Галимҗан Ибраһимов 3 страница

Гыйльман, боларга каршы барып, берсенә кендек, берсенә сынык чалгы очы бирде. Алардан ү зенә бер озын җ еп белә н озын калын таяк алды.

Амбарларның, келә тлә рнең ишеклә ре, тү бә лә ре тимер, стеналары таш, йозаклары зур. Телә сә лә р дә боларны ватып керергә һ ә ммә се хә лсез бу адә мнә рнең кө члә ре җ итмә ячә к. Кереп-чыгып хә бә р алгалаучыларның сү зе буенча, Намаҗ ан картның он, ярма кебек барлык ашамлык ә йберлә ре ү зе торган ө йнең сә ке асларында, сандыкларында, базларында булырга тиешле. Шуң а кү рә туры яшел тү бә ле ө йнең йорт як коймага караган тә рә зә сенә бардылар.

Монда кеше биленнә н йомшак карга баттылар. Буй да җ итә рлек тү гел. Гә рә йнең киң ә ше белә н бер егет, абзарга кереп, баскыч китерде. Гыйльман белә н Садыйк икә ү лә п менделә р дә, калын пычак очы белә н тупсаларны, кадакларны каердылар, тышкы катлауны тү бә ндә гелә ргә бирделә р. Эчке тә рә зә тиз алынды, җ иде кешенең бише ашыгыч-ашыгыч ө йгә тө ште, икесе тимер кендеклә р, озын таяклар тотып баскыч тө бендә калды.

Гыйльманда шырпы бар икә н. Ул керү гә яндырды, лампаны тапты, аң а ут кабыздылар, бу бү лмә дә зур кө зге белә н каралып беткә н иске сә гатьтә н башка бер нә рсә дә табылмады.

Гыйльман белә н Гә рә й, лампа белә н яктыртып, алдан киттелә р. Залда да бушлык – монда да вак-тө як чынаяк, чә йнек, тә линкә куйган бер шкаф, диварга эшлә нгә н шамаиллә р белә н бер календарьдан башка нә рсә юк. Гә рә й белә н Садыйк тышка чыга торган ишеккә барып тукталдылар, башкалар залга караган эчке бү лмә нең ишегенә килделә р. Эчтә н ниндидер, каушаган, курыккан йокылы тавыш ишетелде:

– Кем бар анда?.. Сезгә ни кирә к?!

Гыйльман:

– Ни кирә ген кү рерсең, карт эт! – дип сү генә биреп, ишеккә кул салырга ө лгермә де, аннан кичке озын ак кү лмә кле гә ү дә, ак кә лә пү шле, сирә к ак чә чле баш кү ренде, ахры, коты очкандыр, кире чигенде дә:

– Каравыл! Ү терә лә р! – дип, тә рә зә гә ташланды, лә кин аң а ватып чыгып качарга форсат булмады, Гыйльман ашыгып барып:

– Иманың ны укы, карт дуң гыз! Ә син каравыл кычкырасың! – дип бугазыннан буды, бү лмә дә ул ялгыз булмаса кирә к: ике ир Намаҗ анның кулын, аягын бә йлә п, кү зен каплап, авызын томалап азапланганда караваттан ниндидер ак шә ү лә, идә нгә тө шеп, нә рсә артынадыр качкан тө сле кү ренеп калды.

Картны кире залга чыгарып сә ке аягына бә йлә делә р. Аның янында берә ү калды. Башкалары ө йне актарырга тотындылар.

Намаҗ анның карчыгы бу ел ү лгә н иде. Ү з баласы юклыктан асрауга алган улын, хатыны, бала-чагасы белә н кө здә н ү к монда ашлыкны кыйбат сатып, кулларына аз-маз акча биреп, иген арзан җ ирдә кыш чыгарсыз дип, Тө ркестанга китү че ачлар белә н җ ибә ргә н иде. Ярты кыш якынлагач, тынычсызлык кү бә йде. Берә ү базардан ярты пот он, бер-ике кадак ярма, икмә к алып кайтса, шул тө ндә ү к басып талый торган булдылар. Каршы торганда ү терү хә ллә ре дә булгалады, картның ү зенә дә ике мә ртә бә кагылдылар. Лә кин ө йгә тү гел, нә ү рә п белә н келә ткә генә. Анда ризык нә рсә лә ре юк иде. Бө тен зыяннары йозакны-ишекне вату белә н бетте. Шул куркынычтан соң карт ялгыз торырга җ ай тапмады. Тү бә н очның фә кыйрь, юаш, ашатсаң сугышка батыр бер адә мен утыз кадак алабута оны тү лә п, ундү рт яшьлек улы белә н ү з йортына алды: болар ө чен хак бик зур иде, чиксез шатлык белә н Намаҗ анның ө енә кү чтелә р. Малын-туарын карадылар, бө тен эшен эшлә делә р, аның ө стенә кич карактан саклык булалар иде.

Моны һ ә ммә кеше белә иде. Гә рә й белә н Садыйк шул ике адә мне эзли башладылар. Лә кин тапмадылар. Ишек-тә рә зә бикле, чыгып сызарга урын юк.

Алгы якның бер бү лмә сендә идә ндә җ ә елгә н бер киез таптылар, шунда ук бер пар чабата белә н кә лә пү ш тә ята, кү ренде ки, каравылчылар ни дә булса сизгә ннә р дә, ү лү дә н куркып бер җ иргә яшеренгә ннә р.

Гыйльман кычкырып җ ибә рде:

– Ә йдә, качмагайлары, чукынсыннар, тизрә к кузгалыгыз! – диде.

Ашыгыч-ашыгыч мич башларын, базларны, сандыкларны актардылар. Лә кин ярты пот ярма белә н ике пот чамасы арыш оныннан башка нә рсә чыкмады.

Гә рә й ачудан кызып, сү генергә тотынды, бер шкафны каерып ташлады. Аннан бө тен икмә к килеп чыкты. Һ ә ммә се ач бү релә рдә й шуң а ташландылар. Тыштагыларның берсе моны сизенде, ахры: " Я, нә рсә маташасыз, тизрә к" дип, тә рә зә дә н атылып керде дә икмә ккә ябышты, иптә шенә дә бер сынык биреп, аны чыгардылар...

Ул арада эчке бү лмә дә н " чыр-чыр" иткә н бер яшь хатын тавышы килде. Садыйк белә н Гә рә й йө герделә р; барсалар, Гыйльман карават астыннан бер хатынны, ботыннан тотып, ө стерә п маташа, хатын:

– Абзыкайлар, миң а тимә гез! Абзыкайларым, миң а тимә гез, мин гө наһ сыз! – дип кычкырып елый. Садыйк килә -килү гә ү к:

– Акырма, кә нтә й марҗ а, сиң а чорт тисенме? Оннарыгыз кайда? – дип башына типте. Хатын тавышын, кү з яшен эченә йотты, ү зе:

– Абзыкайларым, мин монда бер генә кич кунам. Бернә рсә дә белмим шул. Ул миң а да бер генә кисә к кара икмә к бирде. Белмим, бер генә нә рсә дә белмим, абзыкайларым! – дип ү кси...

– Пыскылдама, явыз елан! Ә йт, кайда! – дип, аны кыйнап ташладылар. Лә кин аң ардан елаудан башка мә гънә чыкмады. Бу чит хатын иде, танып кемнә р икә нен ә йтү дә н дә куркыныч юк иде. Гыйльман аң а:

– Бер тавыш чыгарсаң, башың ны ярырмын! – диде, хатын тынды. Ирлә р яң адан эзлә ргә тотындылар.

Лә кин Намаҗ анның ашамлыклары, вак-вак капчыклар белә н йортның, абзарның, ындырның тө рле җ ирлә ренә таратып яшерелгә н иде.

Артыгын тапмадылар. Бер кадә ресен җ идегә бү лделә р, капчыкларга салып чикмә ннә ренең эч ягына куеп, ө стә н билне бә йлә делә р дә тө рле юл белә н таралдылар.

Кеше башына унбишә р кадак чамасы ә йбер тиде.

Болардан соң хатын бик озак вакыт коты чыгып, ни эшлә ргә белми ү лем куркуы астында утырды. Бу хә лдә иртә белә н халык килеп керсә, ә лбә ттә, аң ардан шиклә нә чә клә р; ә йбер ө чен ү зең ү тергә нсең диячә клә р, булмаса, кем икә нен ә йт, дип җ ә залаячаклар. ... Акрын гына кузгалып залга карады, анда кү зе бә йлә нгә н, буылудан йө зе кара кө йгә н Намаҗ ан карт, телен чыгарып ята. Аны аз гына да кызганмады. Суык керә башлаганга, курка-курка аргы бү лмә гә барып, тә рә зә нең эчкесен рә тлә п япты да, картның кө ндез яшереп куйган җ иреннә н ә йбә т йомшак арыш икмә ге эзлә п тапты... Ү зе куркыныч хә лдә, яң адан бү лмә сенә кайтып, йотылып-йотылып ашарга кереште.

Бу – Намаҗ ан йортына хә ер сорап килеп тә, картның сү зе белә н йокларга калган Мә рьям исемле бер хатын иде. Хуҗ ада болай йоклап калучы бу гына тү гел. Мә рхү мнең бу ел кө здә н бирле шундый гадә те бар: икмә к сорап кергә н ач хатыннарның йө зе-буе яшьрә к кү ренсә:

– Бер кисә к икмә к бирермен, миң а мунча як, – ди. Хатыннар, ә лбә ттә, риза булалар. Шатлана-шатлана утын кертә лә р, су җ ылыталар, мунчаны томалап Намаҗ анга хә бә р итә лә р, ул ястү ен укый, чә ен берү зе эчә дә:

– Инде соң булды, телә сә ң миндә кунып кит, – ди. Аз гына да тә кә ллефлә нмичә аркасын, аякларын уарга куша; ә гә р хатынның бу вакытта чамасы сизелсә, ә кияттә ге убырлы карчык кебек:

– Хә лем дә бик бетеп тора, син мине чабындырып та чыгарырсың, ү зең не буш итмә м, – ди. Тик бер генә хатын картның мондый ишарә лә ре ө чен:

– Сакалың агарган, ү зен нинди оятсыз! – дип рә нҗ еп чыгып китте. Башкалар бер сынык икмә к ө чен хуҗ аның һ ә ммә телә ген ү тә делә р.

Моны картның эте дә белгә н иде инде: бала-чагалар, ир хә ерчелә р килсә, ул рә химсез ө рә, чамасы чыкса тешлә п, талап куа, мә гә р яшь хатыннарга артык бә йлә нми, алар ишек тө беннә н кире китсә лә р генә яман һ аулап озата.

Мә рьямнең килеп элә гү е дә шулай булды.

Ул моннан утыз чакрымлык җ ирдә элгә ре ү зе эшлә п ү зе ашаган берә ү нең матур, яшь, сө екле хатыны иде. Ире ачлык эчендә тир хә стә сеннә н ү лде. Мә рьям актык кә җ ә сен суеп ашады. Алты почмаклы, такта белә н ябулы ө ен алтмыш кадак онга сатты. Бу да беткә ч, бурычка соранды, мә гә р һ ичкем нә рсә бирмә де... Заманында тук кына торып ө йрә нгә н тә н чыдый алмады, ө ч кө н таш кимерердә й ачыгып йө рде дә:

– Ни кү рсә м, читлә р арасында кү рим, ичмасам, хурлыгы булмас! – дип китте.

Ачлыкның баштагы биш-алты кө не бик ү ткен, бик газаплы, бик чыдамсыз була, аннан соң адә м ни туры килсә шуны бетергә нче ашый, булмаса, ярты ү лек кебек ү зен дә, дө ньясын да оныта торган бер машинага ә йлә нә.

Мә рьям беренче баскычның иң авыр сә гатьлә рендә чакта, ике кө н эчендә дү рт авылны ү тте, лә кин бармак башы хә тле дә бирү че булмады: шулай тә кате бетеп килеп кергә ч, аның ә ле картаеп, саргаеп кибә ргә, яки шешенергә ө лгермә гә н йө зенә, сө яклә ре бө тенлә й калкып чыкмаган гә ү дә сенә карап, Намаҗ ан кө лә ч йө з кү рсә тте.

Аның янында тагын бер саилче хатын бар иде. Хуҗ а карт моң а бер кисә к алабута икмә ге сузды, Мә рьямгә:

– Ару гына хатын кү ренә сең, нигә болай йө рисең? – диде.

Хатын:

Ни генә кылыйм соң, бабакаем?! Бер атна ашаганым юк, егылам инде, – дип җ авап кайтарды.

Карт бер дә тә кә ллефлә нмә де, яшьлә й картаеп, бите җ ыерчыкланган хатынга:

– Сиң а бирдем бит, нә рсә торасың? – дип куып чыгарды: Мә рьямгә бер сынык икмә к бирде, ишекне биклә де, кайнаган самавырдан бер кә сә гә ясап, бусага тө бенә эскә миягә утыртты. Хатын йотлыгып ашарга тотынды; хуҗ а, базардагы малның симезлеген караган кебек, биленнә н, аркасыннан тоткалады да, ахмакча кө леп кочаклый башлады.

Мә рьям авызында икмә ге тулы кө енчә:

– Бабай, оят була бит, гө наһ була бит, – ди, ү зе, тук заманында иренә иркә лә нү дә н калган гадә те буенча, картның кочагына керә бара.

Иртә гә куып чыгарачагын сизде, шулай да җ ылы ө йдә аз-маз ашап куну аң а җ ә ннә т кебек тоелды.

Ул, кү ң елен тапсам, бә лки туйдырганчы ашатыр дип тә ө метлә нә иде. Эш болай уң ай беткә нгә карт бү ген мунчаны кузгатмады. Мә рьямне туп-туры ү з ятагына чакырды. Теге каравыл хезмә тендә гелә ргә гадә ттә гечә:

– Ераграк бер кардә шем иде, бичара бер туенып, җ ылынып китсен! – дип аң латты.

Гә рә йлә р, Гыйльманнар йортны басканда, ул Намаҗ анның карт кочагында йокыга киткә н иде инде. Хуҗ аның буылып ү терелү ен кү ргә ч, кү ң елендә кызгану булмады, мә гә р:

– Гаепкә калам, хур булам, кү рә сең, – дип куркынды.

Гә рә йлә р талаганда, ишеккә якын бә ндә лә р тизрә к чоланга чыгып, чормага качканнар иде. Ө йдә тавыш-тын басылгач, шулай ук ү злә ре гаеплә нү дә н куркып, бер-беренең кул-аякларын бә йлә делә р дә:

– Каравыл! Талыйлар, ү терә лә р!!! – дип, ү злә ре бү лмә нең идә нендә тә гә рә п, багланып яткан хә лдә кычкырырга тотындылар.

Һ ә ркемнең ү з кайгысы ү зендә иде. Таң сызылмыйча, килгә н адә м булмады. Иртә нге якты белә н болар тавышына килү челә р шундый кү ренешкә очрадылар:

Ниндидер ят бер хатын бар. Куркып аның котлары очкан, тагын аяк-куллары богаулы ике адә м. Тү рдә ге залда Намаҗ ан карт буып ү терелгә н – авызында кө члә п тутырылган чү прә к, муенында җ еп, гә ү дә се ни ө чендер сә ке аягына бә йлә нгә н, йө зе кара кө йгә н; теле озын булып салынып авызыннан чыккан...

Хә бә р тиз таралды.

Лә кин берә ү нең дә артык исе китмә де. Килү челә р аннан-моннан эзлә п икмә к валчыклары капкаладылар да таралдылар, кемнә р икә нен эзлә п табу тиешле кешелә ргә тапшырылды.

Хатын, илдә н-илгә хә ер телә неп, тагын элеккечә китте. Каравылга дип утыз кадак алабута ө чен монда кү чкә н фә кыйрь белә н аның ундү рт яшьлек улы, утыны-фә лә не ә зер дип, шул йортның бер бү лмә сендә тора калдылар.

Гә рә йлә р, Гыйльманнар, унбишә р кадак онны балчыкка, саламга куша-куша, ө слә ренә капланып килгә н ү лемне бө тен гаилә лә ре белә н бер атнага якын кичектерделә р.

Бу атна эчендә Миң лебай ү зенең тир хә стә сеннә н бө тенлә й диярлек котылды. Ул эшнең тө бен сизә иде. Яшермә де, Гә рә йгә шаярта биреп:

– Азрак сабыр итмә дегез, ул карт эткә мин ө йне салып, он алмакчы идем, ө лгергә н булсам, исә бе җ иң ел ү тә чә к иде, – диде. Гә рә й дә шмә де, зур кызына:

– Дү рт кө ннә н кайтырмын, урыс авылларын бер ә йлә ним, мин кайтканчы балчык белә н кушып, балаларга шул онны кө ненә бер тапкыр ашатырсың, – дип, балтасын кү тә рде дә чыгып китте.

Бер атна йө рде, рә тле нә рсә тапмады, ике җ ирдә чана тө зә тте, берсендә бер сынык икмә к, икенчесендә ярты кә бестә белә н ө ч бә рә ң ге ашаттылар. Җ иде кө ндә тамагына башка ризык насыйп булмады. Шуның белә н тагын яманрак бетеп, кабер кү лә гә седә й ава-тү нә ө енә кайтып керде.

Монда яң а хә бә р.

Миң лебай ү зенең ун ел элек кенә салдырган дү рт почмаклы, такты чоланлы, биш тә рә зә ле яхшы ө ен Мө хә ммә тша дигә н берә ү гә утыз кадак онга саткан. Кулыннан кә газь биргә н. Ул онның җ иде кадагына бер җ ылы кием алган, сигез кадагын бала-чага белә н ашаганнар. Аның җ ир ярым чә чкә н арышы бар иде.

– Шуны да бирмә кче идем, алучы юк, – ди.

Гә рә й бераз аптырады, аң а шундый зур мә шә кать белә н җ ыйган ө й кызганыч иде. Лә кин кияү башкача карады:

– Ү лсә ң, йортның нә рсә гә кирә ге? Ү лмә сә м, исә н кайтсам, мин аны барыбер кире алам.

Гә рә й моны аң ламады:

– Ничек аласың? Кә газь яздыргансың бит!

– Шулай, алам! Утыз кадак урынына алтмыш итеп тү лим дә, алам! Ә гә р инде ул дуң гыз карышып маташса, бирмә скә уйласа, башын бирер. Мин андыйларны гына кү ргә н.

Миң лебай сү зне икенчегә борды:

– Гә рә й абзый, мин монда тора алмыйм!.. Китә м инде! Ү лсә м, юлда ү лә рмен! Ү зең булмагач, ә йтмә дем, син кызың ны минем белә н җ ибә р!.. Дө ньяның берә р ягында ике җ анга җ итә рлек ризык калгандыр ә ле! – диде.

Хуҗ а дә шмә де, кечкенә Нә фисә аптырап карады, бу арада байтак хә лсезлә неп, элекке җ анлылыгын югалткан малай Зә йни бу сү згә кузгала биреп, апасына барып тотынды:

– Ә нкә й дә ү лде, син дә китә сең, без кем белә н калабыз? – дип елап кочаклады.

Бу һ ә ммә се ө чен яң алык иде.

Мә гә р ө лкә н кыз Бә хриянең дә, Гә рә йнең дә исе китмә де.

Ата бераз уйланып:

– Кызымның кияренә юк бит, ул ничек китә р? – диде.

Кызның кү ң елендә, кайчандыр тук вакытта башка бер егет бар иде. Җ изнә се Миң лебайны уйлаганы да юк иде. Шулай да ү зеннә н каршылык сизмә де: тик атасының киеме юк дигә не генә аны бераз аптыратты. Лә кин кияү моң а алдан чара кү ргә н икә н:

– Мин, – диде, – ө йне саткач, җ иде кадакка бер җ ылы чикмә н алган идем... Ул бик озын, җ иң нә ре дә киң, ә гә р иплә п тексә ң, аннан бер калын оек, бер бү рек тә чыгар, – диде.

Ү зенең ята торган урыныннан бер кием ө стерә п чыгарды.

Бу чыннан да зур иде. Рә тлә п ясаганда, бер адә м кышкы суыкта ү лмә с кадә р кием булырлык иде. Бә хрия кү ршедә н кайчы алып керде. Энә -җ еп ү зендә бар иде.

Гә ү дә сенә ү лчә де, иң еннә н, буеннан артырлыгын кисте дә, шул кичтә ү к чыра яктысында тегә ргә утырды. Кияү аң а кисү дә булышты. Типчегә ндә, теккә ндә кайбер вакыт ике кисә кне беркетеп, тотып ярдә млә ште.

Мә хә ббә т белдерешү, никах, туй, мә һ ә р, кунак, мә җ лес, тә бриклә шү – һ ә ммә се шуның белә н тә мам булды. Андый ә йберлә р кү птә ннә н онытылган иде!

Кыз бу кичтә ү лгә н апасы Нә гыймә нең роленә керде. Сә кенең бер ягында, яртылай тегелгә н чикмә н ябынып Миң лебайның янында аның хатыны кебек ятты. Аның зө фафы шулай ү тте.

Һ ә м моң а берә ү дә гаҗ ә плә нмә де: " Башкачарак була торган иде бугай... Болай гына ничек ярар икә н?! " дигә н кебек уң айсызланулар һ ичкемнең хә теренә килмә де.

Зур кызы белә н Миң лебай киткә ч, йорт кабергә ә йлә нде. Гә рә йнең ө енә, гү я, куркыныч ү лем ү зе кара канатларын җ ә еп кереп капланды. Балалар хә лсез яталар. Алар айлап тү гел, кө нлә п, сә гатьлә п картаялар. Куллары неп-нечкә сө яккә ә йлә нде. Кабыргалар кү крә кнең ике ягына тезелгә н чыралар кебек ө скә калыктылар. Муеннары белә зектә й нечкә реп, ямьсез озынайды... Башкалар авырганда да бирешми килгә н малай Зә йнинең уртлары чери, бө тен тешлә ре селкенеп тө шә башлады, буй-буй чә че коелды. Сигез яшьлек матур сабый Нә фисә нең бите корышып кипте. Йө зенең сө яклә ре һ ә рберсе аерым-аерым бә реп чыкты, тиресе җ итмеш яшьлек карчык тө сенә керде. Болар хә зер элекке кебек елап ашарга да сорамыйлар. Булса, алларына килсә, беткә нче йотыгалар, булмаса, тө ссез, хә лсез сузылып ята бирә лә р.

Гә рә йнең ү зендә шешенү сизелде... Балтырларыннан башлап, ботка таба кабару артты.

Шулай бервакыт уйсыз-нисез катып утырды да, мич башыннан балтасын алып тышка чыкты.

Айлы кич иде. Дө нья матур иде. Ул боларны кү рмә де, йолдызлар ерак кү ктә бриллианттай янып, уйныйлар, кемгә дер елмаялар иде. Гә рә йгә болар томанлы пыяла кебек тоелдылар.

Ул чоланның бусагасында аптырап, катып бераз торды да, кинә т каршысындагы кечкенә тә бә нә к куышка таба барып, аның адә м башы сыярлык кечкенә авызына гә ү дә се белә н капланды. Эчтә н эт тавышы килде. Бу – кайчандыр Зә йни малайның кечкенә матур кө чек балалары ө чен атасыннан елап-сорап ясаткан такта оясы иде. Алар ү сеп, таралып, югалып беткә н, ә нкә лә ре Алабайга, аннан соң мирас буенча башка этлә ргә кү чкә н иде.

Хә зер моның эчендә Актырнак ята.

Ул моннан байтак вакытлар элек Намаҗ ан карт белә н талаша-талаша Галим картның эчен-бавырын ашап, ү зен бер ныгытты. Аннан соң атналар буенча эзлә неп йө рде. Бү ген басу киртә се тө бендә кемдер тө нлә ү леп калган икә н, иснә неп йө ргә ндә, шул яктан җ ил килде, аның зирә к борыны шунда ук бер нә рсә сизенде, адә мме, малмы, аера алмады, лә кин анысы барыбер иде: ит бар, кан бар, ризык бар. Тиз шул якка чапты, барса, җ ү нлә п туң ып та җ итмә гә н, шешенгә н бер гә ү дә – адә м гә ү дә се ята. Ашыгып эчен ярды, ө згә ли башлады, ул арада ә ле ү леп бетмә гә н башка этлә р дә килеп җ иттелә р. Ү зара талаш башланды. Мә гә р ү лек зур иде, вакытны ә рә м итмә стә н, ачу белә н бер-берсенә ырылдаша-ырылдаша булса да, тө рле яктан кимерделә р... Кайдандыр бер кеше килеп чыкты, таяк белә н боларны вата башлады. Актырнак:

– Суксаң сугарсың, бер кисә к алыйм ә ле, – дип, мә етнең уң кулына тешлә рен батырган иде, нык тырышты, мә гә р каты икә н, кул ө зелмә де, таяклар аркада, кулбашта яман биилә р иде, тү зеп булмады, чигенде. Актырнак эченнә н ә рнеп рә нҗ еде:

– Бу адә м балаларының эт җ енесенә нигә болай дошманлыгы артты икә н бу ел? Элек алай тү гел иде бит, – дип уйлана-уйлана йортка килде. Гә рә й чыкканда яң а гына шуннан кайтып такта ояга кергә н иде; тамагы бер дә рә җ ә гә кадә рле туйса да, теге кулны ө зә алмавына кызганып, ү з эченнә н сукранып ята иде.

Шул вакыт кемдер ояның авызын каплагач, аптырап калды:

– Бу ни хә л? Ни булды бу? – дип уйланды. Башына куркыныч шө бһ ә килде.

Аның тирә -якка таралган бик кү п балалары бар; танышлары, дус-дошманнары да аз тү гел. Бу ел шуларның бик кү бесе юк булды. Гә рә й белә н барганда кү рше авылның базарында аларның кү бесенең тирелә рен кү реп таныган иде. Кемнең дер кинә т каплануы ү зенә дә шундый бер хә лнең килү е тү гелме дип куркытты, барлык кө че белә н ояның авызына ташланды, бә лки чыгып котыла алырмын дип уйлады; мә гә р кө че җ итмә де, ишек авызы нык капланган иде. Беренче шашкынлык ү теп, кире чигенгә ч, борыны ис сизде: бу бер дә шиксез хуҗ асы Гә рә й исе иде. Элекке гадә тенчә, аң а иркә лә нергә, дуслык белә н тавышланып, чикмә нен яларга, шатлыгын аң латырга телә де, лә кин болар да ярдә м итмә делә р: Гә рә йнең зур биш бармаклы, йонлы тиреле биялә й кигә н сың ар кулы ояның эченә сузылып, Актырнакның муенын яки аяк-кулын эзли башлады. Инде кө рә штә н башка чара калмады, бер ишеккә, бер тү ргә сикереп тоттырмаска, тешлә п, тартып кулны ө згә лә ргә тырышты, биялә й калын иде, теше ү тмә де. Шулай кө рә ш барганда, хуҗ а тактаны җ имерде дә, авызны киң ә йтте. Аннан адә мнең ярты гә ү дә се эчкә сузылды. Актырнак бар усаллыгы белә н тешлим дип омтылганда, биялә й авызга керде, аның эчендә ге бармаклар ике яклап иякне кысып алдылар, икенче кул арткы якны тотты, адә м аны ө стерә п чыгарды. Эт җ иң елә башлады.

⇐ Предыдущая 1 234 5 Следующая ⇒