Іле спе көмірсуте кті га зда рды бе нзинсізде ндіру

1.3 Іле спе көмірсуте кті га зда рды бе нзинсізде ндіру

Қа зіргі ке зде өндірісте тұра қсыз га з бе нзинін а лудың төрт әдісі қолда ныла ды: а бсорбциялық, компре ссиялық, төме нгі те мпе ра тура лы конде нса ция және төме нгі те мпе ра тура лы ре ктифика ция [3].

1.3.1 Га зда рды бе нзинсізде ндірудің а бсорбциялық әдісі

Е ң көп та ра ға н әдіс болып та была ды. Бұл проце сс га з қоспа сының ке йбір компоне нтте рін сұйықпе н (а бсорбе нтпе н) та лға мды жұтуға не гізде лге н. А бсорбе нт е се бінде бе нзинді, ке росинді не ме се соляр дистилятын қолда на ды. Көмірсуте кте р а уыр болға н са йын ола рдың а бсорбе нтте е рігіштігі жоға рыла йды. Е ріге н көмірсуте кте рдің мөлше рі қысымның өсуіме н Ге нри за ңына сәйке с және те мпе ра тура ның төме нде уіме н (а бсорбция ке зінде е ріге н га здың ша ма ме н жылу конде нса циясына те ңде й жылу мөлше рі бөліне ді) көбе йе ді. Те мпе ра тура тұра қты болға нда , қысым а бсорбцияға көме кте се ді. Те мпе ра тура ның өсуі га здың сұйықта ғы е руін а за йта ды, а бсорбцияны ба яула та ды. Те хнологиялық қондырғыда га зда н пропа н ме н бута нды бөлуде те мпе ра тура ны 35°С-та н жоға рыла тпа йды. Га здың сұйықтықпе н жұтылуы жылу бөле жүре ді.

А бсорбцияны колонна а ппа ра тында жүргізе ді, мұнда га з бе н сұйық фа за ның жа на суын та ба қша ла р не ме се на са дка а рқылы іске а сыра ды. Е ң көп та ра ға н қа қпа қты және торлы та ба қша ла ры ба р а бсорбе рле р. Е ке уінде де та ба қша сұйық қа ба т бола ды, ода н га з бүлкілде п өте ді. А бсорбцияны са лыстырма лы төме нгі те мпе ра тура да ( 30-40°С) және жоға ры қысымда (1,0-1,5 МПа ) жүргізе ді[2].

Іле спе га з та за ла у құра л-жа бдығына н өтке нне н ке йін компре ссорла рға түсе ді, онда бір не ме се е кі сығу дәре же сіне н өтіп, а бсорбе рдің төме нгі бөлігіне бе ріле ді, а л жоға рыда н а бсорбе нт бе ріле ді. Бе нзинсізде нге н га з а бсорбе рдің жоға ры жа ғына н шығып, комре ссияла нға н ма йда н та за ру жүйе сіне нөтке нне н ке йін па йда ла нушыға бе ріле ді.Де сорбцияны са лыстырма лы жоға ры те мпе ра тура да (160-200°С) және төме нгі қысымда рда (0,3-0,5 МПа ) жүргізе ді. Қа ныққа н а бсорбе нтте н көмірсуте кте рді де сорбцияла у үшін га з фа за сында бөлінуші компоне нттің сыба ға лы қысым сұйық фа за да ғыға қа ра ға нда , а з болуы ке ре к. Де сорбцияла ушы а ге нт е се бінде көбіне се өте ыстық су буы па йда ла ныла ды. Буме н әре ке тке түске н а уыр көмірсуте кте р және су буы де сорбе рдің жоға рғы жа ғына н шыға ды, конде нса тор-тоңа зытқышта н өте ді де субөлгішке түсе ді.

Бұл жа зылға н же лі бойынша га здың бута нның те к 40 па йыз ша ма сын ға на бөлуге бола ды.Сұйытылға н га зда рдың бөлу дәре же сін көте ру үшін әр түрлі диа ме трлі е кі се кцияда н тұра тын а бсорбцияла ушы – була ндырушы колонна ны (а бсорбцияла ушы а бсорбе р)қолда ныла ды. А бсорбциялық әдісті па йда ла ну ба ста пқы шикіза тта н 70-90% пропа нды,97-98 % бута нды және те гіс пе нта нды және ода н да а уыр компоне нтте рді бөлуге мүмкіндік бе ре ді.

А бсорбциялық әдісті ке де й га зда рда н, құра мында а уыр көмірсуте кте рінің мөлше рі 50 мг/м³ де йін га з бе нзинін бөлу үшін қолда на ды. Әдістің не гізгі мәні ке уе к қа тты за тта рдың, а ктивте лге н көмір, силика ге ль, моле кула лық тор сияқты, өзде рінің бе тте рінде әртүрлі көмірсуте кте рді а дсорбцияла нуына не гізде лге н. А дсорбцияла нға н көмірсуте кте р мөлше рі а дсорбе нт және а дсорбцияла нушы за тта р та биға тына , га з құра мына , яғни, ба сқа компоне нтте рдің а дсорбцияла нуына , проце сстің те мпе ра тура сы ме н қысымына ба йла нысты[7].

Те мпе ра тура ны көте ру және қысымды төме нде ту а дсорбция проце ссіне те ріс әсе р е те ді. А дсорбциялы бе нзинсізде ндіруді әде тте қорша ға н а уа те мпе ра тура сында және 0,2-0,5 МПа қысымда жүргізе ді. А дсорбе нтте рді ре ге не ра цияла уды жоға ры те мпе ра тура ла рда және а тмосфе ра лы қысымда га збе н не ме се су буыме н үрле уме н жүргізе ді.

Соңғы жылда ры а з уа қытты а дсорбция проце ссі ке де й га зда рды ке птіруде және бе нзинсізде ндіруде көп қолда ныс та буда . Мұнда а дсорбе нт е се бінде силика ге ль не ме се боксит па йда ла ныла ды. А дсорбция қа йта рымын а за йтқа н са йын бөлінуші көмірсуте кте рінің мөлше рі өсе ді. Осыға н қысқа қа йта рымды а дсорбция проце сі не гізде лге н. А дсорбцияны қорша ға н орта те мпе ра тура сында және га зқұбырында ғы га з қысымында жүргізе ді. А дсорбе нтті ре ге не ра цияла уды 290-315⁰С де йін қыздырылға н бе нзинсізде нге н және ке птірілге н га збе н 205⁰С төме н е ме с те мпе ра тура да жүргізе ді. Мұнда й те мпе ра тура судың және га з бе нзинінің толық де сорбциясын қа мта ма сыз е те ді. Қондырғы құра мына е кі не ме се ода н да көп а дсорбе рле р, а дсорбция және ре ге не ра ция са тыла рына бірде й уа қытта ке зе кпе н а уысып тұра тын, кіре ді.

Үздіксіз а дсорбция проце ссте рі, а дсорбе нт қа ба ты қозға лып тұра тын (мыса лы гипе рсорбция проце ссі) көмірсуте кті ке де й га зда рды және фра кцияла рға не ме се көмірсуте кте рге бөлуде ға на а зда п қолда ныла ды. Қа зіргі а дсорбциялық бе нзинсізде ндіру қондырғыла рының те хнологиялық жүйе сі а дсорбе рле рдің форма сыме н, а дсорбцияны 24-25 мин. жүргізу уа қытыме н, а дсорбе нтті ре ге не ра цияла уды ыстық га збе н жүргізуме н және қоспа а дсорбе нтте рдің бөлше кте рінің бе лгілі мөлше ріме н е ре кше ле не ді, бұл қондырғыла рда а дсорбе нтте рді 1-2 жылда н ке йін а уыстыра ды, бұл па йда ла ну шығынын және га з бе нзинінің өзіндік құнын а за йта ды.

А дсорбе нтте р көме гіме н га з бе нзинін бөлудің оқтын-оқтын және үздіксіз проце ссте ріне бөле ді. Оқтын-оқтын проце сс қа ра па йымдылығыме н е ң көп та ра ға н га з бе нзинін а дсорбциялық бөлудің оқтын-оқтын проце ссі 4 эта пта рда н тұра ды: 1) а ктивте лге н көмір бе тінде гі көмірсуте кте р а дсорбциясы; 2) де сорбциясы, яғни, а дсорбе нт бе тіне н өткір су буы көме гіме н а дсорбцияла нға н көмірсуте кте рді бөлуі; 3) көмірді ыстық га збе н ке птіру және 4) а дсорбе нтті суық га збе н суыту[6].

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 567 8 9 10 Следующая ⇒