3 - көрініс

Жаманқ араны ертіп Бұ ғ ыбай кіреді.

Кене (Жаманқ арағ а қ атты). Сенің елің е не керек? Нені тілейді, жақ сы сө зге кө нер деп елші жібердім. Тү зу жауап орнына соғ ыс салды. Жаулық керек болса деп елін шауып егер қ ылдым. Жө німді сө зге кө нбесең, кү шке кө несің дегенмін. Кө рсеттім міне кү шімді. Енді не қ ыл дейсің сен, қ ырғ ыз. Неге қ оймайсың ә лі кү нге аяғ ымнан алғ аның ды. Бағ ынамысың, жоқ па? Неге басылмайсың? Ел боламысың, болмаймысың?

Жаманқ ара (ашулы). Ә уелі мен сө йлеспейін деп бекініп едім. Тұ тқ ын қ ылғ аннан бері қ арай ө зің тілеп сө йлеттің. Енді мен сенің бетің ді аямаймын, тө ре. Мағ ан қ ыларың ды қ ылғ ансың. Енді бұ дан ә рі не қ ыласың? (Салмақ пен, ашулы. ) Иә, ел болар ем, ел қ ыларлық жан болса. Бірақ, ежелгі жау ел болмас деп еді. Абылайдың тұ қ ымы, қ азақ тың асқ ақ тө ресі, сенің қ ырғ ыз, қ азақ ты ел қ ылар сиқ ың жоқ. Кешегі сен істеймін деген іс патшағ а қ арсы кү рестегі сен бастайтын іс емес еді. Қ ырғ ыз-қ азақ тың қ алың елінің ө зі істейтін іс еді. Сен киліктің де, бү лдірдің, абұ йыр-атақ ты ө з басың а бұ рам десе енді мен бастаймын деген. Бір емес, екі кө рсеттің бұ ның ды.

Кене. Екі емес, мың кө рсетемін. Тапқ ан екенсің кінә ні. Асып жү рген екенсің... Торғ айдай тоздырармын.

Жаманқ ара. Олай болса, тоздырып бақ. Бас кессе де, тіл кеспек жоқ. (Жү гініп алып. ) Уай, тө рем, енді аса берме, қ ырғ ыз да қ ыруар ел. Қ алың елді жылатып сенің жолың болмайды. Бір сенің басың а бақ пен атақ ә переміз деп қ алың елдің кө рі, жасы сорлай алмайды.

Кене. Сө з ұ қ пайтын санасыз. Бір менің басымның қ амы ма екен, осы жү ргенім... Қ алың ел, қ ара ордалы жұ рттың қ амы емес пе?

Жаманқ ара. Ол қ алың қ азағ ың қ айда қ алды? Сен қ айда жү рсің олай болса?

Кене. Қ алың қ азақ артымда. Керек қ ылсам, жалғ ыз ұ ранымнан қ алмайды. Мін қ ылатын жерді тапқ анын бұ ның! Айтқ анғ а кө нбей, айдауғ а жү рмейсің. Бір кү нде қ ырып салармын, сол қ азақ тың селімен.

Жаманқ ара. Кө піре берме қ азақ деп. Ол қ азақ сенен кеткен.

Науан (бағ анадан тық ыршып, шыдай алмай отырғ ан). Тарт тілің ді, ей, қ ырғ ыз.

Жаманқ ара. Тарта алмаймын.... Мен тең сө зді айтқ алы келдім.

Кене. Қ ай қ азақ менен кетіпті? Қ азақ тірі тұ рғ анда кімде менің кегім кетіпті?.. Ең ә уелі орыстың мағ ан ә лі келді ме? Сандалғ ан сорлы, осымен сандалып жү рсің ғ ой сен.

Жаманқ ара. Кегің кетпесе бас терің ді тірідей сойып Қ оқ анғ а берген қ азақ емей кім еді? (Ү йдегінің бә рі тіксініп ү рпиіп қ алады. Наурызбай, Бұ ғ ыбай тап беруге дайындалады. ) Ө зің де соқ тық пай отырғ ан қ ырғ ызғ а келіп ә зірейілдей қ адалдың, татулық, тілеулестік, басқ а не жазығ ым бар еді. Шыны қ азақ сенің тілеуің де болса, Арқ а мен Сырдағ ы елдің бә рін бастап шұ быртып келгенің ді неге кө рмеймін мен? Кекшіл болсаң ө зің е қ ылғ анғ а неге қ ылмадың, бас терісін сылып ап Қ оқ анғ а беріп еді, кә не алғ аның ә кең нің кегін?..

Науан (Кенеге ентелеп). Осының орайына мағ ан берші сө зді, Кенеке.

Кене. Не айтасың?

Науан. Мағ ан ұ лық сат берген болсаң, мен кезегімді сапыма бердім... (Сапысын жұ лып алып, Жаманқ араны екі бү йірден салып-салып жіберіп жайратып салып. ) Тірідей бү йрегін суырып аламын ит қ ырғ ыздың... (Дулат бастық тары ү рпиісіп, қ орық қ андай тү рекеліседі. )

Кене (ақ ырып). Тарт ананы... Тоқ тат! (Бұ ғ ыбай, Сыпатай Наурызбайды кейін алып кетеді. ) Алып кет мынаның ө лексесін... Тілін бұ л неменің?.. (Жұ рт ү рпиісіп, ашумен ү ндемей қ атып қ алады. Наурызбай да солай. )

Байұ зақ (Бұ ғ ыбайғ а). Қ ап, бә рекелді-ай, қ ате болды- ау!.. Елшіні ө лтірген ежелгі тынбас жаудың ісі еді...

Бұ ғ ыбай. Ө лтірмеу керек еді.

Байұ зақ. Ұ лының ұ лына, қ ызының қ ызына кетіп жү рмесе игі еді бұ л жаулық. (Бұ ғ ыбай кісі ә келіп, Жаманқ араның ө лігін алып шығ ып кетеді. )

Сыпатай (Байұ зақ қ а). Тө ре мен қ ырғ ыз арасында енді бітім жоқ...

Кене (тү йілген кү йінен кө теріліп). Бұ л қ ырғ ызбен алысуымыз аз ғ анамен тынбайтын болды. Енді осыны ү стіне қ ат-қ абаттамай бұ л тү йін шешілмейді екен. Ертең нен бастап қ алың қ олмен соғ ысамыз. Тұ рың дар... Жү рің дер... Қ олдың кү йін кө реміз... Қ амдансын бү гін бә рі де.

Бұ ғ ыбай. Қ ұ п, тақ сыр.

Сыпатай. Мақ ұ л... мақ ұ л... жү рейік.

Байұ зақ. Жү рейік. (Бә рі шығ ады. )

⇐ Предыдущая 9 10 11 12 131415 16 17 18 Следующая ⇒