I.Кіріспе

I. Кіріспе

Қ азіргі таң да елбасымыздың тікелей қ олдауымен ауыл шаруашылығ ына деген кө зқ арас біршама дең гейге жақ сарып келеді.

Ветеринарияның негізгі міндеті - ауылшаруашылығ ының ветеринариялық – санитариялық тазалығ ын сақ тау, адам мен малғ а ортақ аурулурдан қ орғ ау, жоғ ары сапалы ауылшаруашылық ө німдерін ө ндіру жә не экономикалық тұ рғ ыдан шығ ын келтірмеу болып табылады. Осығ ан орай ә лемнің бә секеге қ абылетті елу елдің қ атарына кіргізу.

Аягө з ауданында жү ргізілетін ветеринариялық қ ызметтің негізгі мақ саты шаруашылық тарда ветеринариялық шараларды сапалы ә рі уақ ытылы жү ргізіп, жануарларды жұ қ палы емес, жұ қ палы жә не паразиттік аурулардан тазарту, қ ауіпті індеттерден адамды сақ тандыру, мал ауруын азайту, шығ ынғ а жол бермей, шаруашылық тарғ а келтіретін зиянды барынша азайту болып саналады.

Ө ндірістік тә жірибеде мал ауыра қ алса, ауру шығ а қ алса, аурудың алдын алу, дер кезінде ем қ олдану, инфекцилық жә не инфекциялық емес ауруларғ а қ арсы вакцина жасау, хирургиялық ауруларды емдеуді қ арастырдық

Ветеринария саласының экономикалық, биологиялық жә не медициналық санитариялық маң ызы да жоғ ары. Аягө з ауданында сиыр обасы, ала ө кпе қ абынуы, жылқ ы маң қ асы жойылғ ан.

Ауыл шаруашылығ ында ең басты мә селе кү тіп-бағ у, дұ рыс азық тандыру, малды тү рлі аурулардан сақ тандыру болып табылады уақ ытында дұ рыс тө л алу мен ө німін арттыру. Азық тандыру дұ рыс болса кө п ауруларды айланып ө туге жә не мал ауырмайтыны бә рімізге мә лім.

Ө ндірісте, шаруашылық та болмасын қ ойылатын зоогигиеналық, ветеринариялық -санитариялық талаптарды қ атаң орындау қ ажет.

ІІ. Негізгі бө лім

2. 1. Тә жірибеден ө ткен аймақ қ а жалпы сипаттама
Шығ ыс Қ азақ стан Аягө з ауданы ү ш климаттық аумақ та орналасқ анымен, қ ұ рғ ақ далалы табиғ и шаруашылық аймағ ында орналасқ ан. - ауқ ымы: аудан аумағ ы 160. 73 шаршы метрді қ ұ райды. Тұ рғ ындар саны 38 126 мың адамды, соның ішінде 14 ауылдық округтерінде жә не 4 кенттерде 49 елді мекендерде тұ рады.

Географиясы. Аягө з Сары-Арқ аның оң тү стік-шығ ысында, Шығ ыс Қ азақ станның оң тү стік бө лігінде орналасқ ан. Қ алада шө лейт табиғ ат зонасы басым, Аягө з ө зені ағ ады. Биіктігі тең із дең гейінен 654м. Ең биік нү ктесі қ аланың шетінде, ал ең тө мең гісі Аягө з ө зеніндегі теміржол кө пірінің астындағ ы шұ ң қ ыр. Қ ала орографиясы ә ртү рлі: солтү стіктен қ ала тө мең гі релефте орналасқ ан. Оң тү стіктен қ ала белестермен қ оршалғ ан, қ алағ а тө белерден ө тетін ирек жолмен кіреді. Шығ ыстан қ арасақ қ ала тө мен орналасқ ан сияқ ты болып кө рінеді, ө йткені Аягө з ө зені дә л сол жерден кіреді. Ең тө мең гі жері - батыс, ө зеннің ағ ып шығ атын жағ ы, батыста таулы жерлер кездеседі, бұ л аймақ тағ ы таулар қ аланың басқ а жақ тарына қ арағ анда биігірек.

Аймақ климаты — шұ ғ ыл-континентті. Аудан шекарасы арктикалық бассейнге ашылғ ан, алайда Ү нді мұ хиты ә серінен, Азияның таулы жү йелері арқ ылы бө лектелген. Аягө здің ауа райын жергілікті гидрометеостанция тексереді. Орташа жылдық температура 3, 5 °C қ ұ райды. Жылдық экстремум темератураның қ атты ауытқ ушылығ ы байқ алады: қ ыста ол тіпті − 45 °C жетеді, ал жазда +40 °C. Қ аң тардың орташа температурасы − 17°…− 19 °С, шілденің +20°…− 22 °С. Ауаның орташа жылдық салыстырмалы ылғ алдығ ы — 66 %. Атмосфералық жауын-шашынның жылдық мө лшері 250—400 мм. Қ ар қ азанның аяғ ы мен қ арашаның басында жауады да, сә уірге дейін жатады. Желдің орташа жылдық жылдамдығ ы 2, 4 м/с қ ұ райды. Аягө з ә жептә уір желді қ ала. Қ ыста бұ л жел болмашы жиырмаградустық суық та климаттың қ атаң дығ ын айтарлық тай кү шейтеді. Температура − 30° тө мен болғ анда дауылдық ескерту жарияланып, мектептерде сабақ тар болмайды. Абсолютті минимум ол − 51 °С, абсолютті максимум — +42 °С.

Ауданда ауыл шаруашылық ө ндеріспен 812 ауыл шаруашылық қ ұ рылымдары айналысады, олар 805 шаруа қ ожалық тары жә не 7 тү рлі қ алыптағ ы шаруашылық субъектілері. Ауданның ауыл шаруашылық қ ұ рылымдарына 398, 3 мың гектар ауыл шаруашылық белгідегі жерлер бекітілген. Негізінде, ауыл шаруашылық азық тү ліктерін ө ндірушілері болып шаруа қ ожалық тары жә не жеке қ осалқ ы шаруашылық тар саналады, оларда жалпы ауыл шаруашылық азық -тү лік 85 пайызғ а дейін ө ндіріледі.

Аягө з ауданының дамуына жер алқ абы толық жарамды. Аягө з ауданының халқ ының 45 пайызы мал шаруашылығ ымен айналысады. Мал азығ ына жусан, бетеге, кермек беріледі. Ө зен жайылымдарында бидайық, арпабас, жауқ ияқ, айрауық, қ амыс тү рлі шө п аралас шалғ ын ө седі. Ал малдарды бордақ ылау ү шін тартылғ ан арпа, камбикорм, жымық беріледі.

Аягө з ауданында қ алдық тарын залалсыздандыру жә не пайдағ а асырудың аса зор санитарлық, экологиялық маң ызы зор. Мал шаруашылығ ының қ алдық тары ішінде бірінші орында кө ң алады. Ауру қ оздырғ ыштары қ идан азық тарғ а, суғ а тү сіп малғ а алиментарлы жолмен жұ ғ ып, ауру тудырады. Сондық тан да шаруа қ ожалық тарында ауруларды таратпау жә не шаруашылық тың экологиялық жағ дайын жақ сарту жұ мыстары қ олғ а алынғ ан. Қ оралардағ ы қ иды тазалап шығ арып, оларды бө лек орынғ а жинап, биотермиялық жолмен залалсыздандырады. Мал тұ ратын жерлер, серуендететін алаң дар кү нделікті мал нә жістерінен жә не азық қ алдық тарынан тазаланып, жеке орындарда жиналады. Малдар таза астаудан азық тандырылып, ағ ынды немесе қ ұ дық суларымен суарылады. Шаруашылық та ірі қ ара малдарын суару ү шін ә рі суды ү немдеу мақ сатында ә рбір базда малдар су ішетін заманауи науалар (поилка)орналастырылғ ан.

Қ оршағ ан ортада болып жататын адам мен жануарлардың қ ауіпті ауруларынан сақ тану ә р адамның міндеті немесе тез арада сол аурумен кү ресу жә не салауатты ө мір салтын белсенді насихаттау, қ алыптастыра білуі шарт. Біздің міндетіміз малдардың қ оршағ ан ортағ а зиянын тигізбеу жә не қ оршағ ан ортаның мал денсаулығ ына зиянын тигізбеуін қ адағ алау деп санаймын.

Сурет-1. Аягө з ауданының картасы.

12 3 4 5 6 Следующая ⇒