7 - көрініс. 8 - көрініс

7 - кө рініс

Науан қ ұ шағ ын алмайды.

Бопай. Бұ л қ ай отырыс?!.

Науан (мысқ ылмен кү ліп). Неменесі бар екен? Азар болса ө зің із дағ дыланғ ан отырыс дейтін шығ арсың, Ә піке?

Бопай. Не айтып отыр мынау!.. Не деп отырсың ө зің?

Науан. Ойында ө релгі жоқ, Ә піке, ө зің із де ә р тү рлі отырысты біледі екенсіз ғ ой. Сү йенгенді: керегінде қ олменен, кезегінде тілменен де сү йей білетін кө рінесіз ғ ой.

Бопай. Тә йт ә рі. Ө зіме қ арай қ аптауын мұ ның. Ө тірік айтасың.

Науан. Ылайым ө тірік болсын (Басын кө теріп қ атайың қ ырап. ) Ө тірік болмаса келіспейміз.

Бопай. Керегі жоқ сө зің нің. Ө здерің бұ дан былай бү йтіп отырушы болмаң дар. Отырмайды бү йтіп ешкім. Ұ қ тың ба, Қ арашаш!

Қ арашаш. Несі бар екен? Не ойлап тұ рсыз ө зің із?

Науан. Жаң а ө зі келе жатқ анда ғ ана осылай отыра қ алғ анды біліп, ө зімді мазақ тады деп қ атуланып тұ р. Кө рмеймісің? (Бопай сеніп кү леді, Қ арашаш та кү леді. Науан қ атуланып. ) Бірақ, Ә піке, шын емес деп ойлаймын. Шын болмайды. Егер шын болса, менен жақ сылық кө рмейді.

Бопай. Тантырама енді. Болды. Керегі жоқ сө зің нің. Қ айда қ аң ғ ып барасың?

Науан (кү ліп, жуаси қ алып). Қ ұ п... қ ұ п! Алдияр... Кө ндім... Кө зім жетпей сө йлемеймін..

Тыста (айғ ай). Хан келеді... Хан келеді. (Ү йдегілер тұ тас тысқ а шығ ып кетеді).

8 - кө рініс

Аздан соң хан кіреді. Қ асында Қ ұ дайменде, Жоламан, Бұ ғ ыбай, Ержан бар.

Кене (орнығ ып отырғ ан соң Қ ұ даймендеге). Бә рің нің де бір сө з ұ стап баратындарың айтылды ғ ой, ә йтсе де ә рқ айсың дің гек қ ылатын тү бір сө здерің не? Соны кетер алдарың да тағ ы бір айтайын.

Жоламан. Айтың ыз, тақ сыр. Ү йткені ә рқ айсымыз ө зді-ө зімізге тапсырылғ ан сө з болмаса, ө згеге не айтылғ анын ә лі естігеміз жоқ.

Кене (Қ ұ даймендеге). Сенің Қ ытайғ а айтатын сө зің орыс патшасы " ө з жерінің шегін Қ ытайдың қ ақ іргесіне кеп тірегелі қ ол созып келеді. Бір жер емес, басы анау Алтайдың арғ ы сілемінен Қ ашқ арғ а шейін жеткізбекші. Арадағ ы: Қ азақ, Қ ырғ ыз, Ойрат, Қ алмақ, Қ охан, Хиуа, Бұ хара, ә рі-беріден соң Қ ашқ арына шейін де обырдай обып алғ алы сұ ғ ын қ адап тұ р. Осы елдерге керуен ү стіне керуен, елші ү стіне елші, ә скер ү стіне ә скер тө гіп бастырмалатып келеді. Енді кө п болса бес-он жыл, ә йтпесе одан да тез қ ытай шегіне орыстың ә скері тұ ратын қ алалар салынбақ. Біз осы шепке қ арсыласқ алы шық қ ан елміз. Тілегіміз: Қ ытаймен тату кө рші болып отырып орыстың бері қ арай жылжуына жол бермейміз дейміз. Ө з жеріміздің шегін қ орғ аймыз. Қ ытайғ а арқ а тіреп жаң ағ ы елдің барлығ ын тұ тастырып орыс қ аласына бө гет саламыз. Біріккен елдік жасаймыз. Соны кейін тіпті орыс ө ктеп бара жатса біздің таң дайтынымыз Қ ытай патшалығ ы. Ә йтеуір біз бағ ынатын болсақ Қ ытайғ а бағ ынамыз. Орысты біз темір ноқ та деп білеміз. Осығ ан — арысы кө мек, берісі достық, тілек қ осуын тілейміз. Жау бетіне салатын дос боламыз. Бізге бермеген кө мегін кімге береді? Соны айт!

Қ ұ дайменде. Қ ұ п ұ қ тым. Тілге келіп сө з ұ ғ атын неме болса, Қ ытай мені ұ ғ ар, мен арқ ылы сізді де ұ ғ ар. Тә уекел енді аттанамын. Ең болмаса кү ндердің кү нінде ө зімен ұ стасатын шақ болса, осы сө з ұ пай болар. Соны да ескертермін.

Ержан. Тым онша жалбақ тамай, ірге бермей, тең кісідей сө йлес. Салмағ ы ауыр ошарылғ ан неме ғ ой. Бү гінгі кү нде қ астық қ ылмасын деген болмаса, ақ тарылып шешілме. Қ анша да кө мек берер дейсің. Соншалық етпеттеп жалынғ ан кісі сияқ ты болма.

Қ ұ дайменде. Жалынғ ан, жағ ынғ ан деп, не айтып отырсың ө зің. Қ ұ дайменде Қ ұ дайменде болғ алы ешкімге де жалынып кө рген жоқ. Мен Қ ытайғ а бара жатқ анда бас ием, жалпылдаймын деп барам ба? Жоқ сұ мдық ты бастамай отыршы!

Кене (тоқ татып). Иә, солай... (Жоламанғ а. ) Сен Дулатқ а айтар сө зің ді ө зің де білесің ғ ой.

Ержан. Ә ділет таба алмай, ырза болмай Қ оқ аннан қ ашқ ан ел атанып келе жатыр. Қ ыруар ел бола тұ рып, елді қ орғ ар азаматы сай тұ рып ө стіп қ аң ғ уғ а салып, торғ айдай тозып, іріп-шіріп бітер кім? Жоқ ерленіп елдік қ ылып, бірі басшы, бірі қ осшы болып қ алың қ азақ қ амына ұ йытқ ы болар іс істеймін. Қ алың Дулат бастаса, ө зге қ азақ қ остағ алы отыр... Бірігуге, ел болып дө ң басына шығ уғ а жарай ма, жарамай ма? Жараймын десе, мағ ан келсін.

Жоламан. Қ ұ п, тақ сыр. Қ азақ тың баласы ғ ой. Келісерміз деймін. Басқ а да ырғ асу сө з кө п болар. Арттағ ы қ азақ ниетін кешегі орыспен алысқ андағ ы қ алың қ азақ тың, бірлік достығ ын да айтармыз, келісерміз деймін. Егер елді басшы мен деген бірен-сарандар қ аң ғ ыртып адастырмаса.

Ержан. Басшысына мұ нда да Қ оқ анның алғ ан шені қ ұ рым, бектік пен датқ алық болар, оны да айт.

Кене (Бұ ғ ыбайғ а). Қ ырғ ызбен келісер-келіспесің е кө зім жетпейді. Атамның қ ылығ ын алдың а тартар. Тұ тқ ында кеткен мың ү йлі қ ырғ ызды айтпас деймісің. Бірақ, оның да бір жағ ында Қ ытай, Қ алмақ, бір жағ ында Қ оқ ан, тағ ы бір жағ ында қ апқ алы келе жатқ ан Орыс. Бір заманда ө кпелі болса да, қ азірде қ азақ тан басқ а кімі бар. Сө зді ұ қ сын, келіссін. Алатауғ а ірге тіреп қ ырғ ыз-қ азақ бірігіп елдік жасаймыз. Содан соң сыртынан қ апсыра қ ұ шақ тап буып алғ алы орыс келе жатса да ө зімен-ө зі алысып жатқ ан Қ оқ ан, Бұ хара анау, соның екеуін де біріксек біз аламыз. Содан соң ондағ ы, солдағ ы жаудың екеуін де кө ріп алармыз. Ық тиярымен кө нбейтін болса бағ ындырамын, кө ндіремін, сонымды айт! Менің Арқ адан кеткендегі тұ ратыным: Алатау. Ӏ рге кө метін жерім осы. Бұ л таудың іші-тысын жайлағ ан ел, не менімен дос болып бауырыма кіреді, не болмаса — қ асым болып қ арсыма шығ ады. Аралық та қ алмайды, соны айт!

Бұ ғ ыбай. Қ ұ п, тақ сыр!

Кене. Барың дар, енді, жолдарың болсын. Тез оралың дар. Жолды тығ ыздатып жіті жү рің дер. (Бә рі де тұ рысады. )

Ержан. Жолдарың болсын!

Жоламан. Жолымыз болсын.

Қ ұ дайменде. Бірге-бірге болсын.

Бұ ғ ыбай. Оң сапарын берсін.

⇐ Предыдущая 6 7 8 9 101112 13 14 15 Следующая ⇒