Сүннетті жақтаушыларды (аһлю-Суннаны) негізсіз сенімсіз ету (джарх жасау) т.с.с. әрекеттер туралы

Аһ лю-Суннадан болғ ан кейбір шейхтардың шейх ә л-‘Аббадтың «Рифқ ан аһ ль ә с-Сунна би аһ ль ә с-Сунна» атты жолдауынан сақ тандырып, аһ лю-Суннағ а қ атысы жоқ, бірақ ө здерін оғ ан жатқ ызатын кейбір ағ ымдар бұ л ең бекпенен бү ркенетініндерінен қ ауіптеніп, наразы болғ андарына қ арамастан, кө птеген ғ алымдар бұ л ең бекті мақ тағ ан жә не оқ уды насихат еткен.

Бұ л ең бекті мақ тағ андардың қ атарында шейх ‘Абдуль-‘Азиз Ә ли Шейх, шейх Салих ә л-Фаузан, шейх Салих ә с-Сухайми т. б. бар. Ал шейх ‘Абду-Ссалям ибн Барджис ө зінің: «Сенімдердегі, амалдардағ ы жә не адамдар туралы тұ жырымдаудағ ы артық кетудің (ғ улюудың ) таралуы» атты жолдауында былай деген: «Ақ иқ атында, біз ө з заманымызда ө здерін салә фияның қ атарына жатқ ызатын, адамдарды бидғ атта айыптауда шектен шық қ ан кейбір адамдармен сыналдық. Бидғ атшылық та айыптау жә не ө здерімен келіспейтіндердегі негіз, олардың шынайы жағ дайын анық тап алмайларынша – адасушылық деп есептеу бү кіл қ ауымғ а жалпылама тү рде жайылуғ а дейін жетті. Мұ ндай адамдар - шариғ и білімге қ атысты надандар жә не олар ғ алымдардың бидғ аттар мен бидғ атшылар туралы айтқ ан сө здерін тү сінуде де надандар болып табылады. Ал мұ ндай адамдардың шығ арғ ан тұ жырымдарынан пайда жоқ, одан қ алса, бұ л – салмағ ы жоқ шаң ғ ана. Шындығ ында, атақ ты ғ алым ‘Абдуль-Мухсин ә л-‘Аббад ө зінің «Рифқ ан аһ ль ә с-Сунна би аһ ль ә с-Сунна» кітабында осындай адамдарғ а жолданғ ан жә не олардың манхаджынан сақ тандыратын насихатында табысқ а жетті. Аллаһ Тағ аладан бізді қ ұ тқ аруын жә не кез келген шектен шығ ушылық тан сақ тауын сұ раймыз! » Қ з.: “Мазахир ә л-ғ улюу филь-и’тиқ ад уә л-‘амал уә л-хукм ‘аля-ннас” 3.

Ал шейх ә л-‘Аббад жақ ында ғ ана жазғ ан осы қ осымшағ а келер болсақ, бұ л жолдаудың біздің кезіміздегі маң ыздылығ ы мен орындылығ ы жайлы, ол шық қ аннан екі кү н ө ткен соң, шейх Салих ә с-Сухайми де айтқ ан болатын. Ол былай деген: “Осыдан екі кү н бұ рын біздің шейхымыз ‘Абдуль-Мухсин ә л-‘Аббад ә л-Бадрдің «Тағ ы да бір-бірің е деген жұ мсақ тық пен ізгілік, уа, Сү ннеттің жақ таушылары! » деп аталатын жаң а мақ аласы жарық кө рді. Бұ л мақ ала ең бірінші кезекте білім алып жү рген студенттерге пайдалы болуы керек. Бұ л - насихаттарына ілесу қ ажетті болғ ан ұ лы мақ ала”. Тың даң ыз “Шарх хадис: Итақ у-Ллаһ хайсума қ унт” 18/01/1432.

Бірақ оқ ырманның дұ рыс тү сінуі ү шін, оғ ан: «Шейх ә л-‘Аббадтың бұ л мақ аласы Исламның ережелеріне қ айшы келетін қ ателіктерді, тіпті олар Сү ннеттің ең білгір жә не ең жақ сы жақ таушылары тарапынан орын алғ ан болса да, талқ ылауғ а немесе қ ателесетіндердің қ ателіктерін теріске шығ аруғ а болмайды дегенді білдірмейді», - деп тү сіндіру қ ажет. Жоқ! Ақ иқ атында, теріске шығ ару, қ ателіктерді нұ сқ ау жә не сақ тандыру – мұ ның барлығ ы шариғ ат тарапынан дінді қ орғ ау ү шін талап етіледі жә не жақ сылық қ а шақ ырып, жамандық тан қ айтару дағ уатының ажырамас бө лігі болып табылады. Шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деп айтатын: «Пайғ амбарлар, Аллаһ тың оларғ а сә лемі болсын, салмақ ты қ ателіктер жасаудан қ орғ алғ ан еді, ғ алымдар мен ә мірлерден айрық ша. Ақ иқ атында, олар (ғ алымдар мен ә мірлер) бұ дан қ орғ алмағ ан. Сондық тан соң ынан ілесуге тиісті ақ иқ атты, тіпті ғ алымдар мен ә мірлердің қ ателіктерін кө рсетуге тұ ра келсе де, ашып кө рсету рұ қ сат етіледі, оғ ан қ оса міндетті (уә жіп) болып табылады»». Қ з.: “Маджму’уль-фатауа” 19/123

Хафиз Ибн Раджаб былай деген: “Аллаһ қ а, Оның Кітабына жә не Елшісіне деген ық ыластық (насыха) танытуғ а Қ ұ ран жә не Сү ннеттің кө мегімен адасушылық тарды ә шкерелеп жатқ ан ғ алымдардың істеп жатқ андары да жатады. Ә рі бұ ғ ан ғ алымдардың ә лсіз пікірлерін ә шкерелеу де жатады”. Қ з.: “Джами’уль-‘улюми уә л-хикам” 96.

Шейх ‘Абдур-Рахман ибн Хасан былай деп айтатын: “Қ ұ ран мен Сү ннетке қ айшы келетінді теріске шығ ару міндетті болып табылады, бұ л жө нінде Ибн ‘Аббас, ә ш-Шафи’и, Малик жә не Ахмад айтқ андарындай. Бұ л мә селеде олар бірауыздан келіскен! ” Қ з.: “Фатх ә л-Маджид” 344.

Бірақ қ ателіктерге нұ сқ ап, оларды теріске шығ ару мен Сү ннеттің жә не салә фияның жақ таушыларын бидғ аттарда айыптау, орынсыз немесе ақ ылғ а қ онымсыз нә рселерге жә не шариғ и белгілер мен ережелерден алыс нә рселерге негізделген сенімсіздендіру (джарх) - бір емес екендігіне еш кү мә н жоқ. Ал аһ лю-Сунна имамы Ахмад ибн Ханбаль былай дейтін: “Адамдарды Сү ннеттен шығ ару – салмақ ты нә рсе! » ә л-Халляль “ә с-Сунна” 2/373.

Шейх ә л-‘Аббадтың осы мақ аласын дұ рыс тү сіну ү шін, оның «Рифқ ан аһ ль ә с-Сунна би аһ ль ә с-Сунна» мақ аласы жайында, бірінші басылымынан бірнеше уақ ыт ө ткеннен кейін, оның ө зінің айтқ ан сө здерін келтіруге болады. Оғ ан: «Кейбір жастардың арасында шейх ‘Абдуль-Мухсин ә л-‘Аббад шейх ‘Абдуль-Малик Рамаданидің «Мадарик ә н-назар фи-ссияса»[2] атты кітабына пікір жазудан бас тартты, ал оның «Рифқ ан аһ ль ә с-Сунна би аһ ль ә с-Сунна» деген кітабы осының дә лелі болып табылады деген сыбыстар таралып жү р. Бұ л сө здерді қ алайша жоқ қ а шығ аруғ а болады, Аллаһ сізге есендік берсін? » - деген сұ рақ қ ойылды.

Шейх ә л-‘Аббад былай деп жауап берді: “Біріншіден, «Мадарик ә н-назар» кітабын мен екі рет оқ ыдым. Мен бұ л кітапты толық оқ ығ аным, ә лде оның бір бө лігін ғ ана оқ ығ аным жө нінде бірнеше рет сұ ралдым. Мен: «Мен бұ л кітапты екі рет басынан аяғ ына дейін оқ ып шық тым», - деймін. Ал бұ л кітапты оқ ып шық қ ан соң, оның авторына: «Бұ л ө те пайдалы кітап! » - деп айттым. Ол мағ ан кітапқ а пікір жазуды ұ сынғ анда, мен: «Онда оны тағ ы да бір рет оқ ып шығ амын», - дедім. Сө йтіп мен оны тағ ы да басынан аяғ ына дейін оқ ып шық тым.

Ал менің соң ғ ы жазғ ан «Рифқ ан аһ ль ә с-Сунна би аһ ль ә с-Сунна» атты кітабыма келер болсақ, «Мадарик ә н-назар» кітабында айтылатын адамдармен бұ л кітаптың байланысы жоқ. Бұ л «Рифқ ан аһ ль ас-Сунна би аһ ль ас-Сунна» кітабы «ихуан ә л-муслиминге», Сайид Кутб пен ө зге де партияларғ а қ атысты азғ ыруларғ а тү скендерге (хизбияғ а)[3] қ атысты емес. Сондай-ақ оғ ан «фиқ х ә л-уақ и’» (қ алыптасқ ан жағ дайды білу) мә селесімен алданғ андардың да, мұ сылман ә мірлеріне қ арсы шығ атындардың немесе ғ алымдардан сақ тандыратындардың да қ атысы жоқ. Олардың барлығ ының бұ л ең бекке ешқ андай қ атысы жоқ. Ақ иқ атында, бұ л ең бек тек аһ лю-Сунна жолын ұ станатын, бірақ араларында келіспеушілік орын алғ ан, бір-біріне сенімсіздендіру (джарх) жасап, қ арым-қ атынастарын ү зіп (хаджр) жә не бірін-бірі сө гіп, бір-бірімен айналысып кеткен Сү ннеттің жақ таушыларына ғ ана қ атысты. Олар бір-бірінің қ ателіктерін аң дуды жә не кейін сол қ ателіктердің себебінен бір-бірінен сақ тандыруды бастады. Ал екі адамның арасында келіспеушілік орын алса, Сү ннеттің жақ таушылары екі топқ а бө лінеді де, олардың бір тобы біріншісін, ал екінші тобы екіншісін қ олдайды. Осыдан соң барлық жерде аһ лю-Сунна арасында ұ лы қ асірет болып табылатын бө ліну орын алады. Яғ ни екі адамның ө зара келіспеушілігі себепті Сү ннеттің жақ таушыларының бір-бірімен жанжалдасуы жә не бойкот жасауы. [4] Кейін «Пә ленше тү генше туралы былай депті..., ал тү генше пә лен туралы былай дейді... Сенің пә леншеге деген қ атынасың қ андай? Егер біздермен келіссең, онда қ ұ тылдың, ал келіспесең, онда сен - бидғ атшысың! » деген сө здер басталады. Ал содан соң қ арым-қ атынастарды ү зу жә не сол сияқ ты іс-ә рекеттер орын алады да, аһ лю-Сунна қ ауіпті бө лінушілікке тү седі. «Рифқ ан аһ ль ә с-Сунна би аһ ль ә с-Сунна» кітабы да тура осы жө нінде. Тү рлі партиялардың жақ таушылары бұ л кітапқ а наразы екендігі белгілі, ө йткені олар Сү ннеттің жақ таушыларынан қ ұ тылу ү шін, олардың бір-бірімен бастары қ атқ андарын жақ сы кө реді. Ал бұ л кітап Аһ лю-Суннаны табысуғ а жә не ө зара жұ мсақ болуғ а шақ ырады. Бұ л кітаптың мә ні міне осыда! ”. Тың даң ыз “Шарх Сунан Ә би Дауд” х. 1421 ж.

Сө йтіп, баяндалғ анның негізінде шейх ‘Абдуль-Мухсин ә л-‘Аббадтың осы мақ аласы едә уір маң ызды жә не едә уір кө кейтесті екенін байқ аймыз. Ә сіресе бидғ атта айыптау (табди’) жә не негізсіз сенімсіздендіру (джарх) фитнасының таралуы соншалық ты – бұ л келелі мә селе мен қ асірет ө зінің кө лемі бойынша мұ сылмандарды негізсіз кү пірлікте айыптау (такфир) фитнасынан қ алмайтын болды. Бұ л мә селелерді тү сіндірудің кө кейтестілігіне жә не маң ыздылығ ына тек шейх ‘Абдуль-Мухсин ә л-‘Аббадтың аталғ ан мә селелердегі қ ауіп пен шектен шығ уды байқ ағ андығ ы ғ ана емес, басқ а да кө птеген ғ алымдардың соң ғ ы уақ ытта мұ ндай проблемалардан сақ тандыра отырып, оның жиі қ айталануын сызып айтқ андары да нұ сқ айды. Мысалы, шейх Ибн ‘Усаймин де ө здерін салә фияның қ атарына жатқ ызатын жә не ө здерімен келіспейтіндерді адасушылық та айыптап, секта сияқ ты топқ а айналып бара жатқ ан кейбір адамдар туралы айтқ ан. Шейх Ибн ‘Усаймин былай деген: “Салә фия – бұ л Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жә не оның сахабаларының манһ ажына ілесу, ө йткені олар біздің салә фтарымыз жә не алдың ғ ы буындарымыз. Оларғ а ілесу – міне осы - салә фия. Алайда салә фия арқ ылы белгілі бір адамды ерекше белгілеп алып, ал содан соң мұ сылмандардың ішінен оғ ан қ айшы келетін адамды, тіпті ол ақ иқ аттың ү стінде болса да, адасушылық та айыптай отырып, салә фияны белгілі бір манһ аж ретінде таң дап алу – салә фияны хизбия манһ ажы ретінде таң дап алу (болып табылады). Ал бұ ның салә фияғ а қ айшы келетініне ешқ андай кү мә н жоқ. Салә фтардың барлығ ы Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Сү ннетінің тө ң ірегінде бірігуге шақ ыратын жә не ө здеріне қ ате тү сінудің (тауильдің ) негізінде қ айшы келетіндерді, тек егер бұ л ақ ида мә селелеріне қ атысты болмаса, адасушылық та айыптамайтын. Олар ө здеріне ақ идада қ айшы келетінді адасқ ан деп есептейтін. Ал ө зге діни мә селелерге қ атысты олар жең ілдік жасайтын. Алайда біздің кезімізде салә фияғ а ілесетін кейбір замандастарымыз ө здеріне қ айшы келетін ә рбір адамды адасушылық та айыптайтын болды, тіпті егер ақ иқ ат олардың жағ ында болмаса да! Ал олардың кейбіреулері салә фияны хизбия манһ ажына айналдырды, бұ л ө здерін Исламғ а жатқ ызатын ә ртү рлі партиялармен орын алып жатқ анындай. Сө гуге қ ажет жә не мақ ұ лдауғ а болмайтын нә рсе – осы. Мұ ндайларғ а: «Салиқ алы салә фтардың мазхабына қ араң дар, олар қ андай амал жасады. Олардың ижтихад жасау орынды болып табылатын келіспеушіліктер мә селесіне қ алайша қ арағ андарына назар бұ рың ыздар. Бұ дан қ алса, олар тіпті қ арапайым емес мә селелерде де келіспеушілікте болғ ан, мысалы, кейбіреулері Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Аллаһ ты кө ргендігін айтқ ан тұ сында, олардың басқ аларының оның Аллаһ ты кө ргенін теріске шығ арғ ан сө здері. Олардың кейбіреулері «Қ иямет кү ні Таразығ а амалдар қ ойылып ө лшенеді» десе, басқ алары «Амалдар жазылғ ан кітаптар ө лшенеді» деп айтатын. Сондай-ақ олардың фиқ х мә селесінде, неке, міндеттіліктер, сауда-саттық мә селелерінде т. б. жиі келіспеушілікке тү скендерін кө руге болады жә не соғ ан қ арамастан, олар бірін-бірі адасушылық та айыптамайтын! » - деп айтуғ а болады. Сондық тан да салә фияны ө здерімен келіспегендерді адасушылық та айыптау қ ұ қ ығ ын ө зіне меншікті етіп алғ ан белгілі сектағ а (хизбияғ а) айналдыру орынсыз, ә рі мұ ндай адамдардың салә фиямен ортақ ешнә рсесі жоқ! Шынайы салә фияғ а қ атысты айтар болсақ, бұ л – ө зара жұ мсақ тық пен мейірімділік кө рсетіп, ақ идада, сө здерде, амалдарда, бауырластық та, келісімде салә фтардың манһ ажына ілесу, бұ л туралы Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Бір-біріне деген сү йіспеншілігінде, мейірімділігінде жә не жанашырлығ ында муминдер бір дене сияқ ты. Оның бір мү шесіне ауру жетсе, бү кіл дене де бұ ғ ан мазасыздық пен жә не қ ызумен жауап береді», - деп айтқ анындай. Нағ ыз салә фия дегеніміз – осы! » Қ з.: “Лиқ аат Баб ә л-мафтух” 15/57.

Сондай-ақ шейх ‘Абдуллаһ ә л-‘Убайляннің жақ ында айтқ ан мына сө здерін де келтіру ө те орынды: “Бө лінуге алып келетіннің қ атарына ө здерін Сү ннетке жатқ ызатын кейбір адамдардың арасында кейбір мә селелерде болып жатқ ан нә рселер жатады. Ижтихадқ а жақ ын мә селелердегі келіспеушіліктердің келіспеушілік пен бө лінуге алып келуіне рұ қ сат етілмейді. Бұ л Аллаһ сү йетін жә не бізден талап ететін бірауыздылық пен бірлік туралы Аллаһ тың ұ лы талабына қ айшы келеді! Ақ ида бір жә не манһ аж бір болып тұ рғ ан тұ ста мұ ндай мә селелердегі келіспеушіліктер бө лінуге алып келмеуі керек! Ө йткені мұ ндай нә рсе ү зуге, ө шпенділікке, кө ре алмаушылық қ а жә не бір-бірінен жалтаруғ а (аулақ болуғ а) тыйым салғ ан Пайғ амбардың да (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ йырғ анына қ айшы келеді. Бұ л – шариғ аттың (мұ сылмандарды біріктіру туралы) мақ сатына жә не Сү ннетке қ айшы келетініне кү мә н жоқ. Сондай-ақ бұ л нә рселердің басқ а да салдары бар, ал бұ л - пә леншені бидғ атта айыптауда (табди’) сенімен келіспейтін адамның ө зі сондайғ а айналуы! Шындығ ында, осы сияқ ты нә рселерді істейтіндер жә не орнататындар – білім иелерінен емес жә не білім туралы ұ ғ ымғ а да ие емес! Жә не біз мұ ндай манһ ажды араларында шейх ‘Абдуль-‘Азиз ибн Баз, шейх Насыруддин ә л-Ә лбани, шейх Ибн ‘Усаймин, шейх ә л-Фаузан, шейх ‘Абдуль-Мухсин ә л-‘Аббад жә не басқ а да ғ алымдар сынды біздің ғ асырымыздағ ы аһ лю-Суннаның ұ лы имамдарынан байқ амаппыз (білмейміз).

Оларда мұ ндай нә рселер жоқ жә не бұ л – осындайды естігенде таң қ алатын білім иелерінің арасында ерсі нә рсе. Мұ ндай қ ұ былыс Аллаһ қ а шақ ыру ісіне кір тү сіреді жә не дағ уатты ә лсіретеді. Бұ л жастардың дінді ү йренудің, Қ ұ ран мен Сү ннетті жаттап, оларғ а шақ ырудың орнына осы мә селелерге салынып кетуіне ә кеп соғ ады, ал бұ л нә рсе Рахманның емес, шайтанның ү лесі болып табылады! Кім адамдардың біреуінің пікіріне ілесу міндетті болып табылады жә не ол адамның қ ателесуі мү мкін емес деп сенсе, онда бұ ғ ан Пайғ амбардан (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зге ешкімге қ атысты жол берілмейді. Ал кім бұ лай ойласа, ол іс жү зінде ө здерінің имамдарын кү нә сіз деп жариялайтын шииттер-рафидилер сияқ ты болады. Содан соң, діннің негіздеріне жатпайтын кейбір мә селер ү шін бидғ атта айыптау – жаң адан шық қ ан нә рсе. Шейхуль-Ислам Ибн Таймия: «Адам бидғ атты айтуы мү мкін, бірақ сол мезетте бидғ атшы болмауы мү мкін», - деп айтатын. Сондай-ақ, салә фтардың қ атарынан болғ ан кейбір имамдардың белгілі бір уақ ытта айтқ ан сө здері біз ү шін Қ ұ ран мен Сү ннет сияқ ты[5] шариғ ат болып табылмайды.

Олар ондайды сө гіске лайық тыны сө гу ү шін айтатын, бірақ сө гіске лайық ты нә рсені ө згерту жағ дай мен уақ ытқ а байланысты ерекшеленеді, мұ ны шейх Ибн ә л-Қ айим тү сіндіретініндей”. Тың даң ыз “Шарх ә л-Исбах фи манхадж ә с-саляф”.

Біз Аллаһ Тағ аладан қ ұ рметті шейх ‘Абдуль-Мухсин ә л-‘Аббадтың осы мақ аласын мұ сылман ү мметі ү шін пайдалы етуін жә не оның Сү ннетті жә не салә фияны жақ таушылардың бірігуіне себеп болуын сұ раймыз!

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 Следующая ⇒