Дәріс 6 Тақырыбы: Гидравликалық әк және гидравликалық әктің өндірісі мен қатаюы.

Дә ріс жоспары:

Гидравликалық ә к. Гидравликалық экті ондіруге керекті шикізат жә не шикізатты кү йдіргенде жү ретін процестер.
Гидравликалық ә ктің ө ндірісі жә не қ атаюы.
Гидравликалық ә ктің қ асиеттері жә не қ олданылуы.

Гидравликалық ә к деп қ ұ рамында 6 - дан 24 пайызғ а дейін сазы жэне ұ нтақ дисперсиялы қ ұ мды қ оспасы бар, тау ә к тасын / СаСО_э/ балқ ытуғ а жеткізбей кү йдіргенде алынатын ө німді айтады. Кү йдірген ө німді диірменде тартып дайын ұ лпа тэрізді гидравликалық ә к шығ арады.

Гидравликалық экті ондіруге керекті шикізат. Шикізат ретінде эдетте, мергелдік известняк жынысын пайдаланады. Жоғ арыда айтқ андай, оның қ ү рамында 6-25 % саз жэне ұ нтақ дисперсиялы қ ұ мды қ оспалары болады. Бұ л шикізаттың химиялық қ ұ рамы гидравликалық немесе негіздік модулмен, яғ ни СаО пайыздық мө лшерінің қ ышқ ылдық оксидтердің пайыздық мө лшеріне. қ атынасы бойынша сипатталды:

%СаО

т = ----------------------------

%(8Ю₂+ А1₂О_г+ Ғ е₂О_г)

Бұ л гидравликалық модуль мө лшері 9-1, 7 аралығ ында болу керек. Шикінің гидравликалық модулі тө мен болғ ан сайын одан алатын гидравликалық эктің гидравликалық қ асиеті анық тау болады жэне кү йдіру ө німінде бос кальций оксиді аздау қ алады. Гидравликалық модулі жоғ арылағ ан сайын алатын ө нім ауалық экке жақ ындай тү седі. Сондық тан шикі зат осы модульдің шамасына байланысты ауалық ә к/ ш > 9/, орташа гидравликалық ә к/, босаң гидравликалық /т=4. 5 -9/, кү шті гидравликалық / т=1, 7 -4, 5/ ә к болып бө лінеді. Ал, романцемент ү шін - т=1, 7 - 1, 1. Босаң гидравликалық ә к сумен ә рекеттесекенде ү демелі сө неді, порошокқ а ыдырап кетеді, гидравликалық қ асиеті бар, сө нбейтін тү йіршіктер мұ нда аздау. Кү шті гидравликалық эк қ арқ ынды сө нбейді. Егер эктің модулі 1, 7-1 тең болса, онда ол тіпті сө нбейді, ө зінің қ асиеті бойынша романцементке жақ ын болады. Мұ ндай ә кті шектік немесе цементтік ә к деп атайды.

Шикізатты кү йдіргенде жү ретін процестер . Гидравликалық ә кті аларда айтылган кальций карбонатын 900 - 1000°С температурада кү йдіреді. Кү йдіру кезінде алдымен кальций карбонаты кальций жә не кө міртегі оксидтеріне /СаО жэне С0₂/ жіктеледі, одан кейін саздық минералдар аморфты /Sі0₂, А1₂0з жә не Ғ е₂0₃/ қ ышқ ылдық оксидтерге ыдырайды. Кальций оксидінің біразы 1000 -1100С температурада қ атты қ алпында Sі0₂, А1₂0₃, Ғ е₂0₃қ ышқ ыл тотық тарымен химиялық эрекеттеседі. Осындай эсерлесудің нэтижесінде едә уір аз негізгі силикаттар, алюминаттар жэне ферриттер/ 2СаО ■ SiO2; 2СаО ■ АІ₂О₃;

2СаО ■ Ғ е₂О₃ қ осындылары қ ұ ралады. Бұ л қ осындылар кү йдіру ө німіне гидравликалық қ асиет береді.

Сонымен, гидравликалық эк тү рлі қ осындылардан тұ рады. Олардың біразы/ СаО +Мg0/ эктің ауалық қ асиетіне себепкер болады, ал бір бө лігі/ силикаттар, алюминаттар, ферриттер/ - гидравликалық қ асиетіне. Гидравликалық ә ктің қ ұ рамында силикаттардың, ферриттердің мө лшері кө п болган сайын оның гидравликалық қ асиеті ө рлей тү седі.

Гидравликалық ә ктің ө ндірісі жә не қ атаюы .

Гидравликалық ә к ө ндірісі шикізатты шығ ару, оны ү сақ тау, кү йдіру жэне кү йдірілген ө німді диірменге тарту процестерінен тү рады. Мергелдік жынысты шығ ару жэне ұ сақ тау тә сілдері ә ктас жынысын шығ арып, ұ сақ тау тә сілдері сияқ ты. Мергелді шахты пешінде немесе айналмалы пеште кү йдіреді. Кү йдірілген ө німді жақ ты немесе балғ алы ұ сақ тағ ыштарда ұ сақ тайды, онан кейін диірменде тартып ұ нтақ тайды. ¥ нтақ тылығ ы № 008 електе 5-7 пайыз қ алдығ ына сай болу керек.

Гидравликалық эк қ атаю мезгілінде ауалық жэне гидравликалық қ атаюғ а тэн процестер жү реді. Алдымен, ауалық эк қ атайғ андай, СаО гидратацияланып кальций тотығ ының гидратына Са(ОН)₂ кө шеді. Бұ дан эрі қ арай кальций силикаттары, алюминаттары жә не ферриттері гидраттанып ө здеріне сай коллоидтық жэне субмикрокристалдық қ алпында гидратты қ осындыларын қ ұ райды. Біртіндеп гидраттар тығ ыздалынады жә не Са(ОН)₂ кристалымен тү йретіле тұ тас конгломерат болып қ атаяды. Айта кететін нэрсе, бұ л эктің қ атаю мезгілінде, жоғ арыда аталғ ан екі тү рлі процестің жү руіне сай ол ұ ластырылғ ан режимде қ атайганы жө н. Алдымен қ ұ рғ ақ ауа ортасында, одан кейін ылғ алды ортада қ атаю керек, жэне де гидравликалық модулі жоғ ары болғ ан сайын қ ұ рғ ақ ауада ұ зақ тау қ атаюды керек етеді.

Гидравликалық ә ктің қ асиеттері жә не қ олданылуы .

Гидравликалық ә ктің бос салғ андагы тығ ыздығ ы 600 - 800 кг/м³, нагыз тығ ыздығ ы - 2, 6 - 3, 0 г/см. Су кажеткерлігі жә не су ұ стамдылығ ы ауалық ә кпен салыстырғ анда тө менірек. Себебі оның қ ұ рамында СаО басқ а силикаттар жә не ферриттер бар. Мұ ндай қ осылыстар ерітіндінің жұ мсақ тығ ын тө мендетуге септігін тигізеді. Гидравликалық ә ктің ұ стасу мезгілдері ондағ ы кальций оксидінің мө лшеріне байланысты. Босаң гидравликалық эк тездеу ұ стасады да баяу қ атаяды, ал кү шті гидравликалық эктікі бұ ғ ан кері. Ә детте ұ стасу мезгілінің басы 0, 5 - 2 сағ., соң ы - 2 - 16 сағ.

Гидравликалық эк сумен араластырганда кальций оксиді қ арқ ындау сө нгендіктен массаның кө лемі кө бейіп жарылып кетеді. Сондық тан П. И. Боженов ә кке қ ажетті суды бірақ қ ұ ймай, екі сатылы режиммен қ ұ йып араластыруды ұ сынады. Алдымен 10-15 пайыз сумен араластырып 20 - 30 минут кү теді, содан кейін барлық қ алғ ан суды қ ұ йып араластырады. Егер бірінші бө лек сумен араластырғ анда араласпаның температурасы 40 С жоғ ары кө терілмесе, онда мұ ндай экті барлық сумен бірдей араластыруғ а болады, себебі ерітіндінің кө лемі ө згерсе біркелкі ө згереді.

В. В. Манжурнет гидравликалық эктің негізінде дайындағ ан массада зиянды деформацияның болу қ аупінен сақ тану ү шін оғ ан диірменге тартар кезде 2-5 пайыз гипс қ осуды ұ сынғ ан. Себебі, гипс ә ктің сө ну процесін баяулатып, деформацияны онша болдыртпайды.

Гидравликалық ә ктің мық тылыгын қ ұ рамы 1: 3 аз жұ мсақ тылы ерітіндіден жасалғ ан стандартты ө лшемдегі ү лгілерді сынау арқ ылы анық тайды. Ү лгілер жасалғ ан соң, I сө тке жабық бакта сақ талып, 6 тә улік су ү стінде, одан кейін 21 тә улік су астында қ атаяды. Босангидравликалық эк 28 сө ткеден соң сыналады. Сонда қ ысқ андағ ы мық тылығ ының шегі 2, 0 МПа кем болмау керек. Кү шті гидравликалық ә к 7 сө ткелік шағ ында - 1, 0 МПа, ал 28 сө ткелікте -5, 0 МПа кем болмау керек. Гидравликалық ә кке тү рлі сілтіге тө зімді минералдық пигменттер /охра, сурик, мумия, кызғ ылт крон, ұ нтақ талғ ан кірпіш/ қ осып тү рлі -тү сті ә к алуғ а болады. Оларды сә нді-ө ң ділік материал ретінде қ олданады. Ә детте қ осылатын пигменттердің мө лшері 5 пайыздан аспайды. Гидравликалық ә к суғ а тө зімділігі жә не мық тылығ ы жоғ арылау қ ұ рылыс ерітінділерін жасауғ а, ә кті-пуццолонды цементтер шығ аруғ а, тө мен маркалы жең іл жэне ауыр бетондар ө ндіруге

пайдаланады. Гидравликалық эк негізінде шығ арғ ан ә кті-пуццолонды цементтердің ерекшелігі-мық тылығ ы жэне ауа тө зімділігі жоғ арылығ ында. Гидравликалық экті онша ү демелі кө лік жү рісі жоқ жолдарды салғ анда сазды онымен беріктендіріп, тү рақ ты ету ү шін де қ олданады. Гидравликалық эктен дайындалғ ан қ ұ рылыс ерітінділері мен бетондар, егер оларды ауасы дымқ ыл ортада пайдаланса, жоғ ары мә ң гілік материалдар қ атарына жатады. Бірақ еске сақ тайтын нэрсе, гидравликалық ә ктен жасалғ ан бұ йымдар тығ ыздық тары тө мен болғ андық тан ауыспалы сулану жэне қ ұ рғ ау, сондай-ақ мұ здану жә не еру режиміне шыдамсыз келеді.

Дә ріс 7 Тақ ырыбы: Романцемент жә не цемент ө ндірісінде қ олданылатын шикізаттар

Дә ріс жоспары:

Романцемент.

Портландцемент

Цемент ө ндірісінде қ олданылатын шикізаттар

Цемент ө ндіру тә сілдері

Оның қ ұ рамында 25 пайыздан кө бірек саз қ оспасы бар ізбестік немесе доломитталынғ ан мергелдер жыныстарын балқ ытуғ а жеткізбей шахты немесе айналмалы пештерде 1000-П00°С температурада кү йдіріп алады. Романцементтің қ асиетін реттеу ү шін оны диірменге тартар кезде оган 5 пайызғ а дейін гипс жә не 15 пайызғ а дейін активті минералдық қ оспалар енгізеді. Романцемент алу ү шін пайдаланатын мергелдік жыныстардың гидравликалық модулі 1, 1 -1, 7. Осы модуль мө лшерінде кальций оксидінің (СаО) барлығ ы силикаттарғ а, алюминаттар жэне ферриттер қ ұ руғ а кетеді. Ә детте романцемент ө ндіру ү шін дайын табиғ и мергелді пайдаланады. Романцементтің ұ нтақ тылығ ы гидравликалық эктің ұ нтақ тылығ ындай болу керек. Бос салғ андағ ы тығ ыздығ ы - 800 -1000 кг/м³, тығ ыздалғ ан қ алпында 1100-1300 кг/м, ал нағ ыз тығ ыздығ ы - 2, 6-3, 0 г/см аралығ ында. Романцементтің ұ стасу мезгілінің басы сумен арастырылғ аннан кейін 20 мин. ерте болмау керек, соң ы - 24 сағ. кем болмау керек.

Романцементтің мық тылығ ын гидравликалық ә ктің мық тылығ ын анық тау тә сілІмен анық тайды. 7 тэуліктен кейінгі қ ысқ андағ ы мық тылығ ы бойынша романцементтің тө рт маркасы болады: 25, 50, 100 жэне 150. Бірақ 25 жэне 50 маркалы романцемент шығ арудың тиімділігі жоқ. Романцементтен жасалган бұ йымдар ылғ алды жерде мық тылығ ын біртіндеп асыра береді.

Романцемент те гидравликалық ә кті қ олдану мақ саттарында пайдаланады, оның ішінде қ алауғ а жә не сылауғ а қ ажет қ ұ рылыс еретінділерін, тө менгі маркалы бетондарды дайындауғ а қ олданылып, портландцементті ү немдеуге мү мкіншілік береді

⇐ Предыдущая 10 11 12 13 141516 17 18 19 Следующая ⇒