МетадычнЫЯ ЎКАЗАННІ для ВЫКЛАДЧЫКА № 2

⇐ ПредыдущаяСтр 2 из 11Следующая ⇒

МетадычнЫЯ ЎКАЗАННІ для ВЫКЛАДЧЫКА № 2

для правядзення заняткаў

на I курсе стаматалагічнага, фармацэўтычнага і лячэбнага факультэтаў

па дысцыпліне “Беларуская мова (прафесійная лексіка)”

Беларуская мова і яе месца ў сістэме агульначалавечых і нацыянальных каштоўнасцей

75 хвілін.

І. Вучэбныя і выхаваўчыя мэты:

1. Ахарактарызаваць месца беларускай мовы сярод іншых славянскіх моў.

2. Акрэсліць асноўныя этапы і перыяды развіцця і фарміравання беларускай мовы на працягу X - XIX стагоддзяў.

3. Развіваць навыкі аналізу тэкстаў на медыцынскія тэмы.

4. Удасканальваць і назапашваць прафесійную лексіку ўласнабеларускага паходжання.

5. Выхоўваць свядомыя адносіны да нацыянальнай мовы як асновы духоўнай культуры і ідэалогіі беларускага народа.

ІІ. Матэрыяльнае забеспячэнне:

Дыдактычны матэрыял па тэме.

III. РАЗЛІК ВУЧЭБНАГА ЧАСУ:

№	Ход заняткаў	Колькасць часу
1.	Арганізацыйная частка
2.	Апытванне па тэарэтычным матэрыяле
3.	Выкананне практычных заданняў
4.	Абагульняючае тэставанне
5.	Выстаўленне выніковых адзнак
6.	Заключная частка

IV. агульныя метадычныя ўказанні:

Пасля праверкі прысутных выкладчык знаёміць студэнтаў з тэмай, мэтай і задачамі практычных заняткаў. Кантроль зыходнага ўзроўню ведаў праводзіцца ў выглядзе франтальнага апытвання і праверкі дамашняга задання (ацэньваецца 50% прысутных студэнтаў). Выкладчык забяспечвае выкананне практычных заданняў па свайму выбару, улічваючы ступень падрыхтаванасці групы і індывідуальныя асаблівасці навучэнцаў, такім чынам забяспечвае дыферэнцаваны падыход у навучанні. Выкладчык арганізуе самастойную работу студэнтаў на занятках, тым самым ацэньваючы іх узровень ведаў (практычныя заданні правяраюцца ў сшытках 50% прысутных студэнтаў). У канцы заняткаў праводзіцца абагульняючае тэставанне па тэме, якое правяраецца выкладчыкам ва ўсіх студэнтаў. У заключнай частцы заняткаў выкладчык дае характарыстыку работы групы, адзначае ступень падрыхтоўкі студэнтаў, дае дамашняе заданне.

V. Ход заняткаў:

1. Арганізацыйная частка:

· арганізацыйны момант, праверка прысутных;

· вызначэнне тэмы і мэты заняткаў.

2. Апытванне па тэарэтычным матэрыяле:

1) месца славянскай моўнай групы ў індаеўрапейскай сям’і моў;

2) групы славянскіх моў, іх крыніцы і ўмовы вылучэння;

3) асаблівасці ўсходнеславянскай моўнай групы;

4) адметныя асаблівасці беларускага пісьменства эпохі Кіеўскай Русі;

5) помнікі старажытнага беларускага пісьменства;

6) статус беларускай мовы ў часы Вялікага Княства Літоўскага;

7) жанрава-стылёвыя разнавіднасці беларускага пісьменства перыяду Вялікага Княства Літоўскага;

8) славутыя дзеячы Вялікага Княства Літоўскага;

9) накірункі нацыянальна-моўнай палітыкі Рэчы Паспалітай у дачыненні да беларускай мовы;

10) польска-беларуская літаратура XVII - XVIII стагоддзяў;

11) развіццё беларускай мовы ў часы Расійскай імперыі;

12) жанры беларускага пісьменства XIX стагоддзя;

13) беларуска-польскія асветнікі XIX стагоддзя.

3. Выкананне практычных заданняў:

1) скласці план тэксту, падрыхтаваць вусны адказ на тэму “Медыцынская лексіка іншамоўнага паходжання ў старабеларускай мове”

Сярод запазычанняў, за лік якіх на працягу XIV - XVIII стагоддзяў істотна папоўніўся слоўнікавы састаў старабеларускай мовы, невялікую, але надзвычай важную ў навукова-культурных адносінах групу складалі медыцынскія тэрміны. Пранікненне іх у беларускі слоўнік выклікалася як неабходнасцю далейшай распрацоўкі спецыяльнай тэрміналогіі ў сувязі з далейшым развіццём ведаў па анатоміі, фізіялогіі, так і далейшым паглыбленнем звестак аб нармальнай дзейнасці чалавечага арганізма – захворваннях, так і патрэбамі медыцынскай практыкі, закліканай весці пастаянную барацьбу з рознымі хваробамі.

З пункту погляду этымалогіі пераважную большасць запазычанняў, якія можна ўключыць у групу медыцынскай лексікі старабеларускай мовы, складалі тэрміны лацінска-польскага паходжання. Гэта тлумачыцца тым, што старабеларуская мова медыцынская лексіка, як і медыцынская тэрміналогія шмат якіх іншых еўрапейскіх народаў, фарміравалася пад уздзеяннем лацінскай лексікі. Непасрэднай крыніцай многіх лацінізмаў побач з класічнай і сярэдневяковай латынню была польская мова, у якой спецыяльная медыцынская тэрміналогія лацінскага паходжання дзякуючы сваёй выразнасці і дакладнасці прыжылася вельмі трывала ў сярэдневяковы перыяд. З польскай мовы былі запазычаны таксама лексемы ўласнапольскага і заходнееўрапейскага пходжання.

Тэрміны іншамоўнага паходжання, звязаныя з медыцынскай справай і запазычаныя старабеларускай мовай, выразна размяркоўваюцца па некалькіх падгрупах. Самую вялікую з іх складаюць словы, якія ўяўляюць сабой назвы хвароб, недамаганняў і сімптомаў іх праяўлення. Сюды ў прыватнасці адносяцца наступныя адзінкі:

· апаплексія 'апаплексічны ўдар': “некаторыя здаровыя спрудка гинутъ або хваробаю, яко апоплексиею, або прыпадкам, яко утоннем”;

· врод 'нарыў, скула' – “яго вроды і спросные спухліннасці цекучые заразілі”;

· доляглівасць 'немач, недамаганне': “я теж пани Сологубовую вполокъ з небожчицою жоною своею в розных кривдах и долегливостех своих позывал”;

· згага 'пякотка': “завтра вам дам мяса, аж до месеца, аж се обернет в бридкост албо в згагу”;

· інкубус 'злы дух, які ўсяляецца ў жанчын у час сну'; “мяновали докторове тэ хворобэ инкубусэм”;

· кадук 'падучая хвароба, эпілепсія': “Зинон цесар яко был жарлаком и пятницою часто кадуком упадал, яко умерлый”;

· канцеръ 'рак': “от вроду который зовут канцер умерлъ тотъ окрутник”;

· малігна 'лихаманка': “Лункевичъ захворал на малигну”;

· нежыць 'фурункул': “диаволъ порази Иова нежитомъ лютымъ”;

· параліж 'параліч': “трудоватые очищалъ, паралижом забитые оуздровлялъ”;

· парша 'парша, кароста': “бородавки або свербъ, або парши”;

· ропа 'гной': “оуха ропы полны”.

Прыкладны план тэксту:

1. Медыцынскія тэрміны як група старабеларускай лексікі.

2. Прычыны пранікнення медыцынскіх тэрмінаў у беларускі слоўнік.

3. Паходжанне медыцынскіх запазычанняў старабеларускай лексікі.

4. Крыніца медыцынскіх лацінізмаў.

5. Падгрупы запазычанай медыцынскай лексікі.

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒