп, тіпті оның бидғ аттары болса да, мұ ны ғ алымдарғ а ұ сынбай жә не олар сендерді осыда қ олдамай, шешім шығ аруғ а асық паң дар! Ал бұ лсыз ешнә рсе істемең дер! » Қ з.: “Фатауа ә л-джалия” № 93.

Сондай-ақ тағ ы бір маң ызды мә селені де тү сіндіріп кету қ ажет, ал бұ л – шейх Салих ә л-Фаузан жә не шейх ‘Абдуллаһ ә л-Ғ удаян сияқ ты кейбір қ азіргі заман ғ алымдарының «Джарх жә не т’адиль ғ ылымы кітаптарда, ал оның имамдары қ абірлерде жә не бұ л ғ ылым біздің кезімізде жоқ » деген сө здері. Сү ннеттің кө птеген дұ шпандары аһ лю-Сунна ғ алымдарының бұ л сө здерін пайдаланып, адасқ андарды теріске шығ аруғ а жә не олардан сақ тандыруғ а тыйым салуда. Олар кү ндіз-тү ні: «Біздің заманымызда джарх жоқ! » - деп айтады, ал ө здері тек аһ лю-Сунна ғ алымдарына джарх жасаумен ғ ана айналысады!

Ал шейх ә л-Фаузанның немесе ә л-Ғ удаянның жә не осы сияқ ты нә рселерді айтқ ан ғ алымдардың сө здеріне келер болсақ, олар джарх уа-тт’адиль дегенде, ә у баста алғ ашқ ы ғ асырларда хадис жеткізушілермен байланысты ғ ылым туралы айтады. Бірақ бұ л осы ғ алымдардың адасқ андарды жә не дінді бұ рмалайтындарды теріске шығ аруды рұ қ сат етпейтіндерін немесе жоқ қ а шығ аратындарын білдірмейді, біреу дінді шынымен қ ателесіп бұ рмалайтынына, ә лде қ асақ ана бұ рмалайтынына қ арамастан. Мұ ның қ арапайым ғ ана мысалын шейх ә л-Фаузанның ө зінің ә рекетінен кө руге болады, ол кө птеген тұ лғ алардың адасушылық тарын теріске шығ арып, олардан сақ тандырады. Шейх ә л-Фаузанғ а мынандай сұ рақ қ ойылғ ан еді: «Адасқ андарды теріске шығ ару себебінен жү ректер қ араяды ма? Мұ нда бізді ішінде адасқ андарды теріске шығ ару бар білім иелерінің кітаптарын оқ удан сақ тандыратындар бар! » Шейх былай деп жауап берді: «Адасқ андарды теріске шығ армау – міне осы жү ректі қ арайтатын нә рсе! Ө йткені олардың кү мә ндары жү ректерге кіріп, оларды қ арайтады. Ал теріске шығ аруғ а жә не қ ателіктерді тү сіндіруге келер болсақ, керісінше, бұ л жү ректерді жұ мсартады жә не ақ иқ атқ а алып келеді. Ө тірік пен кү мә ндардың таралуын қ алайтын адамдардан келіп шығ атын мұ ндай жалғ ан сө здерге кө ң іл бө лмең іздер! » Тың даң ыз “Шарх фатуа Хумууия” № 10.

Сондық тан терминология қ алай аталмасын: «тахзир» (сақ тандыру), «радд» (теріске шығ ару), «джарх» (сенімсіз ету) тағ ы да басқ аша – оның оқ асы жоқ, мә ні бір болып қ ала береді. Бірақ ақ иқ ат ақ иқ ат болып қ ала береді: адасқ андарды жә не адамдарды адасушылық қ а салатындарды теріске шығ ару жә не олардан сақ тандыру қ ажеттілік болып табылады!

Имам Ахмадқ а: “Сен ү шін не абзалырақ: адамның намазды орындап, ораза ұ стап, и’тикаф жасауы ма, немесе бидғ атшылардан сақ тандыруы ма? » - дегенсұ рақ қ ойылғ анда, ол былай деп жауап берді: “Адам намазды орындаса, ораза ұ стаса жә не и’тикаф жасаса, ол мұ ны ө зі ү шін істейді, ал ол бидғ атшыдан сақ тандырса, бұ л мұ сылмандар ү шін жақ сырақ ». Қ з.: “Маджму’уль-фатауа” 28/231.

Ал «ә л-джарх уа-тта'диль» ұ ғ ымының ө зі туралы айтар болсақ, ол белгілі мекенмен де, уақ ытпен де шектелмейді, тіпті термин ретінде ол орынды жә не қ ажетті. Біздің ә л-Фаузан жә не ә л-Ғ удаян сияқ ты ғ алымдарғ а деген сү йіспеншілігіміз бен қ ұ рметімізге қ арамастан, бұ л мә селеде біз олардың сө здерін ала алмаймыз жә не алмауымыз да керек, ө йткені оларда бұ л ғ ылымның уақ ытпен шектелетініне жә не оның тек хадис жеткізушілерге қ атысты болғ анына дә лел жоқ!

Хафиз ә с-Сахауи ө зінің «Мутакалимуна фи-рриджаль» атты жолдауында жазғ ан кіріспесінде сақ тандырумен айналысатындар туралы айтып: «Бұ л адамдар сахабалардың кезінде болғ ан жә не ә р кез болуларын тоқ татпағ ан», - дейді.

Имам ә н-Науауи ғ айбаттың рұ қ сат етілетін алты жағ дайы туралы айтқ анда, джарх туралы былай деген: «Бұ л бірауызды пікір бойынша рұ қ сат етілген, ал қ ажеттілік болғ анда, тіпті міндетті болады». Қ з.: “Рияд ә с-салихин” 473.

Біз хиджраның 600-жылдары ө мір сү рген имам ә н-Науауидің джарх туралы айтып тұ рғ анын жә не бұ л ғ ылымды қ андай да бір уақ ытпен шектемегенін кө ріп тұ рмыз!

Хафиз Ибн Касир ғ айбат туралы аяттың тә псірінде былай деп айтқ ан: “Ғ айбат жасауғ а бірауызды пікір бойынша тыйым салынғ ан, джарх пен та’диль немесе насиха сияқ ты пайдасы бар жағ дайдан бө лек! ” Қ з.: “Тафсир Ибн Касир” 3/295.

Біз осы сө здерден немесе қ андай да бір имамдардың сө здерінен (кейбір замандастарымыздан бө лек) «ә л-джарх уә -тта’диль» ғ ылымы (шектеулі) уақ ытқ а ие екендігін жә не уақ ыттың ө туімен ол жойылып кету керектігін кө ріп тұ рмыз ба? Ә бу ‘Иса ә т-Тирмизи «ә л-‘Иляль ә с-сағ ир» ең бегінде, Ибн Хиббан «ә л-Маджрухинде», Ибн Ә би Хатим «ә л-Джарх уа-тта’диль» кітабында, Ибн Раджаб «Шарх ә л-иляльда», бұ л ғ ылым туралы жазып кеткен басқ а да кө птеген ұ лы имамдардың ешқ айсысы джархтың Исламның алғ ашқ ы буындарына немесе тек хадис жеткізушілерге қ атысты екендігін айтпағ ан.

Шейх Муқ биль былай деп айтатын: “Джарх пен т’адиль тек алғ ашқ ы ү ш ұ рпақ пен шектеліп, ал содан кейін келетіндерге тыйым салынады ма сонда?! Сенің бұ ғ ан дә лелің қ айда?! Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Сендерден кім айыпталатын бір нә рсені кө рсе, мұ ны тү зетсін», - деп айтатын”. Қ з.: “Фадаих уә насаих” 145.

Шейх Ибн ‘Усаймин де, оғ ан: «Джарх пен тад’иль ғ ылымының Сү ннеті ө лді ме? » - деген сұ рақ қ ойылғ анда, «ә л-джарх уа-тта’дильдің » ешқ ашан ө лмейтінін, жойылмайтынын жә не адамдар жер басып жү ргендерінде бола беретінін айтқ ан.

Ал кім бұ л ғ ылымның біздің кезімізде жоқ екендігі туралы айтса, дә лел келтірсін, бірақ тек ғ алымдардың сө зін ғ ана емес, ө йткені тура сондай тә сілмен сол дә лелдерге қ арсы джарх уа-тта’диль ғ ылымын қ андай да бір уақ ытпен, орынмен немесе мә селемен шектемейтін жү здеген басқ а ғ алымдардың сө здерін келтіруге болады!

[2] Шейх ‘Абдуль-Малик Рамаданидің «Мадарик ә н-назар фи-ссияса» атты кітабы 90-жылдары Алжирда орын алғ ан, сол кезде адасушылық қ а кіргізетін кейбір «имамдардың » себебінен ә мірді қ ұ латуғ а шақ ыратын кө терілістегі оқ иғ аларғ а арналғ ан. Сонда он мың дағ ан мұ сылмандар қ аза болды жә не бұ л кө теріліс Исламғ а да, мұ сылмандарғ а да бү лік пен қ айғ ы-қ асіреттерден басқ а ешқ андай пайда келтірмеді.

Аталғ ан кітапта пайда жә не зиянмен, мұ сылман ә мірлеріне қ арсы шығ умен, джихадпен, ғ алымдармен, кім ү мметтің маң ызды мә селелерін шешу керектігімен байланысты т. с. с. кө птеген маң ызды мә селелер қ амтылғ ан. Бұ л кітапқ а пікірді шейх ә л-Ә лбани жә не шейх ‘Абдуль-Мухсин ә л-‘Аббад жазғ ан. Сондай-ақ оны шейх Ибн ‘Усаймин, шейх Салих ә л-Фаузан, шейх Ахмад ә н-Наджми, шейх Салих ә с-Сухайми, шейх Раби’ ә л-Мадхали, шейх ‘Убайд ә л-Джабри сынды т. б. ғ алымдар мақ тағ ан.

Шейх Салих ә с-Сухаймиге: «Қ ұ рметті шейх ‘Абдуль-Малик Рамаданидің «Мадарик ә н-назар фи-ссияса» кітабы туралы кү мә ндарды таратып жү рген кейбір студенттерге қ андай насихат айтар едің із? » - деген сұ рақ қ ойылғ анда, шейх ә с-Сухайми былай деп жауап берді: “Ауру тү сініктің себебінен дұ рыс сө з қ аншалық ты жиі айыпталды! Бұ л – осы кезде таралғ ан кесірлі манһ аждан ерекшеленетін шынайы манһ ажды тү сіндіретін ө те жақ сы кітап. Ал бұ л кітаптың артық шылығ ын ү й есегінен де надан адамнан ө зге ешкім жоқ қ а шығ армайды! » Қ з.: “Шарх ә с-ситат усуль” 38.

[3] «Хизбия» терминінің анық тамасына қ атысты шейх Ахмад ә н-Наджми жә не шейх Раби’ ә л-Мадхали «хизбия» партияшылдық ты, қ андай да бір топқ а қ атыстылық ты білдіретін «хизб» сө зінен шық қ ан деп айтқ ан. Жә не бұ л партия жү йелі ме, ә лде бытыранқ ы ма – айырмашылығ ы жоқ. Хизбия деп салә фтардың манһ ажына қ айшы келетіннің барлығ ы аталады. Аллаһ бұ рынғ ы ө ткен адасқ ан қ ауымдарды “ахзаб” деп атады. Қ ұ ран мен Сү ннетке қ айшы келетін белгілі бір адамның идеяларына соқ ыр тү рде ілесу – міне осы – хизбия. Белгілі бір адам ү шін немесе белгілі бір жамағ ат ү шін дұ шпандық жә не ө шпенділік таныту – бұ л хизбия. Салә фтар ұ станбағ ан идеяларғ а негізделген топтарды, партияларды немесе кө пшілік «жамағ аттар» деп атайтын ұ йымдарды қ ұ ру – хизбия. Сенің идеяларың ды ұ станатын адамғ а немесе жамағ атқ а, тіпті егер ақ иқ ат олармен болмаса да, кө мектесу – хизбия!

[4] Сектанттық тың мұ ндай кө рінісін ө з кезінде шейх Мухаммад Насыруддин ә л-Ә лбани да сө ккен. Шейх ә л-Ә лбаниге мынандай сұ рақ қ ойылды: «(Бір бө лігі) белгілі бір ғ алымның сө здерін ұ станатын, ал ө згелері басқ а ғ алымның пікірін ұ станатын жастар бар. Соның салдарынан олар бір-біріне дұ шпандық танытатын ә ртү рлі ағ ымдарғ а (хизбияғ а) ұ қ сап кетеді».

Шейх былай деп жауап берді: “Мұ ндай нә рсе Исламда рұ қ сат етілмеген! Біз ү немі Исламда сектанттық қ а жол берілмейтінін жә не олардың біреулері бір ғ ана ғ алымның пікірінен, ал басқ алары басқ а біреуінің пікірінен ұ стап алатын мұ ндай шектен шығ ушылық қ а Ислам тыйым салады деп айтып келеміз. Алайда ол да, басқ а кез келген ғ алым да, пайғ амбарлар мен елшілерден айрық ша, қ ателесуден қ орғ алмағ ан. Ә рбір мұ сылман адам бір-біріне сү йіспеншілік пен ық ыластылық танытып, бұ л ө мірде бір-ақ адамнан ө зге ә лдекімді соқ ыр тү рде жақ таушылық тан бас тартуы қ ажет, ал ол – Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын)! ” Тың даң ыз: “Сильсилятуль-худа уә -ннур” № 573.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деп айтатын: “Ақ иқ аттың жә не Сү ннеттің жақ таушылары «Ө з ойынан сө йлемейтін. Сө йлегені - кө кейіне салынғ ан уахи ғ ана» (ә н-Наджм 53: 3-4) болғ ан Аллаһ тың Елшісіне ғ ана (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ілеседі. Айтқ ан барлық нә рсесінде оғ ан сеніп, бұ йырғ ан барлық нә рсесінде оғ ан мойынсұ ну қ ажет болғ ан адам – дә л сол. Жә не бұ л ү кім одан ө зге имамдардан ешкімге берілмейді! Керісінше, Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сө здерінен басқ а кез келген адамның сө здері қ абылданылуы немесе тә рк етілуі мү мкін. Ал адамдардың ішінен Пайғ амбардан (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зге қ андай да бір тұ лғ аны орнық тырып, оны жақ сы кө ріп жә не онымен келісетіндерді аһ лю-Сунна уә л-джама’ағ а, ал оғ ан қ айшы келетінді бидғ атшыларғ а жатқ ызатын адам туралы айтар болсақ, мұ ндай адам іс жү зінде бидғ аттарды, адасушылық ты жә не бө лінуді жақ таушылардан, бұ л имамдардың ізбасарларының кейбір топтарының арасында олардың (сол имамдардың ) дін туралы пікірлеріне қ атысты орын алып жатқ анындай! Қ з.: “Маджму’уль-фатауа” 3/346.

Шейх ‘Абдур-Рахман ә с-Са’ди былай деп айтатын: “Жек кө рінішті жә не қ ауіпті адасушылық тардың қ атарынан – адамдардың бір-бірі туралы айтқ ан сө здерін естіп алғ ан адамның солардың негізінде сү йіспеншілікті, жек кө рушілікті, мақ тауды немесе сө гіс білдіруді қ ұ рай бастауы! Мұ ндай адасушылық тың себебінен нә тижесі қ айғ ылы болғ ан қ аншама нә рселер орын алды жә не адамдар бір-бірі туралы қ аншама негізсіз нә рселер таратты десең ізші! Ә рбір зерделі адам ү шін мұ ндай нә рсені растап алу, абай болу жә не асық пау қ ажет, ал осынысымен адамның діндарлығ ы, оның байсалдылығ ы жә не оның ақ ыл-парасаттылығ ы танылады». Қ з.: “ә р-Рияд ә н-надыра” 209.

[5] Шейх ә л-‘Убайлян айтып жатқ ан нә рсе едә уір маң ызды. Салә фтардан жеткен қ андай да бір хабарғ а (асарғ а) қ ияс жасаудың негізінде бидғ атта жә не адасушылық та айыптай беретін мұ сылмандар қ аншама десең ізші. Мысалы, Суфьян ә с-Сауримен орын алғ ан мына оқ иғ а сияқ ты. Бірде ол Бағ дадқ а келіп, бір шейхтың тө ң ірегіне жиналғ ан кө пшілікті кө реді. Суфьян: «Бұ л кім? » - деп сұ райды. Оғ ан: «Бұ л адам аһ лю-Суннадан, ал оның мазхабы - Сү ннет», - деп жауап беріледі. Суфьян: «Ал оның айналасындағ ылар кімдер? » - деп сұ рағ анда, оғ ан: «Олар - қ адарилер», - деп жауап береді. Сонда ол: «Ол - қ адари», - деп айтады. Тағ ы осы сияқ ты хабарлар (кө п).

Мұ ның барлығ ы - ақ иқ ат жә не, салә фтар айтпақ шы, адам ө зі сияқ тылармен дос болып, ө зі сияқ тыларғ а жақ тасады.

Бірақ, біріншіден, сө з пә ленше немесе тү генше дү ние істерінде онымен тіл табыса алмағ андығ ы, яки оның мазхаб ұ станғ андығ ы ү шін, не тағ ы да сондай бір орынсыз себепті оны бидғ атшылық та айыптағ ан адамы туралы емес, шындығ ында да бидъатшы болып табылатын адам туралы болуда.

Екіншіден, ө здерін салә фияғ а жатқ ызатын кө птеген бауырлардың қ асіреті – олардың былай немесе былай істеген адамның бидғ атшы болып табылатындығ ы туралы салә фтардан келген бір-екі асарды алып, осындай жалпылама немесе жеке айтылғ ан сө зді нақ ты адамғ а қ атысты батыл тү рде қ олдана алатындары.

Қ андай да бір имамның айтқ ан сө здері оларды белгілі бір мұ сылманғ а қ атысты қ олдануғ а Аллаһ тың аяттарынан да немесе Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) хадистерінен де лайық тырақ бола алады ма екен?! Сонда имамдар «жалпы» жә не «жеке» деген ұ ғ ымдарды, сондай-ақ амалдары мен сө здеріне қ арай «Ондай адам лағ ынеттелген» деп т. с. с. сипатталғ ан кез келген нақ ты адамғ а қ атысты осымен байланысты ү кімдер қ олданыла бермейтінін кім ү шін ашып кө рсетті екен?!

Ал ендеше салә фтардың жалпылама сипатта айтқ ан сө здерін нақ ты адамдарғ а қ атысты жө н-жосық сыз қ олдана беретіндер туралы не айтуғ а болады? Жә не бұ л жиі жағ дайда салә фтардың бұ л сө здері анық адасқ андарғ а жә не бидғ аттардың жақ таушыларына қ атысты айтылғ андығ ына қ арамастан орын алуда!

Сө з болып жатқ ан нә рсеге дә лел келтірейік: Умар ибн ә л-Хаттаб Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө зі тірісінде Химар деген лақ ап аты бар Абдуллаһ деген адамның болғ андығ ын баяндайтын. Ол Аллаһ тың Елшісін (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кү лдіретін, ал Пайғ амбарғ а (Аллаһ тың оғ ан игілігі мен сә лемі болсын) келер болсақ, ол оның шарап ішкені ү шін оны ұ руғ а бұ йыратын-ды. Бірде (адамдар) оны Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) алып келді де, оның бұ йрығ ы бойынша оны ұ ра бастады, ал бір адам: «Уа, Аллаһ, оны лағ ынетте! Оны ертіп ә келгендері қ андай жиі еді!! » - деді. Бұ ғ ан Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Оны лағ ынеттемең дер, ө йткені Аллаһ пен ант етемін, мен оның Аллаһ ты жә не Оның Елшісін жақ сы кө ретінін білемін! » - деді». ә л-Бухари 6780.

Ө йткені Пайғ амбардың ө зі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) хадистерде шарап ішкендерді лағ ынеттегеніне қ арамастан, ол нақ ты бір адамды лағ ынеттеуге тыйым салды. Бұ л хадистің талқ ыланып жатқ ан мә селемен байланысын шейхуль-Ислам Ибн Таймия ө те жақ сы тү сіндіріп, былай деді: «Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ л адамды лағ ынеттеуге тыйым салды, ө йткені ол Аллаһ ты жә не Оның Елшісін (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жақ сы кө ретін еді. Дегенмен ол спирттік ішімдік ішуін қ оймайтын, ал спирттік ішімдік ү шін хадисте он адам лағ ынеттеледі. Алайда лағ ынет туралы жалпы мә тіннен нақ ты бір адамды лағ ынеттеу міндеттілігі туындамайды, ө йткені бұ л адамды лағ ынеттелгендердің санатынан шығ аратын кедергілер болуы мү мкін. Кү пірлікте айыптаудың жалпы мә тіндері мен қ орқ ытулары бар мә тіндер де осы сияқ ты. Дә л сол ү шін де Қ ұ ран мен Сү ннетте қ орқ ытуы бар жалпылама мә тіндер белгілі шарттардың болуымен жә не белгілі кедергілердің болмауымен шартталады! ” “Маджму’уль-фатауа” 10/32.

Ал енді Пайғ амбардың ө зі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) лағ ынет айтқ ан іс-ә рекет ү шін лағ ынеттеу бірден нақ ты адамғ а тү спейтін болса, онда қ алайша белгілі бір саляфтың адасқ ан немесе бидғ атшы деп атауы нақ ты адамғ а ешбір талқ ылаусыз бірден тү седі екен?! Шейхуль-Ислам былай деп айтқ ан: “Ақ иқ атында, кү пірлікте айыптауғ а (такфир), бұ зақ ылық та айыптауғ а (тафсиқ ) жә не сол сияқ ты айыптауларғ а қ атысты ө зіне қ орқ ытуды қ амтығ ан Қ ұ ран мен Сү ннеттің мә тіндері, сондай-ақ имамдардың сө здері, белгілі бір шарттар (дә лелді ұ сыну т. с. с. ) орындалғ аннан басқ а жағ дайда, бірден нақ ты адамғ а қ атысты қ олданылмайды. Жә не бұ л діннің негіздеріне қ атысты ма, ә лде оның тармақ тарына ма – оның айырмашылығ ы жоқ! ” “Маджму‘уль-фатауа” 10/372.

Мұ ның ү стіне, шейхуль-Ислам Ибн Таймия салә фтардың сө здерін нақ ты адамғ а жө н-жосық сыз тү сіретін адамғ а қ атысты былай деген: “Имам Ахмадтың жә не басқ а да имамдардың кө п жауаптары жағ дайы белгілі болғ ан сұ раушының сұ рағ ына байланысты берілген болатын, немесе олардың жауаптары жағ дайы оларғ а белгілі нақ ты адамғ а айтылғ ан еді. Ал бұ л Пайғ амбардан (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө неге етілген нақ ты оқ иғ аларды талқ ылау сияқ ты еді. Алайда кейбір адамдар мұ ндайды жалпы ережеге айналдырып алды да, оны ә мір етілмеген нә рсеге қ атысты шеттетуде (хаджр) жә не сө гіс айтуда қ олданатын болды! » Қ з.: “Маджму’уль-фатауа” 28/213.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 Следующая ⇒