Цемент өндірісінде қолданылатын шикізаттар

Шикізат базасының сапасы жэне дайындалғ ан шикізат араласпасының қ ұ рамының дұ рыстық дэрежесі бойынша алынатын цементтің сапасын, пештердің ө німділігін, отын шығ ынын жә не т. б. ө ндірістің кө рсеткіштерін алдын ала жобалап айтуғ а болады. Цемент клинкерін алу ү шін қ ажет негізгі шикізат материалдарын ү ш тү рге бө луге болады: 1. Кү йдіргенде СаО беретін карбонаттық компонент - СаСОз; 2. Кө пшілігінде алюмосиликаттан тұ ратын саздық компонент; 3. Шикізат араласпасында жетіспей тұ рғ ан оксидтердің мө лшерін реттеу ү шін қ олданылатын корректирлеуші /тү зеуші/ қ оспалар.

Карбонаттық компонент ретінде негізінде СаО /40-44% кө бірек/, Мg0 /3, 2-3, 7 пайыздан кө п емес/ жэне азғ ана Nа₂0 + КгО (1% кө п емес) тұ ратын карбонаттар тау жынысын (ізбес тасы, бор, туф, мрамор жэне т. б. ) қ олданылады. Ә сіресе ө те бағ алы шикізат - саздан (20-50 пайыз) жэне майда кө мірқ ышқ ыл кальцийден (50-80%) тұ ратын мергелдік тау жынысы. Саздық компонентке каолинит, монтмориллонит, галлуазит жэне гидрослюд сияқ ты минералдардан тұ ратын жұ қ а дисперсиялы шө кпелі тау жыныстары жатады. Онымен қ атар жең іл балқ ымалы саздар, саздылы мергель, саздылы сланец, лесс жэне т. б. с. с жыныстар пайдаланылады. Бұ лардың химиялық қ ұ рамдары мына оксидтерден тұ рады: 60- 80 % Sі0₂, 5-20% - А1₂0з, 3-15% - Ғ е₂0₃. Саздардың қ ұ рамында тағ ы кө мірқ ышқ ыл тұ здары тү рінде аздаган кальций жэне магний оксидтері болуы мү мкін. Nа₂0, К₂0 жэне Мg0 қ осылғ ан ерігіш тұ здар қ оспалары мү мкіндігінше аз болуы керек.

Корректирлеуші қ оспалар, жоғ арыда айтылғ андай, карбонат жэне саздан тұ ратын екі кампонентті шикізаттар араласпасьшдағ ы жетпей тұ рғ ан оксидтерді қ ажетті мө лшерге жеткізу ү шін қ олданатын шикізат. Мысалы, SiO₂ мө лшерін шикі араласпағ а трепел, опока қ осу арқ ылы кө бейтеді. Кү кірт қ ышқ ылдар заводының пириттер огоркаларын немесе домналық пештердің колошник топырагын қ осып Ғ е₂0з мө лшерін кө бейтеді, А1₂O₃ мө лшерін кө бейту ү щін бокситті немесе глинеземге бай саздарды қ олданады.

Ә ртурлі ө неркэсіптердің жанама ө німдері мен қ алдыктары .

Жанама ө німдер мен қ алдық тар цемент ө неркэсібі ү шіні ө те ө тімді шикізат болып есептеледі. Олардың кө пшілігі қ ұ рамдары бойьшша портландцемент клинкеріне жақ ын, демек қ олдануғ а дайын тұ рғ ан қ оспалар. Қ азіргі кезде домна қ оқ ыстары, электротермофосфорлар шлактары жэне глинезем ө ндірісінің қ алдығ ы-нефелиндік щлам цемент ө неркә сібінде кең қ олданылады. Электротермофосфорлар қ оқ ыстары табиғ и фосфориттерді электро пештерде 1450-1550°С температурада тікелей буғ а айң алдыра айдағ анда пайда болатын /возгонка/ қ алдық. Домналы жә не электротермофосфорлар қ оқ ыстарының қ ұ рамы кө птегең оксидтерден жә не кү кіртті кoсындылардан тұ рады: СаО, Sі0₂, А1₂0₃, Мg0, Ғ е₂0₃, СаS, МпS, Ғ еS.

Қ оқ ыс қ осылғ ан шикі араласпаларды кү йдіргенде отың ң ың шығ ыны тө мендеп, пештің ө німділігі ө седі. Нефелиндік шлам ө те жогарғ ы температуралық ө ң деуден шық қ андық тан, портландцемент клинкерінің қ ұ рамында болатын екі кальцийлі силикаттан тұ рады. Сондық тан оны белитті шлам деп те атайды. Химиялық қ ұ рамы: Sі0₂ - 25-30 пайыз, СаО -50-55 пайыз. Бұ дан дайын шикі араласпа алу ушін 15 -20 пайыз кальций карбонатын қ осса болғ аны. Мұ ндай араласпадан клинкер алғ аң да, отын шығ ьшы 20 - 25 пайыз тө мендейді де пештің ө німділігі 20

пайыз шамадай ө седі.

Отын . Цемент ө неркэсібі отьш мен энергияны ең кө п тұ тынатын халық шаруашылыгының бір саласы. Жыл сайын цемент ө неркэсібі 23 млн. т. щартты котельдік-пештік отынын жә ң е 14 млрд. кВт/сағ. электрэнергиясын тұ тынады. Тұ тьщатын отың ң ың қ ұ ны дайын цементтің ө зіндік қ ұ нынан 26 пайызғ а дейін болады. Отың мен электр энергия шығ ының 1 пайыз азайту арқ ылы 12, 5 млн. тенге экономия жасауғ а болады. Сондық тан отын жә не энергия қ орын ұ қ ыпты тұ тыну, оны унемдеу жолдарын іздестіру цемент ө неркэсібі ү шін ө те маң ызды мә селе. Цемент ө неркә сібінде отын ү шін майдаланғ ан тас кө мір, мазут жә не табиғ и газ қ олданады. Ә рине тас кө мір қ олданудың кө птеген ың ғ айсыздығ ы бар. Біріншіден, оны қ олданарда қ осымша қ ойма алаң ын жасау керек, ө зіндік кептіруге жэне ұ нтақ тауғ а қ ажет агрегаттармен жабдық талғ ан технологиялық жолы болу керек. Оның ү стіне заводтың санитарлық жағ дайы нашарлауынан кө мірдің ө зінен-ө зі жанып кету қ аупі туады. Осы себепті техникалық қ ауіпсіз жұ мыс істеу ү шін кө птеген инженерлік, экологиялық проблемаларды шешуді керек етеді.

Сұ йық отын (мазутты) қ олдануда да кө птеген ың ғ айсыздық бар. Мысалы, оны пешке берер алдында сү йық тандыру ү шін 60-70 С температурағ а дейін қ ыздыру қ ажет. Сондық тан оны қ ыздыратын агрегат салу керек, оғ ан қ оса мазутты сақ тайтын арнаулы қ ойма, қ оймадан оны қ опару ү шін насос талап етіледі. Технологиялық жагынан ең ө тімді табиғ и газ. Ол газ жү ргізу қ ү быр жолынан басқ а ешқ андай қ ү рылысты да, жабдық ты да қ ажет етпейді. Сондық тан кейінгі жылдары мү мкіндігінше цемент заводтары табиғ и газ қ олдануғ а кө шіп жатыр.

⇐ Предыдущая 12 13 14 15 161718 19 20 21 Следующая ⇒