ОТЫЗ БЕСІНШІ СӨЗ. ОТЫЗ АЛТЫНШЫ СӨЗ

ОТЫЗ БЕСІНШІ СӨ З

Махшарғ а барғ анда қ ұ дай тағ ала қ ажы, молда, сопы, жомарт, шейіт - соларды қ атар қ ойып, сұ рар дейді. Дү ниеде ғ иззат ү шін, сый-қ ұ рмет алмақ ү шін қ ажы болғ анды, молда болғ анды, сопы болғ анды, жомарт болғ анды, шейіт болғ андарды бір бө лек қ ояр дейді. Ахиретке бола, бір ғ ана қ ұ дай тағ аланың разылығ ын таппақ ү шін болғ андарды бір бө лек қ ояр дейді.

Дү ние ү шін болғ андарғ а айтар дейді: «Сендер дү ниеде қ ажеке, молдеке, сопеке, мырзеке, батыреке аталмақ ү шін ө нер қ ылып едің дер, ол дү ниең мұ нда жоқ. Сендердің ол қ ызық ты дү ниең харап болғ ан, сонымен қ ылғ ан ө нерлерің де бітті. Енді мұ нда қ ұ рмет алмақ тү гіл, сұ рау берің дер! Мал бердім, ө мір бердім, не ү шін сол малдарың ды, ө мірлерің ді, бетің е ахиретті ұ стап, дін ниетің дү ниеде тұ рып, жұ ртты алдамақ ү шін сарып қ ылдың дар? » деп.

Ана шын ниетіменен орнын тауып, бір қ ұ дайдың разылығ ы ү шін ө нер қ ылғ андарғ а айтар дейді: «Сендер бір ғ ана менің разылығ ымды іздеп малдарың ды, ө мірлерің ді сарып қ ылып едің дер, мен разы болдым. Сіздерге лайық ты қ ұ рметті орным бар, дайын, кірің дер! Һ ә м ол разылық тарың нан басқ а осы махшар ішінде, сендердің осы қ ылғ аның а ө зі қ ылмаса да, іші еріп, ынтық болғ ан достарың табылса, шафағ ат қ ылың дар! » - деп айтар дейді.

ОТЫЗ АЛТЫНШЫ СӨ З

Пайғ амбарымыз салаллаһ у ғ алайһ и уә ссә ллә мнің хадис шарифінде айтыпты: «мә н лә хаяһ ү н уә лә иманун лә һ у» деп, яғ ни кімнің ұ яты жоқ болса, оның иманы да жоқ деген. Біздің қ азақ тың ө зінің мақ алы да бар: «ұ ят кімде болса, иман сонда» деген. Енді бұ л сө зден білінді: ұ ят ө зі иманның бір мү шесі екен. Олай болғ анда білмек керек, ұ ят ө зі қ андай нә рсе? Бір ұ ят бар - надандық тың ұ яты, жас бала сө з айтудан ұ ялғ ан секілді, жақ сы адамның алдына жазық сыз-ақ ә ншейін барып жолығ ысудан ұ ялғ ан секілді. Не шариғ атқ а теріс, не ақ ылғ а теріс жазығ ы жоқ болса да, надандық тан бойын керістендіріп, шешілмегендік қ ылып, ұ ялмас нә рседен ұ ялғ ан мұ ндай ұ ят шын ұ ялу емес - ақ ымақ тық, жамандық.

Шын ұ ят сондай нә рсе, шариғ атқ а теріс, я ақ ылғ а теріс, я абиұ рлы бойғ а теріс бір іс себепті болады. Мұ ндай ұ ят екі тү рлі болады. Біреуі - ондай қ ылық ө зің нен шық пай-ақ, бір бө тен адамнан шық қ анын кө ргенде, сен ұ ялып кетесің. Мұ ның себебі сол ұ ят істі қ ылғ ан адамды есіркегендіктен болады. «Япырым-ай, мына байғ ұ сқ а не болады, енді мұ ның ө зі не болады» дегендей, бір нә рсе іштен рахым секілді болып келіп, ө зің ді қ ысып, қ ызартып кетеді. Біреуі сондай ұ ят, шариғ атқ а теріс, я ақ ылғ а, я абиұ рлы бойғ а теріс, я адамшылық қ а кесел қ ылық, қ атеден яки нә псіге еріп ғ апылдық тан ө з бойың нан шық қ андығ ынан болады.

Мұ ндай ұ ят қ ылық қ ылғ андығ ың ды бө тен кісі білмесе де, ө з ақ ылың, ө з нысабың ө зің ді сө ккен соң, іштен ұ ят келіп, ө зің е жаза тарттырады. Кірерге жер таба алмай, кісі бетіне қ арай алмай, бір тү рлі қ ысымғ а тү сесің. Мұ ндай ұ яты кү шті адамдар ұ йқ ыдан, тамақ тан қ алатұ ғ ыны да бар, хатта ө зін-ө зі ө лтіретұ ғ ын кісілер де болады. Ұ ят деген - адамның ө з бойындағ ы адамшылығ ы, иттігің ді ішің нен ө з мойның а салып, сө гіс қ ылғ ан қ ысымның аты. Ол уақ ытта тілге сө з де тү спейді, кө ң ілге ой да тү спейді. Кө зің нің жасын, мұ рның ның суын сү ртіп алуғ а да қ олың тимейді, бір ит боласың. Кө зің кісі бетіне қ арамақ тү гіл, ешнә рсені кө рмейді. Мұ ндайлық қ а жетіп ұ ялғ ан адамғ а ө кпесі бар кісі кешпесе, яки оның ү стіне тағ ы аямай ө ртендіріп сө з айтқ ан кісінің ө зінің де адамшылығ ы жоқ десе болар.

Осы кү нде менің кө рген кісілерім ұ ялмақ тү гіл, қ ызармайды да. «Ол істен мен ұ ятты болдым дедім ғ ой, енді нең бар? » дейді. Я болмаса «Жә, жә, оғ ан мен-ақ ұ ятты болайын, сен ө зің де сү йтіп пе едің? » дейді. Немесе «пә ленше де, тү генше де тірі жү р ғ ой, пә лен қ ылғ ан, тү ген қ ылғ ан, менікі оның қ асында несі сө з, пә лендей, тү гендей мә нісі бар емес пе еді? » деп, ұ ялтамын десең, жап-жай отырып дауын сабап отырады. Осыны ұ ялғ ан кісі дейміз бе, ұ ялмағ ан кісі дейміз бе? Ұ ялғ ан десек, хадис анау, жақ сылардан қ алғ ан сө з анау. Осындай адамның иманы бар дейміз бе, жоқ дейміз бе?!

⇐ Предыдущая 20 21 22 23 242526 27 28 29 Следующая ⇒