Мұна й га зда рын өңде у

1.1 Мұна й га зда рын өңде у

Же тілдірілге н га зөңде у за уытта ры ме н қондырғылырда га з және конде нса тты шикіза тта н коммуна лдық – тұрмыстық ма қса тта қолда на тын құрға қ га з, эта н фра кциясы, же ңіл көмірсуте кте рінің ке ң фра кциясы, тұра қты га з конде нса ты, қа ра па йм күкірт, ме рка пта нда р сияқты көпте ге н а са ба ға лы өнім түрле рін өндіре ді.

Шығу же ріне ба йла нысты мұна й га зда ры та биғи және жа са нды болып бөліне ді. Же р қойна уына н а лына тын ке з ке лге н жа нғыш га з, ме йлі ол та биғи, ме йлі ол іле спе болсын, өзінің химиялық қа сие ті жа ғына н әртүрлі болып ке ле ді. Оның құра мына көмірсуте кте н ба сқа ша ң түйірінде й бөлше кте р, су буы, а зот кіре ді. А л ке йбір ке н орында рында ғы га зда рдың құра мында қышқыл компоне нтте рі – күкіртсуте к, ме рка пта нда р, көмірсуте к диоксиді ба р.

Құрға ту, га з құбырында гидра т түзілуін толығыме н жоятында й е тіп жүргізілуі тиіс.

Осында й кәсіпшілік жа ғда йда да йында уда н ке йін күкіртсіз та биғи га зды тіке ле й ма гистра лды за уытта рдың ба с компре ссорлық ста цияла рына жібе ре ді.

Құра мында күкіртті қосылыста ры ба р га з, соныме н қа та р кәсіпшілік ма қса тта а лынға н бүкіл мұна й га зы га з өңде у за уытта рына ке ліп түсе ді.

Же ңіл көмірсуте кте рдің ке ң фра кциясы және тұра қты конде нса т ке ле сі өнімде рді өндіруде ба ста пқы шикіза т болып та была ды:

- коммуна лдық – тұрмыстық тұтынуға қа же тті сұйытылға н га зда рды;

- мұна йхимиялық синте з үшін шикіза т ре тінде па йда ла на тын пропа н, изобута н, бута н, изопе нта н, пе нта н фра кцияла рын;

- дизе ль отынын, а виа ке росинді, а втомобиль бе нзинін, е ріткіште рді, флоторе а ге нтте рді және қа за ндық отынды [7].

Га зды тиімді па йда ла ну де п ода н мұна йхимиялық синте зге қа же тті шикіза т – же ке көмірсуте кте рді (пропа н, бута н, пе нта н) ма ксима лды толық бөліп а луды а йта мыз. Мұна й га зын өңде удің е ң тиімді тәсіліне га з фра кцияла рын га зфра кцияла у және ола рды әрі қа ра й өңде уге жа ра мды те хника лық фра кцияла рға а йна лдыру. Бұл жа ғда йда га зфра кцияла у өзінің те хника лық және экономика лық көрсе ткіште рі бойынша га з қоспа ла рын компоне нтте рге бөлудің ке ң мүмкіншілікте рін көрсе те ді.

А ҚШ-та та биғи га зда рды өңде у коэффице нті өте жоға ры (өндіру көле мінің 81,7%-ы). Та биғи га зда н а лына тын сұйық өнімнің жа лпы көле мі А ҚШ-та 50 млн. т/жыл де йін же те ді. А л та биғи га зда рды өңде у коэффицие нті біздің е лімізде өндіру көле мінің 15%-ын құра йды [7].

Е лімізде мұна й га зының шығында ры мына ға н ба йла нысты: осы уа қытқа де йін қа же тті компре ссорлық жа бдықтың болма уына ба йла нысты мұна й қа ба тына га зды қа йта бе ру жүргізілме йді. Га з конде нса тты ке н орында рын және та биғи га зды та усылға нша өндіру жа ғда йы да ке рі фа ктор болып отыр. Осының нәтиже сінде га з конде нса ты ре сурста рының жа ртысына жуығы қа ба тқа сіңіп, миллионда ға н тонна конде нса ттың жойылуына әке ле ді. Соныме н қа та р қа лып қа лға н конде нса т қа ба т са ңыла ула рын біте п, га з фа за сын ма ксима лды сұрыпта уға ке де ргі бола ды.

50-60 жылда ры және де 70-ші жылда рдың бірінші жа ртысында са лынға н га зөңде у за уытта рының көбісі мора льді және физика лық, те хнологиялық тозға н. Мұна й га зы ре сурста рының та усылуына ба йла нысты көпте ге н га з өңде у за уытта ры 50%-да н төме н жұмысба стылықпе н жұмыс істе йді [3].

Же тілдірілме ге н те хнолгияға ба йла нысты күкіртсуте ктің қа ра па йым күкіртке конве рсиясының толық болма уына н, құра мында күкірті ба р га з өңде у за уытта ры қорша ға н орта ға а йта рлықта й зиян ке лтіріп отыр.

Жоға рыда а йтылға нның тұрғысына н қа ра са қ, мұна й өндіре тін өне ркәсіптің жұмысшыла ры ке ле сі мінде тте рді ше шуі қа же т:

1.Мұна й га зының па йда ла ну коэффицие нтін өндіруде н 90-95%-ға же ткізе отырып жоға рыла ту, е скі мұна й а йма қта рында га зөңде у за уытта рын те хника лық қа йта жа ра қта ндыру, Ба тыс Қа за қста нда жа ңа га зөңде у за уытта рын, а зга ба ритті блокты қондырғыла р, ма гистра лды га з құбырла ры ме н өнім құбырла рын са лу;

2.Та биғи және е ң а лдыме н құра мында эта ны ба р га зда рды және өндірілге н эта ны ба р га з конде нса тын, сұйытылға н га зда рды, моторлы орында рды өңде йтін за уытта рды са лу;

3.Ба тыс Қа за қста нда пла стика лық ма сса ла рды, а рома тты көмірсуте кте рді, спиртте рді өндіре тін га зхимиялық ке ше нде рді са луға және әрі қа ра й эксплуа та цияға қа тысу;

4.Құбырде та нде рле рін қолда на отырып, ішкі а ғымда рдың са лқында уы ре купе ра ция (қа йта рымда у) жүйе сін же тілдіре отырып, ме мбра нды те хнологияны қолда на отырып, өңде ле тін шикіза т – эта нды, пропа нды және жоға рғы суте кте рдің сұрыпта луын те ре ңде те тін жа ңа те хнологияны да йында у және е нгізу;

5.Га зда н күкіртті қосылыста рды бөліп а ла тын, күкіртсуте ктің тіке ле й тотықсызда нуы жолыме н қа ра па йым күкіртті а ла тын, күкіртсуте ктің күкіртке 99,5-99,8 %-ға де йін конве рсиясын қа мта ма сыз е те тін экономика лық проце сте рді әзірле у және е нгізу [4].

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒