FID- реттік номері;. SHEP- атауы (полигон, сызық, нүкте);. ID- поля;

2. FID- реттік номері;

3. SHEP- атауы (полигон, сызық, нүкте);

4. ID- поля;

Жаңа мəліметтерді енгізу үшін Atribute кестесінің ішіндегі Options қатарына барамыз, ашылған терезеде қосылатын поляның атын жазамыз. Оның типін таңдаймыз. Геометриялық үшінші əдіспен берілген кеңістіктегі объектілер туралы мəліметтер карта бетінде жазу арқылы беріледі. Мұндай карталық мəліметтерсіз картаны оқу мүмкін емес. Содықтан əрбір объектіні салғанда оның сандық жəне сапалық көрсеткіштерін немесе атауларын атрибуттар кестесіне толтырамыз.

32. Нүктелік қабаттарды қандай категорияларға бөлуге болатындығына мысал келтіріңіз (елді мекендер қабатына қатысты).

(Елді мекендер мысалында, карегориялар: мемлекет астанасы, облыс орталығы, қалалар, басқа да елді мекендер;)

· ArcCatalog (өз папканды тандап) → Вектор(оң жағын басамыз)→ новый→шейп файл→таблица шыгады:

Имя: нас_пункт

Тип объектов: point

Редактировать: импорт→растр→.imj ( форматында) →ОК

· ArcMap→открыть (өз картанды шакырып)→Нас_пункт (оң жақ кнопканы) → Открыть таблицу атрибутов (редактировать қосылып тұрмауы қажет) → опции→добавить поле→Имя: название Тип: Text →Ok

· редактор→начать редактированние(нас-пункт)→белгілеп атрибутов кестесін толтырамыз:

Мысалы: id-1; название-(мемлекет астанасының атауын) Астана

Id-2; название- (облыс орталығының атауын)

Id-3; название-(қалалар атауын)

Id-4; название-(басқада е.м. атауларын жазамыз)

Редактрлеп, кестені толтырып болганнан соң. Категория береміз. Ол үшін:

· Нас_пункт(оң жақ кнопка)→свойства→симболы→категорий→id→(все другие значение дегі v-алып тастаймыз)→добавить все→ОК

Нас-пункттің кружогына 2 рет басу арқылы ауыстырамыз.

Нүктелік əдіс елді-мекендерді белгілейміз.

Сызықтық белгілер әдісі де көп қолданылады., Жер бетінде немесе теңізде өзінің нақты бір орны мен пішіні бар құбылыстар картада сызықпен белгіленеді. Бұл құбылыстар мен нысандар тобына теңіз, өзендердің жағалық сызықтары, жол, шекаралар және т.б. жатады.Ерекшелігі - картада объектінің нақты бейнесі мен алып жатқан орны, объектінің ұзындығы бойынша сақталады.

Қабаттар – мәліметтер көзін, сонымен бірге мәліметтер көзін бейнелеу қасиеттерін табу жолдарын сақтайды. Қабаттар іс жүзіндегі географиялық мәліметтерді сақтамайды, бірақ мәліметтер көзінде бар мәліметтерге сілтеме жасайды. Мәліметтер көзіне төмендегі мәліметтер жатады:

· мәліметтердің векторлық жинақтары: shapefiles, автоматтанған жобалау файлдары (CAD), geodatabase және SDE мәліметтер базасы;

· мәліметтердің растрлық жинақтары: гридтер мен суреттер;

· мәліметтердің кестелік жинақтары: INFO, dBase және RDBMS кестелер;

· тин мәліметтер жинақтары: TINs.

Осы тәсіл бойынша мәліметтерге сілтеме жасау карта бетінде ең жаңа ақпараттарды автоматты түрде ГАЖ мәліметтер базасында көрсетуге мүмкіндік береді. Қабаттар картаның сақталған документінің (.mxd файл) бөлігі ретінде сақталады, бірақ олар тікелей тәуелсіз файлдар ретінде сақтала алады. Қабат файлдары (.lyr) символдар мен мәліметтердің анықталған көздері үшін қажетті қасиеттерін алдын ала анықтайтын оңтайлы әдіс.

33. Сызықтық қабаттың құрылуына және атрибуттар кестесінде жолдардың құрылуына мысал келтіріңіз.

а) сандық және текстік баған ашу;

ә) карегорияларға бөлу: тас жол, жабын қабаты бар жолдар, грунтты жолдар;

б) мәліметтерді енгізу;

в) символ таңдау;

г) Layer форматында сақтау;

ArcCatalog (өз папканды тандап) → Вектор(оң жағын басамыз)→ новый→шейп файл→таблица шыгады:

Имя: дороги

Тип объектов: Polyline

Редактировать: импорт→растр→.imj ( форматында) →ОК

а) ArcMap→открыть(өз картанды шакырып)

Текстік баған ашу: дороги(оң жақ кнопканы)→Открыть таблицу атрибутов (редактировать қосылып тұрмауы қажет )→опции→добавить поле→Имя: название Тип: Text →Ok

Сандық баған ашу: осыған ұқсас бірақ Тип: Short Integer – қысқа сандар үшін. Тип:Long Integer – ұзын сандар үшін

ә) редактировать→начать редактировать (дороги)→қаламды алып керекті жолды белгілейміз→таблица атрибутов ты ашып id береміз.

Мысалы: Тас жол-1; жабын қабаты бар жол-2; грундтты жолды-3 деп белгілейміз.

б) Таблица атрибутовты ашып (редактировать активті болып тұруы қажет)

id – 1болса ; названияга –тас жол

id – 2 ; название – жабын қабаты бар жол

id – 3 ; название – грунтты жол

в) дороги(оң жақ кнопка)→свойства→симболы→категорий→ id→(все другие значение дегі v-алып тастаймыз)→добавить все→ОК

г) lуr форматында сақтау үшін: дороги(оң жақ кнопка) → сохранить как файл слоя... → папка слои→сохранить

34. Сызықтық қабаттарды қандай категорияларға бөлуге болатындығына мысал келтіріңіз.

· ArcCatalog (өз папканды тандап) → Вектор(оң жағын басамыз)→ новый→шейп файл→таблица шыгады:

Имя: нас_пункт

Тип объектов: point

Редактировать: импорт→растр→.imj ( форматында) →ОК

· редактор→начать редактированние(нас-пункт)→белгілеп атрибутов кестесін толтырамыз:

Мысалы: id-1; название-(мемлекет астанасының атауын) Астана

Id-2; название- (облыс орталығының атауын)

Id-3; название-(қалалар атауын)

Id-4; название-(басқада е.м. атауларын жазамыз)

Редактрлеп, кестені толтырып болганнан соң. Категория береміз. Ол үшін:

Нас-пункттің кружогына 2 рет басу арқылы ауыстырамыз.

35. Полигоналды қабаттың құрылуына және атрибуттар кестесінде жолдардың құрылуына мысал келтіріңіз.

а) сандық және текстік баған ашу;

ә) карегорияларга бөлу: (ащы, тұщы көлдер)

б) мәліметтерді енгізу;

в) символ таңдау;

г) Layer форматында сақтау;

ArcCatalog (өз папканды тандап) → Вектор(оң жағын басамыз)→ новый→шейп файл→таблица шыгады:

Имя: озера

Тип объектов: Polygon

Редактировать: импорт→растр→.imj ( форматында) →ОК

а) ArcMap→открыть(өз картанды шакырып)

Текстік баған ашу: озера(оң жақ кнопканы)→Открыть таблицу атрибутов (редактировать қосылып тұрмауы қажет )→опции→добавить поле→

Имя: название Тип: Text →Ok

Сандық баған ашу: осыған ұқсас бірақ Тип: Short Integer – қысқа сандар үшін. Тип:Long Integer – ұзын сандар үшін

ә) редактировать→начать редактировать (озера)→қаламды алып керекті көлді белгілейміз→таблица атрибутов ты ашып id береміз.

Мысалы: ащы көл-1; түщы көл-2; деп белгілейміз.

б) Таблица атрибутовты ашып (редактировать активті болып тұруы қажет)

id – 1болса ; названияга –ащы көл

id – 2 ; название – тұщы көл

в) озера(оң жақ кнопка)→свойства→симболы→категорий→ id→(все другие значение дегі v-алып тастаймыз)→добавить все→ОК

г) laуer форматында сақтау үшін: озера(оң жақ кнопка) → сохранить как файл слоя... → папка слои→сохранить

36. Полигоналды қабаттарды қандай категорияларға бөлуге болатындығына мысал келтіріңіз.

· ArcCatalog (өз папканды тандап) → Вектор(оң жағын басамыз)→ новый→шейп файл→таблица шыгады:

Имя: нас_пункт

Тип объектов: point

Редактировать: импорт→растр→.imj ( форматында) →ОК

· редактор→начать редактированние(нас-пункт)→белгілеп атрибутов кестесін толтырамыз:

Мысалы: id-1; название-(мемлекет астанасының атауын) Астана

Id-2; название- (облыс орталығының атауын)

Id-3; название-(қалалар атауын)

Id-4; название-(басқада е.м. атауларын жазамыз)

Редактрлеп, кестені толтырып болганнан соң. Категория береміз. Ол үшін:

Нас-пункттің кружогына 2 рет басу арқылы ауыстырамыз.

37. Келесі функцияларға анықтама беріңіз: а) полигонды құру; б) полигоналды қабатта полигонды бөлу.

а) полигональді объект салу;

ә) полигонды қию;

Аудандар мысалында жазатын болсам:

Ең алдымен полигональды шейп файл ашамыз.ол үшін: ArcCatalog (өз папканды тандап) → Вектор(оң жағын басамыз)→ новый→шейп файл→таблица шыгады:

Имя: границы

Тип объектов: полигон

Редактировать: импорт→растр→.imj ( форматында) →ОК

а)ArcMapты ашып редакторды→ начать редактирование жасаймыз. Скетч құралын алып границаны белгілеп шығамыз. Сосын сохранить жасаймыз.

ә) АrcCatalogта копировать и вставить қыламыз. Имясын : районы деп ауыстырамыз. ArcMapты ашып полигонды қию жұмыстарын жасаймыз. Ол үшін. Редактор→ начать редактирование→ задачи: разрезать полигон→ Целевые слои: районы

►редактировать құралын алып границаны активті қылып аламыз, сосын скетч құралын тандап границанын сыртынан блгілеуді бастап сыртына келгенде 2 рет басамыз. Бөлінген полигондарды атрибуток кестесіне имя ларын жазамыз. Содан ары қарай полигондарды бөлеміз.

38. Келесі функциялардың айырмашылығын көрсетіңіз: а) полигонда автоаяқтау; б) полигоналды қабатта полигонды өзгерту.

39. Бағаналы, жіңішке және дөңгелекті диаграммалардың айырмашылығын ажыратыңыз.

40. Arc GIS-те диаграмма түрлерін құрудың мысалын келтіріңіз.

Нүктелік қабатта шеңберлік диаграмма құру. Layer форматында сақтау

ArcMapта нүктелік қабатта (оң жақ кнопка)→ свойства→ симболы→ диаграмма→ круговая→ керекті поляларды белгілейміз→ түсін белгілейміз → Предоьвращать перекрытие диаграмм (v)→ размер ді басып→ размерді тандап→ Ок→Ок.

Біз диаграмма құрып алдықю Енді оны lur форматында сактайык.

lуr форматында сақтау үшін: нүктелік қабаттың(оң жақ кнопка) → сохранить как файл слоя... → папка слои→сохранить

41. Полигоналды қабатты нүктелік қабатқа өзгертудің мәнін түсіндіріңіз.

ArcMap→ рабочий набор→ ArcToolbox → управление данными→ пространсвенные объекты→ объект в точку. Ашылған терезеде полигональды қабаттың нүктелік қабат алу керектігін көрсетеміз, сонымен қатар қайда сақтау керек екендігін де көрсетеміз. Нүктелік қабатта барлық объектілер түсіріліп болған сон оларды категорияларға бөліп арнайы шартты белгілермен көрсетеміз. Категорияларға бөлінетін объектілерге арнайы шартты белгілермен белгілеу картографиялық заңдылықтарды білуді қажет етеді. Объектілерге символ таңдау барысын іске асыру үшін: қабаттың оң жағын басып → свойства→ категории→ уникальное значение → поле значении бағанына категория енгізген бағанды тандаймыз → КАТО→ добавить все → әрбір категория үшін символ таңдаймыз → шартты белгі→ түсін, өлшемін тандау →ОК.Тандалган шартты белгілер баска документте пайдалану үшін қажетті қабатты Layers форматында саламыз. Онын орындау барысы: нас пункты → сохранить как файл слоя→ папка→слои →сохранить.

1. Arc Toolbox қосымшасында полигональді қабатты нүктелік қабатқа айналдыру

Arc Toolbox → Управление данными → пространсированные объекты → вершины объекта в точки (2рет)→ таблица шығады;

входные объекты: Вектор/******

Выходной класс объектов: Вектор/******.shp/ деп жазамыз→ OK

42. Сызықтық қабатты нүктелік қабатқа өзгертудің мәнін түсіндіріңіз.

ArcMap→ рабочий набор→ ArcToolbox → управление данными→ пространсвенные объекты→ объект в точку. Ашылған терезеде полигональды қабаттың нүктелік қабат алу керектігін көрсетеміз, сонымен қатар қайда сақтау керек екендігін де көрсетеміз. Нүктелік қабатта барлық объектілер түсіріліп болған сон оларды категорияларға бөліп арнайы шартты белгілермен көрсетеміз. Категорияларға бөлінетін объектілерге арнайы шартты белгілермен белгілеу картографиялық заңдылықтарды білуді қажет етеді. Объектілерге символ таңдау барысын іске асыру үшін: қабаттың оң жағын басып → свойства→ категории→ уникальное значение → поле значении бағанына категория енгізген бағанды тандаймыз → КАТО→ добавить все → әрбір категория үшін символ таңдаймыз → шартты белгі→ түсін, өлшемін тандау →ОК. Тандалган шартты белгілер баска документте пайдалану үшін қажетті қабатты Layers форматында саламыз. Онын орындау барысы: нас пункты → сохранить как файл слоя→ папка→слои →сохранить.

43. Келесі функцияларды сипаттаңыз: а) объектілердің қосылуы; б) объектілердің тұйықталуы; в) объектілердің біріктірілуі.

Слияние

Объединить

Пересечь

1.Сызықтық объектілерді бір объектіге біріктіру үшін.

Мысалы өзенді алатын болсақ: ArcMap та жасалынады редактор активті болып тұруы қажет:

Редактор→замыкание→Реки(vvv қою керек)

Егер біз 1 өзенді редактрлеп жатқанда бөлініп кетсе, оны қосуымыз қажет. Ол үшін: бірінші объектіні белгілеп shift басып тұру арқылы келесі объектіні белгілейміз; редактор→слияние басамыз.

2.ArcMap-та экспорт жасау үшін керекті полигональды қабатқа барып оң жақ кнопка→ данные→ экспорт данных →экспорт:Все объекты→ исходного слоя(v)→сары папканы басамыз→ керекті папкамызды тандап→ имя жазамыз→ Сохранить как тип: шейп файл→ сохранить→ ок

Мысалы көлді алатын болсақ: ArcMap та жасалынады редактор активті болып тұруы қажет:

Редактор→замыкание→озера(vvv қою керек)

Егер біз 1 көлді редактрлеп жатқанда бөлініп кетсе, оны қосуымыз қажет. Ол үшін: бірінші объектіні белгілеп shift басып тұру арқылы келесі объектіні белгілейміз; редактор→слияние басамыз.

44. Стандартты жазулар мен аннотацияның айырмашылығын ажыратыңыз.

Аннотация дегеніміз – нысандардың сандық және мәтіндік мәліметтерінен тұратын жеке қабат. Аннотация құру жолы:Нысандардың қажетті мәліметтері жазылған соң, мысалы, елді мекендердің атауы name жолы арқылы категорияға бөлініп, карта бетіне жазылады. Нысандардың атауы тек бір бағытта ғана жазылады. Мысалы, оң жаққа, бірнеше қабаттың мәліметтері осы әдіспен жазылған жағдайда бір-бірімен араласып, оқылмай кетуі мүмкін. Сондықтан, жеке аннотация қабатын құрып, олардың орнын ауыстыруға болады. Аннотация жасаған кезде ескерілетін жағдайлар: карта масштабын көрсету керек;аннотациямен жұмыс жасағанда карта бетіндегі обьекттердің картографиялық заңдылықтарын қатаң сақтау керек. Аннотация қабатында объектілер қанша класқа бөлінсе, сонша кластан туратын категорияны көрсетеді. Керек уакқытта бір категорияға кіретін барлық объектілердің автоматты түрде өлшемін, түсін, штифтін өзгертуге болады.Жазу ерекшеліктері – карта бетінде объекттерді маркерлеу, пайдаланушыларға тез идентификациялап, карталарды біршама тез интерпретациялауға көмектеседі. Қандай объекттер белгіленген, ярлыктар қайда орналасқан және жазуларды көрсету масштабын реттеу сияқты көрсеткіштер ақпараттың және картаның дәлдігін жеткізуде өте маңызды. Ярлык символының графикалық сипаттамалары тексттің дәлдігі мен қандай да бір мағынасын анықтайды. Текст ярлыгының орналасуы тексттің шрифтына, көлеміне, орналасуына, масштабына, объекттер санына тәуелді. Көмекші ретінде ArcMap орналастыру, көлемі және масштабын өзгертетін және басқа да жазу қасиеттерін басқаруға мүмкіндік беретін құралдармен қамтамасыз етеді.

45. Arc GIS-те символдар берудің процесін көрсетіңіз.

Шартты белгілердің көмегімен географиялық объектілер түрлі категория бойынша бөлініп, атаулары беріліп отырады. Бұл объектілердің көлемін, не дәрежесін көрсетеді. Оларды картада белгілеу үшін «символдар» қолданамыз.

ArcMap қосымшасында өзіміз құрған кез-келген қабаттың біреуіне барып, мышканың оң кнопкасын басып «Свойство» батырмасын таңдаймыз. Пайда болған терезеде «Символы» батырмасына басамыз. Символдары 5 түрде көрсетуге болады:

1. Пространственные объекты – барлық объект бір түрде, яғни бір символмен беріледі.

2. Категории – объекттердің дәрежесіне байланысты символдарды бөліп көрсетеміз, яғни әр түрлі түспен немесе атауларын бергенде шрифттарының өзгерісі.

3. Количество – түстер арқылы объект санын береміз.

4. Диаграммы – статистикалық мәліметтерді көрсетеміз.

5. По нескольким атрибутам – категория бойынша бөліну.

Осы 5 түрдің біреуін таңдап, оған өзіміздің қалауымызша картаны безендіреміз, яғни түсін, көлемін, түрін таңдаймыз. Егер ол елдімекен болса оған нүктелі символ, өзен не жол болса сызықты символ, және т.б. таңдаймыз.

46. Келесі функциялардың жұмысын анықтаңыз: а) объектілердің қосылуы; б) қабаттың файлы ретінде сақтау.

Б.Қабат файлын сақтау – мазмұн кестесінде әрбір қабат үшін символдарды таңдап болғаннан соң, қабатқа барып оң жақ пернені басамыз. Сохранить как файл слоя пернесін басып, файлдың сақталатын папканы көрсетеміз де, сақтаймыз. Сақталған .lyr форматындағы файлды басқа документтерде, карталарда пайдалануға болады.

47. Топология функциясының мағынасын ашыңыз және оның қандай жағдайда қолданылатындығын көрсетіңіз.

Топология (грек.topos-орын) – математиканың бір бөлігі, пішіндердің топологиялық құрылымын зерттейді, яғни әртүрлі деформацияда да өзгермейтін, жабыстырылусыз және бөлінусіз жасалған құрылым.

Геомәлiмет топологиялар базада нүктелiк, сызықты және полигонал кеңiстiктiң объектiлерi дәл келетiн геометрияларды игерiсетiнiн анықтаған тетiк болып табылады. Мысалы, көше орталық сызық санақтың аудандарын шекаралары бар ортақ геометриялар бөледi, топырақтардың түрлерiнiң көршi полигондары ал шектеседi.

Топология - мәлiметтердi сақтау тетiктен жай ғана емес. ArcGIS топология келесi функцияларды орындайды:

1.База геомәлiмет топологияның ережесi, және ортақ геометриясы бар кеңiстiктiң объектiлерiнiң топологиялық сабақтас координаталары (яғни, нүктелiк, сызықты және полигонал кеңiстiктiң объектiлерiнiң таптары) объектiлерiнiң бос тұруларын сақтаудың ашық қалып пайдаланатын топологиялық мәлiметтердi үлгi қосады. Мәлiметтердi бұл үлгi мәлiметтердi бүтiндiктiң тексеруi және кеңiстiктiң объектiлерiнiң кластарын топологиялық мiнез-құлық ереженi пайдалануға мүмкiндiк бередi, топологияда қатысушы.

2. ArcGIS бейнеле топологиялық қатынастар, қате және шығарудың көрсетуге мүмкiндiк берген ArcMap топология қабатта. сонымен бiрге ArcMap сұрау салуларды құрылыс, редакциялау, тексеру және топологияның қателерiнiң түзетуi үшiн аспаптарды ендi таңдауды ұсынады.

3. ArcGIS құрылыс, талдау, басқару және топологияның тексеруi үшiн геообработки аспаптар болады.

4. Сонымен бiрге ArcGIS нүктелiк, сызықты және полигонал кеңiстiктiң объектiлерiнiң таптарындағын талдау және топологиялық элементтердi табылу үшiн ұлғаймалы программалық мүмкiндiктердi пайдаланады.

5.АrcMap жасау, сақтау және топологиялық бүтiндiктiң тексеруi үшiн қолданылылатын мәлiмет редакциялау және автоматты басқаруды қуатты ортаны пайдаланады, ортақ геометриясы бар кеңiстiктiң объектiлерiнiң редакциялауы үшiн сонымен бiрге ал.

6. Бағдарлама ArcGIS логикасы ArcGIS for Desktop және топологиялық қатынастар, шектестiкпен және орамдылық, және бұл элементтердi негiзде кеңiстiктiң объектiлерiн ұластыру жұмыс iстеуге мүмкiндiк берген ArcGIS for Server өнiмдердегi қол жететiн. Жекелiкте, нақтылы ортақ қабыртқасы бар полигонның көрсету; нақтылы түйiн бiрлескен қабыртқаларды тiзiмдi алу; бастапқы нүктеден бойлай бiрлескен қабыртқаларын жылысу; жаңа сызық қоссын және оныңның топологияның графына қосу; қиылысу нүктелерiндегi сызығы ойрандау; жаңа қабыртқаларды құрылсын, түйiндер де қырла; және тағы басқалар.

48. «Мәліметтер түрі» мен «Компановка түрі» функциялары арасындағы айырмашылықтарын ажыратыңыз.

Вид данных - географиялық қабаттармен жұмыс жасауға, əртүрлі символдарды анықтауға, анализ жасауға мүмкіндік береді. Мұнда негізгі картографиялық жұмыстар жасалынады.

Вид компоновки - вид данныхта жасалған картаны безендіру, яғни легенда құрастырылады, тақырыбы жазылады, мəліметтер базасы, қағаз көлемі, масштабы жəне т.б. көрсетіледі.

49. Карталарды безендіруде қандай картографиялық ережелер қолданылатындығын көрсетіңіз.

Кез-келген ArcGIS-программасында құрастырған картаны электронды түрде сақтауға жəне қағаз бетіне шығаруға болады. Осы мақсатқа сай оларды безендіруде əртүрлі талаптар қолданылады. ArcGIS-программасында барлық редакциялық жұмыстар Вид данныхта жүргізіледі, ал Вид компоновкиде безендіру жұмыстары жүргізіледі. Картаны безендіру жұмыстары төмендегідей жүргізіледі: Вид данныхтан Вид компоновкиға өтеміз.

1. Карта масштабын нақты масштабқа келтіреміз. Ол үшін Слои →Свойство→Фрейм данных→фиксированный масштаб командасына белгі қоямыз→ОК. Карта масштабы қағаз өлшемін қалай өзгертсек те өзгермейді.

2. Карта тақырыбын жазу: Вставка →Заголовок→карта бетінде текст пайда болады→картаның атын тереміз→ENTER. Карта тақырыбын карта масштабына сай шрифт өлшемін, түсін береміз, тиісті орнына қоямыз.

3. Карта масштабын шақыру. Масштабтың екі түрін көрсетуге болады: сандық жəне сызықты_;

а) сандық масштабта:Вставка → текст масштабы→ ашылған терезеде масштабты_

бірнеше текстік түрлері болады. өзімізге қажетті түрін таңдаймыз→ОК.

б) сызықтық масштабта: Вставка →масштабная линейка→ашылған терезеде сызықтық масштабтық бірнеше түрі болады, керектісін та_даймыз→ОК.

4. Солтүстік бағыт белгісі ( Стрелка севера). Вставка→Стрелка севера→ашылған терезеде бірнеше түрлері болады, керектісін таңдаймыз→ОК.

5. Карта легендасын шақыру. Вставка→ Мастер легенды терезесі ашылады, картаның бетіне шығарылатын қабаттарды екінші қабатқа өткіземіз.→Далее→Далее→ГОТОВА. Карта бетіне барлық қабаттардың шартты белгілері шығады.

Картаны баспаға шығару процедуралары. Картаны безендіру жұмыстарынан кейін дайын болған картаны қағаз бетіне басып шығару үшін төмендегі операциялар орындалады. Карта өлшемін тексереміз.Оның 3 түрі бар. Ол үшін, яғни оң жағын басып,

Бетпенбаспапараметрі( параметрыстраницыипечати ) → Use printer paper settings → Show printer margins on layout

Файл → Print previe

Файл→ Печать → Число копий → OK

50. Arc GIS-бағдарламасында топографиялық карталардың кеңістіктік байлауын сипаттаңыз.

ArcGis – бұл геоақпараттық жүйені (ГАЖ) құруға арналған бағдарламалық өнімдердің шоғырланған жиынтығы.ArcGis, кеңістіктік мəліметтерді құруға, басқаруға, интеграцияға, талдауға, бейнелеу жəне көрсетуге қолданылады. ArcGis-дің бағдарламалық өнімдері, ГАЖ-функционалдық пен бизнес-логика қажет етілетін барлық жерлерде үстел үсті, серверлік жəне тұтынушы қосымшаларында, WEB арқылы, «алаңда» немесе ұтқыр құрылғыларында қолдануға мүмкіндік береді.

ArcGis бағдарламалық өнімдерінің сызғышы «үйлесімділік» ұранымен өңделініп, СОМ, Net, Java, XHL, SOAP объекттік архитектурасын қосқанда, компьютерлік саланың стандарттары негізінде құрылған.ArcGis архитектурасының ауқымдылығы бағдарламалық қамтамасыздандырудың көптұтынушылық саралауы мен мəліметтерді жаңартуға арналған бірыңғай ортаның қажет болуы, жеке тұтынушылар мен ірі компанияларға бағдарламалық қамтамасыздандырудың біркелкі келетіндігін білдіреді.

Картографиялық құжаттарды бейнелеу, мөлдірлікті қолдану, бұл тек ArcGIS-де визуализациялау мүмкіндіктерінің негізгі бөлігі ғана.

Кеңістікте мəліметтердің үш өлшемді визуализациялауы, динамикалық мəліметтер түсінігі ұсыну, сонымен қатар желілік объектілер схемасы автоматты түрде генерациялау сияқты ArcGIS функциялары ГАЖ-дың пайдалану аумағын мəнді ұлғайтады. Реалистік 3 өлшемді кеңістіктерді, жердің сандық үлгісі, аэро жəне космо суреттер, кез-келген векторлық мəліметтер, қолдану арқылы құрмай, осы көріністерді интернетте жариялау.

ArcGIS-бен жұмыс жасайтын диаграммалардың көптеген түрлері, олардың түсін географиялық объектілер түсімен синхрондауы, динамикалық байланысы, сонымен қатар карталармен анимацияны құруға, ойнатуға жəне экспорттауға арналған құралдар зерттеу нəтижелерін тұтынушыға ерекше кез-келген көрнекі жəне түсінікті тəсілмен мүмкіндік береді.Геоөндеу

Географиялық ақпаратты талдау ГАЖ негізгі функциялары болып табылалы. ArcGIS – де талдау , конверсиялау , мəліметтерді басқару геокодттау динамикалық сементтеу картография растрлерді зор мүмкіншілектерге шейін өңдеу бойынша растрлермен жұмыс жасау, интерполяция əдістері мен мəліметтер сапасын бағалау, аймақтық фильтрация, көп ықпалды талдау, растрлік алгебра, топологияны құру жəне тексеру, графикалық схемаларды құрұ жұмыстарын жүргізуге арналған 450-ден аса құрал бар.

Географиялық немесе кеңістіктік мәліметтер нысандардың кеңістікте таралуын есепке алуды қажет ететін түрлі саламен айналысатын ұйымдар пайдаланатын барлық ақпарат көлемінің жартысынан астамын құрайды. ГАЖ кеңістіктік мәліметтерді талдаудың негізіндегі оңтайлы басқару шешімін қабылдау мүмкіндігін қамтамасыз етуге бағытталған. Кеңістіктік мәліметтерді талдау немесе кеңістіктік талдау - ГАЖ-ды анықтаудағы түйін сөздер болып табылады. ГАЖ келесі сұрақтарға жауап бере алады:

• берілген облыста не орналасқан?

• берілген шарт жиынтығын қанағаттандыратын облыс қайда орналасқан?

Заманауи ГАЖ карталарды жеке тақырыптық қабат түріндегі графикалық мәліметтерді сақтау есебінен қолдануды, ал олардың нысандардың сапалық және сандық сипаттамаларын мәліметтер базасы түрінде қолдануды кеңейтті.

51. Шейп файл мен кеңістіктік объектілер класы арасындағы айырмашылықты көрсетіңіз.

Геомəліметтер базасы .Векторлық жəне растрлік, адрестік нүктелер геодезиялық өлшем мəліметтері, метомəліметтер жəне көптеген басқа да əр түрлі мəліметтердің құрылымы мен сақтау ережелерін анықтайтын үлгі.Географиялық мәліметтерді сақтауда шейп файлдар мен мәліметтер базасы жасалған. Шейп файлдар географиялық мәліметтерді сақтау үшін керек. Өзінің атқаратын қызметіне байланысты шейп файлдар манызды жұмыстар атқарады, соның бірі мәліметтерді ауыстырумен танымал.Шейп файлдар тек қарапайым географиялық мәліметтерді сақтау үшін ғана жасалса,қазіргі таңда маңызды жұмыстарды атқаратын бағдарламанның біріне айналып отыр. Шейп файлдар қолданыста қарапайым және оңай болғанымен, геомәліметтермен жұмыс атқаруда оларда шектеулер кездеседі. Мыналар:

Географиялық мәліметтер тек шейп файлда кеңістік обьектер мен атрибуттарды сақтап қоймай,басқа да жұмыстар атқарады. Мысалы аннотаци, атрибуттық байланыстар, топологиялық байланыстар мен координаталық дәлділікпен, оны шешу жолдары, атрибутық домендер сияқты қызметтер көрсетеді. Бірақ бұл географиялық мәліметтерді сақталатын ақпараттар,олар шейп файлға еш қатысы жоқ.

Шейп файлдар алмастыру жұмысымен айналысқандықтан , олар ашық форматтағы бағдарлама болып саналады. Бірақ шейп файлдар әр форматтағы жұмыстарды сақтай бермейді,егер дұрыс болмаған жағдайда шейп файлдарды зақымдап немесе жарамсыз етіп алуға болады.

Шейп файлдар dBASE форматында сақталынады,Ол 1980 жылдарда кестелер мен атрибуттарды сақтау үшін ойластырылған. Бірақ дами келе Unicode, форматтары қолданлы басталды,олар әр тілде сақтауға мүмкіндік берді.Бірақ шейп файлдар ағылшын тілінде жұмыс атқарған.

52. Мәліметтер базасына және оның қолданылуына анықтама беріңіз.

Мәліметтер базасы (МБ) - белгілі бір арнаулы ауқымға қатысты мәліметтерді баяндау, сақтау мен амал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы прииңиптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша үйымдастырылған мәліметтердің жиынтыгы. Адамның қатысуы ықтимал, автоматтық құралдармен өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі. Арнаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі түсініледі. Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын, поездар қозғалысы кестесін, кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметгерді, студенттердің сессия тапсыру қорытындылары және т.б. атауға болады.Электронды мәліметтер базасының басты қасиеті - ақпаратты тез іздестіру мен сұрыптау (іріктеу), сондай-ақ берілген форма бойынща есепті қарапайым түрлендіру (жасау) мүмкіндігі. Мысалы, сынақ кітапшаларының нөмірлері бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады. Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шамамен алғанда XX ғасырдың 50-жылдарының басынан бері дами бастады. Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі ұғымдар жүйесі калыптасты.Мәліметтер базасының басқару жүйесі - жаңа база құрылымын құруға арналған программаның құралдар кешені, оны құрамын толықтыру, құрамында барды редакциялау және ақпаратпен көрсетушілік (визуализация). База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес бейнеленетін мәліметгерді іріктеу, оларды ретгеу, сосын шығаратын құрылғыға беру немесе байланыс арналары бойынша беру.

Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операция орындауға мүмкіндік береді:

· кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу

· кестеден бір немесе бірнеше жазбаны жою

· кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту

· берілген шартты қанағаттандыратын бір немесе бірнеше жазбаларды табу

МББЖ-ның тағы бір функңиясы - мәліметтерді басқару. Мәліметтерді басқару ретінде, әдетте, мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау, мәліметтермен жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.

53. Объектілердің жазылуы кезінде қандай картографиялық ережелер қолданылатындығын көрсетіңіз.

Карталардың шартты бел

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 5 67