Құрғақ далалардың құба топырақтары

Қ оң ыр топырақ тар ө зінің тарағ ан аудандарының оң тү стік – шығ ыс бө лімінде біте – бірте қ ұ ба топырақ тарғ а ауысады. Мұ нда климат ө те қ ұ рғ ақ. Жылына 200 – 300мм жауын – шашын тү седі. Қ ұ ба топырақ тар қ оң ыр топырақ тарғ а ө те ұ қ сас кейде оларды ажырату тіпті қ иын. Оларды кө пнесе топрақ тың гумус қ абатының қ ұ ба тү ске боялғ андығ ы, біқ атар жұ қ алығ ы жә не тү рлі тұ здарғ а байлығ ы бойынша ажыратады. Қ ұ ба топырақ тардың жеке горизонттары біріне – бірі қ оң ыр топырақ тардағ ы сияқ ты бірте – бірте ауысады. Бұ л топырақ тарда 2 – 3 бө лім (2 – 3 процент) ғ ана. Бірақ оларда тұ здар кө п. Ылғ алдың жеткіліксіздігінен жә не жер бетінің жазық тығ ынан топырақ қ абаттарындағ ы тұ здар ө те аз шайылады. Бұ л жерлерде жиі кездесетін кішкене ойпандардың қ ұ ба топырақ тары басқ а топырақ қ а – қ ұ ба сортаң ғ а ауысады.

Қ ұ ба топырақ тардың сің іру комплексінде кальций жә не магний мен бірге қ ашанда болмасын бірқ атар мол мө лшерде натрий де болады, сондық тан топырақ тың қ асиеттеріне ұ қ сас болады, ал сортаң дар туралы кейінірек толығ ырақ айтылады...

Ө те қ ұ рғ ақ болғ андық тан қ ұ ба топырақ тардың табиғ и қ ұ нарлығ ы жартымсыз ғ ана болады. Олар кө ктемде ғ ана кө гереді. Жаз басында дала кү нге кү йіп, осындағ ы ең кө п ө сетін ө сімдік – сұ р жасауының тү ріне ұ қ сас, сұ р далағ а жауғ ан кезде шамалы уақ ыт дала қ айтадан кө гереді. Қ ұ ба топырақ тар кө бінесе жайылым ретінде пайдаланылады. Ү йір – ү йір жылқ ы, қ ора – қ ора сү тті – етті іріқ ара малдар мен тү йе, қ ойлар мен ешкі – бұ л аймақ тың далаларында ү йреншікті нә рсе. Қ олдан суару жә не тың айту жұ мыстарын жү ргізген жағ дайларда тұ зданбағ ан қ ұ ба топырақ тарғ а мақ та, бидай, беде жә не басқ а дақ ылдар егіп, олардан мол ө нім алуғ а болады.

Қ ұ ба топырақ тар Ставрополь ө лкесінің шығ ыс бө лімінде, Волга мен Орал ө зендерінің тө менгі саласында кө п жерді алып жатыр; Закавказьенің кейбір жерлерінде: Шамхорадан солтү стікке қ арай, Алазан ө зенінің Курағ а қ ұ яр қ аласының маң ызында, Арал тең ізінен Солтү стікке қ арай, Ақ мола мен Қ ызылорданың аралығ ындағ ы ұ лан байтақ жазық тық та, Балқ аш кө лінен солтү стікке қ арай жә не басқ а жерлерде кездеседі.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 Следующая ⇒