Кіріспе 2 страница

Көруді ішінара немесе толық жоғалтқан кезде сезімдік таным саласында елеулі өзгерістер болады. А. Г. Литвак айтқандай,"...аномальды баланың психикалық дамуы көру функциясының құлдырауына немесе терең бұзылуына байланысты өз ерекшеліктері болады... біріншіден, бірқатар психикалық процестер (сезім, қабылдау, ұсыну) ақаудың тереңдігінен тікелей тәуелділікте, ал кейбір психикалық функциялар (түсті сезіну, қабылдау жылдамдығы және т. б.) патология харак-теріне байланысты; екіншіден, көрудің бұзылуы жанама әсер ететін психикалық процестер мен жай-күй бар (мысалы, белгілі бір сәтке дейін дамуы қабылдау мен елестету саласындағы бұзылуларға байланысты болатын ойлау) және үшіншіден, көру патологиясының тереңдігі мен сипатына (дүниетаным, наным, темперамент, оның сыртқы көріністерін, мінез - құлқын және т. б. қоспағанда) тәуелсіз болатын психиканың құрылымдық компоненттері бар.» [9]Мүгедектік адам денсаулығының бұзылуы салдарынан пайда болатын және ағза функцияларының тіршілік әрекетін шектейтін тұрақты бұзылуына әкеп соқтыратын, соның нәтижесінде адам әлеуметтік қорғауды қажет ететін әлеуметтік жетіспеушілік ретінде түсініледі. Осылайша, ерекше жағдаятты қажет ететідендер - бұл өзінің әлеуметтік мәртебесі бойынша халықтың негізгі салмағынан ерекшеленетін ерекше әлеуметтік тобы. ". Инвализм - бұл қоғамның гуманистік және өркениеттілік деңгейін көрсететін өзіндік индикатор. Жеке тұлғаға қатысты социум дамуының қазіргі кезеңінде пайдалылық мәдениеті қадір-қасиет мәдениетіне ауысады, бұл тұлға аралық қарым-қатынасты және адамның әлеуметтік мәртебесін бағалаудың оң белгісі болып табылады. [10].Таяудағы уақытқа дейін мүгедектерді оқыту проблемасы тек жалпы білім беру жүйесі шеңберінде ғана көру тұрғысынан болды, арнайы жалпы білім беру (консультациялық) мекемелерінің мемлекеттік желісі жұмыс істеді. Мүгедектердің жоғары кәсіптік білім алу мәселесі жеткілікті танылмаған. Бүгінгі күні бұл проблеманы дамуында ауытқулары бар тұлғалардың білім алуының серпінсіздігі тұрғысынан қарау қажет. Мүгедек балаларды оқытудың маңызы мен рөлін төмендетпей, әр түрлі себептермен мүгедек болған ересек мүгедектерді оқыту туралы да есте сақтаған жөн."Үздіксіз білім беру" ұғымын анықтау кезінде қоғамда кейде бірқатар терминдер қолданылады: ересектердің білім алуы, ұзақ білім беру, қайта жаңғыртылатын білім беру, перманенттік білім беру, тұрақты (өмір бойы) білім беру. Барлығы білім берудің аяқталмауы идеясына сай келеді. Осылайша, үздіксіз білім беру әлеуметтік практиканың жүйелі компоненті, оның ажырамас бөлігі болып табылады. Үздіксіз білім берудің міндетті шарты инвазияның өзінің жаңа өмірлік, әлеуметтік және кәсіби тәжірибені игеру процесі болып табылады. Бұл үздіксіз білім берудің психологиялық-педагогикалық негізінің мәні. Көру бойынша ересек мүгедектерді оқытуды индивидтің өзінің оқытуды жалғастыруға ұмтылуымен, сондай - ақ осындай білім беруді қолдаудың мемлекеттік саясатымен байланысты екі жалғыз мәселе ретінде қарастыру қажет. Мұндай оқыту кәсібилікті (немесе кәсіби құзыреттілікті) арттыруға (немесе бастапқы алуға) бағытталған. Көру бойынша мүгедектерді оқытудың әлеуметтік аспектісі бірінші кезекте әлеуметтік қорғалмаған деп аталатындарға жататын халықтың әлеуметтік топтарының білім беру қажеттіліктерімен, яғни өмірлік проблемаларды шешуде әлеуметтік қолдау қандай да бір шамада білім беру құралдарымен қамтамасыз етілуі мүмкін. Айта кету керек, қазіргі заманғы еңбек нарығы жағдайында көру бойынша мүгедектерге оларға қолжетімді мамандықтардың шектеулі тізбесі ұсынылады. Болашақ мамандықты таңдаудағы шектеулер әрбір үміткердің өзі сайлайтын мамандыққа арналған көру функцияларының жай-күйімен белгілі шамада айқындалады. Көруі нашар студенттерді ЖОО да әлеуметтік ортаға бейімдеу өз мүдделерін есепке алу және көру және орнын толтырушы мүмкіндіктерге сай қабілетті кәсіптің дұрыс таңдауын саналы түрде жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Кәсіптік бағдар беру жұмысын жүзеге асыру және кәсіптік оқытуды ұйымдастыру кезінде осы үдерістердің барлық қатысушылары білім алушылар контингентімен жақсы таныс болуы, олардың көру функцияларының жай - күйі туралы хабардар болуы, бұл көбінесе оқытудың табыстылығына, ал одан әрі ұтымды жұмысқа орналасуға мүмкіндік береді. Қазіргі педагогикада "кәсіптік білім беру"бойынша бірнеше түсінік қалыптасқан. Осы терминмен кәсіби оқыту мен тәрбиелеудің мақсатты педагогикалық процесі, сондай - ақ кәсіптік даярлық және кәсіптік білім берудің белгілі бір бағдарламасын Құзыретті меңгерудің айқын деңгейі. Бұл ұғымның әр түрлі түсіндірілуіне қарамастан, кәсіби білім беру критериі нақты кәсіп пен мамандық бойынша белгілі бір білім мен дағдыларды алумен байланысы болып табылады [11].

Мүгедектер үшін қазіргі заманғы деңгейде кәсіптік білім беруді ұйымдастыру бірқатар стандарттар негізінде жүзеге асырылуы тиіс, олардың ең маңыздысы мыналар болып табылады::

- көп деңгейлі білім берудің сабақтастығы мен үздіксіздігі;

- жалпыға бірдей қолжетімділік;

- білім алушының қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін ескере отырып дараландыру;

- білім алушылардың білім беру процесін сүйемелдеуді ұйымдастырудағы кешенді (психологиялық-медициналық-педагогикалық) тәсіл. Сонымен қатар, И. А. Колесникова мүгедектердің кәсіби білім берудің негізгі тәсілдерін сипаттай отырып,

мұндай принциптер ретінде:

- гуманизм принципі, мүгедектігі бар адам жүлде-

тарын ретінде самоценная жеке басын мұқтаж сочувствии (бірақ негізінде - 38

әлеуметтік сүйемелдеуде);

- даму қағидаты, денсаулық жағдайының толық еместігіне, Шектеулі функционалдық ерекшеліктерге сілтеме жасамай, жеке көзқарас кезінде мұндай адамдардың мүгедектік салдарын еңсеру жағдайында дамуы қамтамасыз етіледі, бұл шектеулерді еңсеру түзету-дамыту әлеуетін қамтиды;

- білім беру процесінің барлық қатысушыларының - білім алушы мен білім алушының өзара ынтымақтастығы мен өзара мүдделілігін көздейтін әріптестік қағидаты);

- оқыту шарттары оқушылардың шектеулі мүмкіндіктеріне барынша оңтайлы бейімделгенде, коммуникативтік-ақпараттық қамтамасыз ету жүйесі көру бойынша мүгедектің мүмкіндіктеріне барынша жақындағанда, сондай - ақ оның шектеулі көру мүмкіндіктерінің жеке жағдайына бейімделуіне ықпал етеді.Оның тыныс-тіршілігінің бір бөлігі болып табылатын, мүгедекті оқуға белсенді қосу ретінде түсіндірілетін ангаждау принципі де ерекшеленеді. Алайда, "ангажиро-вать" ұғымын пайдалану (францпен. - ұсыну) оқыту процесінің мәнін адекватты көрсетпейді. Тарту принципі туралы айту неғұрлым қисынды болар еді [12].

Көрнекілік принципі бірталай соқырлығы бар немесе көрудің қатты білінетін бұзылуы бар адамдарды оқыту кезінде жойылмайды, бірақ сақтау талдағыштарын пайдалану негізінде оны іске асыру контекстінде өзге мағынаға ие болады. Бұл оқыту тәсілдері мен құралдары ақпаратпен (қабылдау, қайта өңдеу) жұмыс жасаудың қолайлы режимін құруға бағытталған. Бұл ретте мүгедектің оқуға дайындық деңгейін, оның біліктілігі деңгейін, қажетті ақпарат алудың әртүрлі әдістерін меңгеру деңгейін, әлеуметтік интеграция деңгейін ескеру қажет. Орта жалпы біліммен салыстырғанда мүгедектердің кәсіптік білімі мынадай ерекшеліктерге ие:

- таңдаған мамандығы бойынша практикалық іс-әрекет үшін қажетті білімді, шеберлікті және дағдыларды қалыптастыру;

- оқытудың практикалық бағдарлануы;

- оқуды ғылыми, қоғамдық және өндірістік қызметпен органикалық біріктіру.Бұл проблемалар Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі тарапынан қолға алынған шараларда көрініс табады, денсаулық мүмкіндіктері шектеулі адамдарға кәсіптік білім беру жүйесінің дамуын ең басты міндеттердің бірі ретінде бағалайды. Осы міндетті шешуге аса назар аударуды қажет ететін қиындар ретінде Министрлік төмендегілерді анықтайды:

- оқу және оңалту процестерін, материалдық-техникалық, психологиялық - педагогикалық, кадрлық, арнайы әдістемелік және оңалту сүйемелдеуді ұйымдастыру нормативтері жоқ;

- білім беру-оңалту қызметін лицензиялау және сертификаттау тетіктері әзірленбеген, біліктілікті кәсіптік оңалтудың Мемлекеттік стандарты бекітілмеген;

- мүгедек-студенттермен интеграцияланған оқыту жағдайында жұмыс істеу үшін мамандарды даярлау және қайта даярлау жүйесі ұйымдастырылмаған, оқу процесін іске асыруға бірыңғай тәсіл жоқ;

Қалыптасқан жағдайды шешу жолдары конференцияларда, семинарларда, тәжірибе алмасу бойынша кездесулерде жиі талқыланатын болады. 2003 жылдың 7-9 қазанында өткен "көру қабілеті бұзылған тұлғалардың кәсіптік білімі" атты Халықаралық ғылыми - практикалық конференция Білім берудің осы саласының тәжірибесін, проблемалары мен даму аясын зерттеуге арналды [13]. Талқыланатын сауалдардың ішінде шетелде сынақтан өткен көру бойынша мүгедектерді интегративті оқытудың модельдері ұсынылды. Шетелдік тәжірибенің оң жақтарын мойындай отырып, отандық жағдайларда осындай оқытудың Батыс модельдерін механикалық пайдалануға ұмтылмау керек. Конференцияға қатысушылар Ресейдің жаңа экономикалық және мәдени жағдайларда көз қарасы бойынша мүгедектердің кәсіби білім алуына және оларды жұмысқа орналастыруға өз оңтайлы моделін жасау үшін бірқатар қаржылық, нормативтік-құқықтық, әлеуметтік, әдістемелік және басқа да мәселелерді әлі де шешетінін атап өтті. Тиімді кәсіби білім берудің негізгі шарты көру қабілеті бұзылған тұлғалардың білім беру қызметін арнайы сүйемелдеуді ұйымдастыру жөніндегі іс - шаралар кешенін іске асыру болып табылады. Дәл осындай жұмыс принципі әрбір білім алушының жеке ерекшеліктерін есепке алуды қамтамасыз етеді және көзі көрмейтін мүгедектердің орта кәсіптік білім беру мекемесінің жағдайына бейімделуін қамтамасыз етеді.

Көзі көрмейтін мүгедектердің кәсіби білім алуына психологиялық қолдау көрсету мақсаты-білім алушыларға өмірлік қиын жағдайда тепе-теңдікті табуға, қажет болған жағдайда көмек алуға үйренуге, өмірде өз орнын іздеуде белсенді болуға көмектесетін өз ресурстарын іздеуге көмек көрсету.Тиімді әлеуметтендіруге, қолдауға және дамытуға бағытталған бағдарламаларды әзірлеуге және іске асыруға қатысу көру қабілеті бұзылған оқушылардың өз қалауына жәрдемдесу маңызды міндет болып табылады.Психологиялық сүйемелдеу шеңберінде білім алушылардың белсенді өмірлік ұстанымын қалыптастыру, олардың шығармашылық бастамаларын дамыту, өзін - өзі бағалау, тұлғааралық қарым - қатынаста коммуникативтік дағдыларды дамыту, өз өмірін Стратегиялық жоспарлау дағдыларына оқыту, белгіленген мақсаттарды іске асыруда психологиялық қолдау жүзеге асырылады.Психологиялық қарым - қатынас бойынша жұмыстың негізгі түрлері ретінде мыналарды атап көрсетуге болады::Психодиагностика - адамның психикасының жеке ерекшеліктерін: қабілеттерін, жеке белгілерін, уәждерін, психикалық даму нормасынан ауытқуын және т.б. анықтау мақсатында тексеру. «Орта сапасы» - инклюзивті білім беруге барлық қажетті жағдайларды жасаған ұйымдардың жалпы білім беру ұйымдарының жалпы санынан үлесі, бұл көрсеткішті білім берудің түрлі деңгейлері тұрғысында бөлек қолданылуға болады. Аталған индикаторда кедергісіз орта сапасының көрсеткіштері, инфрақұрылым қолжетімділігі, әлеуметтік және психологиялық-педагогикалық қолдау, білім беру бағдарламаларының бейімділігі және бағалау жүйесі, тең құқылы қарым-қатынас атмосферасы қамтылады;

«Қамту сапасы» - білім берудің әртүрлі деңгейі және ерекше оқытуды қажет ететін адамдардың түрлі категориялары (мүмкіндіктері шектеулі, оралмандар, жетімдер және басқа категориядағы адамдар) бойынша ерекше оқытуды қажет ететін тұлғалардың жалпы санындағы инклюзивті біліммен қамтылған тұлғалар санының үлесі;

«Қосу деңгейі» - ерекше оқытуды қажет ететін тұлғалардың және олардың өкілетті өкілдерінің білім беру қызметтерін сапалы ұсыну және жалпы білім беру ұйымдарында олардың қажеттіліктерін ескеру деңгейімен қанағаттану дәрежесін шамалау [14];

«Қолайлы жағдай жасау деңгейі» - бейімделген, қолайлы білім беру кеңістігін қалыптастыру, кемсітушілікке, бөлектеуге жол бермеу бойынша шаралар қолдану, білім алуға қатысушылар арасында келіспеушіліктерді болдырмау; қоғам мен ата-аналар комитеті арасындағы мониторинг жүргізу мен бағалаудың транспаренттілігін қамтамасыз ету; қолайлы оқыту ортасын жасау деңгейін сұрау салу, сауалнама жүргізу тәсілімен зерделеу. Әдіснамалық және оқу-әдістемелік қамтамасыз ету келесідей ерекшеліктерге көңіл бөлу керек:

- мүмкіндіктері шектеулі балаларды инклюзивті және кіріктіріп оқытудың әдіснамалық және оқу-әдістемелік негіздерін әзірлеуді, ерекше оқытуды қажет ететін тұлғаларды жалпы білім беру процесіне қосу аясында оларды әлеуметтік-педагогикалық және психологиялық-педагогикалық қолдауды ұйымдастыруды;

- ерекше оқытуды қажет ететін оқушыларға оқу жоспарларын, оқу бағдарламаларын бейімдеуді (білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды, базалық пәндер бойынша оқытудың пәндік нәтижелері мен дағдыларын, оқу процесін ұйымдастыру шарттарына қойылатын талаптарды);

- ерекше оқытуды қажет ететін балаларды оқыту нәтижелерін мониторингілеу және бағалау жүйесін әзірлеуді, инклюзивті білім беру шарттарына баланың оқу жетістігін критериалды бағалауды бейімдеуді;

- үйден оқыту сапасын бағалау жүйесін әзірлеуді;

- ерекше оқытуды қажет ететін тұлғаларды оқыту шарттарына типтік оқу жоспарлары мен техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламаларын бейімдеуді көздейді.

Инклюзивті білім беру жағдайындағы адам мен қоғамның (өзінің немесе басқаның) тіпті жағымсыз тәжірибесі де талданып, қабылданған жағдайда өмірлік іс-әрекет процестерін тұрақтандыратын шектеу бола алады [15]. Бұл мәселе бойынша түрлі мемлекеттердің психологиялық-педагогикалық және нормативтік-құқықтық әдебиеттерінде әртүрлі терминдер қолданылады. «Интеграция» мен «Инклюзивті білім беру» терминдерін жиі алмастырып қолданады, өйткені мұғалімдердің көпшілігі оларды синонимдер деп түсінеді. Кейбір мұғалімдер интеграциялау бағдарламаларын инклюзивті деп қарастырады, ал басқалары инклюзивті бағыттағы жұмыстарын интеграциялау деп анықтайды. Бірақ, бұл терминдер арасындағы айырмашылық өте маңызды. Ең басты айырмашылық - интеграцияның «сыртқы» көздерінің болуында. Интеграциялау бағдарламаларының басты мақсаты - түрлі мүмкіндіктері бар балаларды қалыптасып қалған мектеп өмірі мен мектеп құрылымына енгізу. Яғни, интеграциялау бағдарламаларының мақсаты - дамыған оқу моделіне қосылуда «қалыптандыру» немесе көмек беру. Барлық балалардың жалпыға білім беру жүйесінің бөлігі деп қарастырылуы инклюзивті білім берудің интеграцияланудан айырмашылығы. Сонымен, ерекше білімді қажет ететінбалаларды арнайы бейімдеудің қажеті жоқ, өйткені олар бастапқы кезеңнен мектеп жүйесінің бөлігі болып табылады. Инклюзивті білім берудің мақсаттарының бірі - келешекте барлық мектептердің ерекше білімді қажет ететінбалаларды қабылдауға дайын болуы. Ал бұл жағдай мектептің құрылымы мен жұмысына ғана өзгерістер енгізбейді, сонымен бірге өз жұмыстарын нақты топқа жататын балаларды оқыту деп қарастыратын жалпы және арнайы білім беретін мекемелер мұғалімдерінің көзқарастарын да әсер етеді. Көптеген мектептер өз іс-әрекеттерінің басты бағыты ретінде бала мен оның қажеттіліктерін санайды, ал мұғалімдер балалардың қажеттіліктеріне сай болуы керек. Инклюзивті білім беруде адамдардың бойындағы түрлілік пен ерекшеліктер «қалыптылық» деп түсіндіріледі.

«Инклюзивті білім беру» терминін анықтауда маңызды халықаралық құжаттарда ұсынылған анықтамалар талданған: БҰҰ мүгедектердің тең мүмкіндіктеріне байланысты Стандартты ережелер, баланың құқытары туралы Конвенция, мүгедектерге қатысты іс-әрекеттердің әлемдік бағдарламасы және де отандық құжаттар. Инклюзивті білім беруді бірдей қабылдау үшін Саламанка декларациясында және білім беруде ерекше қажеттіліктері бар балаларды оқытуға байланысты іс-әрекеттер бағдарламасында берілген анықтамаға сүйенген дұрыс.

Инклюзивті оқыту – балалардың мекен-жайы бойынша оқу құқығы мен білім алуға негіз қалаушы құқықтарын қамту принципіне сүйенетін жалпыға білім беретін мекеме жағдайындағы білім беру қызметтерінің жүйесі. Сапалы білім беруге қол жеткізу мақсатымен жалпыға білім беру ұйымдары оқу бағдарламалары мен жоспарларын, оқыту түрлері мен әдістерін бейімдеп, қалыптасқан ресурстарды пайдаланып, қоғаммен байланыста ерекше білімді қажет ететін балаларға білім беруде жеке білім беру қажеттіліктері мен түрлі оқыту тәсілдерін қолдану керек.

ЮНЕСКО инклюзивті білім беруді мектепке барудан бас тарту немесе мектепке қабылданбауды қысқарту арқылы білім алу, мәдениет пен ұжым өміріне қатысуды арттыру арқылы барлық білім алушылардың түрлі қажеттіліктеріне назар аудару, көмек беру процесі деп анықтайды. «Білім алуда ерекше қажеттіліктері бар балаларды ерте жастан оқыту мәселелері жөнінде Халықаралық кеңестер» атты құжатта интеграция - балаларды білім беру кеңістігіне үздіксіз енгізуге бағытталған шаралар, деп анықталады. Инклюзивті білім беру – барлық балалардың барлық бағдарламаларға қатысуға мүмкіндік беретін саясат пен процесс. Бағыттардағы айырмашылықтар арқылы келесі дәлелді мойындауымыз тиіс: адамдардың индивидуалды қажеттіліктерін ескеріп, оларға, бейімделуі үшін, біз қоғамды өзгертеміз, бірақ керісінше емес.

Интеграциялық білім беру –ерекше білімді қажет ететін баланы құрдастарының ұжымында оқыту: инклюзивті – inclusive – қосылған, біріктірілген, inclusion – қосу, біріктіру; инклюзивті білім беру – барлық балаларды жалпыға білім беру процесіне толық қосуға, балалардың жасына, жынысына, діні мен этникалық ұстанымдарына, даму тежелуіне қарамастан, отбасының белсенді қатысуы мен баланың жеке қажеттіліктерін әлеуметтік және түзету–педагогикалық қолдау көрсетуге бағытталған мемлекеттік саясат [16].

Ерекше білімді қажет ететінбалаларды жалпыға білім беру кеңістігіне жай ғана физикалық қосу инклюзивті білім беру болып табылмайды. ҚР-ң инклюзивті білім беру концепциясы білім беру мекемесінің түрі мен мүмкіндіктеріне байланысты интеграциялаудың әр түрлі модельдері мен түрлерін қолдануды қарастырады. Бұл жағдай түрлі топтардағы балаларды біріктіріп оқытудың жағымды жақтарын іске асыруға жол ашады. Инклюзивті бағыттың интегративтіден айырмашылығы - инклюзивті білім беруде жалпыға білім беру мектептерінде ерекше білімді қажет ететін балалар мен олардың ата-аналарына қарым-қатынас өзгереді. Білім беру идеологиясы оқу процесі мен білім берудің тәрбиелік мәнін күшейтіп, ізгілендіру бағытында өзгереді.

Интеграциялық оқытудың бірнеше түрлері мен қалыптары бар.

Толық интеграция – қандай да бұзылыс түрі бар балыны қалыпты деңгейде дамып келе жатқан балалармен бірге мектепке дейінгі топтарда, сыныптарда оқыту. Толық интеграция психофизикалық және тілдік дамуы жасерекшелік деңгейіне сәйкес немесе жақын, және де балалардың қалыпты құрбыларымен бірге оқуға психологиялық тұрғыдан дайын жағдайында іске асырылуы мүмкін.

Тұрақты, бірақ толық емес интеграция – ерекше білімді қажет ететін мектеп жасына дейінгі балалар мен оқушыларға да пайдалы бола алады. Ол, психофизикалық дамуы жасерекшелік деңгейі қалыптыдан сәл төмен, жүйелі және түзету көмегін қажет ететін, бірақ бірқатар пәндер аймағында қалыпты дамыған құрбыларымен бірге оқи алатын, олармен сыныптан тыс уақыттың көп мөлшерін өткізетін балалар үшін нәтижелі болады [17].

«Жартылай» интеграция – қалыпты дамудағы құрбыларымен қажетті іскерліктер мен дағдылардың аз ғана мөлшерін меңгере алатын, сыныптан тыс уақыттың аз ғана мөлшерін балалармен өткізе алатын балалармен нәтижелі жүргізіледі.

Тұрақты, толық емес интеграцияның маңыздылығы мүмкіндігі шектеулі балалардың қалыпты деңгейдегі құрбыларымен қарым-қатынасын кеңейтумен анықталады. Жартылай интеграция қалыпты және арнайы топтары бар аралас типті мектепке дейінгі мекемелерде, сонымен қатар даму ауытқушылықтары бар балаларға ашылған арнайы сыныптары бар жалпыға білім беру мектептерінде жүргізіле алады.

Уақытша интеграцияда арнайы топтың немесе сыныптың тәрбиеленушілері жеткен жетістік деңгейлеріне қарамастан қалыпты деңгейде дамитын құрбыларымен айына 2 реттен кем емес тәрбиелік мәнді іс-шараларды бірге өткізуге кездеседі.Уақытша интеграцияның мағыналылығы мүмкіндігі шектеулі балаларға қалыпты деңгейлі құрбыларымен қарым-қатынасқа түсудің алғашқы тәжірибесін меңгеруге жағдай жасаумен анықталады.

Эпизодтық интеграция моделі -ерекше білімді қажет ететін балалармен қалыпты деңгейлі балаларды біріктіріп оқыту мен тәрбиелеу жұмысын жүйелі жүргізуге жағдайы жасалмаған арнайы мектепке дейінгі және мектеп ұйымдарына арналған. Эпизодтық интеграцияның мағынасы болып анық күрделі даму бұзылыстары бар балалардың құрдастарымен аз ғана мөлшерде болса да өзара байланысқа түсуін ұйымдастыру, мүмкіндігі шектеулі балалар оқытылатын арнайы (түзету) мекеме жағдайында қалыптасатын әлеуметтік қарым-қатынастағы объективті шектеулерден асу табылады. Сонымен бірге, бұл жағдайды инклюзивті білім беру деп атауға болмайды.Сонымен, интеграция модельдерін қарастыру арқылы ерекше білімді қажет ететінбалаларды интеграциялық оқытудың түрлері анықталады:

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 5 678 9 10 Следующая ⇒