ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ 2 страница

Дамығ ан елдерге қ арағ ан ө німді шығ аруды кейбір жабдық тардың жетіспеушілігіне байланысты Қ азақ станда негізгі ө нім кө лемінің тө мендігімен шектеледі. Шығ арғ ан ө німдері бә секеге қ абілетті болып, сұ ранысқ а ие болғ ан жағ дайда ғ ана қ аржы тарту ө ндірісті қ айта жабдық тау, жаң а технологияларды ө ң деуді қ олғ а алуды қ арастырады.

Қ азіргі жетілмеген, бағ алық емес бә секеге жағ дайында ө ндірістік шығ ындарды азайту арқ ылы пайданы кө бейту жолын іздеу ә рекеті, ә сіресе, фирмалар арасында бә секеге болғ анда ерте ме, кешпе фирма ү шін тө лем тө лей алмауғ а ә келеді. Сондық тан кез келген фирма ү шін кез келген экономика ү шін шаруашылық қ ызметтің бағ дары болып ә лемдік дең гейде қ азіргі заманғ а сай кә сіп орындарды ө ндірісті ұ йымдастыруы болуы тиіс жә не мына параметрлерге сә йкес келуі тиіс:

- Ү лкен икемділігі, ө нім асортиментін тез ө згертуге жә не ө німді жиі жаң арту қ абілеттері болуы керек. Стандартталғ ан ө німнің қ атаң стандартқ а негізделген жаппай ө ндірісті тұ тынушылардың тез ө згеретін сұ раныстарына бейімделуге қ абілетсіз жә не оның салдары тө лем тө лей алмауғ а ә келеді;

- Фирма жаң а технологиямен ө ндірісті ұ йымдастырудың жаң а нышандарына кө шуге ұ мтылуы тиіс. Ө ндіріс технологиясы кү рделі екені соншалық ты, қ азір ең бек бө лінісі мен ұ йымдастырудың басқ а да нышандарын ә сіресе, фирма ө німдерінің бә секеге қ абілеттілігі туралы мә селе шынымен қ ойылғ ан жағ дайда қ ажет етеді;

- Фирмағ а ө зінің ө німінің сапасын жә не сатудан кейінгі қ ызмет дең гейіне кө теруге ерекше кө ң іл бө луі керек. Тұ тынушылардың ө нім сапасына деген талаптары бү гін тек, жоғ арылап қ ана қ ойғ ан жоқ жә не де ө зінің сипатын тү бірімен ө згертті. Қ азіргі жақ сы ө німді шығ ару аз, сондық тан тұ тынушылардың жоғ ары дең гейдегі ө зіндік сұ раныстарына ие аса сапалы ө німдерді шығ ару туралы ойластыру қ ажет.

Басқ аша тең жағ дайларда ө ндірілетін ө нім сапасы жоғ ары болғ ан сайын ө ндіріс тиімдірек. Сапа қ андай да бір ө ндіріс (бө лімнің жә не т. б. ) буының немесе басқ ару дең гейінің артық шылығ ы болып саналмайды. Сапа – шын мә нінде баршаның жә не ә ркімнің мақ сатты ісі. Ө нім сапасын басқ ару – тауар сапасына ә сер ететін факторлар мен жағ дайларғ а мақ сатқ а сай ық пал жасау жолымен ө німді жасау, ө ндіру, айналдыру мен пайдалану кезіндегі қ ажетті сапа дең гейін белгілеу, қ амтамасыз ету мен ұ стау. Ө нім сапасын басқ ару (Ө СБ) ісі мынадай негізгі міндеттерді шешуге бағ ытталғ ан:

- ө ндіріс сапасымен тиімділігі арасында тікелей байланыс болады. Ең жақ сы ә лемдік жетістерге сә йкес ө німнің жаң а, жоғ ары сапалы тү рін жасау мен игеру;

- ө ндірістің жалпы кө лемінде жоғ ары категориялы сапалы ө німнің, яғ ни бә секеге қ абілетті ө німнің ү лестік салмағ ын арттыру;

- шығ арылатын ө нім сапасының кө рсеткіштерін жақ сарту мен оны бә секеге қ абілетті топқ а кө теру;

- заттың сапасы ескірген ө німді уақ ытылы алып тастау, ауыстыру немесе жаң ғ ыртып жетілдіру;

- ұ жымдар мен орындаушылардың жұ мыс сапасын жоспарлы тү рде арттыру.

Ө нім сапасын басқ ару – атқ аратын функциялар жиынтығ ының мынадай белгілері бойынша егжей-тегжейлі қ аралады:

- мақ сат тү рлері бойынша сызық ша басқ арудың стратегиялық, тактикалық жә не оперативті нұ сқ асы қ ызметтер мен тиісті мақ саттарғ а жетуіне оң ай;

- басқ ару процесі фазалары бойынша шешімді қ абылдау, ақ парттық -бақ ылаушылық жә не қ атынастық ық палды басқ ару істеріне;

- ө німнің ө мірлік цикл сатылары бойынша (зерттеу-ә зірлеме, дайындау, жабдық тау мен тұ тынуғ а айналдыру) – сатылар бойынша басқ арудың міндетті қ ызмет аясына;

- мақ сат тобы бойынша – ғ ылыми- техникалық, ө ндірісті экологиялық факторлар мен жағ дайларды басқ арудың міндетті қ ызмет аясына.

Сапаны басқ арудың ұ йымдық қ ұ рылымын қ ұ ру ерекшеліктері. Басқ арудың ұ йымдастырушылық қ ұ рылымын талдау мынадай тұ жырымдар жасауғ а мү мкіндік береді:

- сапаны басқ арудың міндетті қ ызмет аясының қ ұ рылымы дамығ ан жә не басқ арудың жеке буындары арасындағ ы амалдарын бірқ атар бө лу кезінде функционаолдық аралық жә не анық функционалды ұ йымдастырушылық жә не ө ндірістік атқ ару қ ұ рылымдары буындарының іс-ә рекетін ү йлестіру қ ажет.

- басқ арудың дә стү рлі жү йесін қ олдану сапаны басқ ару істерінің шағ ын номенклатурасында анық талады жә не міндетті іс-қ ұ рамын ұ лғ айту қ ажет болғ анда тиімділігі мардымсыз болады.

- кө птеген жағ дайларда ү йлестіруді тиімді қ амтамасыз ету ү шін мамандырылғ ан қ ызмет қ ұ руды қ арастырып матрицалық тү рдегі басқ арудың мә селелік-мақ саттық нобайды қ олданғ ан жө н.

Сапаны қ амтамасыз етудің даму кезең дері: бақ ылау кезең і; сапаны басқ ару кезең і; сапаны ү здіксіз жоғ арлату кезең і; сапаны жоспарлау.

Бақ ылау сатысында сапаны қ амтамасыз етудің негізгі коцепциясын былай жазуғ а болады. Тұ тынушының қ олына тек жарамды ғ ана ө німдер тү суі мү мкін. Бұ л концепция іске асыру 20ғ. 20 жылдары технологиялық ө ндірісте бақ ылаушының саны жалпы ө ндіріс жұ мысшының санының 40 пайызын қ ұ райды. Бұ л концепция бойынша сапаны арттыру ә р жағ дайда оны қ амтамасыз етуге жұ мсайтын шығ ынның не қ аржылардың ө суіне апарып соғ уы мү мкін. Яғ ни, ө ндірістің тиімділігін жоғ арылату мен ө нім сапасын арттыру бір-біріне қ айшы келетін нысандары (мақ саттары) болып шық ты.

Ө нім деп анық талғ ан қ ажеттіліктерді қ анағ аттандыруғ а арналғ ан сапалы тү рдегі қ ызметтердің заттандырылғ ан нә тижесі болып табылады. Ө німнің сапасы – тағ айындалуына сә йкес анық талғ ан қ ажеттіліктерді қ анағ аттандыруғ а жарамдылығ ы шарттайтын ө німнің қ асиеттерінің жиынтығ ы. Осы тү сінік техника - экономикалық болып табылады, бірақ сонымен қ атар сапа басқ а аспектілерге – философиялық, эстетикалық жә не т. б ие болады. Себебі ө німнің сапасы – кү рделі жә не кө пқ ырлы тү сінік. Ө німнің қ асиеті – ө німді жасау, қ олдану немесе эксплуатациялауды мү мкіндендіретін обьективті ерекшеліктер. Ө німнің сапа кө рсеткіші – ө німнің қ асиеттерінің мө лшерлік сипаттамасы. Ө німнің сапасын басқ ару – бұ л белгілеу, қ амтамасыз ету жә не сапаның қ ажетті дең гейін қ олдау мақ сатындағ ы қ ұ ру жә не пайдалану немесе ө німді тұ тыну кезіндегі жү ргізетін іс-ә рекет.

Соң ғ ы кездерге дейін кә сіпорындарда сапа мә селесін шешу кезінде нарық тық қ ажеттік есепке алынбай ө нім сапасы техникалық дең гейге бағ ытталды. Сапаны басқ ару мә селелерімен техникалық бақ ылау жә не сапаны талдау бө лімдері айналысады. Олардың функцияларына бұ йымдар параметрлерін (белгілеу) тексеру, ө ндірістік процестердің ә рбір амалдарына қ олданылатын шикізаттар, материалдар, жабдық тардың дә лдік жұ мыстары, ө німде табылғ ан кемістіктер, оларды талдау жә не белгілеу кіреді. Ө німнің сапасын басқ аруды жетілдіруде отандық ө ндірушілердің алдына қ ойғ ан негізгі мә селелері, олар:

- ө німнің сапалығ ын басқ ару жү йесіне маркетинг қ ызметі механизмі қ осу;

- тұ тынушығ а жә не барлық ө ндірістік қ ызметтерде сапаны басқ ару жү йесін қ алай бағ ыттау;

- ө німнің бә секеге жарамдылығ ы жә не қ аржы жағ дайының тұ рақ тылығ ы жө ніндегі мә селелерді шешу.

Сонымен, ө німнің сапасын басқ ару ә рбір кә сіпорындарда жү йелі тү рде іске асқ ан жө н.

Кә сіпорындарда шығ арылатын ө німдердің сапасы – нарық тық жағ дайында қ ызметтің негізгі факторы болып табылады, себебі, нарық тың салымды кең ейтуді, кә сіпорынды жандандыруды, пайданың артуын қ амтамасыз етеді. Халық аралық тә жірибе кө рсеткендей, сапалылық ты арттыру қ ызметі жү йелік басқ ару шең берінде жү ргізілуі мақ сатқ а сай болғ аны дұ рыс, ө йткені, ол жобалаудан бастап жұ мысшыларғ а жә не кә деге жаратуғ а дейін ө німнің барлық ө міршең дік кезең ін қ амтиды.

Ө німнің сапасын басқ ару стандарттауғ а негізделеді. Ол ұ лттық шаруашылық тың, халық тың қ орғ аныстың, экспорттың қ ажеттілігі ү шін дайындалатын ө німдерге ү демелі талаптарды анық тайтын нормативтік-техникалық негізі болып табылады.

Дайындалғ ан ө німнің сапасының тү пкілікті бағ алылығ ы сертификат кө мегімен жү зеге асырылады, ө німге тиісті сертификат беруді, бағ алау сынағ ының кө мегінен кейінгі ө ндірістің жағ дайы ү шін ө німді таң балауды жә не бақ ылауды білдіреді.

Ө німнің сапасын басқ аруда нормативтік актілерді іске асыру сапаны жә не ө нім қ ауіпсіздігі заң дылығ ын қ амтамасыз етуде тиімді жү йені ұ йымдастыруды талап етеді. Шетелдік жә не отандық практиканы еске ала отырып, қ ұ рылғ ан ө німнің сапасын бақ ылаудың нормативтік-қ ұ қ ық тық базасы Қ азақ стан Республикасының аумағ ында адамдардың жә не жеке тұ лғ алардың қ ұ қ ық тарының бұ зылуында қ ұ қ ық тарын жә не мү дделерін қ орғ аудан тұ рады.

Сапа басқ ару – ө німнің пайда болуынан бастап, оның белгілі дең гейдегі сапасын қ амтамасыз ету, сақ тау, пайдалану мақ сатында жү ргізілетін ә рекеттер. Сапаны басқ ару моделінің қ ұ рылымын ү ш қ ұ жаттық дең гейге бө луге болады. Олар:

- сапаны басқ ару;

- сапаны басқ арудың процедуралары;

- сапа бойынша жұ мыс қ ұ жаттары.

Бір-бірімен байланысқ ан сапа жү йесінің компонентеріне: сапа жө ніндегі басқ арма, жұ мыс ережелері жә не сапа бойынша есеп беру. Яғ ни сапа жө ніндегі басқ армада жұ мыс ережелеріне сілтеме болу керек, ал олар Сапа жө ніндегі қ ұ жаттарғ а негізделеді. Сапа басқ ару жү йесін енгізудің ұ ғ ымды жақ тары:

- Ішкі жә не сыртқ ы талаптарды тиімді қ анағ аттандыру;

- Бизнес – ү рдістерді оң тайландыру;

- Тү зету мен сақ тандыру ісінің нә тижесі ретінде ө німнің ө мірлік циклы бақ ыланып, кемшіліктер мен шығ ындарды болғ ызбау мү мкіндігі;

- Міндеттерді қ ызметкерлер арасында ү лестіру мен олардың тиімді ә рекет етуі;

- Кә сіпорынның нарық тағ ы жағ дайын жақ сарту, сыртқ ы нарық тарғ а шығ у;

- Компания мен ө німнің беделі мен бейнесін жоғ арылату;

- Ө ндіріс мә диниетін жетілдіру;

- Кә сіпорын шығ ынын тө мендету мен ұ тымдылығ ын кө теру;

- Ақ параттық жү йені жетілдіру;

- Кә сіпорынның сапағ а негізделген ү рдістерінің бағ дары;

- Компания тарапына шығ ын алып келу қ аупін жою;

- Ө нім мен қ ызмет тү рлерін жеткізуге байланысты халық аралық тендерлерге қ атыстырылу мү мкіндігі;

- Тауарлар мен қ ызметті халық аралық мойындау;

- Мекеменің несиеге қ абілеттілігі;

- Еуропа қ ауымдастығ ы талаптарын сақ тау;

- Тұ тынушы тү сініспеушілігі туындағ ан жағ дайда ө темақ ы тө леу сияқ ты негізсіз шағ ым мен талаптардан сақ тау.

Кешенді жә не жалпы сапа басқ ару. Кез келген ө нім шық қ ан уақ ытынан бастап пайдаланылып біткен соң ғ ы уақ ытына дейін мынадай этаптарды қ ұ райды. Ол ISO 9004 сериясы бойынша жасалынғ ан. Сапа жө ніндегі саясаттың формасы ретінде: сапа жү йесі, сапаны қ амтамасыз ету, сапаны басқ ару, сапаны жақ сарту болып табылады. Олар мынадай элементтерден қ ұ ралғ ан:

- Маркетинг, нарық ты мең геру;

- Техникалық ережелерді жасау жә не жоспарлау, ө німді жасап шығ ару;

- Материалды техникалық ү немдеу;

- Ө ндірістік процестерді жасау жә не дайындау;

- Ө ндіріс;

- Сынақ тарды ө ткізу жә не бақ ылау;

- Орау (упаковка) жә не сақ тау;

- Ө ндірісті жіктеу жә не тарату, талдау;

- Монтаждау;

- Техникалық кө мек жә не онымен қ амтамасыз ету;

- Ө німнің пайдаланылып бітуі.

2. 2 Сапаны басқ ару ә дістемесін таң дауды негіздеу

Сапаны қ амтамасыз ету – іс-шараларды жү йелі тү рде ө ткізу жә не жоспарлау жө ніндегі сала, бұ л жерде ө німнің сапасы белгілі бір талаптарғ а сай болуы керек.

Сапаны басқ ару – сапағ а қ ойылғ ан талаптарғ а сай ә дістер жә не іс-ә рекеттер.

Сапаны жақ сарту – ө німнің техникалық дең гейін жү йелі тү рде жоғ арылатудағ ы бағ ыт.

Сапа жү йесі – ө німнің сапасын кешенді дамыту бағ ытындағ ы ресурстар, процедуралар жә не т. б. қ ұ рылымдары туралы ұ йымдасқ ан топтар. Ө нім сапасының кешенді басқ ару жү йесіне:

- жаң а ө німді жасау процесін бақ ылау, ө німге жеке тү рде бағ а беру, кез келген материалдардың сапасын бағ алау, бақ ылау;

- дайын ө німдерді бақ ылау;

- процестерді талдау (сапа саласындағ ы арнайы зерттеулер);

- ө німнің сапасы жө нінде ақ параттарды пайдалану;

- жеке жұ мысшылардың біліктілігін кө теру жә не сапаны қ амтамасыздандырудағ ы ә дістерді оқ ып-ү йрену;

Жалпы ө німнің бә секелік қ абілетін арттыруғ а бірнеше факторлар ә сер етеді. Оларды 2-ге бө луге болады: сыртқ ы жә не ішкі. Сыртқ ы факторларғ а мемлекет дең гейінде қ абылданатын бағ дарламалар мен заң дар жатады. Ең бірінші кезекте 2001 жылдың 27 қ аң тарында қ абылданғ ан Қ азақ стан Республикасының «Бә секе жә не монополистік қ ызметті шектеу туралы» заң ын айтуымызғ а болады. Бұ л заң ның мақ саттары: еркін бә секені, кә сіпкерлікті дамыту, тұ тынушылардың мү дделерін қ орғ ау жә не тауар нарық тарының тиімді жұ мыс істеуі ү шін жағ дайларды қ амтамасыз ету. Заң ды тү рде кә сіпкерлікті қ олдау, монополистік қ ызметті болғ ызбау, шектеу, тыю жә не реттеу жө ніндегі мемлекеттік реттеуді жә не қ ұ қ ық тық шараларын анық тайды. Бә секелестік қ абілет мемлекеттік қ олдау тарапынан емес, бә секелестіктен қ атаң кү ресте жетілетіні баршамызғ а мә лім. Ө німнің бә секелестік қ абілетін басқ ару жү йесінде оның бағ алануының маң ызы зор. Тауардың бә секелік қ абілеті зерттеу ә дістемелерінің кө птігіне қ арамастан, олардың жаң ару ү рдісі жалғ асуда. Ө німнің бә секелік қ абілетін бағ алау оны пайдалану мен жолдары мен тү рлеріне байланысты анық талады: егер мақ сат ұ қ сас тауарлар қ атарындағ ы берілген тауардың орнын анық тау болса, онда маң ызды параметрлер юойынша оларды тікелей салыстыру арқ ылы; егер зерттеу мақ саты тауарды нақ ты бір нарық та ө ткізу болашағ ын бағ алау болса, онда талдауда жуық арада нарық қ а шығ атын бұ йымдар жайлы мә ліметтерді қ осатын стандарттар мен заң дылық тардың ө згерісі жайлы ақ парат пайдалануы керек. Айта кететін жағ дай, бә секелік қ абілет салыстырмалы шама болып табылатындығ ын ескерген жө н. Нарық тық жү йенің белгілі бір уақ ыт аралығ ында бә секелі болғ ан тауар келесі бір жағ дайда қ ойылғ ан талапқ а сә йкес келмеуі мү мкін. Яғ ни, тауардың нарық та ө ткізілуінің нақ ты жағ дайлары мен бә секелестердің ө нім ө ндіру барысындағ ы кү рделі іс-ә рекеттердің сапалы дең гейіне байланысты. Сондық тан ө німнің бә секелік қ абілетін бағ алаудың жалпы ережелері тө мендегідей болып келеді: тауарды ө ткізу нарығ ын таң дау жә не талдау; ұ қ сас тауарларды ө ндіретін жә не ө ткізетін бә секелестерді зерделеу; салыстыру бағ асы ретінде бә секелестік қ абілеті жоғ ары ұ қ сас тауарларды негізге алу; бағ алауғ а тиісті параметрлердің қ ажетті тобын анық тау; ө німдердің сә йкес топтары бойынша бірегей кө рсеткіштер жиынын белгілеу; тауар топтары бойынша кө рсеткіштерді талдау; анық тау жә не талдау ә дістемелерін талдау; кә сіпорын тауарларының бә секелестік қ абілетінің интегралды кө рсеткіштерін есептеу; тауар ө ң деуге қ атысты кә сіпорынның тауар саясатын ә зірлеу.

Берілген кестедегі ішкі факторларғ а тоқ талсақ, кә сіпорын ө ндірісіндегі кейбір міселелерді шешкен кезде қ ай фактордың басым екенін анық тау қ иынғ а тү седі, себебі олар бірін-бірі толық тырып отырады да, ө німнің сапасының жоғ ары дең гейде болуын қ амтамасыз етеді. Мысалы, бә секелестік факторын алатын болсақ , ол атап кеткен техникалық фактордың іске қ осылуын қ амтамасыз етеді, яғ ни жаң а технологияларды, жаң а қ ұ рал-жабдық тарды, жаң а материалдарды қ олдану мен енгізуді талап етеді, соғ ан дә некер де болады. бә секелестік экологиялық тұ рғ ыдан екі кә сіпорын арсындағ ы бақ таластық ты білдіреді. Сол себептен барлық оң тайлық тарды ескеріп, шешім қ абылдауғ а жағ дай жасайды. Бә секелестіктің тү рлері кө п. Олар сапа аралық жә не ішкі салалық болып бө лінеді.

Сонымен қ атар ө німнің сапасына ық пал етуші факторлардың бірі болып стандарттау танылады. Бұ л да дү ниежү зіндегі ғ ылыми техникалық ө ркендеуді жылдамдатушылардың біірі болып табылады. Сыртқ ы факторлардың қ ұ рамына кіретін нормативтік қ ұ жат стандарт деп аталады. Стандарт стандарттау нысанының ерекшеліктеріне жә не оғ ан қ ойылатын талаптарына байланысты келесідей болып келеді:

- негізгі стандарттар;

- ө нім мен қ ызмет кө рсету стандарттары;

- ү рдіс стандарттары;

- бақ ылау ә дістерінің стандарттары.

Жалюзи елінің ө німдері жоғ ары сапалы екені бә ріне белгілі. Кез келген мекемеде жұ мыс ағ ысы, ұ жым ішіндегі қ арым қ атынасы, ө німділігі тағ ы да басқ а сипаттамалары тікелей басқ армамен немесе мең геру тә сілдерімен байланыстырылады. Егер қ ызметкер қ анағ аттанғ ан болса ол ө з басқ армасына алғ ыс айтады, ал егер қ ызметкер қ анағ аттанғ ан болмаса, онда ол басқ армасын мақ тамайды. Екі жағ дайда да қ ызметкердің пікірі дұ рыс. Осыны белгілі американдық ғ алым зерттеп, талдап, нә тижелерін іске асырғ ан Эдвард Деминг.

Э. Деминг Вайоминг, Колорадо жә не Йель университеттерінде білім алғ ан ғ алым. Сапаны мең геру теориясын шығ арғ ан.

1946 жылы Жапонияғ а барып ө з теориясын тә жірибе жү зінде іске асырады. Жапондық тар Деминг теориясын қ абылдап барлық ө ндірісті соғ ан кө шіреді. Осы кү нге дейін жапон компаниялары осы жү йемен жұ мыс жасап келе жатыр. Демингтің он тө рт принциптері бар. Олар:

- ө німнің келешегін бағ дарлау;

- ақ аулы ө нім ө ндірісінен толық бас тарту;

- бақ ылау органдары тарапынан тексеруді тоқ тату. Ең бек процесіне қ адағ алау жү ргізу;

- бұ йымның жеткізу санын қ ысқ арту;

- ақ аудың негізгі екі кө зін табу мақ сатында стастискалық 2 ә дісті қ олдану;

- жұ мысшыларды ү здіксіз кә сіптік тұ рғ ыдан оқ ыту;

- басқ арудың барлық фазаларында шешім қ абылдаудың барлық этаптарында статистикалық бақ ылау ә дісін қ олдану;

- жұ мысшылардың тө тенше жағ дайлары ү шін тү сініктемелер жазу жә не жұ мысқ а келмей қ алуларына байланысты жазалау сияқ ты ү рейлендіруді жою атмосферасын орнату;,

- ө ндірістік процеске қ андай да бір жетістіктер енгізуге ізденіске талпынушыларғ а жан-жақ ты кө мек беру;

- ең бек ө німділігін арттыру туралы ұ рандарды қ олданбау, егер басшылық тарапынан осы ұ рандарғ а сә йкес нақ ты ә рекет жасалмаса;

- ең бек ету ә рекеті ә дістерін ү немі жетілдіріп отыру, ескіріп қ алғ ан ә дістерден бас тарту;

- жұ мысшыларды сапаны статистикалық бақ ылау негізімен тікелей оқ ытуды ұ йымдастыру;

- қ ызметкерлерді материал, дизайн, жабдық тау жә не ө ндіру ә дістері тұ рғ ысынан қ арқ ынды қ айта дайындау жү йесін ұ йымдастыру;

- қ ызметкерлердің білімін жұ мыс барысында барынша пайдалану.

Демингтің ең негізгі концепциясы сапаны процестің басында жә не бойында енгізу. Деминг сапаны тек соң ында қ адағ алаумен келіспейді. Егер сапа шарттарын орындаса, оғ ан барлық жағ дай жасаса, онда ө нім нә тижесінде, яғ ни шығ ар алдында сапалы болады деп есептеуге болады. Кө птеген мекемелерде сапаны тек ө нім шығ ар алдында ғ ана қ адағ алайды. Бұ л жағ дайда нә тиже кездейсоқ болу ық тималдығ ы ө те жоғ ары.

Тағ ы да бір маң ызды принцип ол кө лденең -ә ріптестік қ арым-қ атынас. Кө птеген жерде басқ арма бә ріне «мұ рынсалып» қ адағ алағ ысы келеді. Ол кейбір жағ дайларда кедергі болу мү мкін. Бұ л жағ дайларды тікелей байланыстарды ү зіп кө лденң байланыстарды ұ йымдастыру қ ажет;

Адам психологиясын жақ сы зерттеген Деминг, қ ызметкердіің ынтасын ақ шадан артық қ ою, ол адамның ө з қ абілеттілігін жү зеге асыру деп есептейді. Егер қ ызметкер ө з ең бегімен алғ а ұ мтылысын кө ретін болса, онда оның жұ мысқ а ұ мтылысы ә лдеқ айда жоғ ары болатынын белгілейді.

Сапа басқ арудың негізгі функциялары – сапа бойынша ө ндірушінің саясатына сай ө нім сапасының дең гейін сақ тау; сатып алынғ ан бұ йымның, қ ұ рал-жабдық тың жә не технологиялық процестердің қ адағ алануын қ амтамасыз ету; статистикалық есеп беру. Сапаны кешенді басқ арудың жү йесі – ө ндірістік фирманы басқ арудың қ азіргі уақ ыттағ ы атрибуты болып табылады. Сапаны кешенді басқ ару жү йесінде ең маң ызды стратегияның бес элементі бірігеді.

Олар ө ндіріс компанияларында қ олданылады. Оларғ а келесілерді жатқ ызады:

- стратегия қ абылдау;

- инфрақ ұ рылымдар қ ұ ру;

- енгізілетін жоспарларды ө ң деу;

- басқ а фирманың жұ мысшыларымен байланыс каналдарын табу.

Ө ндіріс сапасының немесе қ арқ ындылығ ын жоғ арылуы – бұ л ө зіндік мақ сат емес, ол қ оғ ам сұ ранысын толық қ анағ аттандыру ү шін ө ндіріс тиімділігін кө теруге арналғ ан қ асиеті. Бұ л мақ сат ө ндіріс ресурстарын ү немдеу жолы арқ ылы жә не де қ ызмет сапасын жақ сартуы арқ ылы іске асады.

Сапаны басқ арудың жіктелуі. Сапа кө птеген техникалық, экономикалық жә не ә леуметтік-психологиялық сияқ ты сипаттамалық факторлардан тұ рады. Ә ртү рлі фирмалар мен ө ндірістік орындар сапаны жақ сарту бағ ытында кө птеген ә дістерді қ олданады. Осындай ә дістерді шартты тү рде 3 топқ а бө луге болады.

- Сапаны қ амтамасыз ету ә дістері.

- Сапаны жандандыру ә дістері.

- Сапа жө ніндегі жұ мыстардың нә тижесін бақ ылау ә дістері.

Сапаны қ амтамасыз ету ә дісімен инженерлік-математикалық ә дістер тығ ыз байланысты, онда ө німнің (жасау, дайындау, сынау, ө ң деу) циклдік процестерді талдауы жатады.

Жандандыру ә дістеріне мотивация ә дісі тікелей қ атысты, сонымен қ атар, сапаны жақ сарту ү шін арнайы жасалғ ан (мысалы, мемлекеттік жә не бү кілә лемдік масштаб, сапа жө ніндегі ұ лттық сыйақ ылар).

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 Следующая ⇒