1.3. Дәнекерленген жалғыстырулар мен жік түрлері

Дә некерлеудеп дә некерленетін бө лшектер арасында оларды қ ыздырып (немесе) пластикалық деформациялау кезінде атомаралық байланысты орнату

арқ ылы ажырамас қ осылыстарды алу ү дерісінатайды(МемСт 2601 84*).

Қ азіргі кезде 150ден астам тү рлі дә некерлеу ү дерістері бар. Металды

балқ ытып, дә некерлеуқ осылысын қ алыптастыру ү шін берілетін энергия тү рінеқ алай дә некерлеуү дерісін ү ш класқ а бө леді: термиялық жылу энергиясын қ олданып жү зеге асырылатын балқ ытып дә некерлеу тү рлерінбіріктіруші (доғ алық, электрқ ожды, газдық, плазмалық, электронды-сә улелік, лазерлік, жарық сә улесіменжә не т. б. ); термомеханикалық жылу жә немеханикалық энергияларды қ олданып жү зеге асырылатындә некерлеу тү рлерінбіріктіруші (контактілі, диффузиялық, ұ сталық, газопрестік); механикалық —механикалық энергияны қ олданып жү зеге асырылатын қ ысымды дә некерлеу тү рлерінбіріктіруші (суық дә некерлеу, ү йкелісті, жарылысты, ультрадыбыстық ).

Алғ ашқ ы екі класс (термиялық жә не термомеханикалық ) дә некерлеудің

негізгі екі тү рін балқ ытуменжә не қ ысыммен дә некерлеуді қ алыптастырады, олар ө неркә сіпе кең қ олданыс тапқ ан. Механикалық кластық дә некерлеудің барлық тү рлері арнайы тү рге жатады да қ олданылуы шектеулі болады. Балқ ытып дә некерлеу кезінде бө лшектер қ ыздырғ ыш кө зінің жылуы ә серінен біріктірілетін шеттерібойынша балқ ытылады. Балқ ығ ан металл ортақ кө лемге қ осылып, дә некерлеу ыдысын қ алыптастырады. Оның салқ ындау ү дерісінде сұ йық металл қ аттыланып, дә некерлеу жігі пайда болады. Жік ендідә некерленіп жатқ ан жиекметалының, металл шеттерінің жә не балқ итын электродтың қ осымшаметалының балқ уы есебінен пайда бола алады.

Балқ ытып дә некерлеудің алуан тү рлері арасында доғ алық дә некерлеу жетекші орын алады, оны жү зегеасыру кезінде жылу кө зі болып электр

доғ асы табылады. Дә некерлеу доғ асы газдық ортада электрод пен бө лшек

арасында немесе ү ш электрод (ү ш фазалыдоғ а) арасында туындайтын электрлік разрядты білдіреді. Доғ аны ауыспалы токпен қ уаттандыру ү шіндә некерлеу трансформаторлары қ олданылады, тұ рақ ты токпен дә некерлеу кезіндедә некерлеу тү зеткішінемесе дә некерлеу генераторлары пайдаланылады.

Доғ алық дә некерлеуді балқ ымалы жә не балқ ымайтын электродтармен дә -некерлеу деп бө леді. Балқ ымалы электродтар ә детте, дә некерлеу жартылай автоматтары мен автоматтарына арналғ ан тү рліметалдан жасалғ андә некерлеусымдары жә не қ олмен доғ алық дә некерлеуге арналғ ан жабындыэлектродтар. Балқ ымайтын электродтар вольфрамды, графитті не кө мір ө зекті болып келедіЭлектрод пен негізгі металды балқ ыту кезінде дә некерлеу ыдысын атмосфералық газдардан оттегінен, сутегі мен азот ә серінен қ орғ ау керек, себебі олар сұ йық металда еріп, металл жігінің сапасын нашарлатады. Дә некерлеу ыдысын, доғ аның ө зін жә не қ ызатын электрод ұ штарын атмосфералық газдардан қ орғ аутә сіліне қ арайдоғ алық дә некерлеуді келесі тү рлерге бө леді: жабынды электродпен, қ орғ аушы газда, флюспен, вакуумда, ө здігінен қ орғ айтын ұ нтақ ты сымдармен жә не ү йлесімді қ орғ анысты дә некерлеу.

Механикаландыру дә режесібойынша қ олмен жә не механикаландырылғ ан (жартылай автоматта жә неавтоматта) дә некерлеу деп жіктейді.

Жабынды электродтармен доғ алық дә некерлеу қ олмен орындалады. Тү рлі

табиғ и қ осындылармен(ө сімдікті жә не минералды) ұ нтақ тә різдес қ оспадан ә зірленген жабын доғ аның жану тұ рақ тылығ ынарттыруғ а, балқ итын металдың

атмосфералық газдардың ә серінен қ орғ ауды қ амтамасызетуге, дә некерлеуыдысын металлургиялық ө ң деуге жә не ақ ыр соң ында дә некерлетін жіктің

сапасын арттыруғ а мү мкіндікбереді.

Жіктің қ алыптасуы дә некерленетін бө лшек шеті металының жә не дә некерлейтін электрод ө зегіметалының балқ уы есебінен жү ргізіледі. Бұ л кезде дә -некерлеугі негізгі технологиялық ә рекеттерді қ олменорындайды: электродтың балқ у дең гейіне байланысты оны дә некерлеу аймағ ына береді жә не доғ аныдә некерлейтін бө лшек шеті бойымен қ озғ айды.

Бұ л кезде балқ ымалы да, балқ ымайтын да электродтар пайдаланылады.

Дә нкерленетін металл тү рінеқ арай (кө міртекті жә не шынық қ ан болаттар, алюминий жә не титан қ ұ ймалары, мыс пен оның қ ұ ймасынегізіндегі тү сті металдар) қ орғ аушы газдар ретінде кө мірқ ышқ ыл газы, аргон, гелий, кейде азотпайдаланылады.

Келесі газдық қ оспалар айтарлық тай жиі қ олданылады: аргон жә не

кө мірқ ышқ ыл газы; аргон, кө мірқ ышқ ыл газы жә не оттегі; кө мірқ ышқ ыл газы жә не оттегі; аргон жә не гелий. Дә некерлеуқ ыздырғ ышының шү мегі арқ ылы доғ алық жану аймағ ына берілетін қ орғ аушы газдар дә некерлеуү дерісі аймағ ынан атмосфералық газдарды ығ ыстырады да, олардың кері ә серінен дә некерлеужігінің сұ йық металын қ орғ айды.

Флюспен доғ алық дә некерлеуорташа жә не ү лкен қ алың дық тағ ы бө лшектерді біріктірукезінде кең інен қ олданылады. Дә некерлеу ү дерісінде флюс (кө пқ ұ рамдас ұ нтақ ) жә не электродты сымдоғ аның жану аймағ ына ү здіксіз беріледі, оның жылуы ә серінен негізгі металдың (бө лшектің ), сым менфлюс бө лігінің шеттері балқ иды.

Доғ а айналасында газдармен жә не металл буларымен, флюспен толтырылғ ан қ орғ аныс қ уысы пайдаболады. Доғ аны дә некерленетін бө лшек шеттерінің бойымен қ озғ алысы кезінде балқ ығ ан флюсдә некерлеу ыдысынын бетіне шығ ып, қ ож тү зеді. Балқ ығ ан флюс пен қ ожды қ абыршақ дә некерлеуыдысын қ орғ айды жә не қ алыптасып келе жатқ ан дә некерлеу жігін атмосфералық газдардың ә серіненқ орғ айды. Дә некерленген жіктерді тексеру тексеру ү шін қ ол жетпейтін орындарды қ оспағ анда, олардың бү кіл ұ зындығ ы бойынша екі жағ ынан жү ргізілуі тиіс. Қ ұ ралсыз кө збен немесе лупаны қ олдана отырып, кем дегенде тө рт дү ркін ұ лғ аюымен жарық тарды, тілікшелерді, қ аяуларды, кү йіктеспелерді, қ атпарын, тамыры мен жиектерінің пісірімдерінің болуын тексереді.

Дә некерлеу жіктерінің негізгі конструктивті элементтері:

-жіктің жалпақ тығ ы;

-кү шейту жә не сә л балқ ыту биіктігі;

-кү шейткіштен негізгі металғ а жә не басқ аларына ө тудің бірқ алыптылығ ы болып табылады.

Дә некерлеу нү ктелерінде:

-оның формасы жә не диаметрі;

-таң ба терең дігі;

-нү ктелер жә не басқ алары арасындағ ы арақ ашық тық бақ ыланады.

Тексеру кезінде ә детте, жер ү сті порлар, барлық тү рлері мен бағ ыттағ ы жарық тар, бұ жырлар, кү йіктеспелер, қ аяулар, тілікшелер, пісірілмеген кратерлер, пісірілмегендер жә не басқ а да тұ тас емес ақ ауларды анық тайды. Рұ қ сат берілмейтін ақ аулар анық талғ ан жағ дайда сапа қ анағ аттанарлық сыз деп саналады. Технологиялық жарақ тандыру қ ұ ралдары (аспаптар, ү лгілер, ө лшеу қ ұ рал-саймандары жә не т. б. ) мезгіл-мезгіл метрологиялық бақ ылау жә не калибрлеуге тартылуы тиіс.

Дә некерлеу қ осылыстарын ультрадыбыстық бақ ылау (УДБ) ол ғ имараттар мен қ ұ рылыстардың металл конструкцияларын қ ұ рылыстық сараптама жү ргізу шең берінде ө ткізілетін дә некерлеу қ осылыстарының сапасын бұ збай бақ ылау. Дә некерлеу қ осылыстарын Ультрадыбыстық бақ ылау 1-2 миллиметрден 6-10 метрге дейін терең дікте жатқ ан дә некерленген жіктердің жә не металл бұ йымдарының ақ ауларын анық таудың тиімді тә сілі болып табылады. Қ ұ йынды тоқ бақ ылаумен дә некерлеу қ осылыстарының сапасын ұ штастыра отырып, осы ә діс дә некерленген қ осылыстарды ультрадыбыстық диагностикалау бойынша жұ мыстың барлық кешенін орындауғ а жә не металл конструкцияларына қ ұ рылыстық сараптама жү ргізуді қ ысқ артуғ а мү мкіндік береді.

Дә некерлеу қ осылыстарының қ ұ йынды тоқ бақ ылауы металл конструкциялары мен дә некерленген қ осылыстардың бетінде микрожарық шаларды табуғ а, иірім орындарында металдың тозу жә не шаршау дә режесі анық тауғ а мү мкіндік береді. Дә некерлеу қ осылыстарын қ ұ йынды тоқ бақ ылау дә некерленген жіктерді капиллярлық бақ ылаумен салыстырғ анда дә л нә тижелері береді.

Ультрадыбыстық ә дістер ә рі пісірілген қ осылыстардың сапасына ультрадыбыстық диагностиканы жү зеге асыруғ а, оларды тү рлері мен мө лшерлері бойынша жіктей отырып, жоғ ары қ амтылғ ан ақ аулардың учаскелерін анық тауғ а жә не қ ұ жаттандыруғ а мү мкіндік береді. Пісірілген қ осылыстардың ә ртү рлі типтері ү шін ультрадыбыстық бақ ылаудың тиісті ә дістері қ олданылады. Ультрадыбыстық бақ ылауды жү ргізу ғ имараттарды қ айта жоспарлау жә не қ абаттарды салу жобаларын сараптау ө ткізу ү шін, металл конструкциялардың кө тергіш қ абілетін мен олардың тозуын бағ алау ү шін қ ажет. Пісірілген қ осылыстарды ультрадыбыстық бақ ылау кезінде УДБ-дың эхо-импульсті, кө лең келі немесе эхо-кө лең келі ә дістері қ олданылады.

Тө менде берілген тү йіскен, таң балы жә не айқ ас дә некерленген қ осылыстардың сапасын ультрадыбыстық бақ ылаудың сызбасы. Пісірілген қ осылыстарды ультрадыбыстық бақ ылау кезінде сканерлеу сә улені тұ рақ ты немесе ө згеретін бұ рышта енгізу кезінде сә уле таратушыны бойлық жә не кө лденең ө ткізумен орындалады. Пісірілген қ осылыстарды ультрадыбыстық бақ ылау тә сілі техникалық қ ұ жаттамаларда белгіленеді.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒