|
|||
тро́гаться несов. см. тро́нуться Iтро́гаться несов. см. тро́нуться I тро́е (трои́х, трои́м) числ. собир. кхоъ; ~ су́токкхо де-буьйса; их бы́ло ~уьш кхоъ вара троебо́рье с спорт. кхолха къовсам троекра́тн||ый, -ая, -ое(повторенный три раза) кхузза; (утроенный) кхолха; ~ое «ура́!»кхузза «ура!» тро́ечни||км, ~цаж разг.кхаанча (кхаанаш доху дешархо) трои́т||ься несов. кхолха хила (илихета); ~ся в глаза́хбIаьргашна кхолха хета тро́ицаж1) рел. троица (керстанийн динан дела-да,дела-кIант,дела-са маьIнехь коьрта хьехам) 2)разг.(трое) кхоъ, кхо стаг тро́йк||аж1)разг.(цифра) кхоъ 2) (отметка) кхоъ; получи́ть ~у по матема́тикематематикина кхоъ даккха 3) (карта) кхо бIаьрг, кхаанча 4) (лошади) кхо говр тройн||о́й, -а́я, -о́екхолха; в ~о́м разме́рекхолха тро́йн||яжкхо бер; роди́ть ~юкхо бер дан тро́йственностьжкхолхалла тро́йственный, -ая, -оекхолха; ~ сою́зкхолха барт тройча́ткажкхолго тролле́йбусмтроллейбус тролле́йбусный, -ая, -оетроллейбусан; ~ парктроллейбусийн парк тромбммед.тромб, детта цIий тромбо́н м муз.тромбон, зурма тромбони́стмтромбонча, тромбонист тронм1) трон (паччахьан гIант,меттиг) 2) (власть) паччахьалла; вступи́ть на ~паччахь xIoттa тро́ну||ть сов. 1) кого-что(прикоснуться)куьг тоха, дIахьакхадала, хьакхадала 2) кого-что, перен.(беспокоить) хьедан; не тронь его́!ма хьеве иза! 3) кого-что, перен. (взволновать) дог лазийта, дог даша Iаткъа; его́ расска́з ~л меня́ до слёзцуьнан дийцар велххал Iаьтоъира суна; цуьнан дийцаро воьлхучу тIе ваьккхира со 4) что,разг.(попортить) кхета, хьакхадала, талхо; фру́кты ~ло мо́розом стоьмех шело кхетта 5)разг.(начать движение) новкъадовла, дIадуьйладала тро́ну||ться сов. 1) меттахъхьан, дIадоладала, дала; ~ться в путьновкъа вала; по́езд ~лсяцIерпошт йолаелла (илидIайолаелла); он не ~лся с ме́стаи меттах а ца ваьлла (илиметтах а ца хьайна); лёд ~лсяпрям.и перен. ша меттахбаьлла 2) перен. разг.(сойти с ума) лартIара дãла тропа́жтача; го́рные тро́пыламанан тачанаш тро́пикм1) тропик; ~ Ра́каРакан тропик; ~ Козеро́гаКозероган тропик 2) мн.~итропик (цигарчу лаьттан ãса) тропи́нк||аж[некъан] тача; идти́ ~ой(илипо ~е) тачихула даха тропи́ческ||ий, -ая, -оетропически, тропикан, тропикера; ~ая жара́тропикан йовхо; ~ая лихора́дкатропикан (илийовхонан) хорша тропосфе́ражтропосфера (лаьтта гонахара стратосфере кхаччалц долу хIаваъ) тросммор.,тех. трос (болатан серийн муш) тро́совый, -ая, -оетросан трости́нкажэрз (цхьа гIад); она́ как ~эрз санна ю иза тростни́кмэрз ◊ сахарный ~шекаран эрз тростнико́вый, -ая, -оеэрзан; ~ са́харшекаран эрзан шекар тростьжIасалг тротуа́рмтротуар трофе́ймхIонс трофе́йн||ый, -ая, -оехIонсан; ~ое ору́жиехIонсан герз троцки́зммполит. троцкизм (меньшивизман цхьа тайпа) троцки́стмполит. троцкист, троцкизмхо троцки́стский, -ая, -оетроцкистийн; троцкизман, троцкистски трою́родн||ый, -ая, -ое: ~ый брат,~ая сестра́маьхча троя́кий, -ая, -оекхаа востара, кхолха; ~ смыслкхаа востара маьIна труба́ж1) биргIа, турба; водосто́чная ~хи дIадохуьйту биргIа; ~ы заво́довзаводийн турбанаш 2)муз.зурма; игра́ть на ~е́зурма лакха ◊ вы́лететь в ~у́хIаллакьхила труба́чмзурманча труб||и́ть несов. 1) что, во чтолакха; ~и́ть в трубу́зурма лакха; ~и́ть сборзурманца тIегулбан 2)(звучать) дека; тру́бы ~я́тзурманаш ека 3) о ком-чём, перен. разг.дIакхайкхо, дийца; об э́том де́ле все ~я́ти гIуллакх массара а дуьйцуш ду тру́бк||аж1) турба; рези́новая ~арезинкин турба; электро́нно-лучева́я ~а(телевизора) электрон-зIенаран турба; сверну́ть бума́гу ~ой(илив ~у) кехатах топ ян 2) (телефонная) луьлла 3) (курительная) луьлла 4) (для вдувания воздуха при разжигании огня) хIупъэриг тру́бный, -ая, -ое1) биргIанан, турбанийн; (изготовляющий трубы) биргIанаш (илитурбанаш) ен 2)(грубый) турбанан [санна]; ~ звуктурбанан санна аз труболите́йный, -ая, -оебиргIанаш (илитурбанаш) ен; ~ заво́дтурбанаш ен завод трубопрово́дмтурбанаш яхкар трубопрока́тный, -ая, -оебиргIанаш (илитурбанаш) ен; ~ стантурбанаш ен чарх трубопрока́тчикмтурбанашъярхо труборе́змбиргIанаш (илитурбанаш) хедорг трубочи́стмтурбанаш цIанйийриг тру́бчатый, -ая, -оебиргIанах (илитурбанах) тера, турба санна труд м1) къинхьегам, болх; жить свои́м ~о́мшен къинхьегамах дãха; физи́ческий ~куьйган къинхьегам; у́мственный ~а хьекъалца болх; наёмный ~йолан болх; обще́ственно поле́зный ~юкъараллин пайдехьа болх; ору́дия ~а́къинхьегаман гIирсаш; производи́тельность ~а́къинхьегаман эвсаралла 2) (усилие) къахьегар, къинхьегам; положи́тьна что-л.мно́го ~а́цхьана хIуманна тIехьдукха къахьега; э́то сто́ило мне больши́х ~о́всан дукха къахьега дийзира цу тIехь;без ~а́къа а ца хьоьгуш; он с ~о́м понима́ет вас шух халла кхета иза; с ~о́м подня́тьсяхалла хьалагIатта; идти́ с ~о́мхалла даха; напра́сный ~эрна къинхьегам 3) (произведение) болх;печа́тный ~зорба тоьхна болх; нау́чный ~Iилманан болх; ~ы нау́чного о́бществаIилманан юкъараллин белхаш ◊ без ~а́ не вы́тащишь и ры́бки из пруда́посл. къа ца хьегча, моза а белур бац труди́ться несов. 1) (заниматься трудом) къахьега; ~ на бла́го Ро́дины Даймехкан ниIматан дуьхьа къахьега 2) над чем(делать, заниматься)къахьега; ~ над кни́гойкнишки тIехь къахьега; ~ над зада́чейзадачи тIехь къахьега 3)с отриц. и с неопр. (затруднять себя) къахьега; он и не труди́лся поня́тьхаа гIерташ къа ца хьийгира цо тру́дно 1. нареч. хала; ему́ ~ поня́ть васцунна хала ду шух кхета; ~ пове́рить э́томуцунах теша хала ду 2. в знач. сказ. хала хила; ему́ ~ здесьцунна хала ду кхузахь трудновоспиту́емый, -ая, -оеIамо хала; ~ ребёнокIамо хала бер труднодосту́пный, -ая, -оетIекхача хала труднопроходи́м||ый, -ая, -оелела хала; ~ая ме́стностьлела хала меттиг тру́дност||ьжхало; ~и пути́некъан халонаш; встре́титься с ~ямихалонаш тIеIиттаяла тру́дн||ый, -ая, -оехала; ~ая рабо́тахала болх; э́та зада́ча ~а́ для меня́иза суна хала задача ю;~ый путь хала некъ; ~ое положе́ниехала хьал; ~ый ребёнокхала бер трудов||о́й, -а́я, -о́е1) белхан, къинхьегаман; ~о́й до́гово́ркъинхьегаман договор; ~о́й деньбелхан де; ~а́я дисципли́набелхан низам 2) (живущий своим трудом) къинхьегаман; ~о́й наро́дкъинхьегаман хьалкъ;~а́я жизнькъинхьегаман дãхар ◊ ~а́я кни́жкакъинхьегаман книшка трудоде́ньмбелхан де, къинхьегаман де трудоёмк||ий, -ая, -оекъинхьегаме; механиза́ция ~их рабо́ткъинхьегаме белхаш тIехь механизаци яр трудолюби́вый, -ая, -оебалхана тIера, къинхьегамна тIера, болх беза[ш долу] трудолю́бие сбалхана тIера хилар, къинхьегамна тIера хилар, болх безар трудоспосо́бност||ьжкъахьегадалар; поте́ря ~икъа ца хьегалуш талхар трудоспосо́бн||ый, -ая, -оекъахьегалу[ш], болх балун, къахьегалун, болх балу[ш долу]; ~ое населе́ние болх балун бахархой трудоустро́йство сбалха xIoттop, болх балар трудя́гами ж разг.къинхьегамча трудя́щ||ийся, —аяся, —ееся 1. къахьоьгу, къинхьегаман; ~иеся ма́ссыкъинхьегаман халкъаш 2. в знач. сущ.~иесямн.къинхьегамхой; власть ~ихсякъинхьегамхойн Iедал тру́жени||км, ~цажкъинхьегамхо труни́ть несов., над кем-чем,разг.дела, забарш ян, бегаш бан; ~ над хвастуно́мхестамчех вела трупмдакъа (человека); елла хIума (животного) ◊ то́лько че́рез мой ~!сан докъа тIехула а даьллий бен! тру́пный, -ая, -оедокъан; ~ за́пахдокъан хьожа тру́ппажтруппа (театрера я циркера артистийн коллектив) трусмкIилло, стешха стаг, осала (иликхоьруш) верг тру́сики мн.трусеш тру́сить несов. кхера, озадала; ~ пе́ред опа́сностьюкхерамах озадала; не трусь!кхера ма ло! труси́ть 1несов., что[охьа]дего; ~ муку́ из мешка́гали чуьра дама охьадего труси́||ть 2 несов. разг.(бежать рысцой) чабол эца, чаболехь даха; ло́шадь ~т по доро́геговр чаболехь йогIу новкъахула; стари́к ~т на ишаке́вира тIехь чабол эцна вогIу воккха стаг труси́ться несов. разг.охьадегадала, Iена
|
|||
|