Галимҗан Ибраһимов 2 страница

– Ә нкә ң нең хә ле болай да кыен, юк-бар белә н аның башын катырма, – дип туктатты.

Миң лебайны сә кенең икенче читенә салдылар.

Ө йнең тә рә зә се бер генә катлы, ишегендә киезлә р, чыпталар да кү птә н алынып, киемгә тотылганга, салкын иде. Яң а авыру да булгач, җ ылыту кирә к булды. Мичне ягарга уйладылар.

Гә рә й Бә хриядә н балтаны сорап алды. Кызы ябык, кипкә н тә ненә ә ллә нинди капчык, палас кисә клә реннә н ясалган бишмә тме, чикмә нме сыман нә рсә сен ө стенә салды, башына Зә йнинең бү реген, аягына ә нисенең иске киез ката калдыгын киде, билен җ еп белә н буды да, атасы белә н бергә йортка чыкты.

Гә рә й заманында тырышлык белә н кө н итү че адә м иде. Кө телмә гә ндә Герман сугышына кудылар, ү зе телә п акларга каршы ике ел фронт кичерде. Эшлә рлек ир-ат булмаганга йорт җ имерелде, мал калмады, шуң а кү рә аның утын китерергә дә чамасы булмады. Ул быел кыш буенча ү зенең абзарларын, ө й тү бә лә рен якты. Хә зер бер нә рсә дә калмаган иде. Дө ньясын ташлап киткә н кү ршенең ике уртада читә не бар. Ишектә н атлагач та нә рсә не җ имерергә дип бераз уйланды, туры шул читә нгә барып балта салды. Кызы бераз аптырап карады, лә кин каршы ә йтмә де, икә ү лә шеп зур бер кочак вак коры утын ясадылар да яң адан ө йгә керделә р.

Ике авыру тавыш-тынсыз яталар, кечкенә кыз белә н малай, судан чыккан чебешлә р кебек, икесе ике почмакка бө решеп утырганнар.

Бә хрия мич якты, казан алынган иде. Яң адан куйсаң да, учак белә н бер вакытта яксаң, тө тен кайтара торган булганга, суны чү лмә к белә н мичкә генә куйды.

Балалар, урыннарыннан кузгалып, утка таба җ ыелыштылар. Тә не бераз җ ылынгач, Зә йни тагы, сең лесенең куркуына карамастан, ү зенең убырлы карчыкны ничек сагалап йө рү ен, хә ерче малайларның кереп югалуын сө йлә ргә кереште.

Яң а авыру Миң лебай кияү дә ө й җ ылынуданмы, яки ү зенең вакыты җ итү дә нме, азрак җ ан ә сә ре кү рсә тә, ара-тирә ың гырашкалап куя башлады.

Мә гә р Сатирә җ иң гигә яккан мич ә сә р итмә де, ахры, ул элеккечә:

– Ай эчем! Йө рә гем! АЙ берә р җ ылы нә рсә ашасам иде, терелеп китә р кебек ү к булам шул! – дип, ара-тирә зарланып ала да тагы тына иде. Кыз башка һ ичбер нә рсә белә н ярдә м итә алмагач, анасының янына барып, тезлә неп карап тора да тагы утка килә иде.

Гә рә й һ ичкемгә һ ичбер нә рсә ә йтмичә, ә йтергә сү з тапмыйча, сә кенең бер читендә янган утка карап, башын кочаклап озак утырды, чү лмә ктә ге су булана башлагач, тагы аның мие чуалды... Бераз уйлап торды да матчага кыстырылган, йонлы иске калын кү н биялә йне алды, балта белә н акрынлап ваклап турады:

– Кызым, син шуны чайкатып, кайнарга сал ә ле, тиренең азмы-кү пме азыклыгы бар дилә р, – дип бирде.

Тагын элекке урынына, элеккечә башын кочаклап утырды. Миен кара уйлар каплады: менә биш ай инде ө йгә арыш икмә ге кергә не юк. Алабута беткә ненә дә кү п булды... Җ ә й кө не бака, сычкан, йомран бар иде. Хә зер алар да юк. Җ ыйган ү лә ннә р, яфраклар да калмады... Салам тарттырып ашадылар. Аннан соң бер туфрак килеп чыкты... Бераз аксыл тө сле, йомшаграк бер нә рсә... Моң а салам яисә алабута онына кушканда, таш икмә ге кебегрә к бер ә йбер була... Ү зе дә, балалар да, ачлык йө рә кне артык кимергә н, эчнең тырнавына, аш соравына гаҗ из булган чакларда шуны җ ылы су белә нрә к чә йнә сә ң, карын бераз басыла... Мә гә р Сатирә ничектер моң а кү нә алмады, тү зә алмыйча эче катты. Тышка йө ри алмас булды...

Менә ничә кө н инде:

– Карынымда каты таш бар кебек, шул җ анлы ә йбердә й кузгалып йө ргә н кебек... – дип газап чигә. Сө т сорый, лә кин сыер былтыр ук сатылган иде инде...

Шулай ә йберлә р белә н саташып, уйланып утыра-утыра ү зенең дә тү зә р чамасы беткә ндә й, кү з алды караң гылангандай була. Ачлык, ә йтерсең тимер тырнаклар белә н аның йө рә геннә н, карыныннан алды. Авырулар сә кедә, балалар мич алдында, ут тирә сендә калды. Гә рә й баягы казанны кү тә рде дә яң адан урамга чыкты, туры Намаҗ ан картка китте.

Җ ил яң адан кузгалган, буран уйный башлаган. Бару кыен булды, кү п урамнарда юлларның бө тенлә й булмавы аны тагы азаплый иде. Тик Намаҗ аннар тирә сенә җ иткә ч кенә бераз җ иң елә йде: монда ничектер җ ан ә сә ре сизелде, кайбер ө йлә рнең морҗ аларыннан тө тен чыкканы кү ренде, бер йорттан бик тә млә п мичтә арыш икмә ге пешкә н ис килеп, борынны кытыклый. Йортларда кешелә р дә йө рилә р, этлә р, атлар, сыерлар да очраштыра.

Гә рә й казанын кү тә реп барып җ иткә ндә, Намаҗ ан карт, биш билле кара тун, камалы бү рек, кыска кунычлы киез ката киеп, кү ршесендә ге мә четтә н кайтып килә иде.

Килеп җ итә р-җ итмә с, гү я ү залдына сө йлә неп-сукранып куйды:

– Алланың бә ндә лә ре гыйбадә тне бө тенлә й онытмасыннар дип, мә чет юлын кө н саен кө рә п куям, мә гә р аяк басучы юк... Мә зинебез карт; бичара зә ң гелә белә н авырып ята. Муллабыз яшь; ул каядыр, сату-алу артыннан чаба... Бер ходай ү зе кичерсен инде, туса – исем кушарга, ү лсә – җ еназа укырга адә м калмады, – диде.

Гә рә й бернә рсә дә аң ламады, бу сү злә р аң а ниндидер бик ерактагы тө шме, яки кайчандыр булып ү ткә н бер хә лме кебек тоелды, миендә, йө рә гендә боларга җ авап тапмады: хуҗ а аның җ авабын кө ткә н кебек кү ренми иде:

– Ни хә л, Гә рә й туган? – диде дә, аягындагы карларны кага биреп, яшел тү бә ле яң а нарат ө йнең таш кибет белә н янә шә ишегенә таба китә башлады. Гә рә й ашыкты. Ә рнү катыш ялварулы акрын тавыш белә н авызын ачты:

– Намаҗ ан абзый, сиң а бер ү тенеч белә н килгә н идем.

Карт, кү зенең бер чите белә н генә сораучының кулындагы ә йберенә карады да аның сү зен бү лдерде:

– Ни йомыш, казаның ны салмак буласың мы?! Гаеп итмә, энем ү зем дә алабута белә н кө н кичерә м... Ә ле дә ярты авылның бер тиен тормаган җ ыен юк-бер ә йберенә барлы-юклы онымны ә рә м итеп бетердем... Балтаң ны китерсә ң, ә ллә карап карар идек! – диде.

Гә рә й тирә -якның исемле балта осталарыннан иде. Атыннан, сыерыннан аерылды, самавырын биш кадак онга бирде. Инде актык ә йберен – казанын кү тә реп килгә н иде. Картның сү зе аның йө рә генә барып чә нчелде. Кө з кө не иллә рдә н кә рван-кә рван халык ә ллә кайларга агылган заманда аның китмә венә сә бә п ү зенең кулына, балтасына ышану иде. Урыслардамы, татар байларындамы, шә һ ә рдә ме бә лки аз-маз эш табылмасмы дип ө метлә нү иде.

– Намаҗ ан абзый, ү зең белә сең, балтам да булмаса, мин бө тенлә й кулсыз-аяксыз калам бит... – диде.

Карт тагын бер мә ртә бә казанның зурлыгын-чамасын карады да, ак буяулы зур ишекнең тоткасына кулын салган кө енчә:

– Бу нә рсә ң ә кү пме сорыйсың? – диде.

Гә рә й бераз җ анлана, ө метлә нә тө ште:

– Биш кадак бирмә ссең ме дип уйлаган идем.

Намаҗ ан кулын гына селекте:

– Казаның ны кирә ккә алмыйм... Риза булсаң, ике кадак бирергә ярый, – диде дә кереп китте. Гә рә й аның артыннан ү терелгә н тавыш белә н:

– Ярый, бирә м... мә... ал! – дип калды. Лә кин ү зе дә аптырады: актык казан чыннан да кызганыч иде. Ул ике кадак белә н алты ач җ ан ни генә эшлә ячә к?.. Икенче яктан, Намаҗ ан бә лки кирелә нер, аннан ике кадактан да мә хрү м булырсың.

Карт кирелә нмә де, ачкычларын кү тә реп яң адан килеп чыкты да, зур каралтылар, келә тлә р, амбарлар белә н ә йлә ндереп алынган йортына китте. Гә рә й аның артыннан иярде.

Сә ү дә нең шә п заманында кибеткә сыймаган сату малын куяр ө чен ясалган тимер ишекле таш амбарның эче хә зер бер-беренә охшамаган мең тө рле ә йбер белә н тулы иде.

Монда эреле-ваклы самавырлар, яхшы тимер савыт-сабалар, сарылы-кызыллы юрганнар, паласлар, зурлы-кечкенә ле тү шә к, ястык, мендә рлә р – һ ә рберсе ү з рә те белә н буй-буй тезелгә ннә р. Бер якта тө рле ү лчә ү дә ге туннар, толыплар асылынган. Иң читтә берничә казан ята.

Намаҗ ан Гә рә йнең кулындагысын ө ченче мә ртә бә иплә п карады.

– Ә нә куй шунда, – дип, урын кү рсә тте, чү прә ген сорап алды. Шул ук амбарда агач ә рҗ ә дә туфрактан аз гына аграк алабута оны бар. Моның янында бик кү п вак герле ү лчә ү тора.

Элек чү прә кне чамасын тартты, аннан соң табакның бер ягына ике кадаклы герне куйды да, бер алуда ук һ ичбер мыскалга да ялгышмастан соскы белә н кара онны китереп салды.

Карт биклә п калды. Гә рә й чү прә ккә тө реп алган онны чикмә н эченә, кү крә ккә тыкты да авыр салмак атлап ө енә юнә лде.

Балалар һ аман мич тирә сендә. Аталары килеп керү гә ач кү злә ре белә н аң ар карадылар. Сә кедә яткан Сатирә:

– Картым, син тагы буш кайттың мы? – дип ың гырашты.

Гә рә й дә шмә де, куеныннан чыгарып Бә хриягә чү прә ктә ге онны бирде. Кечкенә Нә фисә:

– Апа, ул нә рсә? Икмә кме? – дип кычкырып аң а ташланды. Зә йни, ризык кайтканын белгә ч, ни эшлә ргә дә аптырады, ул бө тен ө йдә иң бирешмә гә н кеше иде, апасының ирегенә куймастан тизрә к ачып карады да, анасы янына сикереп менде:

– Ә нкә й... ә нкә й, он кайткан... Ашыйбыз, ашыйбыз... – диде.

Сатирә тагы зур кызына ың гырашты:

– Балам, суың ны аз ясама, җ итә рлек булсын! Ай азрак тоз булсачы!

Тоз юк иде. Бә хрия бер кулына буяулары кубып беткә н, кө йгә н агач кашык алып шуның белә н бутый торды, икенче кулы белә н чү лмә ктә кайнап утырган суга онны сала торды.

Балаларның сабыры югалды, алар һ ә р минут:

– Апа, тизрә к!.. Апа, тизрә к!.. – дип ашыктыралар. " Хә зер, хә зер тагы аз гына кайнасын", – диюгә карамастан ә ле кашыкны, ә ле чү лмә к читенә тамган апараны алып ялыйлар.

Аш сә кегә куелганда һ ә ммә се дә ач кү злә ре белә н табакка кадалдылар. Һ ә рберсе бу чү лмә ктә ге чаклы биш ө лешне бетерерлеклә р. Лә кин Сатирә нең тамагына бармады.

Ул бер-ике капты да, " ай эчем, йө рә гем", – дип кире ауды. Балалар да, Гә рә й белә н Бә хрия дә һ ичбер сү зсез хапыр-хапыр китереп табакка капланып йотылганда, Миң лебай яткан җ иреннә н кузгалды. Аң ар бер карадылар да, тагын табакка капландылар. Авыру тагы селкенеп уйды, нилә рдер ә йтеп саташа башлады. Гә рә й, пешкә н апаралы кашыгын авызына тыга-тыга, аның кулыннан тартты, Миң лебай торып утырды да, яртылай ү лек кү злә ре белә н табакка карады.

– Сез кайттыгызмыни, ә? Зә йни, Бә хрия, сез дә мондамыни?!.. дип сө йлә нә башлады. Ү зе аштан, ашаучылардан кү зен ала алмый.

Гә рә й:

– Миң лебай, ашыйсың мы? Кызым, бер савытка салып бир! – диде.

Авыру җ ү нле сү з ә йтә алмады, мә гә р биргә н савытны туры авызына каплады, ө змичә, бү лмичә йотып бетерде, савытны кире сузды, " мин кайда икә нмен, ә! " дип сө йлә неп, биргә н апараны тагы бер тында суырып куйды...

Ул хә зер терек инде. Мә гә р аң ы кайтмаган, теле саташулы.

Чү лмә кне, табакны, кашыкларны кат-кат ялап, адә мнә р тукталдылар.

Һ ичбере туймады, ашыйсы килү элеккедә н мең кат яман артты. Эчнең соравы ү ткенлә нде, шулай да кү ң еллә ре бераз ачылды, кү злә ргә аз гына тереклек нуры керде. Электә н дә бирешми килгә н Зә йни малай бө тенлә й җ анланды, ә ткә й, кыш кү п калмады бит инде, дип җ ә йнең килү ен, аннан соң ашарга тө рле нә рсә табылуын хыял кыла башлады.

Бала боларны дә ртлә неп-дә ртлә неп сө йли дә:

– Шулай бит, апа... Шулай бит, ә ткә й... – дип зурлардан җ ө плә теп куя.

Бә хрия белә н Гә рә й кыска сү з белә н " шулай, Зә йни, шулай" диештелә р.

Сатирә аны янына чакырып алды да:

– Шулай, балам, шулай... Син бит акыллы, балам минем!... Ни кү рсә к тә, бергә кү рербез... Инде калага качмыйсың бит, бә гырем?! – дип башыннан сыйпады.

Лә кин аның бу сү зе хата булып чыкты.

Кала дигә нне хә теренә китергә ч, малайның элекке уйлары тагы уянды... Ул анасының ябык, кипкә н кочагына керә биреп:

– Ә нкә й, мин бер дә китмә с идем дә бит... ә нә теге җ иде хатыннан бик куркам шул, – дип, тагы кү з алдындагы кебек куркынычларны хыяллый башлады.

" Кайдадыр җ иде хатын бар икә н, ди. Болар теге убырлы Зә бидә дә н дә яманнар икә н, ди.... Балаларны ә йбер белә н кызыктырып тоталар икә н дә ди, караң гы бү лмә дә суялар икә н, ди... Симезрә к балалар туры килсә, аны итен калага җ ибә реп саталар икә н, ди... Анда ү злә ренең таныш марҗ алары бу иттә н бә леш пешереп, пилмә н ясап бик кыйбат хакка саталар икә н, ди... "

Бала шулай такылдаганда Миң лебай кинә т сикереп торды. Аның кү злә ре бө тенлә й шашкан. Ө стендә ге киемен салып ыргытты да, ялан аяк кө енчә ишеккә – тышка йө герде. Ү зе кемгә дер, нә рсә гә дер каратып:

– Мин аларны... аналарын... фә лә н..., – дип сү генеп, яман селтә неп бара. Гә рә й кө ч-хә л белә н аны кочаклап тотып алды. Лә кин егет бирешмә скә азаплана. Балалар куркып елый башладылар. Миң лебай дуларга, " чыгам, ватам", дип җ енлә нергә тотынды. Зур кыз белә н Сатирә дә каушап калдылар. Гә рә й аларны тынычландырды:

– Аның тир хә стә се кайта... тө зә лер ул, – диде. Хә лсезлә р ө чен бу саташканны тыю җ иң ел булмады. Кызы белә н икә ү лә п, кө члә п ирне яң адан сә кегә китереп ектылар. Гә рә й аны куркытты:

– Менә билбау! Ә гә р җ енлә нә торган булсаң, мин синең кул-аягың ны бә йлим! Ишетә сең ме?

Кияү болардан кү зен алмыйча карый, камил акыллы адә м кебек кире утыра, кызып сө йлә нергә тотына:

– Юк, – ди, – син мине бә йлә мә. Мин терелдем инде! Мин иртә гә патшага китә м. Юк, патшага тү гел, кем соң ә ле безнең хә зер зур кеше? Ай, минем хә терем кая булган?! Ярый, барыбер: ә нә шул зур кешегә барырмын да ә йтермен, син, диярмен, мине белмисең дер, мә гә р, диярмен, мин сине белә м, диярмен... Мин, диярмен, Гә рә й белә н унбиш ел балта остасы булып эшлә дем... Тирә -якның, диярмен, шә п йортларын мин салдым, зур кү перлә рен мин эшлә дем, диярмен... Аннан соң, диярмен, ө ч ел алпавытка каршы кан тү ктем... диярмен. Хатыным, диярмен, шешенеп ү лде... Кечкенә баламны, диярмен, суеп ашадылар! Син, диярмен, мине яратмасаң, мине суйдыр да, диярмен, итемне ваклап дө ньяның һ ә ммә патшаларына җ ибә рт, диярмен! Адә м итен алар да татып карасыннар... Алай, диярмен, читтә н кө леп карамасыннар, диярмен!

Кияү бу сү злә рне бер оратор кебек янып, дә ртлә неп сө йлә п килде-килде дә ахырга таба хә лдә н тайды, тавышы акрынланды, иң актыкта кызга карады:

– Китә без бит, син дә минем белә н китә сен бит?.. – диде.

Шуның белә н бө тенлә й кө чтә н язды, урынына ауды да шул минутта ук гырылдап йокыгамы, ү лемгә ме чумды.

VII

Тө н килде. Караң гылык җ ир йө зен каплады. Һ ичнә рсә ашамыйча ү ткә н кө ннә рнең кичлә рендә адә мнә р басынкылык астында хә лсезлектә оеп ята бирә лә р. Мә гә р карынга бераз җ ылы азык керсә, кан кузгала, ми, йө рә к арасында саташып чуала башлый...

Авырулар караң гы эчендә тындылар. Аларның ара-тирә ың гырашулары гына килә... Балалар, ахры, тыныч йокыга киттелә р. Тик Зә йни генә берничә мә ртә бә нә рсә дер ә йтеп кычкырынды. Бераздан ул да тукталды.

Тышта салкын һ ава уйный. Җ ил тә рә зә тө бендә, морҗ аларда ажгырып нә рсә лә рнедер каерырга-җ имерергә азаплана да, ахры, булдыра алмаганга ачудан киң яланнарга, каршы тауларга, урманнарга елап кача...

Башкалардан соң Гә рә й абзый да, чишенми-нитми генә, мич башына менеп яткан иде. Җ ил-давылның җ енлә неп тавышлануын тың лый-тың лый оеп китте. Лә кин бу тук тә ннең рә хә т йокысы тү гел... Ә ллә ө н, ә ллә тө ш, ә ллә җ ә һ ә ннә м! Ә нә бер карчык йө ри. Янында бер килен дә бар. Моның кулында кечкенә генә икмә к кисә ге... Кайдандыр яшьли картаеп, битлә ре илле яшьлек карчыкларныкы тө сле җ ыерчыкланган ябык, кара саргылт йө зле балалар килеп чыкты... Ямьсез кара кортка куркыныч тешлә рен ыржайтып елмайды, " ашасыгыз килә ме, ә йдә, миң а керегез" диде. Балалар шатланышып керү гә артларыннан ишек биклә нде, ниндидер караң гы, юеш бер җ ир асты ө ендә калдылар... Мич артыннан бер яулыклы баш кү ренде... Аның артыннан башкалар да чыктылар... Балаларның авызларын томалыйлар... Ялтырап торган яң а пычакларын сабыйларның нечкә бугазларына ышкыйлар... Берсе гырылдый башлый... Хатын ашыгып кисеп тө шерә... Зур лә гә н кызыл кан белә н тула... Шуннан соң кайдандыр бер киң ак куна такта алалар... Балларны берә м-берә м шунда салалар да, элек кулларын, аякларын ботарлыйлар... Аннан соң эчлә рен ярып, йө рә клә рен, бавырларын табакка тезә лә р... Яулыклы яшь хатын сокланып бү лә башлый. Ү зе сө йлә нә:

– Кайберлә ре коры сө як кенә була, бу юлы ә йбә тлә ре туры килгә н икә н... Кара, менә бусы кыз баланыкы икә н. Нинди нә фис, чебеш итемени, – ди...

Карчык сукрана:

– Миң а начары туры килде, башканы бирегез, беркө н дә коры сө як тө яп җ ибә ргә нсез, – ди. Азрак талашып алалар.

– Мә инде, алайса, – дип аң а, теге чебештә й итле кыз баланың бер кулы белә н бер як кабыргасын, башын бирә лә р... Карчык боларны яратып, иплә п тө реп маташканда кызның кү злә ре ачыла... Матур, саф, сабый кү злә р Гә рә йгә карыйлар... Тукта, Гә рә й моны таный бит! Бу... бу... аның кечкенә кызы Нә фисә бит!.. " Ни эшлисез? Ул минеке! " – дип, хатыннарга ташланмак була... Лә кин урыныннан кузгала алмый... Нә рсә белә ндер бә йлә п, кадаклап куелган кебек, ү зен-ү зе коткарырга омтыла... Табактагы кыз:

– Ә ткә й, ә ткә й! – дип кычкырып җ ибә рә...

Гә рә й бар кө че белә н тибенеп селкенә, шуның белә н уянып та китә... Ү зе тиргә баткан, кулында морҗ а калагы!... Сә кедә н Нә фисә нең тавышы килде, ул уяумы, саташыпмы:

– Ә ткә й... Ә ткә й... – дип тавышланып ята...

Ата тынычландырырга телә де:

– Йокла, балам, йокла, ә нкә ң авырый, шаулама, – диде. Нә фисә:

– Ә ткә й, монда кил, мин куркам, ә нкә йгә ә ллә ни булды, – дип елап җ ибә рде.

Ата акрын гына кузгалды, мичнең кө лен актарып, анда сү нмә сен ө чен тирә н кү мелгә н чаткыдан чыра яндырды да сә кегә барды. Бала, куркынып, ә ткә сенә ташланды.

Башкалар уянмадылар, ул яктыны авыругарак китерде.

Сатирә җ иң гинең буе сузылган, куллары ике яки җ ибә релгә н, авызы җ ә елгә н, кү злә ре ачык карап ята. Лә кин бу кү злә рдә тереклекнең актык чаткысы да сү нгә н иде инде.

Бү тә ннә рне кузгатырга телә мә де, кечкенә кызын апасы белә н янә шә урнаштырды да, ү зе ү лекнең янына килде, кулларын иплә п куйды, башын рә тлә де, кү з кабакларын йомдырды, йө зенә, кү крә генә ө йдә булган актык кызыл сө лгене ябып куйды.

Чыра янып бетте. Гә рә й ятса да, йоклый алмады.

Алар яратышып чыкканнар иде. Дө рес мә хә ббә т белә н гомер иттелә р. Хатыны да алма кебек чибә р, таза балалар бирде. Тормышында ү зе кебек нык, батыр эшлә п дө нья тө зеште. Инде хә зер менә шул Сатирә юк. Бервакытта да яң адан кайтмас. Авыр вакытта иренең кү ң елен тынычландыручы булмас... Лә кин Гә рә й боларын уйлый алмады. Кичә ге аз-маз ашау аның эчендә, йө рә гендә туктаусыз эшлә п торган машинаның тырнакларын ү ткенлә штергә н. Мең тармаклы тырнаклар карынның, йө рә кнең, бө тен тә ннең ә ллә кай җ ирлә реннә н рә химсез рә вештә нә рсә недер изеп сыгалар, суырып тарталар, хә лне бетерә лә р. Сатирә нең ү лү е дә шулар белә н бергә кайный.

Шул газапта ятканда кемдер ишеккә таба килде. Сорамыйча ук керде дә шырпы яндырды. Бу теге убырлы карчыкны ү терешкә ндә аска карап торучы, кортканы буучы егет – Гыйльман икә н. Яше егерме биштә н ү тмә сә дә, йө зендә алтмышның картлыгы бар, бит тирелә ре бушап-бушап җ ыерчыкланганнар, тө се кара-сары булып кипкә н, кечкенә соры кү злә ре нә рсә недер уйлап, хә йран булып тукталганнар кебек карыйлар.

Керә -керү гә исә нлә шмә де, хә л сорашмады, акрын, хә лсез, басынкы тавыш белә н:

– Ә йдә, Гә рә й абзый, киен, – диде. Хуҗ а чишенмә гә н иде. Сү зсез мич башыннан тө ште, билен җ еп белә н бә йлә де дә:

– Балтаны алыйммы, юкмы? – дип сорады.

– Гыйльман:

– Нә рсә гә ул? Миндә кирә к-яраклар бар, – диде.

Башкаларны уятмаска тырышып, ишекне акрын ябып, тышка чыктылар.

Җ ил һ аман кө чә я, буран уйный, җ ирдә ге кар ө ерелеп-ө ерелеп биткә сибә, куеннарга керә иде. Болар Намаҗ ан байга таба киттелә р.

VIII

Намаҗ анның уң ягындагы тыкрыкта ике адә м очрады. Зур буйлы, начар киемле, аз гына сакаллы берә ве басынкы аваз белә н:

– Гыйльман, синме – дип сорады да, " мин" дип җ авап алгач, коймадан сикереп, йортка тө шә бирде. Башкалар аның артыннан иярделә р. Ындыр ягыннан тагы ө ч кеше кү ренде. Һ ә ммә сенең ө с-башлары ертык, йө злә ре яхшылык, яманлык, кө лү яки ачулану дигә н кебек тойгыларны ә ллә кайчан онытып, ниндидер тупас сары-кара тө с белә н каткан иде.

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒