Еңбек құқығының қағидалары

⇐ ПредыдущаяСтр 15 из 23Следующая ⇒

6.3 Еңбек құқығының қағидалары

- Еңбек ету бостандығы қызмет пен қәсіп түрін еркін таңдау құқығы

- Еңбек тәртібін сақтау

- Еңбекті қорғау

- Демалуға құқығы

- Құқықтар мен бостандықтарды заңмен тыйым салынбаған барлық әдістермен қорғау құқығы

- Ең төмен жалақы мөлшерінең кем емес еңбекке ақы алу кепілдігі

6.4 Еңбек шарты

Еңбек шарты дегеніміз - қызметкер мен жұмыс берушінің арасында жазбаша түрде жасалған екі жақты келсім, яғни кызметкер жұмыс берушінің актісін атқара отырып белгілі бір мамандық, биліктілік немесе қызмет бойынша жұмыс атқаруға міндеттенеді, ал жұмыс беруші қызметкерге еңбек ақысың, заңмен және тараптардын, келсіммен көзделген акшалай төлемдерді дер кезінде, толық көлемінде толеуге және еңбек туралы жағдайын камтамасыз етуге міндеттенеді.

Еңбек шартының мерзімі:

- Белгісіз мерзімге

- Белгілі мерзімге

- Белгілі бір жұмысты орындау уакытына немесе жұмыста уакытша болмаған қызметкерді ауыстыру уакытына жасалуы мұмкін

Еңбек шартының мерзімі жеке еңбек шартында және жұмыс берушінің бүйрыгында көрсетілуі тиыс егер көрсетілмесе ол белгісіз мерзімге жасалған еңбек шарты болып табылады

Еңбек шартының тоқтатылуы негіздері:

- мерзімнің аяқталуы;

- тарартардың еркіне байланысты емес мән-жағдайларда (әскери қызмет кайтыс болганда);

- екі жақты келсім бойынша ( 1-ай бүрын ескерту);

- штат қысқартылуы;

- сот қызметкерді әрекеттке қабылетсіз немесе әрекет қабылеті шектелуі;

- Қызметкер жазаға тартылған сот үкімі заңды күшіне еңген жағдайда бүрінғі жұмысты жалғастыру мүмкіндігі болмағанда.

6.5 Жұмыс және демалыс уақытының ұғымы, түрлері

Жұмыс уақыты - қызметкер жұмыс берушінің ақтылері мен еңбек шартының талаптарына сәйкес еңбек міндеттерін орындайтын уақыты .

Еңбек туралы заңның 45-б. сәйкес қызметкердің жұмыс уакытының қалыпты ұзақтығы аптасына 40 сағаттан аспауға тиіс. Жеқе еңбек шарттарында тараптардың келісімі бойынша жұмыс уакытының ұзақтығы белгіленген нормадан азырақ көзделуі мүмкін.

Қызметқер жеқе еңбек шартында белгіленген еңбек міндеттерін жұмыс уақыты ішінде орындауға міндетті, дегенмен бұл уақыт нақты жұмыс істелген уақытпен сәйкес келе бермейді.Нақты жұмыс істелген уақыт дегеніміз - жұмыс уақытын есепке алу тізімдігінде көрсетілген жұмыс уақыты. еңбекке ақы төлеу нақты жұмыс істелген уақытқа төленеді.

Қызметкерлер үшін жұмыс күнінің ұзақтығы –5-күндік жұмыс аптасында - 5 күн – 8 сағаттан,

6-күндык жұмыс аптасында – 5 күн – 7 сағаттан, ал бір күн – 5 сағаттан болып белгіленген. Қысқартылған жұмыс уақыты ( 46- б Ет З ) .

Жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығы қызметқердін жекелеген санаттарың еңбегын қорғау,оқу мен өндірісті оңтайлы ұштастыруға жағдай жасау,кәмелетке толмаған жеткіншектерді және еңбекке қабілеттіліқтері төмендеген тұлғаларды тарту мақсатында белгіленген.

ҚР Еңбек кодексқе сәйқес қызметкерлердін жұмыс уақытынын

қысқартылған узақтығы-14 жастан 16 жасқа дейінгі қызметкерлерге үшін –аптасында 24 сағаттан.

16-18 жасқа дейін – аптасына 36 сағаттан .

ауыр дене жұмыстарында және еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін қызметкерлер үшін –-аптасына 36 сағаттан аспайтын болып белгіленеді .

Толық емес жұмыс қүні.

Түнгі уақыттағы жұмыс .

22 – сағаттан бастап танғы сағат 6 – дейінгі уақыт түнгі уақыт болып есептеледі . Жұмыс уақытының кемінде 50 пайызы түнгі уақытқа келетін аусым түнгі аусымға жатады ( ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 10 .12 .02 ж. № 493 бұйрығымен бекітілген .

Жұқті әйелдерді түнгі уақытта жұмыс істеуге тартуға олардың қелісімімен ғана жол беріледі . Тұнгі уақытта жұмыс істеуге тыим салатын медициналық қорытындысы болған жагдайда өзге де адамдар жіберілмейді.

Демалыс уақыты дегеніміз қызметкердің еңбек міндеттерін орындаудан бос және оны өз қалауы бойынша пайдаланатын уақыты . Оның еңбек заңдарына сәйқес түрлері бар:

– демалуға және тамақтануға арналған үзіліс

- апта аралығындағы демалыс

- мереқе күндері

- жыл сайынғы демалыс

- демалуға және тамақтануға арналған үзіліс

Күнделікті жұмыс ішінде қізметкерге демалу және тамақтану үшін жинақтап алғанда ұзақтығы бір сағаттан кем болмайтын үзіліс беріледі

Бұл үзіліс жұмыс уақытына еңгізілмейді және оңы қызметкер өз қалауы бойынша пайдаланады. Үзіліс беру уақыты мен оңын ұзақтығы жұмыс берушінің ақтілерінде, жеке еңбек, ұжымдык шарттарда белгіленеді Түскі үзіліс төрт сағат жұмыс істегеннен кейын беріледі. Өндіріс жағдайлары бойынша үзіліс беру мүмкін емес жұмыстарда жұмыс беруші қызметкерге жұмыс уақытында демалу мен тамақтану мүмкіндігін камтамасыз етуге міндетті .

⇐ Предыдущая 10 11 12 13 141516 17 18 19 Следующая ⇒