|
|||
Ата-аналар жиналысы- сынып жетекшісінің ата-аналармен жұмысының негізгі формасы.Ата-аналар жиналысы- сынып жетекшісінің ата-аналармен жұ мысының негізгі формасы.
Ата–аналармен жү ргізілетін жұ мыстағ ы сынып жетекшісінің негізгі міндеттері. 1. Ата–аналармен тұ рақ ты байланыс орнату. 2. Отбасы мен мектептің балағ а қ оятын талаптарының бірлігін қ амтамасыз ету. 3. Ата–аналар ұ жымын қ ұ ру. 4. Ата–аналардың педагогикалық білім дә режесі мен мә дениетін ү немі арттырып отыру. Ұ стаздар мен ата –аналардың ө зара қ атынасының функциялары: тә рбиелік-дамытушылық; қ алыптастырушылық; бақ ылаушылық; тұ рмыстық; хабарламалық. Міндеттер: ата- аналарды белсенді педагогикалық кө зқ арасын қ алыптастыру; ата – аналарды педагогикалық білім – білікпен қ алыптастыру; ата – аналарды бала тә рбиесіне белсенді қ атыстыру. Сынып жетекшісінің ата – аналармен қ арым – қ атынасының формалары. Ата – аналармен жұ мыстың дә стү рлі формалары: ата- аналар жиналысы; жалпы сыныптық жә не жалпы мектептік конференциялар; ұ стаздың жеке ақ ыл-кең есі, ә ң гімесі; оқ ушылардың ү йін аралау; ата – аналар университеті; ашық есік кү ні. Ата – аналармен жұ мыстың дә стү рлі емес формалары: тақ ырыптық ақ ыл- кең ес, ә ң гіме; ата-аналар оқ уы; ата-аналар кеші; ата- аналар тренингі.
13- тақ ырып. Балалар мен жастардын ынтасын дамытудағ ы тә рбие жұ мыстары Тұ лғ а, отбасы, топ, қ ауымдастық ‑ ә леуметтік қ ұ рылымның адами материалдары. Алайда адамдар қ оғ амда жай механикалық тү рде біріге салмайды, белгілі бір жағ дайда, белгілі бір қ ажеттілікпен ұ йымдасады, біреуі басқ арушылық функция атқ арса, екіншісі – басқ арылады, біреуі ой ең бегімен айналысса, екіншісі дене ең бегімен айналысады жә не т. б. Сө йтіп бірін бірі толық тырып, белгілі ә леуметтік бірлікті (единица) қ ұ рап, ұ йым деген атқ а ие болып ә леуметтік қ ұ рылымның маң ызды элементіне айналады. Ұ йым тү сінігінің ә ртү рлі мә ні бар, бірақ негізінен ү ш мағ ынада қ олданылады. Біріншіден, ұ йым деп белгілі ә леуметтік функция атқ аратын мекемені атаймыз. Мысалы, мемлекеттік, саяси, қ оғ амдық, ө ндірістік, ауылшаруашылық, мә дени жә не т. б. Екіншіден, ұ йым деп қ ұ рылымның элементтерінің тә ртіптелу дең гейі, объектінің ішкі қ ұ рылымын айтамыз. Бұ л мағ ынада объектінің жоғ ары немесе тө мен ұ йымдасқ андығ ы туралы айтады. Барлық ә леуметтік объектілердің ө зінің ұ йымы бар, яғ ни ө зін қ ұ райтын элементтердің байланыстары бар. Ү шіншіден, ұ йым деп бір нә рсені ұ йымдастыруғ а, ә леуметтік объектілер қ ызметін ү йлестіруге бағ ытталғ ан адамның қ ызметі тү сіндіріледі. Бұ л мағ ынада митингілерді, демонстрацияларды, спорттық кештерді жә не т. б. ұ йымдастыруды айтады. Ә леуметтік ұ йымдар арқ ылы миллиондағ ан адамдар ө зін-ө зі басқ аруғ а белсенді қ атысып, ө мір мектебінен ө теді. Ұ йымдық қ ұ рылымның негізгі ө зегі билік ‑ басқ ару қ атынастары болып табылады. Сондық тан бұ л қ ұ рылымда басқ арушы блок (басшы немесе тиісті функцияларымен, штатымен басшылар) жә не орындаушылар блогы болады. Ә леуметтік ұ йымның ең жоғ ары формасы мемлекет болып табылады. Ұ йымдар ә кімшілік, қ оғ амдық жә не формалды жә не формалды емес типтерге бө лінеді. Ә кімшілік ұ йымдар қ ұ рылымдарының қ атаң жә не жоғ ары дең гейімен, директивті бекітілген мақ саттарымен ерекшеленеді. Қ оғ амдық ұ йымдар адамдардың ерікті бірлестіктері болып саналады. Бұ лардың басқ аларғ а қ арағ анда демократиялылығ ы басымдау болады. Ал формалды ұ йымдар – бұ л функциялары, қ ұ қ ық тары жә не міндеттері қ атаң белгілеген қ оғ амның ә кімшілік негізі болып табылады. Неформалды ұ йымдар кездейсоқ қ ұ рылғ ан екі тү рлі болады. Біріншісі мақ саттары айқ ын емес кездейсоқ қ ұ рылғ ан адамдар жиыны да, екіншісі мақ саттары айқ ын, барлық талаптар мен орындаушылық тә ртіппен ерекшеленген қ ылмыскерлердің болмаса діни ұ йымдары. Балалар ұ йымдары — балалар мен жасө спірімдердің ерікті ұ йымдары; қ оғ амдық ұ йымның айрық ша тү рі, келесі белгілері ие болады: балалар мен ересектердің бірлескен қ ызметін жұ зеге асыруына бағ ытталғ ан кұ ндылық мұ раттың (мақ саттың ) болуы; ұ йымғ а еркін ену жә не одна еркін шығ у; бекітілген мұ шелілік; ұ йымдастырылғ ан ө зіндік, ө зін-ө зі басқ ару, бірлескен ә леуметтік шығ армашылық; ұ йымның ә р мү шесі жағ дайын анық тайтын нақ ты айқ ындалғ ан қ ұ рылым; барлығ ына орнатылғ ан нормалар, ережелер, сонымен қ атар бірлескен қ ызметін жасаудағ ы кепілдемелі қ ұ қ ық тар (қ ызмет етудің тү рлерін, формалары мен жолдарын таң дау қ ұ қ ығ ы); оның кұ рамында кә мелеттік жасқ а толмағ ан азаматтардың болуы; жарғ ының, бағ дарламаның, ереженің болуы. Дү ние жү зіндегі алғ ашқ ы Балалар ұ йымдары — скауттер 20 ғ асырдың басында қ алыптасты. Ағ ылшын тіліндегі scout сө зі барлаушы деген мағ ына береді. Скауттердің қ ағ идаларын ағ ылшын полк. Р. Баден — Поуэлл (1857—1941) ө зінің “Скауттер ү шін инструкция”, “Жастар ү шін скаут ө нері” (1898) сияқ ты ең бектерінде негіздеді. Скаутшілер жер бетіндегі балалар мен жасө спірімдер дос жә не бауыр деген принципті ұ станады. Ешқ андай партияғ а бағ ындырылмады. Ұ л балаларғ а арналғ ан ұ йымды бойскаут (boyscouts), ал қ ыз балалар ұ йымын герлскаут (gіrlscouts) деп атады. 1921 жылы скауттер ұ йымы 63 мемлекетте (Ұ лыбритания, Германия, АҚ Ш, Италия, Франция, Швеция, Ү ндістан, Ресей, т. б. ) жұ мыс істеді. КСРО-да Кең ес ү кіметінің алғ ашқ ы жылдарында-ақ коммунистік партияның, кә сіподақ ұ йымдарының басшылығ ымен ө зінше қ ызмет атқ аратын балалардың жаппай бірлестігі, яғ ни Балалар ұ йымдары қ ұ рыла бастады. Олар алғ аш жеке топтар ретінде дамып, 1922 жылы В. И Ленин атындағ ы бү кілодақ тық пионерлер ұ йымы қ ұ рылды. Бастауыш сыныптардың оқ ушыларын біріктіретін октябряттар тобы болды. 2-дү ниежү зілік соғ ыстан кейін бұ л ұ йым кө птеген елдерде қ ұ рылып, дамыды. Олардың арнаулы демалыс орындары, сарайлары мен спорт кешендері болды. Қ азақ станның 1991 жылдан кейін қ ұ рылғ ан Балалар ұ йымдары Қ азақ стан Республикасының заң ына сә йкес ә рекет ететін, ерікті қ оғ амдық бірлестіктер болып табылады. Олар Халық аралық демократия жастар федерациясы ө ткізетін халық аралық семинарлар менкең естерге қ атысып отырады. Субмә дениет (лат. sub — тө менгі, нем. kultur — мә дениет) — дә лме-дә л аударымда «астың ғ ы мә дениет», ірі мә дени қ ұ рылым ішіндегі белгілі бір топтар, бірлестіктер мә дениеті дегенді білдіреді. Субмә дениет кө бінде қ оғ амда ө ктем болып тұ рғ ан мә дениет пен ә леуметтік қ ұ рылымғ а оң немесе теріс қ атынас нә тижесінде пайда болады. Қ азіргі жағ дайда субмә дениет ү лкен аймақ тық, ұ лттық мә дени қ ұ рылым негізінде пайда бола отыра сол мә дениеттегі классикалық дә стү рден тысқ ары тұ рады. Субмә дениеттің ә леуметтік бастауын ә р тү рлі жас ерекшеліктеріне байланысты топтар, бейресми бірлестіктер т. б. қ ұ райды. Субмә дениет дегеніміз-қ оғ амнан оқ шауланғ ан ө зіндік ө мір сү ру дағ дысы бар, ө мір сү ріп жатқ ан қ оғ амдағ ы мә дениеттен ө згелеу, тіпті кейде оғ ан наразы жастардың белгілі бір тобы жасағ ан мә дениет. Бұ ндай топтар ө здерінің сө йлеу ә дебімен, киім киісімен жә не басқ а да белгілерімен ерекшеленеді. «Субмә дениет» терминін 1950 жылы американдық социолог Дэвид Райзман ғ ылымғ а енгізген екен. Субмә дениеттің негізгі тірегі-жастар. Сол жастар арқ ылы жаман мә дениет жасап, былайша айтқ анда «алдың ғ ы қ атарлы озық » мә дениет арқ ылы қ оғ амғ а ық пал ету. Яғ ни, бастапқ ыда аталғ ан сө здер субмә дениеттің тү рлері болып есептеледі. Жалпы алғ анда, Қ азақ стандағ ы ресми емес қ озғ алыстарғ а белгілі бір стильдер мен бағ ыттардың араласып келуі тә н. Қ оғ амдағ ы біркелкіліктің қ аншалық ты болмағ андығ ына байланысты мә дени мұ ралар элементтерінің де соншалық ты санқ ырлылығ ы байқ ала тү седі. Соң ғ ы жылдары музыкалық субмә дениет (поп, рок, рэп), гедонистік субмә дениет (байкерлер, рейверлер жә не т. б. ), спорттық субмә дениет (паркуршілер, сноубордшылар, скейтбордшылар) айрық ша даму ү стінде. Готика, эмо, анимэ табынушылары секілді спецификалық субмә дениеттің тү рлері бізде бар болғ анымен, Ресей жә не басқ а да шетелдермен салыстырғ анда ө те сирек кездеседі. Тү рлi музыкалық жанрлармен ә уестенiп, ө зiндiк «стиль» қ алыптастыратын, бейнесi мен келбетi арқ ылы ерекшеленiп тұ ратын, сондай-ақ, iс-қ имылдарында да белгiлi бiр ө згеше тұ стары бар субмә дениет ө кiлдерi қ оғ амның толық белсендiлерi болғ ысы келедi. Батысқ а елiктегiш жастар қ азiргi заманнан қ алғ ысы келмейдi. Олардың барлығ ы, яғ ни бейформалдық бiрлестiктер ө здерiне тә н шаралар ұ йымдастырып отырады. Соң ғ ы аталғ ан ресми емес бірлестіктер негізінен оқ ушылар, студенттер арасында психологиялық қ алыптасу кезең і мен ата-ана тарапынан болатын олқ ылық тардың қ атарласуы салдарынан орын алады.
Ауыл мектептерінде қ азір кө птеген шешілмей жатқ ан мә селелер бар, соның бірі -балалар дарындылығ ын дамыту болып табылады. Біз ө зіміздің бірнеше жылдық тә жірибемізден байқ ағ анымыз - ауылдық мектеп оқ ушыларының қ абілетін ө ркендету жалпы ескерусіз қ алып отыр. Біз, кө бінесе, дарынды бала дегенде талантты, қ абілеті кү шті оқ ушыларды тү сінеміз. Бірақ ә рбір ө сіп келе жатқ ан дені сау, ақ ыл-есі бү тін бала дарынсыз болуы мү мкін емес. Егер ә рбір дені сау балағ а қ абілетін қ алыптастырып одан ә рі дамытатын жағ дай жасалса, ол ө зінің мү мкіндіктерін жан-жақ ты жетілдіреді. Сабақ тан тыс тә рбие жұ мысының ерекшелігі тө мендегі аталғ ан міндеттерде кө рсетілген: 1. Балада ө зіне қ атысты жағ ымды қ атынасты қ алыптастыру жә не ондағ ы ө зін-ө зі бағ алаудың ә ділдігін қ амтамасыз ету. Бұ л баланың одан ә рі дара дамуның негізі болады. Себебі тә жірибе кө рсеткендей «қ иын балада» ө зі туралы жағ ымсыз кө з қ арас қ алыптасқ ан. Тә рбие жұ мысы барысында оның не кү шейтеді болмаса ө зіне деген жағ ымды ә серді ө згереді. Соғ ан орай дұ рыс ұ йымдастырылғ ан сабақ тан тыс тә рбие жұ мысы оқ у процесіндегі шектеуді жоюғ а мү мкіндік береді жә не баланың ө зі жө нінде жағ ымды кө зқ арастың қ алыптасуына, ө зінің кү ш-қ айраына сенімінің орнауына жағ дай туғ ызады. 2. Балада ынтымақ тастық, ұ жымдық ө зара ә рекет ету дағ дысын қ алыптастыру. Егерде балада ө зіне қ атысты жағ ымды кө зқ арасы бар жағ дайда жолдастарымен тіл табысу, олардың пікірін тың дау, ө зара міндеттерін бө лісу, басқ а оқ ушылардың мү ддесін ескеру, кө мектесу біліктілігі қ алыптасқ ан жағ дайда, онда толығ ымен ұ жымдық ө зара жағ ымды ә рекеттесу дағ дысы қ алыптасады. 3. Балада ә р тү рлі кө ркемө нер ә рекеттерінің тү рімен тікелей танысу арқ ылы ондағ ы қ ажеттілікті қ алыптастыру. Оғ ан қ ызығ ушылық ты баланың дара ерекшеліктерін жә не қ ажетті біліктілікпен дағ ды дә режесін ескеру негізінде қ алыптастыру. Басқ а сө збен айтқ анда, сабақ тан тыс жұ мыста бала ө зіне пайдалы ә рекетпен шұ ғ ылдануы тиіс жә не оны ө здік тұ рғ ыдан ұ йымдастыра алуы қ ажет. 4. Бала дү ниетанымының компоненттері: адамгершілік, эмоциональдық, ерік-жігерін қ алыптастыру. Сабақ тан тыс жұ мыстарында бала адамгерішілік тү сінік арқ ылы қ оғ амдық мораль жә не мінез-қ ұ лық нормаларын мең гереді. Эмоциялық сала шығ армашылық ә рекетте эстетикалық кө зқ арас арқ ылы қ алыптасады. 5. Баланың таным қ ызығ ушылығ ын дамыту. Мұ ндай міндетте сабақ тан тыс жұ мыс сабақ та жә не сабақ тан тыс ә рекеттің сабақ тастығ ын қ амтамасыз етеді. Ө йткені, сабақ тан тыс жұ мыс сабақ тағ ы тә рбиемен байланысты, мұ ндай кө зқ араста ол оқ у процесінің нә тижесін арттыруғ а бағ ытталғ ан. Баланың таным қ ызғ ушылығ ын дамыту, бір жағ дайда ол оқ ыту процесіне жұ мыс істесе, екінші жағ дайда балағ а тә рбиелік ық палын кү шейтеді Оқ ушылардың бос уақ ытын ұ йымдастырудың мақ саты мен міндеттері, формалары. Оқ ушылардың бос уақ ыттары мә дени шараларғ а; спорттық ойындар, мазмұ нды мерекелермен ұ йымдастырылып тұ рады. Сонымен бірге оқ ушылардың бос уақ ытына мектептен тыс білім беру мекемелері қ ызмет етеді. Жә не де сабақ тан кейінгі уақ ытта ү йірмелер жұ мысы атқ арылуда. Tә рбие ү дерісі тиімділігінің психологиялық педагогикалық диагностиканың ә дістері Қ азіргі философиялық, педагогикалық, психологиялық зерттеулерде жү йетү зуші феномен ретінде тұ лғ а мә селесі ә леуметтік жү йелерде ө зара байланыста қ арастырылады. Педагогикалық тә жірибеде тұ лғ аның даму дең гейіне диагностикалық талдау жасау қ ажеттігі кү ннен кү нге артып отыр. Себебі, тұ лғ аның қ алыптасу ү дерісін тиімді басқ ару ү шін болып жатқ ан ө згерістердің ерекшеліктерін білу қ ажет.
|
|||
|