2.2. Мектеп жасына дейінгі балалар дамуындағы ойынның рөлі

Мектепке дейінгі тә рбиеленушілерде педагогикалық процестер барысында баланың кө ң іл-кү йін анық тап, психологиялық мотивтерді туындатып, жағ ымды мінез- қ ұ лық дағ дыларын қ алыптастыру кө зделеді. Психологиялық жаттығ улар баланы ү лкендермен жә не достарымен қ арым- қ атынас мә дениетіне тә рбиелеп, ө з пікірлерін айтып жеткізе білуге кө мектеседі. Ойын жаттығ улар арқ ылы баланың білімділік дағ дыларын кү нделікті іс-ә рекетте қ олдана білу мү мкіндіктері қ арастырылады.

Психологиялық ойын- жаттығ улар баланың жан дү ниесінің, рухани жай-кү йінің ү йлесімді дамуына ық пал етеді. Баланың сезім ә рекетін, ә серленушілік дең гейін анық тау ү шін қ олданылады.

Ойындардың негізгі мақ саты балалардың ық ылас зейінін, сө здік қ орын, байқ ампаздығ ын, есте сақ тау, қ абылдауын дамытуғ ы, икемділікті арттыруғ а, ө зінің жеке қ ұ рбыларының іс- ә рекетін бағ алай, қ ұ рметтей, ө з ісінің дұ рыстығ ын дә лелдей білуін анық тау, қ алыптастыру. Ойынғ а зер салып, ой жү гіртіп қ арар болсақ, сол ойындардан ү лкен де мә нді, мағ ыналы істер туындап ө рбитінін байқ аймыз. Ө йткені ең алдымен не нә рсенің болсын жө н бастар қ айнар кө зі болатыны белгілі. Сондық тан да ойын бала бойындағ ы қ андай да бір ө нердің бастауы деп білеміз.

Сонымен балалардың сө здік қ орларын дамытуда ойындарды, тапсырма- жаттығ уларды қ олдану ү лкен нә тиже береді. Ойын арқ ылы балалардың сө здік қ оры дамып, ауызша сө йлеу машығ ын игереді., таным белсенділіктері қ алыптаса тү сіп, ақ ыл- ойы ө сіп жетіледі, ә рі адамгершілік қ асиеттер бойына сің іреді.

Ұ рпақ тан ұ рпақ қ а жалғ асын тауып келе жатқ ан, ә рі ү лкен мә ні бар мә дени шығ армашылық - саусақ ойыны. Саусақ ойынын ойнай отырып, балалар қ оршағ ан ортадағ ы заттар мен қ ұ былыстарды, жан- жануарларды, қ ұ старды, ағ аштарды т. б кө птеген бейнелерді бейнелей алады.

Ал тіл кемістігі кездесетін балалардың жалпы қ имылдары, соның ішінде бұ лшық етінің қ имылдары жеткілікті дең гейде дамымайды.

Сө йлеу тілі мү шелері ә рекетінің қ озғ алуларының дамуы қ ол саусақ тарының нә зік қ имылдарының дамуымен тығ ыз байланыста болғ андық тан, бала қ олының ептілігін толық жетілдіру, тү зеті- тә рбие жұ мысын жү йелі жү ргізуді қ алайды.

Қ азіргі балабақ шадағ ы ойынды қ олданар алдында ақ параттық қ ұ ралдарды жетік мең геру, Power Point, Microsoft office, Paint бағ дарламаларымен жұ мыс істеп қ ана қ оймай ү немі интернет жү йесіндегі жаң алық тар мен ө згерістерді ө зінің кә сіби шеберлігіне қ олдана білу, білім кең істігін кең ейту, ашу бағ ытындағ ы ө згерістер мен ә лемдік білім беру кең істігіне кіруге талпындырады. Интернет жү йесінің балағ а тә рбие беру барысына қ осар ү лесі кө п. Қ орытындылай келе, ойындар балалардың таным белсендігін жандандыратын, ө здігінен ойлауын дамытатын тә сілдердің бірі.

Олар кез - келген оқ у материалын қ ызық ты да тартымды қ ылып, балалардың кө ң іл - кү йін кө теруге, ө здерінің жұ мыстарына қ анағ аттануғ а жә не ө тілген тақ ырыпты жең іл мең геруге кө мектеседі. Тақ ырыпты ашу барысында ойын арқ ылы дамытуғ а арналғ ан тапсырмалар жү йелі қ олданылып, ұ йымдастырылып отырса сонда ғ ана тә рбиешінің тақ ырып мақ сатын ашуына мү мкіндік береді.

Қ орытындылай келе ойын барысында баланың жеке басының қ асиеттері қ алыптасады. Ойын барысында балалар дү ниені тани бастайды, ө зінің кү ш-жігерін жұ мсап, сезініп білдіруге мү мкіндік алады, адамдармен араласуғ а ү йренеді. Бү гінгі кү н талабы – баланың ақ ыл - ойын парасаттылығ ын дамыту, ойлау қ абілетін жетілдіру, ө зіндік іскерлік қ асиеттерін қ алыптастыру, заман талабына сай ойы жү йрік етіп тә рбиелеу. Сондық тан да баланың танымын алғ ашқ ы кү ннен бастап дамытудың, бойында оқ ыту мен тә рбиелеудің негізін қ алыптастырудың қ ұ ралы – ойын ә рекеті, яғ ни, ойын – баланың жетекші ә рекеті. Бірақ, ойын тек қ ана балаларды қ ызық тырып, уақ ыт ө ткізудің қ ұ ралы болмай, балағ а берілетін білім мен тә рбиенің қ ұ нды негізі болуы керек. Яғ ни, оқ ыту-тә рбиелеу жұ мысын бағ дарлама талаптарына сә йкес ойын тү рінде ұ йымдастыра отырып, баланың логикалық ойлау қ абілетін арттыруғ а жағ дай жасау мектепке дейінгі мекеме педагогтарының негізгі міндеті. Бү гінгі кү ні мектепке дейінгі жастағ ы балалардың толық интеллектуалды даму мә селесі ә лі де ө зекті болып отыр. Интеллектуалды толық дамығ ан мектеп жасына дейінгі бала сабақ ты жақ сы оқ иды, берілген материалды тез қ абылдайды, ө зінің кү шіне сенімді, айналасындағ ылармен тез тіл табысады. Сол себепті мектепке дейінгі білім беру мекемесінде ұ йымдастырылғ ан оқ у – тә рбие ү рдісінде зейін, есте сақ тау, ойлау қ абілеті, елестету, сө здік қ орын дамытатын жә не жаттық тыратын жұ мыстарғ а кө п кө ң іл бө лінеді.

Дидактикалық ойындар арқ ылы балалардың ойлау қ абілеттері дамиды, сабақ қ а деген қ ызығ ушылық тары артады.

Ойын барысында балалар педагогпен бірлесіп ереже бойынша қ ызық ты тапсырмалар орындап, жағ ымды қ арым – қ атынас жасауы балалардың эмоционалды кө ң іл – кү йлерін кө тереді, сондық тан да дидактикалық ойынғ а қ ажетті қ ұ рал – жабдық тар, атрибуттар айшық ты, мазмұ нды безендірілуі де ө те маң ызды. Балалардың интеллектуалдық дамуына ә сер ететін жаң а ойын технологиялары да біздің балаларғ а танымал.

Мысалы: Логикалық тізбек ойындары. Логикалық ойлау арқ ылы бала саралау, салыстыру, жинақ тау сияқ ты ө з бетімен іс – қ имылдар жасауды ү йренеді.

Баланың логикалық ойлауы ө здігінен қ алыптаспайды, оның дамуына мақ сатты тү рде білім беру мамандарының, ата - аналардың, балалардың бірлескен жү йелі жұ мысы қ ажет.

Балалар ойыны заттық – қ ол қ имылының (пирамида жинау, текшелерден ү й қ ұ рау) даму жолынан бастап интеллектуалды даму ойынына дейін жетеді. Логикалық ойлауды дамытудың негізгі рө лі математикалық ойындарғ а жатады. Бұ л ойындар арқ ылы баланың интеллектуалды дамуы тек белгілі бір білім кө лемін ғ ана емес, жалпы тә лім-тә рбиелік іс-ә рекеттерді игерумен бірге, ойлау, қ иялдау, есте сақ тау, елестету жә не т. б. қ абілеттерінің; танымдық, іскерлік, шығ армашылық қ асиеттерінің дамуын қ амтиды Мысалы, «Суреттерді есте сақ та», «Керекті фигураны тап», «Қ ызық ты геометрия», «Лабиринт ойындары»жә не т. б.. «Ойы саяздың, тілі саяз» деген ұ лғ атты сө з бекер айтылмағ ан.

Ойлау негізі баланың сө йлеу тілін де қ алыптастырады. Қ орытып айтқ анда, балаларды интеллектуалды дамыту тә рбиесі білімді терең детуге, бекітуге, оның тә жірибелік мә нін тү сінуге септігін тигізеді. [13, 26б]

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 Следующая ⇒