Ағаш кептіру. Ағаш жығу

Ағ аш кептіру

Ағ аш кептіру — кә делік ағ аштың ылғ алы азайып, ә бден кеткенше баптап қ ұ рғ атады. Ә уелі, ағ ашты қ абығ ымен сұ латқ ан соң кө лең кеде біраз уақ ыт бойы кептіреді. Кү н кө зі ағ ашқ а тура тү ссе, ағ аш жарылып, іске жарамсыз болып қ алады. Егер ағ аш дің інің қ алың дығ ы сынық сү йемдей болса, қ ұ рғ ақ лапастың астына тү п жағ ын жоғ ары қ арата тігінен тұ рғ ызып қ ойып кептіреді. Кө лденең кесіндісіне сыр жағ ып, кесілген жерінен бір – екі елідей шегіне сымтемірмен буып, бұ рап қ ояды. Ылғ ал ағ аштың қ абығ ын аршып, ө н-бойын тұ тас сиырдың жапасымен сылап, кө лең ке жерде кептірген немесе қ абығ ы аршылғ ан ағ аш дің ін кө ң нің арасына кө міп қ ұ рғ ататын тә сіл де болғ ан. Сол сияқ ты қ азақ шеберлері ағ аш дайындамаларды қ ұ рғ ақ қ ұ м, топырақ, ағ аш ү гіндісі мен қ ұ рғ ақ жапырақ қ а кө міп қ ойып кептіреді. Байырғ ы шеберлер ағ аш неғ ұ рлым ұ зақ кептірілсе, соғ ұ рлым сапасы жоғ ары болады деп есептеген. Қ абығ ын ағ аш орақ пен сыдырып алып тастағ ан ағ аш шырышты, тайғ анақ болады.

Ағ аш жығ у

Ағ аш жығ у (қ ұ лату) дің і жуан, бойлап биік ө скен, ары қ арай ө суге қ ауқ ары ағ ашты ерте кө ктемде бү р атпай, кү н қ ызбай тұ рып жығ ады. Ал отынғ а, қ ұ рылыс материалына пайдаланатын ағ ашты жазда немесе кү зде кеседі. Жуандығ ы тү йенің беліндей, адамның қ ұ шағ ындай болып ө скен ү лкен қ арағ айды ө ткір балтамен шауып қ ұ латады. Ағ ашты адамғ а зақ ым келтірмейтіндей бағ ытқ а немесе тасуғ а ың ғ айлы жағ ына қ арай қ ұ лату ү шін сол жағ ының тү бін жартысына дейін шауып алады да, онан екінші жағ ынан ақ ырындап шапқ анда ол діттеген бағ ытқ а қ арай қ ұ лайды.

Кейбір ағ аш шеберлері биік ө скен ағ аштың ұ шар басын шауып бө ліп қ ұ латады. Жығ ылғ ан қ арағ айды кө лікпен сү йреу, кептіру ү шін алдымен «бұ тақ тап» (бұ тақ тарын шауып) сыртқ ы қ абығ ын балтамен шауып не сыдырып алып тастағ ан соң қ арағ айды аршиды. Кө лік тартардай етіп, жуан, жің ішкелігіне қ арай ұ зындығ ы 3-5 м етіп кеседі. Одан соң қ арағ ай жық қ ан биік беттен тө мен қ арай сү йменмен екі жақ тап, екі адам қ озғ ап тө мен қ арай сырғ ытып жібереді, мұ ны қ арағ айды «ағ ызу» деп атайды. Тау етегіне тү скен ол қ арағ айды кө лікпен сү йреп тиісті жерге жеткізеді. Ағ ашты шабуғ а кіріскенде «Бисмилла, Орманшы ата, қ олдай гө р» деп тілек тілейді. Ағ ашты шектен тыс кө п шапса жә не сә тсіз кү ндері шық са балапан ағ аштарғ а тиіссе ағ аштың пірінің қ аһ арына ұ шырайды, оны шапқ ан адамның ө зіне, отбасы мү шелеріне жамандық келеді деп ырым еткен. Ағ аш жығ уғ а сә тсіз ауыр кү н сейсенбі, жұ ма деп саналады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 5 6 789 10 Следующая ⇒