3- көрініс. 4- көрініс. 5 - көрініс

3- кө рініс

Кене (аз тұ нжырап отырып, ақ ырында шұ ғ ылынан басын кө теріп алып). Жә! Болды! Ә лі, қ ырғ ызғ а баратын елшіге еретін қ ол дайын ба, жоқ па! Тұ р, Жоламан! Соларды біраз ойнатып кө релік.

Жоламан (ұ шып тұ рып). Қ ұ п, тақ сыр. (Кене тұ рады. )

4- кө рініс

Кө шек жалғ ыз қ алады. Аз заманнан соң Ержан, Бопай, Қ арашаш кіреді.

Кө шек. Немене, не хабар бар!

Бопай. Орта жү з бен Кіші жү здің жапсарына кеткен қ ол келді.

Кө шек. Науан мен Бұ ғ ыбай қ айда? Олар да келді ма?

Ержан. Келді. Осылай келе жатыр. Тегіс аман. Олжалы қ айтқ ан кө рінеді. Басқ а сө зін естігем жоқ. (Науан, Бұ ғ ыбай кіреді. Сауытты, сайманды, найзалары сыртта қ алғ ан. )

5 - кө рініс

Кө шекпен амандасады. Кө шек Науанның бетінен сү йеді.

Ержан. Е, жол-жорық тарың а ризамысың дар, қ олдың кү йі қ алай? Ө здерің ді сү йсіндірді ме, қ айтті, бұ л жол?

Бұ ғ ыбай. Тақ сыр, қ айсыбірін сұ райсың, сү йіндіргені де, кү йіндіргені де бар. Қ олбасшы мен болсам, бел шешпестен келіп ханғ а айтайын деген арман да бар.

Бопай (қ асында отырғ ан Бұ ғ ыбайдың жү зіне жылы ұ шырай қ арап). Е, ол қ андай жұ мыс? Бізге айтуғ а бола ма, болмай ма? Ә лде ханнан басқ ағ а айтпай бү ркей тұ рғ ың келе ме, батыр?

Бұ ғ ыбай. Неге. Сіздерден несін іркейін. Мұ нда бө тен жан жоқ. Айтсам айтып та салам.

Кө шек (Науанғ а). Бұ нысы не бұ ның, кібіртіктеп отырғ аны?

Науан. Тә йірі-ай, не дейсің! Менің ү стімнен шағ ым ала келіп отыр. Осы жорық та тапқ ан бір олжасы сол, бұ л қ олбасының. (Отырғ андар ү рпиісіп қ алады. )

Кө шек. Не дейді?

Ержан. Айтың даршы енді шім-шімдетпей. (Кү ліп. ) Екі қ ошқ ар бір майданғ а сыймай келгенсің ғ ой, тү гі... Менің бармағ аным абиұ р болғ ан екен. Біреулерің мен мен де шектесіп қ айтам ғ ой!

Бұ ғ ыбай. Бармағ аның емес, барғ аның -ақ абиұ р болар еді, кө зің кө ріп келер еді.

Науан. Жә! Енді ертегідей созбай айтсаң шы, ә ке, айтарың ды... мынау жұ ртқ а.

Бопай. Қ ойшы, Науан, алдын орап алып ұ шпай, жең ілсің -ау, жарық тығ ым.

Науан (наразы пішінмен). Ал қ ойдық. Алдын-ала жапырыла бастапсыз ғ ой, Ә піке!

Бопай. Бір сү т пісірім тақ ат болмас па? Қ айда болсаң жарғ ыласпай отырмаймысың.

Науан (кү йгелектеніп). Қ ойдым, қ ойдым. Мен сіздің қ ақ қ ығ а кө нген кісі. Ө згеге бірдең е дер едім, сіз болғ ан соң амал бар ма? Айтқ ыза бер анауың а. (Жұ рт ү ндемейді. )

Бұ ғ ыбай (аздан соң ө згелерге). Науан бала ер де, батыр да. Кө п қ ала шапты. Кө рсетті ерлігін. Осы жү рген қ олдың ү йдегі, тү здегісінің ешбірі ол жағ ынан тең келмейді. Бұ л ісіне қ уанамын, сү йінемін де.

Науан. Шын сү йінсең бү йтпес едің, айта бер...

Бұ ғ ыбай. Бірақ, ерлікті жұ мсайтын да, жұ мсамайтын да жер бар. Ерлікпен жауды мұ қ атып, елді артымызғ а ертеміз деп жү рміз. Қ ызуы ү стеген шағ ында Науан жазығ ы жоқ, дос боларлық елді де егер қ ылып кетеді.

Науан. Жазығ ы жоқ елің кім?! Айт, санашы кә ні.

Бұ ғ ыбай. Жазығ ы жоқ Тілеуқ абақ ⁸. Кө рініп дос болмаса да, жаулық қ ылар ниеті жоқ еді. Болмай егер қ ылып оны шапты.

Науан. Онан соң?

Бұ ғ ыбай. Онан соң бұ зылғ алы, жауғ а қ осылғ алы жү рген сезікті жандар бар. Бү гінгі кү нде ө зі бой кө рсетіп жаулық қ а шық қ анша тимеу керек еді. Ақ қ ошқ ар Сайдалыны шаптың.

Науан. Қ амын жеп отырғ ан елінің тү рін кө рің дер, тағ ы да?

Бұ ғ ыбай. Тағ ы да сондай елдің бірі Жаппас еді.

Науан. Е, соғ ан кел. Ӏ шің ді айт, ашынар болғ ан жерің е кел.

Бопай. Тоқ таймысың, Науан, енді жағ аласпай! Баласың -ау ә лі кү нге.

Науан (кекесінмен иіліп). Алдияр, жаздым.

Бұ ғ ыбай. Осы жолы Жаппаста Алтыбайды ұ стап алып, ү стіне кә ресин қ ұ йып ө ртеді.

Кө шек. Ӏ стесін Алтыбайғ а, обал жоқ. Атакең ді қ айтесің.

Ержан. Тоқ та, оның кінә сі мойнына тү скен жоқ, дос ел емес пе. Жазалауғ а ерте еді (басын шайқ ап. ) Бекерлік екен.

Бұ ғ ыбай. Алтыбай ө лген соң Жанғ абыл деген інісі: біз аз кісімен оқ шау жатқ анымызда жү з жігіт ертіп келіп жекпе-жек қ ылып қ ырғ ын бастаймын деп кеп асқ ақ сө з айтты. Шығ амын деп еді, Науанның ө зін де шығ артпай қ ойдым. Ат-тонын алғ ызып кетіп, ана ашынып тұ рғ ан неме тө ре атына дақ сала ма деп.

Кө шек. Енді қ айтіп тоқ таттың дар? Неге бермедің дер жекпе-жегін. Ө зге батыр қ айда қ алды?

Бұ ғ ыбай. Ө зге батыр жанымда емес еді. Қ айтып тоқ таушы едік! Тү н болғ ан соң сусып кеттік. " Ө тпес жарлық бойғ а қ орлық " деп осы жолдағ ы жақ сылық тың жалғ ыз ө зі бір тө бе болды. Хан басына мін болып, қ ол атына таң ба тү скендей болды. Тірі келіп отырғ ан жоқ, белім сынып келіп отырмын. Арттағ ы бірталай елді жау қ ылып кеткенім анау.

Науан. Осының бә рін істегенім рас, ондайларғ а ә лі де болса істеймін. Ө зі жау боп, ө зімен бірге қ ыруар елді достық қ а келтірмей адастырып отырғ ан кісіні, ә лі мағ ан оқ атқ ан жоқ деп отырайын ба? Орайы келсе езіп жібермей, астына кірейін бе? (Сапымен жер сабап отырып. ) Бұ ғ ан белің сынса, ілгеріде белің е қ осып мойның ды да сындыратын іс істермін.

Бопай. Ақ ырын сө йле, Наурызбай! Бұ ғ ыбай сенің қ арашың емес. Оғ ың ды кімге жұ мсап отырғ аның ды ойлаймысың?

Науан (Бұ ғ ыбайғ а). Сен менің тепкіме жарамағ аның мен қ оймай, басыма мін тағ айын деген екенсің? (Ақ ырып, жү гініп алып. ) Ө зім қ ойғ ан текешік ө з басыма секіруді ойладың ба? (Бұ дан кейін ылғ и ашулы шапшаң сө йлеседі. )

Бұ ғ ыбай (жұ лып алғ андай). Ө й, Науан, менің алдыма сен бұ л сө зді кө лденең дете берме! Бір емес, осымен екі айттың.

Науан. Екі емес, жү з айтамын, қ оймаймын.

Бұ ғ ыбай. Олай болса, мені сен сайлағ ан жоқ сың. Кешегі Кенекемді хан сайлағ ан ел мені қ олбасы сайлағ ан.

Науан. Ел сайламақ тү гіл, қ ұ дай сайласа да, қ аламасам қ ағ ып тү сірермін.

Ержан. Қ ой, Наурызбай, қ ой, тоқ таң дар.

Бұ ғ ыбай (тоқ тамай). Мені тү сірсең, ханды да тү сірерсің. Ө з тамырың а ө зің балта шаппа! Тастай алмағ ан шоқ пар ғ ой бұ л сө зің.

Науан. Адыра қ ал!.. Ә лің ді білмей тантырай бастағ ан екенсің. Бұ ғ ыбай кететін кү ні хандық қ оса кететін болса, абыройымнан садағ а ол хандық.

Бұ ғ ыбай. Олай болса, кешегі ел сайлағ ан хан тү сірсе, тү семін мен. Ханнан қ азық, биден тоқ пақ деген кешегі ел. Мен сол бидің қ осқ ан кісісімін.

Ержан (ашуланып). Жә, тоқ тат енді... Жап осы арада екеуің де бұ л сө зді. Хан қ ұ лағ ына тимейді бұ л сө з. Алыстан арбасып келген ажарларың ды кө ріп, бізге болса да айтып басылсын десем, қ айда шаң ғ ып барасың дар. (Ақ ырып. ) Бұ дан соң жұ мғ ан ауыздарың ды ашпа екеуің де.

Бұ ғ ыбай. Айтпасың ды айтқ ызады.

Кө шек. Қ ой, қ ой... енді тоқ та деген сө зді ұ қ тың ба?

Бұ ғ ыбай. Тоқ тадым, қ ойдым.

Бопай. Науан, сен тентексің! Дә йімі ү стесің.

Науан. Ой, тә йірі-ай, қ ойшы, Ә піке! Тың дамаймын сө зің ді.

Бопай (ашуланып). Тың дайсың.

Науан (бетіне қ арап тұ рып, басын шайқ ап). Пай, пай, пай.

Ержан. Қ ой дегенім қ айда... Қ ой енді бә рің де.... Бұ л жараны жап, жоғ алтың дар жаралығ ын... Осы отырғ аннан басқ а тірі жан білмесін. Ұ қ тың дар ма? (Бұ ғ ыбай Науанғ а қ адалып ашумен қ арайды).

Бұ ғ ыбай

Науан (ақ ырын). Ұ қ тық, ұ қ тық.

Ержан. Тараң дар... Тынығ ың дар... Кенеге сендердің жү рістерің ді ө зім мә лім етермін. (Бопай, Бұ ғ ыбай, бір бө лек, Кө шек, Ержан бір бө лек шығ ып кетеді. Ү йде Қ арашаш пен Науан ғ ана қ алады. )

⇐ Предыдущая 4 5 6 7 8910 11 12 13 Следующая ⇒