Текстны электрон калыпка Гали Мусин күчерде. 4 страница

— Менә, — диде Ә кмә л, килеп җ иткә ч.

Кызгануым бер генә минутка ачу белә н алышынды.

— Ни пычагыма монда килеп кердең син? — дип кычкырып җ ибә рдем. Озын ялымны кулларым талганчы кыйныйсым, ү ч аласым килде.

— Уянып китсә м, барыгыз да йоклап ятасыз. Йө клә р дә урынында, сбруйлар да. Чаптым атлар янына. Барсам, синең ат юк. Бер кырыйда тышау ята. Тө шергә н ул аны, — диде Ә кмә л.

Мин елап җ ибә рдем:

— Башымның бетү лә ре шушы юлларда булган икә н!

Ә кмә л мине юатырга тотынды. Елаудан файда юклыгын мин ү зем дә яхшы белә идем, лә кин нишлә ргә?

— Малайларны җ ыеп килә м дә тартабыз да чыгарабыз аны, — диде Ә кмә л.

Ул китте, мин ат янында ялгыз калдым.

Берә р кеше читкә китеп ү лсә, туфрагы тарткан дилә р. Шуның кебек Озын ялны да бу сазлык тарткан булса, ул ү лсә... Бү генге минем йө кне малайларга бү леп салырбыз. Ә иртә гә? Ә берсекө нгә? Ат бә ясен кем тү лә р? Ә ткә й кайтуына дип саклап тоткан кә җ ә бә рә нен бирербез инде. Тагын ни бирербез? Ә нкә й ни ә йтер, кешелә р нә рсә диярлә р? Фә хри абый, Нурҗ иһ ан апалар, ү зе йоклап ятып, атын батырып ү тергә н, диярлә рме?

Нишлә ргә инде, нишлә ргә?

Атның койрыгыннан тартып та, куалап та карадым, чыбык белә н суктым. Суккан саен аның арт саны дерелдә п куя. Ү зе, «син нишлисең, кү рмисең мени, мин болай да интегә м» дигә ндә й, акыллы кү злә рен мө лдерә теп миң а карый иде.

Озакламый дилбегә лә р, баулар тотып, Ә кмә л белә н Барый да килеп җ итте.

— Вакыйф кайда? — дип сорадым мин.

— Килми, — диде Ә кмә л кү ң елсез генә.

— Нигә?

— Арбаларны кешесез калдырмыйм, авызы белә н кош тотып йө рмә сен, — ди. Сү генә. Ә й, аны... ү зебез дә чыгарырбыз ә ле.

Барый, авызына бармагын кабып, исе китеп, басып тора. Ә кмә л, чыгарабыз, ди. Лә кин ничек?

Ө чебез дә ат янына барып тезелдек. Мин Вакыйфка булган ачуымны малайларга сиздермә м дигә н идем. Тү зә алмадым, эшнең ө метсез, ү зебезнең кө чсез икә нлегебезне кү рү белә н Вакыйфны тирги башладым.

— Сү генеп эш чыкмас, малайлар, — диде Ә кмә л бераздан, — дилбегә лә рне корсак астыннан ү ткә рик тә сө йрә п карыйк.

— Шулай да! Килсә ни булган инде!

— Ү зенең дә кү рә се алда ә ле!

— Бир дилбегә ң не.

— Астан керт...

— Суы салкын, малай...

Дилбегә не ү ткә рә алмыйча шактый азапландык. Балчык казый-казый тырнак асларыбыз канап бетте. Бишмә тлә ребезне салып ташласак та, тиргә баттык. Кү лмә клә ребез манма су булды. Озак маташа торгач, ал санны да, арт санны да тартырлык булсын дип, ат аяклары яныннан ике җ ирдә н дилбегә ү ткә рдек.

Бау ү ткә ргә нче, җ егә рле генә, җ итез генә кыланган идек, соң ра гайрә тебез шиң де дә куйды. Чө нки бездә атны тартып чыгару тү гел, кузгатырлык та кө ч калмаган иде. Авыр да соң ү з кө чсезлегең не тою!

Ә ат аның саен тирә нрә к баткан кебек, аның дерелдә п китү лә ре ө злексез калтырауга ә йлә нде. Менә ул башын тү мгә ккә куйды, кү злә рен йомды.

— Ү лә бит инде, ү лә!

— Ү лү ен ү лмә с, шулай да озак яткырырга ярамас, ү пкә се шешә дилә р аның.

— Ү пкә се шешсә, ү лде дигә н сү з инде ул. Ә ллә котылыр дисең ме?

Нишлә ргә? Мин малайларга карыйм, алар миң а. Җ итмә сә тагын яң гыр сибә лә ргә тотынды. Ә ллә нинди ямьсез болытлар, безне ү чеклә гә ндә й, болганып, бө терелеп баш очыбызда гына актылар. Яныбыздагы зирек куагы моң лы гына шыбырдарга тотынды. Дө нья шулкадә р ямьсез, шулкадә р ө метсез иде минем ө чен, карашымны кая юнә лтергә белмичә кү злә ремне чытырдатып йомдым. Кү з яшем яң гыр суы белә н кушылып акканга, малайлар елавымны сизмә делә р дә. Сизсә лә р дә ни файда?.. Я, ярый, кызгандылар ди. Кызгануларга да, юатуларга да мохтаҗ тү гел идем мин ул вакытта. Миң а ярдә м генә кирә к иде. Ярдә м кулын суза алмаган шыксыз дө ньяны, мә лҗ ерә п киткә н йокы капчыгы ү земне каргарга дип авызымны ачыйм дисә м, урман ягыннан акрын гына атлап килү че бер картны кү рдем.

Ул капчыкка тө ргә н озынча ә йберен кү крә генә кысып, мә зә к кенә итеп, тү мгә ктә н тү мгә ккә сикерә. Сикерә дә туктый, катырак, корырак урынны сайлап каранып тора. Тагын сикерә -сикерә безгә якыная иде. Кулындагы ә йберен бик кадерлә п тотуын абайлап мин, тагын сә ү дә гә рдер инде, бодайга алыштыру ө чен берә р нә рсә алып килә дер дип уйладым. Якыная башлагач, мин аның аксак икә нлеген һ ә м киң, җ ә лпә к борынына кысасы тузып, җ еп белә н уратылып беткә н кү злек элгә н булуын кү реп алдым.

Без ул килеп җ иткә нче бер сү з дә эндә шмә дек. Килү че алтмыш яшьлә рдә ге, кырыс, тү гә рә к йө зле, яргаланып беткә н иренле, сирә к кенә ак сакаллы, ямьсез генә бер карт иде. Ул томанлы пыялалар астына качкан усал кү злә ре белә н иң элек атны карый башлады, оядагы ана каз кебек, баскан урынында таптанып алды. Аннан соң гына безгә кү тә релеп:

Батырдыгызмы? — дип сорады.

Тавышы бераз карлыккан булса да, шактый нык һ ә м ачулы иде картның. Безнең йомык авызларыбызга карый-карый ул кулындагы озынча тө енен зирек куагы тө бенә илтеп куйды.

Козырегы җ ебеп, чалышаеп беткә н киң читле фуражкасы белә н маң гаен сө ртә -сө ртә:

— Я, нишлә ргә уйлыйсыз? — диде.

— Белмибез, — дип мыгырдандык без куркып кына. Аның кү злә ре ачулы ялтырап киттелә р.

— Ә, белмисезме? Батыра белгә нсез, чыгара белмисезме?

— Бабай, ул ү зе баткан.

— Карап торалар аны, батырмыйлар. Уң маган киленнең бә леше кебек изелеп, йоклап ятмыйлар.

Карт Вакыйф янында булган, безнең хә ллә рне ишеткә ч, монда килгә н икә н. Без сө енеп киттек.

— Я, миң а ү пкә лә п, борыннарыгызны салындырма-гыз. Чыгару ә мә лен табарга кирә к. Дө ньяда тө рле хә ллә р очрый. Тик уяу булырга, чамалап йө рергә кирә к.

— Без чамалаган идек тә...

— Чамагыз чамага туры килмә деме? — Картның йө зе искиткеч җ итдилә нде, ул безнең барлыкны да оныткандай, томанлы кү злеге белә н ә ллә кайларга карый-карый бер читкә китте. Чабата ү кчә се белә н җ иргә тибә -тибә нидер караштыра башлады. Тал чыбыгы сындырып алып, берничә урынга тө ртеп-тө ртеп ү тте. Ә ле бер якка, ә ле икенче якка чыкты. Кү ккә кү тә релеп карады. Ниһ аять, бер урында таптанып уйга батып торды. Аның яргаланган иреннә ре кыймылдадылар. Карт кө йлә гә н кебек сузып кына:

Алай икә н, алай икә н...

Самовары калай икә н...

Борыннары җ из икә н...

Сө йлә шү е тиз икә н... —

дип шың шып алды да, безгә борылды:

— Кайсыгызның аты?

— Минем ат, — дидем мин.

Карт, Ә кмә л белә н Барыйга ишарә лә п:

— Алайса сез икегез дә барыгыз, ү з атларыгызны җ итә клә п монда килегез, — диде. — Малайлар бер-берсенә карашып алдылар.

— Ә йдә, кү п уйлап тормагыз. Ә ллә ү зебез тартып чыгара алырбыз дисезме? Булган бауларыгызны, дилбегә лә регезне дә элә ктерегез. Йө герегез.

— Безнең атлар да кереп батса, нишлә рбез?

— Батмаслар, — диде карт ышаныч белә н. — Ә нә тегеннә н куаклыктан ә йлә неп ү тә рсез. Анда юлсымак нә рсә бар. Шулай да абай булыгыз. Кү зегез колак артында тү гел, маң гаегызда булсын.

Малайлар киттелә р, без бабай белә н икә ү генә калдык.

Кинә т картның кү злә ре дымланган кебек булды. Ул, искиткеч ягымлы тавыш белә н сө йлә нә -сө йлә нә.

Озын ялның муенын сыйпый иде:

— Тү з, хайван, тү з! Ни кү рсә дә ир башы белә н ат башы кү рә инде ул, тү з! Озак интектермә без.

— Тышавын салган, — дидем мин.

— Эчертмә гә н булгансыздыр.

— Эчерткә н идек.

— Алай икә н, алай икә н, — дия-дия, карт кесә сеннә н икмә к кыерчыгы чыгарып, атның калтыранган иреннә ре арасына кө члә п диярлек тыкты. Озын ял икмә кне капкач, йотаргамы-йотмаскамы дигә н сыман, бераз аптырап торды.

Карт миң а борылды:

— Туйдан кайтып килә м. Дусайга барган идем. Скрипкачы Хафиз булам мин. Ишеткә нең бармы?

Хафиз бабай турында ишеткә н булмыймы соң. Менә очрашу дисә ң дә, очрашу! Мин аның калын иреннә ренә, берьюлы ягымлыланып киткә н йө зенә исем китеп карап торам.

— Солдат кайткан, — дип дә вам итте ул. — Килә алмас микә н, дип чакыру җ ибә ргә ннә р. Ө йлә нгә н, тө нә ген туе булды. Бү ген ү зен яң адан озаттык. Менә бит ул тормыш ничек була, ә син алай дисең.

— Алай димим лә, Хафиз бабай.

— Димисец, алайса! Я, ярар, борчылма, атың ны чыгарабыз да, чак кына йө ртеп алырсың, кунарга да туры килмә гә е эле.

— Кичкә кадә р ял итә р эле.

Карт кө лемсерә де, маң гаен җ ыерып офыкка кү з салды, дә шмә де.

Без аның белә н урын рә тли башладык. Малайларның атларын кая бастырып тарттырырга кирә клеген чамаладык, исә плә дек, хисапладык. Ул арада Барый белә н Ә кмә л дә, атларын җ итә клә п, килеп җ иттелә р.

— Нигә бик озак тордыгыз?

— Вакыйф дилбегә сен бирми торды, ө здерә сез, ди.

Мин ачуымнан тешлә ремне кыстым. Ни ә йтерсең бу Вакыйфның кыланышына! Гарьлә неп ү лә рсең!

Бауларны бә йлә ү һ ә м кө йлә ү эшен Хафиз бабай башкарды. Ул шундый җ итез хә рә кә тлә нде ки, баулар, дилбегә очлары уйнап кына тордылар, без аның аксак икә нен дә, карт кеше икә нен дә онытып җ ибә рдек.

— Тө енең катынша булмасын, нык булсын, егет-лә рски. Диң гез тө ене ясап җ ибә рсә ң дә ярый...

Бауларны ү з дигә нчә кө йлә п бетергә ч, Хафиз бабай кү злә ре белә н безнең ө чебезне дә ү лчә п карады да, Ә к-мә лгә тукталып:

— Син, энекә ш, ике атның да нукталарыннан тот. Без кө ч биргә ндә берьюлы тарттырырга тырыш. Кинә тлә п бауларны ө здермә, — диде.

— Ат башыннан Барый тотсын!

— Кем тотса да ярамыймыни?

— Минем кө ч кү брә к, кү тә решә сем килә.

— Ә л-лә, кө чле кеше килгә н, — дип мыгырданды Барый.

Ә кмә лгә ат башына барудан башка чара калмады.

Барый, Хафиз бабай һ ә м мин ө злексез калтырап ята торган, хә лсезлә нгә н Озын ялның койрыгына барып ябыштык.

— Хә ере белә н булсын, тотындык, егетлә р.

Хафиз бабай чө ң гереп атларга кузгалырга боерды.

Без ө чебез дә кура җ илә ге тө сенә кереп, муен тамырларыбызны тал чыбыгы юанлыгы кабартып, шаулашып тарта башладык. Озын ялның койрык тө бе шытырдап китте. Атлар бар кө члә ренә тартылдылар, йомшак җ ирдә тояклары кү ренмә с булды. Ә кмә л атын бә йлә гә н дилбегә, мунчалага кыл кушып ишкә н булса да, ө зелеп китте.

Барый ачуланып тө кереп куйды.

— Булмады инде!

— Чү, чү, энекә ш, кызма! — диде Хафиз бабай, — болай булгач булды инде, барып чыкты. Кү рмә дегез. мени, ат урыныннан кузгалды!

Дилбегә не ялгап тагын эшкә керештек. Кулбашларыбыз авыртканчы кө чә ндек. Кинә т Озын ял кымшанып куйды, селкенде, баулар кысуына ың гырашып җ ибә рде, кү злә ре йомылды.

— Бара, бара-а! Һ оп! һ оп!

Ниһ аять, ат баткан урында болганчык ә шә ке су тулган дү рт чокыр гына калды. Малкаем дер-дер калтырап чирә мдә ята, без, ашыга-яшыга, борын буйлап тә гә рә гә н тирлә ребезне сө ртә без.

Озын ял ә ле тора алмый.

— Суык йө гергә н, мескенгә, — дип аң латты Хафиз

бабай.

Без дү ртебез дә берә р уч печә н тотып ат янына иелдек тә аның тә нен уарга керештек. Озакламый атның дерелдә ве кими тө ште, ул ү релеп ү лә н капкан булды. Минем эчкә җ ылы кереп китте. Сө енечемнә н Хафиз бабайны ү бә сем, кочаклыйсым килә иде. Ә ул бер кырыйга баскан да елмаеп тик тора. Сукно пинжә ге астыннан бү селеп килеп чыккан зә ң гә р сатин кү лмә ге пычранып беткә н, тезлә ренә кабартма-кабартма булып лай ябышкан. Ә ллә юешлектә н, ә ллә болай арып, нечкә, ябык бармаклары сизелер-сизелмә с кенә калтырыйлар иде.

— Ә йдә клә п кара, энекә ш, кузгалмасмы, — диде ул миң а.

Мин атымны ә йдә клә дем, малайлар эткә ли-тө рткә ли башладылар. Озын ял, яң а туган бозау кебек, авырлык белә н генә аякларына басты, чайкалып китте. Егылмады, хә тта кө чсез генә итеп кешнә п тә җ ибә рде.

Без Ә кмә ллә р килгә н юлдан арбалар янына юнә лдек, Хафиз бабай озынча тө ргә ген кү крә генә кыса-кыса безгә иярде.

Без алҗ ыдык, безне кө тә -кө тә Вакыйф тагын да ныграк арган булып чыкты. Ул атын җ игеп куйган, бишмә тен кигә н һ ә м, кашларын җ ыерып, йө к ө стендә утыра иде. Безгә кырын кү зе белә н карап алганның соң ында ул:

— Чыгардыгызмыни, ә йбә т булган, — дигә н булды. Аннары чыбыркы сабы белә н юлга кү рсә тте:

— Ә йдә гез, кузгалабыз.

Мин аптырап киттем. Ничек дию юк, хә л белешү юк, тот та кузгалабыз дип авыз кү тә реп утыр!

Хафиз бабай хә лне аң лады булса кирә к, миң а сү з ә йтергә дә ирек бирмичә:

— Ашыкма, энекә ш. Шундый җ айсыз эш килеп чыккан икә н инде, кабаланудан мә гънә юк. Ашыкма, ө лгерерсең, югыйсә кеше кө лдерерсең! — диде.

Ә кмә л белә н Барый да картның сү зен куә тлә делә р:

— Озын ял хә л алсын инде бераз.

— Юл да сарка тө шсен.

Вакыйфның чырае һ аман ү згә рмә де, ул һ аман чыбыркы сабы белә н уйнап:

— Сезнең белә н юлга чыксаң, адә м кө лкесенә калмый хә лең юк. Алтмыш чакрым юлны алты кө н ү тә рсең, — дип чырт иттереп җ иргә тө керде.

Хафиз бабайның да йө зенә кырыслык чыкты.

— Ә гә р ү зең нең атың баткан булса, ни ә йтер идең икә н син?

— Минеке батмас, — диде Вакыйф, горурланып, — мин ү зем генә булсам ә ллә кайчан элеваторга барып җ иткә н булыр идем инде. Ә ле атлары бата, ә ле тә җ елә ре ө зелә, ә ле кү ркә куалар.

Ә кмә л черелдә п кычкырып җ ибә рде:

— Ү зең генә кит алай булгач! Нигә безгә ияреп йө рисең?

— Сезгә ияреп? Сез хә чтерү шлә ргә иярепме? Сез ү зегез миннә н башка бер адым да атларга куркасыз!

— Бик куркабыз инде.

— Мин булмасам сезгә ат та, икмә к тә ышандырып чыгармыйлар ич.

Малайлар чынлап торып кыздылар. Сө зешергә ниятлә нгә н яшь кә җ ә тә кә лә ре сыман бер-берсенә астан-астан гына карап, бө тен тамакларына кычкыралар иде.

— Җ итә р, малайлар, — диде Хафиз бабай, нык тавыш белә н. — Юкка талашасыз. Юлга чыккач, бер-берең не ташларга ярамый, ошамаганны сө йлә мә гез.

— Ә мин китә м, — диде Вакыйф, ниндидер масаючан кирелек белә н. — Минем кү лә гә гә генә ышыкланып йө рмә сеннә р ә ле.

— Китеп кая хә тле барырсың икә н?

— Абзар артына!

— Китсен, китсен...

— Китә м шул! Сез кузгалганчы ә йлә неп тә кайтам.

Вакыйф соң гы сү злә рен аркалыгын кү тә рә -кү тә рә ә йтте. Ул беркемгә дә карамыйча, арбасына менеп утырды да миң а борылып тупас кына:

— Бир накладнойны! — диде.

Дү рт йө к тә бер кә газьгә язылып, ул кә газь миндә саклана иде.

— Бирмим. Китә сең икә н алдың нан артың матур.

— Алдың а-артың а иске чабата, — дип ө стә де Ә кмә л. Вакыйф ачуыннан кып-кызыл булды. Ул кабарынды, иреннә рен кысты:

— Ә -ә, бирмисең ме? Мә лҗ ерә п йоклап ат ү терү ең не белерлә р дип шү рлисең ме? Барыбер сө йлә рмен.

Хафиз бабай ө метсезлә неп кулын селтә де:

— Тың лама шуны! Атың ны йө ртеп кил. Аяклары язылсын.

Мин, Хафиз бабайны китә икә н дип уйлап, аң а рә хмә т укырга тотындым:

— Бик рә хмә т инде сиң а, Хафиз бабай! Син бул-масаң...

— Куйсана, — дип ул мине бү лдерде. — Ә ле мин китмим. Ә ллә нә рсә арып торам. Бар, бар, атың ны йө рт! Җ ылынсын!

Вакыйф бездә н шундый кискенлек кө тмә гә н иде, ахрысы. Ул, ү пкә лә гә н бала тө сле иреннә рен турсайтып, йө к ө стендә утыра, бер дә кирә ксезгә камчы сабы белә н чабата мө гезенә суккалый иде. Элеваторга накладнойсыз баруның файдасы юклыгын ул яхшы белә. Ә бә лки башка нә рсә аны тоткарлагандыр, ул кузгалырга базмады.

Мин атымның тезгененнә н тотып, урман буеннан гына, ү ргә таба менеп киттем.

Уң айсыз иде миң а! Йоклап китү ем ө чен дә, атым батып никадә р алтын вакытны ә рә м итү ем ө чен дә йө рә гем гарьлә неп, ү рсә лә неп авырта иде. Бә хетсез юлларга чыкканмын икә н дип борчыла идем. Шуң а кү рә малайлар Вакыйф белә н бә хә слә шкә ндә мин катнашмадым да. Аның сү злә рендә хаклык та бар лә баса!

Дымлы ү лә ннә р арасыннан, канатларын кө чкә -кө чкә генә хә рә кә тлә ндереп, хә тфә тө сле зур бер кү бә лә к очып чыкты. Утырган җ иреннә н аны ә ллә ат куркыттымы, ә ллә ү зе шундый бер саташкан нә рсә идеме, ә мма аның шушындый шыксыз, елак кө ндә тереклек итеп маташуына сә ерсендем. Ул каядыр очып китә ргә җ ыена иде ахрысы, талпынып-талпынып кузгалып китә, агачлар ө стенә кү тә релә алмыйча бер-ике ә йлә нә дә, хә ле бетеп, яң адан җ иргә куна.

Җ ентеклә брә к карагач, кү бә лә кнең бө рчекле-бө р-чекле хә тфә канатлары чит-читлә реннә н кителгә н, чыланган булуын абайладым. Ү зем дә шушы кү бә лә ккә охшыймдыр, дигә н уй башыма килеп китте. Бер мә лгә генә бугазыма кү з яшьлә рем килеп тыгылды.

Озын ял тернә клә нгә н кебек кү ренә иде. Мин аны җ итә клә дем дә йө клә р ягына юнә лдем.

Борыныма тә мле тө тен исе килеп бә релде. Коймак исе дә килгә ндә й булды, иреннә ремне ялап куйдым.

Карыйм, йө клә рдә н ерак та тү гел шактый зур учак яна. Малайларның тә мам авызы ерылган. Аякларын чишенеп ташлаганнар. Учак янындагы казыкларга эленгә н чолгаулар, чабаталар, ү кчә лә ренә кара ямау салынган ак йон оекбашлар парланып торалар.

Ә ллә кайчан киселеп, тамырлары череп беткә н, кабы-гы кубып кибә -кибә тә мам сө яккә ә йлә нгә н юкә тө бе янында Ә кмә л маташа. Барый учакка утын ө стә п тора. Вакыйф булып Вакыйф та азрак җ анланган кебек, ул атын тугарып җ ибә ргә н, чалгы пә ке белә н таяк юнып утыручы Хафиз бабай белә н килешле генә сө йлә шә. Ә кмә л, мине кү ргә ч, учакка ишарә лә п:

— Ә ле сине чакырырга тора идек. Кү рдең ме? Сал аякларың ны. Кү з ачып йомганчы кибә, — диде.

Мин атымны янымнан җ ибә рергә курка идем. Хафиз бабай моны сизеп алды:

— Җ ибә р син аны. Курыкма. Китми инде ул. Батканын бер дә онытмый ул ат. Ә ле беркавым елгадан эчерә алмый да интегерсең, — диде.

— Коры печә н булса иде аң а, — диде Ә кмә л.

— Кө лтә дә ярый, — дип каршы тө ште Хафиз бабай. — Җ ан кергә н инде. Ашасын бераз.

Тезгенен муенына гына урап, Озын ялымны арба янына җ ибә рдем. Арба ө стеннә н бер солы кө лтә се алып алдына салдым. Ү зем, чабаталарымны чишенеп ташлап, чолгауларымны казыкка элдем. Эсселектә н алар шул минутта ук пар тө тә ргә керештелә р. Ү зем кө не-тө не суда йө ргә нгә кү гә рчен тә пие кебек кү п-кү мгә к булып беткә н аякларымны җ ылыта башладым. Ә кмә л кубарып алган юкә тө бен шау кү мер булган учак ө стенә китереп утыртты. Ут беразга гына сү релгә н кебек булды да, ялкын теллә ре тө пнең яң гыр ү тмә гә н эченнә н ялманып ө скә ү рлә делә р. Хафиз бабай кү злә рен кыса тө шеп, сокланып, ялкын теллә ренә рә хә тлә неп карап тора иде.

— Яратам учакны, тә нне генә тү гел, җ анны да җ ылыта. Һ ай, яратам! Яшь чагымда ат сакларга барганнарда зур учаклар дө рлә тә идек. Бер чакрымнан янына килерлек булмый, йоклап китеп чә члә р, кашлар кө я торган иде. Барыбер яга идек.

— Мин дә зур учакларны яратам, — диде Вакыйф кулларын уа-уа.

— Бигрә к тә кеше яккан учакны! — дип мыскыллы гына елмайды Ә кмә л.

— Алла, берә ү лә р бер черек тө п кубарып килгә ннә р икә н!

— Берә ү лә р аны да кубармаганнар бит ә ле.

— Тукта ә ле. Син нә рсә гел миң а бә йлә нергә генә торасың? — Вакыйф кашларын җ ыерып Ә кмә лгә борылды.

— Син кызма ә ле, Вакыйф. — диде Хафиз бабай, хә йлә кә р генә елмаеп, — бә йлә нә икә н, монда ниндидер мә гънә бар дигә н сү з! Кызмыйча гына уйлап кара: берә р җ ирдә хаксызлык, ялгышлык эшлә п ташламадың мы?

— Кө не-тө не теш ыржайтуда нинди мә гънә булсын.

— Ай, алай димә! Кеше фигыле шундый ул, кайчагында ү з сукмагың ның дө ресме-тү гелме икә нлеген белмисең. Мә сә лә н, син таныш булмаган урман юлының кая барып чыгасын, кайда нинди чокыр кө ткә нлеген белә сең ме ә ллә? Ә шул яң а юлдан, серле юлдан бара башлагач, ү з-ү зең не кү зә тергә вакытың да калмый. Кызма гына син, энекә ш.

Вакыйф еларга җ итешеп, ү пкә лә гә н кыяфә ттә Хафиз бабайның авызына текә лгә н иде:

— Ярый, бү ген тө п кубарып килгә н ди ул, янә се. Нигә аның белә н мактана инде! Башка вакытта эшнең иң авыры минем җ илкә гә тө шә бит. Минем аркада гына кеше булып йө рилә р бит алар. Мин мактанмыйм ич.

— Кара, кара, мактанасың бит! — диде Барый.

— Мактанмыйм, дө ресен сө йлим! Ө ченче ел мунчала тө шергә ндә, кабыкларны кем бә йлә п торды? Шул шул! Бер дә сезгә кушмадылар. Берегез ат белә н йө рдегез, икегезне кызлар белә н мунчала тунарга куйдылар.

— Мунчала тунау җ иң ел эшме ә ллә?

— Хатын-кыз эше!

— Сине дә шунда куйганнар иде, сыртың тү змә гә нгә качып киттең!

— Ышанма, Хафиз бабай, Ә кмә лне, аны, безнең авылда алдар таз дип йө ртә лә р.

— Ә сине кыдрач ә тә ч дилә р!

Хафиз бабайның кү злә ре кысылган, ул учын авызына якын китереп кет-кет кө лә иде.

— Ә й, малайлар, малайлар, — диде ул кө леп туйгач. — Ү зегез атлы эштә йө рисез, кем кү рсә — егет кисә клә ре. Ү зегез чыннан да яшь ә тә члә р кебек элә гешергә генә торасыз.

— Алар бү ген генә шулай ачылып киттелә р ә ле, — дип мин дә сү згә катыштым.

— Вакыйфның калай ә тә члә неп йө рү е бер бү ген генә ме? — диде Ә кмә л.

Хафиз бабай, кү крә к кесә сеннә н дү рт-бишкә бө клә нгә н ап-ак кулъяулыгы чыгарып, бик сакланып кына кү злек пыялаларын сө ртә башлады.

— Сезне кү ргә ч яшь чакларым искә тө ште ә ле. Без дә нә къ сезнең кебек бер урамда дү рт малай идек, — диде ул.

Терле тарихларны, ә киятлә рне искиткеч яраткан Ә кмә лгә шушы сү злә р җ итә калды. Ул, тезлә рен кочаклап, Хафиз бабайга елыша тө ште, аның кү злә ренә ө мсенеп карап:

— Синең гомердә кү п кызыклар булгандыр инде, Хафиз бабай? — диде.

⇐ Предыдущая 1 2 345 Следующая ⇒