Мүсіндеу өнері. Қазақстанның ежелгі мүсін өнері.

Мү сіндеу – кө ркем ө нердің бір тү рі. Мү сіндеудің графика мен кескіндемеден айырмашылығ ы форманың барлық кө лемін анық кө рсетеді. Мү сіншілер ө з шығ армаларын тастан қ ашап (ә сіресе мә рмә р мен граниттен), ағ аштан жонады, саз балшық тан немесе ермексаздан кө лемін ұ лғ айта отырып сомдайды. Жаң а заман мү сінге қ ажетті материалдардың санын кө бейтті: болаттан, бетоннан, пластмассадан жә не басқ а материалдардан шығ армалар жасау пайда болды.

Мү сіндеудің негізгі объектісі – адам. Ол ә р алуан пішінде іске асырылуы мү мкін: бас, бюст (адамның кеудеден жоғ ары қ арайғ ы бейнесі), мү сін (фигураның тұ тас бейнесі), топтық мү сін (бірнеше фигураның бейнесі). Мү сіншілер жануарларды (анималистік жанр) сирек сомдайды. Мү сіндеудің барлық жағ ынан қ арауғ а болатын жұ мыр жә не рельефті тү рлері бар. Жұ мыр мү сіндеуге карағ анда рельеф жазық тық бетінде орналасады.

Мү сін шығ армалары кескіндемедегі сияқ ты қ ондырғ ылы жә не монументтік, монументті-сә ндік болып бө лінеді. Қ ондырғ ылы (станокты) мусіндеу кө біне портрет ретінде ұ сынылады. Мү сіндік портреттің негізгі міндеті - кескіндемедегі сияқ ты адам образын беру.

Мысалы, Наурызбаевтың қ олынан қ азақ халқ ының кө рнекті қ айраткерлері А.

Иманов, Ж. Жабаев, А. Қ ұ нанбаевтың монументалды бюстері шық ты.

Монументтік мү сіндеу - бұ л ұ лы адамдарғ а немесе тарихи оқ иғ аларғ а орнатылғ ан, аскақ, келісті де мә нерлі, ө з бойына ү лкен, жалпыадамзаттық идеяны жинақ тағ ан ескерткіштер. Алматы қ аласында бой кө терген Тә уелсіздік монументі қ азақ халқ ының тарихи ө ткен ө мір белестерінен сыр шертеді. Еліміздің ө ткені, бү гіні мен болашағ ын бейнелеп, бейбітшілік пен бірлікте ө мір сү руге ү ндейді. Монументті-сә ндік шығ армалар ә детте жеке ансамбльдің, алаң ның немесе демалыс орындарының сә улеттік композициясының компоненті болып табылады.

Тұ рмыста шағ ын пішінді мү сіндеу кең тарағ ан. Бұ л – ә р тү рлі материалдардан: фарфордан, ағ аштан, сү йектен, пластмассадан жасалғ ан шағ ын кө лемді мү сіндер, олардың кө пшілігі тү рлі тү сті болып келеді. Шағ ын пішінді мү сіндеуге адамдар мен жануарларды бейнелейтін ойыншық тардың кейбір тү рлерін де жатқ ызуғ а болады.

Қ азақ стан аумағ ында ежелгі мү сін ө нері ескерткіштері тас дә уірінде пайда болғ ан. Бұ л тас мү сін – балбал тастар. Материалдық мә дениет тарихында тас аса маң ызды рө л атқ арады. Мү сін жасауғ а сопақ пішінді тастар іріктеліп алынғ ан. Олар Орталық Қ азақ стан мен Жетісу ө ң ірінде кө п кездеседі. Ертеректегі тас мү сіндер жалпақ ә рі кө лемді болып келеді. Одан кейінгілерін жұ мыр мү сін тү ріне жатқ ызуғ а болады. Ежелгі тас мү сіндерден жауынгерлер, бақ ташылар, қ ариялар мен ә йелдердің бейнесін кө ре аламыз.

Ер адамдар мен ә йелдер мү сіні ойық бедерлер мен сұ лба суреттер техникасы бойынша орындалғ ан. Онда киім, қ ару – жарақ, бас киім, белдік, ә йелдер ә шекейінің жеке бө ліктері анық байқ алады. Кейбір тас мү сіндердің дулығ алары ө рнектеліп, киім жиектеріне қ ұ с фигуралары бейнеленген.

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒