Жанрлық түрлері, көркемдік сипаты.

Жанрлық тү рлері, кө ркемдік сипаты.

Шешендік сө з жанрлық белгілеріне қ арай шешендік дау, шешендік толғ ау, шешендік арнау деп мазмұ нына қ арай жіктеліп жү р. Шешендік арнауғ а бата, сын, ә зіл, кө ң іл айту, шешендік толғ ауғ а тақ пақ -термемен айтылатын тілек, ө сиет, насихат, толғ ау сө здер, шешендік дауғ а жер, жесір, қ ұ н, мал жә не ар-намыспен байланысты даулар енеді. Шешендік сө здің сан-алуан тү рлерін дау ү стінде айтылғ ан кесім сө зімен шектеу де тарлық етеді. Қ ырқ ыншы жылдарғ а дейін билер сө зі деген атау ә дебиеттану ғ ылымында қ олданылып келді.

3. Халық прозасы. Ертегілер. Ертегілерден тыс прозалық жанрлардың ерекшеліктері.

Ә лемдік фольлортану ғ ылымында қ ара сө збен айтылатын ауыз ә дебиетінің барлық тү рін халық прозасы деп, оны 2 топқ а бө леді:

· Аң ыздық проза

· Ертегілік проза

Ертегілік проза немесе ертегілер адам баласының ең бек, кә сіп ету, тұ рмыс-тіршілік қ ұ ру тә жірибесіне байланысты туғ ан.

Негізінде ертегілерді пайда болу кезең імен, мә н-маң ызына қ арай 2 топқ а бө лу қ ажет сияқ ты.

1. Қ азақ жеріне ислам дінінің келуіне дейінгі ертегілер.

2. Ислам діні келгеннен кейін пайда болғ ан ертегілер.

Ал ертегілік прозаны С. Қ асқ абасовтың жү йелеуі бойынша мынадай тү рлерге бө лінеді:

1. жан-жануарлар туралы ертегілер;

2. қ иял-ғ ажайып ертегі-лер;

3. батырлық ертегілер;

4. новеллалық ертегілер;

5. сық ақ ертегілер.

Батырлық ертегі.

«Батырлық ертегі» деген термин фольклортану ғ ылымында тө рт тү рлі мағ ынада қ олданылады. В. М. Жирмунский бұ л жанрғ а Оң тү стік сібірдегі тү ркі-монғ ол халық тарының кө не эпосын жатқ ызады, қ аһ армандық эпостың шығ у тарихын зерттеген Е. М. Мелетинский «батырлық ертегі» деп угорлар мен тунгус-маньчжур жә не кейбір Сібір халық тарының ә ң гіме тү рінде келетін эпостан басқ а шығ армаларын атайды. Орыс былиналарының білгір зерттеушісі А. М. Астахова «батырлық ертегі» тү ріне халық эпосының батырлары туралы кейінгі замандарда пайда болғ ан ертегі тү ріндегі шығ армаларды жатқ ызады. Сонымен қ атар бұ л жанрғ а ерлік, қ аһ армандық мазмұ ндағ ы қ иял-ғ ажайып ертегілер де қ осылып жү р.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 Следующая ⇒