Жазудың құралдарын пайдалана білу

2.2 Жазудың құралдарын пайдалана білу

басқа да

Жазу - бұл адамның өз ойларын, сөздері мен мәліметтерін рәміздер арқылы жеткізуге мүмкіндік беретін белгілер жүйесі. Оның алғашқы нұсқалары ежелгі уақытта жасалған. Жазу байланыс құралы ретінде қолданылатын суреттер мен таңбалардан кейін пайда болды.

Бастапқыда адамдар объектіні өзі пайдаланып, өз ойларын басқаларға жеткізді. Мысалы, ол өз бағытын көрсету үшін жолға бір бұтақ тастады.

Кейінірек осы мақсатта ағашқа садақ ілінді. Идеяны материя арқылы білдіру процесі ежелгі уақытта тайпалар арасындағы елшілік қатынастарда да қолданылған.

Үндістер екінші тарапқа соғыс жариялау үшін қауіп-қатер жіберді. Елші оны алып келіп, жерге қояды, ал егер жау оны көтеріп алса, соғысты мақұлдайды.

Кейінірек, мұндай символдық объектінің орнына бедерлі бұйымдар қолданыла бастады. Осылайша, алғашқы Ж. пайда болды. Алғашқы жазба құралдары саз балшықтары, қабығы және т.б. пайдаланылады. Жазу жүйесі таңбалар жиынтығынан тұрады.

Бұл таңбалар бүкіл хабарды, сөзді немесе буынды немесе дыбысты білдіреді. Әр кейіпкердің графикалық формасы, белгілі бір мағынасы болады.

Алғашқы қоғамда ежелгі адамдар аңдарды тастарда, ағаштарда, тастарда, адамдарда бейнелеген. Ғалымдар мұндай пиктографиялық әріптерді пиктография деп атайды. Уақыт өте келе суреттер әр түрлі символдарға ауыстырылды.

Ойлаудың біртіндеп дамуы сөздердің символдардың артында жасырылуына әкелді. Жазу осылай басталды. Ежелгі Египетте пиктографиялық кескіндер сына жазуларымен алмастырылды.

Мысырлықтар алғашқы тұжырымдамаларды ғана емес, дыбыстық белгілерді де жазуда қолданды. Мысырлықтардан бөлек, иероглифтерді қытайлар, содан кейін жапондар мен корейлер қолданған. Біртіндеп, тезірек жазу үшін иероглифтер жеңілдеп, дыбыстар мен слогдардың символына айналды.

Мұндай жазуларды шумерлер мен басқа халықтар ежелден қолданып келген. Финикиялықтар слогдардың таңбаларын тастап, тек әріптерді жазбаша түрде қолданды. Финик жазуы грек алфавитінің бастауы болды, барлық еуропалық халықтардың атасы болды. Ежелгі римдіктер де грек жазуын қолданған, бірақ латын жазуы грек жазбасынан өзгеше болған.

Латын алфавитін Батыс Еуропада көптеген адамдар сақтаған. Шығыс Еуропада грек алфавитіне негізделген жазудың тағы бір түрі пайда болды. Бірінші Кирилл мен Мефодий жазды. Содан кейін жетілдірілген нұсқасы - кириллица алфавиті пайда болды, олар әріптер түрінде жазылды. Бұл алфавит оңтүстік, шығыс және батыс славяндарға таралды.

Ресей императоры І Петрдің бұйрығымен кириллица алфавиті өзгертілді. Оның жаңа нұсқасы орыс және украин алфавитіне негізделген азаматтық қаріп деп аталады. Бізге қаншалықты қиын иероглифтер көрінсе де, көптеген азиялық халықтар оларды қолдануды жалғастыруда. Әдетте, иероглифтер әріптерді ғана емес, сонымен бірге ұғымдарды да білдіреді. Мысалы, Қытайда символдардың жалпы саны 50 мыңға жетті, бірақ қазіргі тілде ол 4-7 мыңға дейін қолданылады

Көппеген жазушыларының жазба практикасына қараған кезде, олардың біреуі маңдайға тақырып көтеріп, ақтауға арналған қондырғыға жаңадан тартылғанды таңдайды және көркемдік шеберлігі одан біршама қалып қойып жатыр. Енді біреулері, керисинше, азды-көпті деректі көркем ой елегінен өткізіп, сөзді нәримен сульвландыра қолдану жақтаған ақырмандардың назарын өздеріне еріксіз апарып отырды.

Төлен Әдбиков - прозашы, драматург, авдармашы. Оның үлкенді-кишили көркем шыгармаларындағыдай, әдеби тындыларыңның тіліне катысты ой-тужырымдары ақырмандарға барынша түсиникти болып келеди.

Осындай әдебі тындыларына келесімен ерекшелігі - оның көп болуы. Муның мәңиси көркем әдебиет шыгармаларында баска фнккональдик стилдердиң илементтери кездесип отырды деген сөз. Қандай да көркем twındының (esirese, prozanın) көп Айталық, шыгарма кейіпкерлерінің сөйлесуі, тіл қатуы көп жақында ұйқыдағы сөйлеу стилі ескейді.

Төлен Әбдіков шыгармаларында жи пайдаланылатын көркем әдебіет тілінің тагы бір ерекшелігі - бейнелев. Тілінің осындай бейнелі болып келвиниң арқасында, сөздің көп көкке жету жолында шеберлікпен жұмсаптың нәтижесінде жазушы қаламгерден твинг шыгарма көркем деп аталады. Әл көркем әдебиет үшин әрбир сөздің, сөз тиркесінің және сөйлемнің былайы ақырмандар байқай бермейтінің мықтасын аша билв, сөздің маңдайының «күнгейі мен көлеңкесін» айра билв ерекше рөл атқарады. Сондықтан да Төлен Әбдіков өз шыгармаларының көркемдігі үшин тілимиздеги тростардың, фигралардың еркин де жан-жакты қолдана билген.

Джазвшы Төлен Әбдіковтің өз әрптестерінен ең басты ерекшелігінің бірі - қаланың кавымға барынша түсиникти жән әдеби нормадағы сөздерді пайдаланылады. Екінши сөзбен айтқанда, оның тындаларында ақырманның күдігі твдыратын сөздер мен сөз тиркестері ушыраспайды десе де болады. Егер сіз скреткердің сөзіне сүйенсеңіз, байыппен өткізіп алсаңыз, аз да болса жақсы пікірталаспен бірге неміс баршамыздың түсіне бермейтиндері кездесіп қалады. Бұл, әлбетте, автордың аңқаулығынан неміс сөзге деген джавапкершилигінің теммендовинен шыққан шық эсте болмайды. Керисинше, жазвшы мундай ягдайда да әр түрлілікті басты бастаумен айналысса керек.

Көптеген жазушылардың жазушылық тәжірибесінен айырмашылығы, олардың кейбіреулері маңызды тақырыпты көтере алады, сюжетті қалыңдатып, қызықты оқиғаны айта алады, ал олардың көркемдік шеберлігі әлдеқайда әсерлі. Енді біреулері, керісінше, көп немесе аз қиялға ие болып, сөзді әдемі қолдана алатындығына оқырмандардың назарын аударады.

Төлен Адбиков - проза жазушы, драматург, аудармашы. Оның үлкен және кішігірім көркем шығармаларындағыдай, әдеби шығармалар тілі туралы идеялары оқырмандарға түсінікті бола түсуде. Мұндай әдеби шығармалардың тағы бір ерекшелігі - оның көп қырлы стилі. Бұл көркем әдебиет туындыларында басқа функционалды стильдердің элементтері бар екенін білдіреді. Кез-келген өнер туындысы (әсіресе проза) көптеген кейіпкерлер мен оқиғалардан тұратындығын ескерсек, тілдік құралдардың көптеген түрлері қолданылатыны белгілі. Мысалы, кейіпкерлердің сөйлеу және сөйлеу әдісі көбінесе сөйлеу мәнерін еске түсіреді.

Төлен Әбдіков шығармаларында жиі қолданылатын көркем әдебиет тілінің тағы бір ерекшелігі - бейнелеу. Тіл соншалықты бейнелі болғандықтан, жазушының сөздің көп қырлы қасиеттерін оның барлық қырларында шебер қолдану нәтижесінде жазған туындысы өнер деп аталады.

Ал көркем әдебиет үшін болашақ оқырмандар байқамайтын әр сөздің, фразаның және сөйлемнің мағынасын аша білу, сөздің мағынасын «күн мен көлеңке» ажырата білу ерекше роль атқарады. Сондықтан Төлен Әбдіков тропиктер мен фигураларды біздің тілімізде еркін және жан-жақты қолдана білді

Көркем жазудың пәні пәндерге байланысты педагогика, гигиена, физиология, психология және т.б. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында жазудың әртүрлі әдістері жарияланды.

Атап айтқанда, И.Е. Евсеевтің жұмысы айтарлықтай. «Көркем әдебиетті оқыту әдістемесі» атты еңбегінде: көркем әдебиеттің тарихы, әр әдісті қолдану тәртібі және т.б. В. Гербача мен Ф.В. Грекованың әдістері де үлкен қызығушылық тудырды.

Әдеби жазуды әдіскерлер ғана емес, гигиенисттер де зерттеді - А.С. Вирениус, В.И.Бывалькевич. Өткен ғасырдың соңында профессор Ф.Эрисман мектеп үстелін құрды.

Көркем жазуды үйрету: тік немесе көлденең жазу? Бір кездері көптеген елдерде, соның ішінде Ресейде тікелей жазу енгізілді. Алайда бұл жазу ұзаққа созылмады. Себебі, тікелей жазу оқушының денсаулығына әсер етеді (қабырға қисықтығы және т.б.). Көлбеу жазу тез және ыңғайлы болғандықтан енгізіледі. [2. / 3 - 8 б. /]

1969 жылдан бастап республика мектептері жаңа жеңілдетілген шрифтке ауыстырылды.

Жеңілдетілген алфавиттегі әріптердің басым көпшілігі астын сызу тұрғысынан жазылуға бейімделген.

Сілтемені қалыптастыру үшін мұғалім келесілерді ескеруі керек:

а) қолжазба хаттардың биіктігі мен ені 2: 1 қатынасына сәйкес келуі керек (үш негізгі элементтен тұратын ж, м, т, ф, ш, щ, ы, ю әріптерін қоспағанда).

б) жазуы оңға 65 °, көлденең және әріп элементтерінің көлбеуі бірдей болуы керек.

ә) Дөңгелек немесе жартылай шеңбер элементтері бар әріптерді сөздегі басқа әріптермен байланыстырудың екі негізгі әдісі бар: жоғарғы және төменгі. [3. / 105 - 106 /]

Жазуды оқыту жүйесінде әртүрлі әдістер кеңінен қолданылды: көшіру әдісі, сызықтық әдіс, ритмикалық әдіс, генетикалық әдіс, Карстер әдісі.

Көшіру әдісіне сәйкес мұғалім дәптерлеріне қарындашпен жазады немесе әріптерді нүктемен белгілейді. Студенттер соған жазады. XIX ғасырда бұл әдіс мектептерде енгізілді.

Алайда бұл әдіс ұзаққа созылмады. , Ф.В. Греков және т.б. Әдіскерлер сынға алды. Олардың айтуынша, бұл әдіс саналы түрде емес, механикалық жазуға әкеледі. Бұған қарамастан, Д.А. Писаревский, И.Н. Боголюбов сияқты әдіскерлер ерте кезеңдерде немесе студенттермен жеке жұмыс жасау кезінде көркем жазуды оқытудың пайдалы екенін мойындады. Д.А. Писаревский бұл әдісті жазуды қалпына келтіруде қолдану керек деді. Көшіру әдісінің кемшіліктеріне байланысты оны қолдануға әрдайым шектеу қойылды

Сызықтық әдісті қолдана отырып, оқушы шрифтің өлшемін, пішінін, интервалын, көлбеуін дұрыс жазуды үйренеді. Қаріптің біркелкілігін сақтау үшін арнайы торлар пайдаланылды.

1857 жылы Германияда графикалық торлар пайда болды. Германияда XIX ғасырдың соңында бұл торды қолдану жойылды, өйткені бұл соқырлыққа және студенттердің өздігінен жұмыс істей алмауына әкелді.

Ресейде көркемөнер мұғалімдері көркем жазу пәнін оқытты, сондықтан олар кескіндеме пәніндегідей көмекші торлар арқылы жазуды қалыптастыруға тырысты. Революциядан бұрын Е.В. Гурьянов, Ф.Г. Голованов, Е.Н. Соколова бұл әдістің кемшіліктері туралы айтты. Мұндай торға хат жазу ноутбукті тігінен қою арқылы жасалады. Бұл қолдың дұрыс емес қимылына әкеледі.

Мектептегі ақтару үрдісі аралау аштан басталатынын белгілеу. Сауат ашу жұмыстың негізі мақсатын - балаға хат таныт, ақв ерлерді жазды. Өткенді көретін ашв кезеңінде ақпшылар дауысты әрппен таңбалай билвге үйретіп қоймайды, сонымен бірге каллиграфиялық талаптарды айтады. , ондағы жазвга машыктандыру миндети де тур.Осы талаптарды орындауға негізделіп, ақсүйектің көркімді жазуы таусылды.

Осыдан кейін осы талаптардың сабақта орындалуы, әрип формалары ерлердің арақашықтығы біркелкі болғаны ескертілді.

Әріптің көлемі біркелкі болвы I, II сыпырларда асқа назар аудырылады Мәселен, 1 сынып тұрған ер адам әриптің биіктігі 4 мм, жұмыс жолының көлемі және жоғары сызығынан аспау керек. Бос әриптің биіктігі 8 мм, жоғары жағы ---- жұмыстың жолының сызығына жету жолы.

2 - 3 сыныптарға арналған дәптерлердің арақашықтығы 9 мм болатын бір түзу сызықпен сызылған.Киши әрипінің биіктігі - 3 мм, бас әріпінің биіктігі 7 мм. [3./107 - 108 /]

Көркем жазвға үйренвдиң принципптери жалпы дидактивалық принциптерге сүйенді.

Көрнекілік принципопажвга, әсиресе көркемжазвга үйенвдидің негізі Ягни, сабакта түрли таблицалар тақтаға, ақвшылардың дэптерлерине т.б. жазвды сабакта пайдаланв.

Мектептегі оқу процесі сауаттылықтан басталатыны белгілі. Сауаттылықтың негізгі мақсаты - балаларды оқуға, жазуға және жазуға үйрету. Сауаттылық өте жауапты және қиын жұмыс. Себебі, сауаттылық кезеңінде оқушыларға дыбыстарды әріптермен белгілеуге ғана емес, каллиграфия талаптарына сәйкес жазуға да үйретеді. Сондықтан сауаттылықтың міндеті - хат жазуды үйрену емес, оны жазуға үйрету де бар. Осы талаптарды орындау негізінде студент көркем жазу дағдыларын дамытады.

Әріптерді әдемі, көркем етіп құрастыруды тәжірибеде қолдану үшін көркем жазу пәнінде жүргізілген жұмыс оқушының бойында жақсы қасиеттердің қалыптасуына ықпал етуі керек. Мектептің алғашқы күнінен бастап баланың жазуына мән бермеу көбінесе немқұрайдылық пен жауапкершіліктің болмауына әкеледі.

Таза, әдемі жазуды талап ету оқушының сұлулық сезімін оятады, мінез-құлықты дамытады, жауапкершілікке, ұқыптылыққа, дәлдікке үйретеді. Бірақ бұл процесс баяу жүреді. Мұндай мақсатқа жету көптеген талаптардың орындалуына тікелей байланысты.

Оқушыларға және мектепке қойылатын гигиеналық талаптар, сынып бөлмесінің жиһаздарын дұрыс орналастыру, тақтаның және үстелдің арасындағы қашықтық, дұрыс жарықтандыру, оқушының жазуы үшін сәйкес келетін орын немесе үстел, оқушының партаға, дәптерге және отыруға қабілеттілігі көркем жазудың алғашқы сабақтарында көру. қашықтықты есте сақтаңыз, жазу құралдарын тиімді қолдануды ескеріңіз.

Содан кейін сабақта осы талаптардың орындалуын, әріп формалары мен қашықтықтардың біркелкілігін ескеру қажет.

Шрифт өлшемінің біркелкілігі I және II сыныптарда ерекше атап өтіледі. Мысалы, 1-сыныпта кіші әріптің биіктігі 4 мм-ден аспауы керек, жұмысшы және жоғарғы сызық өлшемі. Бос әріптің биіктігі 8 мм, жоғарғы ---- жұмыс сызығының сызығына жетпеуі керек.

2-3 сыныптарға арналған дәптерлер 9 мм қашықтықта тік сызықпен салынады. Кіші әріптің биіктігі - 3 мм, бас әріптің биіктігі - 7 мм. [3./107 - 108 /]

Көркем жазуды үйрену принциптері жалпы дидактикалық принциптерге негізделген.

Көрнекілік принципі жазуды, әсіресе көркем әдебиетті үйренуге негіз болады. Яғни, сыныпта тақтаға түрлі кестелер қойылып, оқушылардың дәптерлері және т.б. сыныпта жазуды қолданады.

Оқушыларды дұрыс және көркем жазуға үйрету үшін оны қалай қалыптастыру керектігін білу керек. Яғни, психологиялық ерекшеліктерді ескеру. Жазу дағдысын қалыптастыру мен дамытудың негізгі шарттарының бірі - жазба жұмыстарын орындау барысында студенттердің психологиялық ерекшеліктерін анықтау.

Жазу барысында бір немесе бірнеше оқушыда әртүрлі психологиялық өзгерістер болуы мүмкін. Мұндай психологиялық өзгерістерді байқамау нәтижесінде жазбаша жұмыстың нәтижелері әртүрлі деңгейде болады.

Көптеген оқытушылар психологиялық талдауды жазу дағдыларын дамыту үшін қолдайды, бірақ психологтар да, әдіскерлер де жазудың нақты әдіснамалық сипаттамасын бере алмайды.

Сондықтан оқушылардың көркем және сауатты жазудағы кемшіліктері және жазу жылдамдығын арттыруда жазудың айқындылығы. Төмендеу себептері түсініксіз күйінде қалып отыр.

Жазу өте күрделі процесс. Бұл адамның ми белсенділігімен және анатомия-физиологиялық құрылымымен байланысты.

Мысалы, Р.Е.Ленвина, Дж.И.Шифф, С.М. Блинкова, А.Р. Лурия және т.б. Оның жұмысы ми қыртысының бұзылуы жазбаша және ауызекі тілге теріс әсер ететіндігін көрсетті.

Саусақ қимылдары өнерді оқытуда маңызды. Яғни, студент қалам ұстай білуі керек. Бұл қозғалыстар мектепке дейінгі кезеңде қалыптасады. Баланың шар, шаршы және т.б. заттарды ұстау қабілеті 15 айдан бастап дамиды, ал қалам ұстау қабілеті кейінірек дамиды.

Коморова Т.С. «3 жасқа толған бала қалам ұстай алмайды, дегенмен ол қол қимылдарын дамыта түсті». Бұл дағдылар арнайы жаттығулар арқылы алынады: сурет салу, желімдеу және т.б. негізінде құрылуы мүмкін. Е.Н.Соколованың ғылыми-зерттеу жұмысында 4-7 жастағы баланың саусақ сүйектері өте дамымағандығы, жазу кезінде еріндерін бір-біріне қарай жылжытқаны байқалды. Яғни сөйлеу және қол қимылдары өзара байланысты.

4-5 жастағы баланың тік сызықтары қисық және қисық болады. 6 жастағы баланың жазуы белгілі бір дәрежеде түзетіледі. Дегенмен, тік элементтерден дөңгелек элементтерге ауысу кезінде кейбір ауытқулар болуы мүмкін.

Д.Б. Эльконина, Л.Ф. Ткачева, Л.В. Журовой және т.б. Зерттеулерге сәйкес, 6 жасар баланың дауыстап оқу және жазу қабілеті бар. Сондықтан екеуінің де болуы өте маңызды.

Графикалық жазу дағдылары мектепке дейін қалыптасады. Мысалы, мектеп жасына дейінгі балалар (3 жас) қарындаштар алып, суреттер мен сызықтар салады.

Кейінірек ол жеке хаттарды жазып, жаза бастайды. Ол қолдарын, саусақтарын және көздерін тарта бастайды және дамытады. Осылайша, бала мектепке жазуға дайындықпен келеді.

Алайда мұндай дайындықтың кері әсері бар. Мысалы, сурет салу кезінде қалам ұстау қалыпты жағдай, бірақ бұл жазу кезінде қаламның гигиенасына әрдайым сәйкес келмейді. Мысалы, үй, ағаш, қоршау, тік сызық салу кезінде көлбеу жазуға теріс әсер етеді. Яғни студенттер көлбеу жазудың орнына тігінен жазады.

Домбыра өнерінде екі аспаптық дәстүр бар: Батыс Қазақстан токпе және Шығыс Қазақстан шертпесі. Бұл екі дәстүр композициялық құрылымы, ойын техникасы, музыкалық тілі жағынан бір-бірінен ерекшеленеді [1].

Халық күйлері практикасында оқушы дәстүрлі сурет салу әдістерін күйші мектептерінің мұғалімінен үйренеді. Оның қырлары мен құпияларын толығымен меңгереді.

Қазіргі уақытта кию ойнауды үйрену үшін ерте жастан студент тәрбиелеуге болады. Бұл техника біртіндеп күрделене түседі және оның басты шыңы - күйші өнерін толықтай игеру мүмкіндігі. Елдегі ең дарынды студенттер «құлағдар» деп аталды.

Күйді оқыту әдістері:

- тыңдаушыға мемлекет және аңыз туралы нақты және қызықты түрде айту. Бұл әдіс ежелгі әдіс, ол жағдайды оқытуда қолданылады.

- жағдайды есту арқылы үйрету. Бұл тәсілге көптеген әдіс-тәсілдер бар. Соның бірі - өзін-өзі есту, өзін-өзі оқыту, өзін-өзі түзету. Бұл тәсіл үлкен нәтиже береді.

- Күйді оқытудың ежелгі әдістерінің бірі - күйлерді музыка арқылы жаттау. Бұл шәкіртке әуенді жүрегінде сақтауға көмектеседі. Режимнің түс сапасы әсіресе қанық. Халықтық педагогиканың негізгі әдістемелік құралы - халық музыкасын ән айту арқылы түсіндіру [2].

Домбыра ойнау - ежелгі тәсілдердің бірі. Әдістемелік жүйе ғасырлар бойғы тәжірибеге негізделген. Күй жанрының дәстүрлі табиғатын үйрету жолдары. Бұл әдістемелік жүйе мемлекетті зерттеудегі ерекше құбылыс. Оның көптеген тармақтары бар.

Мектептің қалыптасуына байланысты мектептің ерекшеліктерін сақтау. Мемлекетті зерттеудің белгілі принциптерін ұстанатын әдістемелік жүйе.

Бұл халықтық педагогиканың бір ерекшелігі. Мемлекетті үйренудің және оны ана тіліміздің қасиеттерімен байланыстырудың жолы. Күй жанрының дамуы фольклордағыдай бірдей болғандықтан, сөйлеу тілі, сөйлем құрылысы, поэзия көңіл-күйге тікелей әсер етеді. Әуенің ырғағына сай күйлердің сөздері күйлермен бірге жүйелі түрде оқытылса, күйді сурет салу шеберлігі артады. Ана тіліміздің ерекшеліктерін жан-жақты білместен жағдайды дұрыс оқыту мүмкін емес.

Оқу құралы өте бай болуы үшін фольклор үлгілерін жинау керек. Жағдайға байланысты ежелгі атауларды қолдану жолдары. Сізге басқа адамдарға көрсететін көмекпен бөлісу керек. Басты әдіснамалық тәсілдердің бірі - бұл жағдайды халқымыздың тарихына байланысты оқыту.

Квосты зерттеудің бай тәжірибесіне сүйене отырып, келесі кезеңдерді қарастырайық:

- күй жанры негіздерін білу;

- күй жанрының дәстүрлі ерекшеліктерін зерттеу;

- күй жанры мектептерін зерттеу;

- ұлттық өнер ретінде күй жанрын игеру [3].

Қазақтың аспаптық өнерінің ұзақ даму тарихы бар. Ұлы Қорқыттан бері халық әртістері өздігінен пайда болмағаны белгілі.

Өнерді көріп, оны игерудің жолын тапқан нағыз жаттықтырушы болған кезде ғана шеберлік шыңына жетуге болады.

Кейіпкер бейнесі әдеби образдың ішкі және сыртқы келбеті арасындағы үйлесімділікті немесе қарама-қайшылықты сипаттау, жеке қимылдағы ішкі психологиялық күйдегі өзгерістерді сыртқы қимыл, постер арқылы бейнелеу сияқты маңызды міндеттерді орындауда маңызды рөл атқарады.

А.Нарымбетовтың қосымша пікірі: «Жазушы ойының түпкілікті қазақы, оның кейіпкерге деген негізгі көзқарасы, көркемдік позициясы да осы портрет арқылы жобаланады» сонымен қатар бұл компоненттің идеялық-көркемдік қабаттарын нақтылайды. [1]

Шығармадағы портретті құрылымдық және стилистикалық бейнелеу тәсілдері автордың идеясына, көркемдік объектісіне тікелей байланысты. Кез-келген өнер туындысындағы портреттік кескіндемелер, толықтық дәрежесіне қарамастан, толық деп саналады.

Сондықтан суретшінің көркемдік даралығының көрсеткіші болып табылатын егжей-тегжейлі портреттер де, тұтас кескіннің бөлшектері де бірдей жалпыланған, толық формалар болып табылады.

Портреттің толықтығы мен дәлдігі өнер туындысының жанрына да байланысты. М.И.Андроникова өзінің «Прототиптен образға» атты монографиясында: «Әдебиеттегі шынайы адамдардың сәтті бейнелерінің, сондай-ақ жақсы портреттердің құпиясы адамның ішкі және сыртқы ерекшеліктерін жандандыруда жатыр. .. ».

Төлен Әбдіков шығармалары көбінесе батырдың көркем портреттері. Мысалға:

1. «Мен тоқтап, қасындағы жүргізушіге қарадым. Біртүрлі қайғы, жуан қабақтар және еріндерсіз еріндер, бозғылт, ауыр бас оны ойлауға дағдыланған және көп сөйлемейтін адамға ұқсайды. »(« Оралу »әңгімесі, 65-бет) Кейіпкер портретін сипаттаумен қатар, портрет сипаттамалық мақсатқа жақын екені анық. Басқаша айтқанда, автордың негізгі идеясы - жүргізушінің мінезін, ішкі келбетін, сонымен қатар сыртқы келбетін білдіретін мінез-құлқын ашу.

2. «Батыма есімді жалғыз қыз маған ұқсайды

Оның шашы шашты және аққұба. Шаш түсіп кеткен соң, ол мезгіл-мезгіл басын шайқауға дағдыланды. Портрет үзіндісі бірінші кейіпкердің жасы мен сыртқы келбетін нақты және нақты сипаттайды. Бұл үзіндіде автор «аксари» эпитетін де қолданған. Яғни, бұл жағдайда автордың шеберлігі бірден байқалады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 567 Следующая ⇒