Балаларды көркем жазуға үйрету процесінде талдау-жинақтау әдісін қолдану жолдары

1.2 Балаларды көркем жазуға үйрету процесінде талдау-жинақтау әдісін қолдану жолдары

Бастауыш сынып оқушыларын жазуға үйрететін негізгі пәндер - сауаттылық және қазақ тілі.

Шапшаң жаза білу үшін сізге қазақ тілінің грамматикалық ережелерін түсініп, күнделікті өмірде қолдана білу керек. Бастауыш сыныптан сауатты меңгермеген оқушы оны орта мектепте аяқтай алмайды. Сондықтан оқушылардың сауаттылығына толық көңіл бөлу, олардың тілдік дағдыларын арттыру қажет.

Сауаттылық оқумен қатар оқытылады, яғни ол сауаттылық пәнімен тікелей байланысты. Кітап оқи алмайтын оқушы дұрыс жаза алмайтыны белгілі. Сауатты күйеуінің өнер жаза білуі қаламды дұрыс қолданудан басталады. Әріпті меңгергеннен кейін сөздерді буындардан оқып үйрену керек. Сөйлемді дұрыс білетін оқушы сауатты жаза алады. Қателерсіз жазуды үйрену кезінде студенттер еру мен дыбысты, сөзде қанша дыбыс және неше балқыманың барын ажырата алады.

Мысалы: бірінші әріптен «аға», «қалам», «тамаша» сөздеріндегі дауысты дыбыстар мен дауыссыз дыбыстарды ажырата білу, сондай-ақ тақтаға жазылған әр әріпті, әр сөзді, сөйлемді дауыстап оқи білу, оны қайталау іштей жазып, жаттап алыңыз. Бұл, біріншіден, баланың есту қабілетін жақсартуға, екіншіден, сөздің дыбыстық құрылымын дұрыс ажырата білуге, үшіншіден, мәтінді немесе сөйлемді дұрыс және қатесіз жазуға көмектеседі. Мысалы, «мен сені сүйемін, сен мені сүйесің» тиімді әдіс

Суреттерді орналастырыңыз, олардың аттарын жазыңыз, өздері мен жанында отырған бала үшін сөздер мен сөйлемдерді жазыңыз. «Мен сені тексеремін, сен мені тексересің». Қате жіберген студент досының түзеткенін мақтан тұтады және дұрыс жазуға тырысады. Бұл әдістің тиімділігі - олардың көшірілмеуі. болады. Сауаттылықты оқытудың тиімді әдістерінің бірі - сабақта ойын элементтерін қолдану. Ойын оқушыларды сабаққа қызықтырады, материалды тез сіңіруге және есте сақтауға көмектеседі. Сауаттылықты оқытуда пайдалы болатын көптеген ойын түрлері бар.

«Есіме түсіріп, ақтауға рұқсат етіңіз» ойыны. Yi-i әріптерінің емлесіне байланысты жазылған сөздер сыйлықтың және тыйымның тамыры болып табылады. Мысалы: Сыйлық - бұл сыйлық. «Егер сіздің көзіңіз ауырса, қолыңызды тоқтатыңыз», қалған сөздер тек «а» деп жазылады. Егін орып, уақытында жинап алыңыз. Мен «қайшымен кесу» сияқты сөздерді жиі қолданамын. Қорытындылай келе, дауыссыз дыбыстардан кейін жазуға ерекше назар аударған дұрыс.

Я и + а = я әрпімен ойнауда; дәптердегі сөздерді қатесіз жазуға, оларды тексеруге, мұндай сөздер туралы жұмбақтарды шешуге, тасымалдау тақырыбына бір буын жасауға,

«Кім көп сөз табады және жазады?» екі буынды және үш буынды сөздерді дұрыс теру. Ойынды жарыс түрінде өткізген дұрыс. Сауаттылығы тексеріледі. Ойынның бұл түрлері оқушыларға жылдамдықты үйретеді.

Мен ұлттық ою-өрнектерімді көрсетемін, аттарын атап, дәптерлеріме қатесіз жазамын. Немерелері, шөберелері, ағалары, әпкелері, тәтелері және т.б бар. Мен сөздерді жазып, талдаймын. Біз ұрпақтарға бөлініп, дыбыстық талдау жасаймыз. Біздің мақсатымыз студенттерді сауатты жазуға үйрету. Қазақ тіліндегі сауаттылық қана емес, сонымен қатар сауаттылық, бағдарламамен жатталған мақал-мәтелдер жаттау, сауаттылық дағдыларын қалыптастыру. Бұл әдет-ғұрыпқа байланысты.

Мысалы, елдің аты

Ол қолын тигізген кезде жылады, маған оның дауысы ұзақ уақыт ұнады. (домбыра)

Жұмбақтарды қызығушылықпен жаттап, оларды дұрыс жазуды үйрену оқушының жадында ұзақ сақталады, екіншіден, дұрыс оқып, жазуды үйренеді. , жаңа тапсырмаларды рет-ретімен беріңіз.

Таза, көркем, сауатты жазу дағдыларын дамыту мақсатында сыныпта көрме ұйымдастыру, бір-біріне дәптерлер беру, көрсету, салыстыру да нәтиже береді.

Әріптерді дұрыс жазудың үш талабына назар аударған жөн.

1. Әріптерді дұрыс жазуды және жеке әріптерді құруды үйреніңіз.

2. Әріп элементтерінің дұрыс жазылғанына көз жеткізіңіз.

3. Балаларды жазбаша түрде ұқыпты болуға үйрету.

Тақтаға және дәптерге көбірек сөйлемдер жазған пайдалы. Өйткені олар өздері жазған сөйлемдерінде өз қателерін табады. Қате жазылған сөздің астын сызамын және талдаймын.

Егер менің күнделікті сабақтарым үнемі оқушының сауаттылығына бағытталған болса, онда жұмыс нәтижелі болатындығы менің өз тәжірибемнен белгілі. Сауатты және каллиграфиялық жазуда көрнектілік ерекше орын алады. Сондықтан әр сабаққа әріптерді, сөздерді, сөйлем кестелерін, сурет карталарын, интерактивті тақта, әңгіме тақталарын, дидактикалық материалдарды қолдануға назар аударамын.

Күн сайын, сабақ алдында қиын сөздерді жаттап аламын. Кейбір студенттер мәтінде жаңа идеялар басталатын абзацтан абзацқа дейін қалай жазуды білмейді.

Бұл оның бас, кіші және кіші әріптерді білмеуіне байланысты. Әріптерді оқығанда, оларды дұрыс айтуды үйренбейді. Кейбір студенттер хаттың негізгі пішінін сақтамайды және оны қате жібереді, себебі олар өте жақын немесе бір-бірінен өте алыс орналасқан. Сөйлем соңында бірінші сөйлем кіші әріптермен, тыныс белгілері жоқ, келесі сөйлемді бас әріптермен бастамай жазылады. Қатенің бір түрі - сөздің мағынасын түсінбей теру. Мысалы: «кішкентай» сөзін «лақтыру», «ештеңе» «ішу» сөзі

«Балалар» екі әріптің біреуін қалдырып, «балалар» деп жазылуы мүмкін сөздерді жазғанда, хат жібермеуі сирек емес. Басқа тілден алынған термин сөзге қатысты жиі қате жіберіледі. Мен сауатты жазу үшін келесі жұмыс түрлерін орындаймын.

1. «Аралас сөз» тақырыбын оқып-үйрену барысында мен күнбағыс, раушан жамбас, асқабақ, акку, қазқазан, көкқұтан сияқты өсімдіктердің суреттері негізінде ауызша сөйлем құрастыруға ерекше назар аударамын.

2. Оқушыларды жазуға үйретуде сөздік қордың да маңызы зор. Мысалы: ақылды, ақылды, білімді және т.б., қару - мылтық, найза, қылыш т.б.

3. Мәнерлеп оқу және жазудың негізі.

Тек дұрыс оқыған бала ғана дұрыс жаза алады.

4. Оқушыларды қателіктер жіберуге үйрету үшін көшіруге көп көңіл бөлу керек немесе сөйлемде немесе сөйлемде қалған сөздерді табу керек, орнына қою, жазу, сөйлемнен берілген сөздер, сұрақтарға толық жауап жазу.

5. Оқушыларды еркін жазуға үйретуде жаттығулар, сөйлемдер, конспектілер, шығармалар, әр түрлі жазба жұмыстарының диктанттары өте пайдалы.

6. Диктанудың көптеген түрлері бар. Қателермен жұмыс кезінде арнайы талдау жасалады. Қате жазылған сөйлемдерді қайта жазады және астын сызады. Оқушыларды жазуға үйрету үшін мен оларды кітапханадан алып, көп қалай оқу керектігін, қалай оқу керектігін, қалай қолдану керектігін айтамын. Оқушыларды дұрыс жазуға үйретудің көптеген әдістері бар. Себебі әр баланың ерекшелігіне байланысты қатесіз жазуды үйрету әдісі әр сабақта өз орнын алады, қалыптастыру дағдылары артады.

Қорытындылай келе, сауаттылықтың міндетті шарты әріптерді білуден басталады. Бала әріптің элементтерін дұрыс ажыратып, жазу ережелерін сақтаған жағдайда ғана сауатты жаза алады. Әдемі, қатесіз оқуға, шешендікке, дұрыс сөйлеуге үйрету - сауаттылыққа үйретеді. Оқушыларға көркемдік сауаттылықты жазуға үйрету - әр мұғалімнің шеберлігі шығармашылық ізденіске байланысты.

Бастауыш сынып оқушыларын жазуға үйрететін негізгі пәндер - сауаттылық және қазақ тілі.

Біз оқушының жазуы анық болмауының себебі оның жазуға жеткілікті көңіл бөлмегендігі, дыбыстық белгілердің нақты пішінін ұмытып кетуі немесе жазу жылдамдығының жоғары болуы деп жиі айтамыз. Сондықтан, сіз бұл кемшілікті қайталамауға, анық және көркем жаза алмайтын болсаңыз, жай және баяу жазуға кеңес береміз.

Алайда мұндай түсініктемелер мен кеңестер оқушылардың жазу дағдыларын дамытуға жеткіліксіз.

Яғни, оқушы бірден емес, біртіндеп баяулағаны жөн.

Оқушы дыбыстық белгілердің дұрыс жазылуын ұмытады. Себебі, оқушы баяу жазған кезде дыбыстарды дұрыс жаза алады, ал жазу жылдамдығы жоғарылағанда ол асығып, қателіктер жібереді. Оқушыларға тез теру кезінде n, n, i, k және m, sh, t әріптерін ажырата білу әсіресе қиын. Алайда, ол анық жаза алады. [9./№ 5 - 6 /]

Жазу дағдыларын игеру үшін студент әр дыбыстық белгіні жазу формасын, олардың бір-бірімен қалай байланысқандығын, жазуға қойылатын гигиеналық талаптарды, әсіресе жазу жылдамдығы артқан кезде білуі керек. Барлық осы жағдайлар балаларда жазудың нақты, тұрақты дағдыларын қалыптастыру және дамыту процесінде жүзеге асырылады.

Жазуды үйренудің бірінші кезеңі көп күш пен көп күшті қажет етеді. Бала қаламды мықтап ұстап, беттің бұлшықетіне және бүкіл денеге әсер етеді. Жазу процесінің басында қолдың қозғалысы баяу, бірақ мектепке бару баланың қозғалысына қарағанда әлдеқайда жоғары.

Т.С.Коморова мен Е.Н.Соколованың зерттеуі бойынша 4 және 6 жастағы баланың қозғалыс жылдамдығы бірнеше ай бойы арнайы жаттығулар кезінде бақыланады. Тіпті 7-8 жастағы балаға берілетін жаттығулар күрделірек, бұл оның жылдамдығына әсер етеді. Алайда, 6 жасар балаға мұндай жаттығуларды беруге болмайды. Яғни оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру қажет.

Әріпті меңгергеннен кейін сөздерді буындардан оқып үйрену керек. Сөйлемді дұрыс білетін оқушы сауатты жаза алады. Қателерсіз жазуды үйрену кезінде студенттер еру мен дыбысты, сөзде қанша дыбыс және неше балқыманың барын ажырата алады.

Сауаттылықты оқытудың тиімді әдістерінің бірі - сабақта ойын элементтерін қолдану. Ойын оқушыларды сабаққа қызықтырады, материалды тез сіңіруге және оны ұзақ уақыт есте сақтауға көмектеседі.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 Следующая ⇒