Пәні: Абайтану. Сыныбы: 10-сынып. «Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін» өлеңі

Кү ні: 20. 10. 2016

Пә ні: Абайтану

Сыныбы: 10-сынып

Сабақ тақ ырыбы: «Мен жазбаймын ө лең ді ермек ү шін» ө лең і

Сабақ тың мақ саты:

1. Білімділік: оқ ушыларғ а Абайдың «Мен жазбаймын ө лең ді ермек ү шін» ө лең і туралы мә лімет беру. Ө лең ді мә нерлеп оқ ыту, жан-жақ ты талдату;

2. Тә рбиелік: Абай ө лең дерін, поэзияны сү юге, оны тү сіне білуге тә рбиелеу;

3. Дамытушылық: оқ ушылардың ойын тұ жырымдап айта білуге ү йрету, тіл байлағ ын ө рістету.

Сабақ тү рі: Дә стү рлі сабақ.

Сабақ типі: Жаң а сабақ

Ә діс-тә сілдері: Сұ рақ -жауап, баяндау ә дісі, талдау, кө рнекілік, ой қ орыту.

Сабақ тың кө рнекілігі: кө ркем ә дебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бү ктемелер.

Сабақ тың формалары: жеке баламен, сынып ұ жымымен жұ мыс жү ргізу.

Сабақ тың барысы:

І Ұ йымдастыру кезең і:

1. Оқ ушылармен амандасу, тү гелдеу;

2. Оқ у қ ұ ралдарын, сабақ қ а дайындығ ын тексеру;

3. Сыныптың тазалығ ына кө ң іл бө лу;

4. Оқ ушылардың зейінін сабақ қ а аудару;

5. Cабақ тың мақ сатымен таныстыру.

ІІ Ү й тапсырмасын пысық тау: «Абай мұ расының ө негелік тә рбиесі» эссе жазу.

ІІІ Жаң а сабақ:

«Мен жазбаймын ө лең ді ермек ү шін» ө лең і

Абайдың 1889 жылы жазғ ан ө лең і. Ә рқ айсысы 6 тармақ ты 5 шумақ тан тұ рады, кө лемі 30 жол. Бұ л ө лең інде Абай оқ ырман-тың даушыларына, ақ ындарғ а қ арап сө йлейді. Сын мен пікірін нақ тылай айтуғ а ойысқ ан. М. Ә уeзовтің айтуынша, бұ л ө лең Абайдың «тек бір ө з басының ақ ындық жолындағ ы ізденуі ғ ана емес. Мұ ны ақ ындық жайында ө згеше мә ні бар ө лең деп ұ ғ ынуымыз керек». Оны ақ ын ө з айналасындағ ы «ө лең і бар, ө нерлі інілерінің » кейбір шығ армаларын оқ ығ аннан кейін, соларғ а жө н-жоба керсетіп, сын ескертпелер жасау ниетімен тудырғ ан. «Сө з айттым Ә зірет Ә лі, айдаһ арсыз» дегенде кө п ақ ынның, оның ішінде Кө кбай Жанатайұ лының пайғ амбарларды, дін таратушы қ аһ армандарды мадақ тайтын қ иссалар жазуғ а тым ә уестігін, «Бізде жоқ, алтын иек, сарыала қ ыз» дегенде жеке ақ ындардың жылтырақ сө здерге ә уестігін, Ә ріп Тә ң ірбергеновтың «Зияда-Шамұ рат» дастанында қ ызды «иегі алтын, кө зі гауһ ар» деп, ә лем-жә лем етіп суреттегенін, «Кә рілікті жамандап ө лім тілеп» дегенде Шә керім Қ ұ дайбердиевтің заң ды тү рде келетін кә рілікті даттағ анын қ ағ ытып мысқ ылдағ ан. Ақ ын ө лең сө зді кімге арнауды, кімге айтуды ескертеді: тасырғ а айтпай, «кө ң іл кө зі ашық, кекірегі сө зімді», сергек те талаптыларғ а айтуды қ алайды. Оның ө сиеті – кү ле тың дағ ан парық сыздарғ а сө зің ді қ ор қ ылма! «Қ ызшыл», «қ ызық шыл» ә уейілерге жолама! Арсыздық пен ақ ылсыздық тан, шаруасыздық пен маскү немдіктен аулақ бол! Мұ ның ү стіне Абай бұ рынғ ы «сө з тү зелді, тың даушы, сенде тү зел» деп жалпылай айтқ ан ақ ылын аша тү скен. Тү зелу ү шін не істеу керектігін керсеткен. Оқ ырмандарына ө лең -жырды жұ ртқ а ақ ыл айтып, кең ес берудің, ү лгі-ө неге кө рсетудің, қ ырсық, қ иянатқ а қ арсы кү ресудің қ ұ ралы деп ұ қ тырғ ан. Жақ сы сө зді жастай тың дап жаттық, ә сері қ ызыл сө зге қ ұ лай қ алма, сө здің сыртына сенбе, ішіне ү ң іл, мазмұ нын біл, оның мә нін терең ін ізде, сө здің қ адір-қ асиетін сонда ұ ғ асың деп кең ес береді. Ө лең алғ аш рет 1909 жылы Санкт-Петербургте жарық кө рген «Қ азақ ақ ыны Ибраһ им Қ ұ нанбайұ лының ө лең і» атты жинақ та жарияланды. Ұ йқ асы -б, -а, -а, -в, -а, -г, -а болып келеді. Текстологиялық зерттеулер барысында Мү рсейіт қ олжазбасындағ ы 2-шумақ тың 5-жолындағ ы «сө зің ді ұ қ пай» деген тіркес 1909 жылғ ы жинақ негізінде «айтқ анды ұ қ пай», 3-шумақ тың 6-жолындағ ы «ойы терең » деген тіркес «тү бі терең » делініп ауыстырылғ ан. Ал жинақ тағ ы 3-шумақ тың 3-жолындағ ы «елде кә рі» деген тіркес Мү рсейіт жазбасына сә йкес «кә рілікті» деп ө згертілген. Мү рсейіт қ олжазбаларындағ ы 4 шумақ тың соң ғ ы жолындағ ы «қ иналмай» сө зі 1909 жылғ ы басылым негізінде «қ инамай» болып алынғ ан. Ал 1909 жылғ ы жинақ та жоқ: «Сә нқ ой, даң қ ой, ойнасшы, керім-кербез», «Қ анша қ ызық болады ө зің ізге? » деген жолдар Мү рсейіт жазбаларынан алынып, кейінгі басылымдарғ а енгізілген. Ө лең ағ ылшын, орыс, ө збек, ұ йғ ыр тілдеріне аударылғ ан.

ІV Ө лең ді мә нерлеп оқ ыту:

⇐ Предыдущая 12 13 14 15 161718 19 20 21 Следующая ⇒