28. Атмосфералық қысымды зерттеу аспаптарының құрылымы мен жұмыс жасау принциптері.

Жер шарын қ оршап тұ рғ ан ауаның белгілі бір салмағ ы бар: тең із дең гейіндегі 1л ауа 1, 294 г болады. Ауағ а берілетін қ ысым атмосфералық қ ысым деп аталады. Жер ү стіндегі ауа тең із дең гейіндегі оның бетінің ә рбір сантиметріне салмағ ы 1 кг (1029, 8 г) асатын жү к тү сіретін шамада қ ысым тү сіреді.

Атмосфералық қ ысым бұ л қ ысымды тең геретін сынап бағ анасы биіктігімен ө лшенеді. Қ алыпты қ ысым деп 760 мм сынап бағ анасы немесе бар бірлігі есептеу қ абылданғ ан. Бір бар 750, 06 мм сынап бағ анасы қ ысымғ а сай болады. Бар 1000 миммбарғ а бө лінеді (мбар). Осыдан 1 мбар 0, 75 мм сынап бағ анасына, 1 мм сынап бағ анасы қ ысым 1, 33 мбарғ а тең. Соң ғ ы кезде қ ысым паскаль бірлігімен (Па) ө лшенеді. Паскаль – бір ньютон (бір ньютон – бұ л, 1 кг салмақ ты денеге 1м/с2 жылдамдық беруші кү ш), кү шпен туғ ызылатын жә не 1 м2 аудан бетіне біркелкі таралғ ан қ ысым. Бір гектопаскаль 100 паскальғ а немесе 133, 322 мм сынап бағ анасына тең, ал қ алыпты қ ысым 760 мм сынап бағ анасы 1013 гектопаскальғ а сә йкес.

Қ ұ ралдар: Атмосфералық қ ысымды сынапты сифонды барометрлермен жә не металл барометрлер-анероидтармен ө лшейді. Сынапты сифонды барометр – ө те дә л қ ұ рал, бірақ абайлап ұ стауды жә не орын ауыстыруды қ ажет етеді. Сондық тан оны зертханалық зерттеулерде жә не анероид барометрлерді тексеру барысында қ олданады.

Барометр-анероид (БАММ) портативті қ ұ рал болып табылады жә не гигиеналық зерттеу кең інен қ олданылады. Бұ л қ ұ ралдың маң ызды бө лігі іші қ уыс жұ қ а қ абырғ алы гофралы тү пті жә не қ ақ пақ ты металл қ орап немесе тағ а тә різді иілген жұ қ а қ абырғ алы тегіс тү тік болып табылады.

Қ орап немесе тү тіктің ішінде сиретілген ауа (50-60 мм сынап бағ анасы) болады. Атмсофералық қ ысымның ауытқ уы нә тижесінде қ орап қ абырғ алары қ ысылып немесе томпаяды, ал тү тік ұ штары бү гіліп, жазылады. Бұ л ө згерістер тетіктер жү йесі арқ ылы миллиметрлік немесе жарты-миллиметрлік бө ліктерге бө лінген циферблат бойынша жылжып тұ рғ ан тілшеге беріледі. Барометр-анероидтың кө рсеткіштері берілу тетіктеріндегі ү йкелуді болдырмау ү шін сә л ғ ана саусақ пен шынысынан ұ рғ аннан кейін жазады. Барометр-анероидты жабық қ апта кө лденең інен сақ тайды. Барографты атмосфералық қ ысым ө згерістерін ұ зақ бақ ылау жә не жазып алу ү шін қ олданады. Барографтың негізгі бө лігі сиретілген ауа толғ ан ауа қ ысымының ө згеруін қ абылдайтын жұ қ а қ абырғ алы металл қ орапша болып табылады. Қ орап кө лемінің ө згеруі тетіктер жү йесі арқ ылы термографтағ ы сияқ ты барабанның бө ліктенген таспасына тә улік немесе аптағ а атмосфералық қ ысымның ауытқ уы қ исығ ын сызатын жазғ ыш тілшеге беріледі. Бірмезгілде температураны, салыстырмалы ылғ алдылық пен атмосфералық қ ысымды ө лшеу ү шін ә мбебеп баротермогигрометрді қ олданады.

Қ ұ ралдармен жұ мыс істеу ережесі. Атмосфералық қ ысымды анық тағ анда сифонды барометрді тек қ ана метеостанцияларда басқ а барометрлердің жұ мыс істеу дә лдігін тексеру ү шін қ олданады. Барометор-анероид қ орада белгілі бір орынғ а орнатылады. Жұ мыс істеу бө лігі ауытқ улары қ ұ рал тілшесіне берілетін ауасыз металл қ орап болып табылады. Атмосфералық қ ысым тә улік бойына ө згеріп отырады, сондық тан қ ұ рал кө рсеткішін жазып алуды бірнеше рет жү ргізеді. Барограф барометр-анероид принципімен жұ мыс істейді, бірақ атмосфералық қ ысымның ө згерістерінің кө рсеткіштері барабан таспасына жазылады. Қ ұ ралды жұ мыс кү йіне орнатар алдында, барографты бұ ранда арқ ылы оталдырады, барабанғ а таспаны бекітеді, тілшені атмосфералық қ ысым дең гейіне апарады (барометр-анероид кө рсеткіші бойынша). Қ ұ ралды орнатар кезінде тілшені қ ұ рғ амайтын глицерин сиямен толтырады. Апта немесе тә улік ө ткенде қ ұ рал таспасының кө рсеткішін жазып алады.

⇐ Предыдущая 19 20 21 22 232425 26 27 28 Следующая ⇒