Сұрау белгісі. Сызықша

Сұ рау белгісі

§ 1. Сұ рау белгісі сұ раулы сө йлемдерден кейін қ ойылады.

§ 2. Сұ раулық мә нін ерекше кө теру ү шін кейде бірың ғ ай мү шенің ә рқ айсысынан кейін сұ рау белгісі қ ойылуы мү мкін (II тараудағ ы §8-ты қ араң ыз).

§ 3. Автор мә селенің талас я кү дікті екендігін кө рсетіп, оқ ушының назарын аударғ ысы келгенде, немесе бір пікірге келісе алмайтындығ ын білдіргенде, дә йексө здің ішінде белгілі бір сө зден не сө йлемнен кейін жақ ша ішіне алып не сұ рау белгісін, не леп белгісін, не екеуін қ атар қ ояды, кейде бір белгінің ө зін екі-ү ш қ айталап қ ояды. бұ л, кө бінесе, сын-библиографиялық шығ армаларда кездеседі:

Осы сө йлемді аудармашы былай аударады: " Гү лді орамал жауып, тө рт тағ ан столғ а қ ойылғ ан суретке (? ) телмең дей қ арағ ан бадана кө зінде еміне тіленген жалыныш, ү міт болғ андық тан, Левин соғ ан қ арауғ а да шошиын деді”. Мұ нда аудармашы сө зге сө з тауып, сан жағ ын ғ ана сақ тағ ан: ломберный стол – тө рт тағ ан стол (? ), салфетка – орамал, образ – сурет (? ), выражение – болғ андық тан, устремленных – телмең дей, в больших – бадана, страстная – еміне. (Ә. Нұ рпейісов “Анна Каренинаның ” аудармасы).

Поэмадағ ы кейбір олақ қ ұ рылғ ан сө з тізбектері мен ә серсіз шумақ тарды да айтпай кетуге болмайды:

Ең бек – кеме, матрос – мен кемеде,

Оны сү ймек сыбағ а пешенеме (?! ) (Қ. Шаң ғ ытбаев, “Ақ ын жә не ө мір шындығ ы” )

Сызық ша

§ 1. Сызық ша бастауыш пен баяндауыштың арасына қ ойылады.

§ 2. Сызық ша бірың ғ ай мү шелерден кейін келген жалпылауыш сө здің алдынан қ ойылады.

§ 3. Алдында жалпылауыш сө зі бар бірың ғ ай мү шелерден кейін сө йлем аяқ талмаса, ең соң ғ ы бірың ғ ай мү шеден соң сызық ша қ ойылады.

§ 4. Диалог тө л сө здің алды-артынан (егер тө л сө зден кейін автор сө зі тұ рса), тырнақ шағ а алынғ ан тө л сө здің артынан сызық ша қ ойылады.

§ 5. Сызық ша жалғ аулық сыз салаластардың арасына қ ойылады.

§ 6. Оң ашаланғ ан айқ ындауыш мү шелердің екі жағ ынан сызық ша қ ойылады.

§ 7. Бірың ғ ай сұ раулы мү шелерді немесе сұ раулы сө йлемдерді жинақ тап тұ ратын ә йтеуір деген сө з тү сіп қ алғ ан жерге сызық ша қ ойылады:

Ісінгендіктен бе, таяқ тан ә лсірегендіктен бе – денесі зілдей ауыр екен. (С. Мұ қ анов).

§ 8. Оң ашаланғ ан айқ ындауыштың алдынан сызық ша қ ойылады.

§ 9. Сонда, сонша, сондай, соншалық, сол, мынау, мынадай деген сө здерге аяқ талғ ан тіркестен кейін жеке сө йлем тұ рса, бұ л сө здерден кейін сызық ша қ ойылады.

§ 10. Мекен, уақ ыт, сан шендестігін білдіретін сө здердің арасына сызық ща қ ойылады (ол -дан жалғ ауы мен шейін шылауының мағ ынасын білдіреді): Мойынты – Шу темір жолы. Институтта кү ніне 6-8 сағ ат лекция болады. Машина сағ атына 30-45 километрден жү ріп отырып, жолдың жартысына келіп қ алды.

Бұ ларды белгісіздік-жалпылық жә не болжалдық мағ ынасындағ ы қ ос сө з сан есімдермен шатастырмау керек. Олар дефис арқ ылы жазылады: Кермеге тө рт-бес ат қ атар байланыпты (мұ ндағ ы тө рт-бес болжалды сан есім). Екі-ү ш кү ннен бері жаң быр жауып тұ р (мұ нда да екі-ү ш – болжалды сан есім).

Рә биғ а Сыздық. Қ азақ тілінің анық тағ ышы (емле, тыныс белгілері, сө з сазы). Астана: Елорда, 2000, - 532 б. ISBN: 9965-06-023-1

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 56