29. Акселирация түсініктеме, акселирацияға әсер ететін факторлар.

Акселерация дегеніміз бұ рынғ ы ұ рпақ пен салыстарғ анда, даму мен ө су қ арқ ынының жылдамдауы, ал децелерация – баяулауы. 40 жылдардың ө зінде басталғ ан, ө су мен даму акселерациясы ең жоғ арғ ы дең гейіне жетіп, 20 ғ асырдың 60–80 жылдарында барлық жерде байқ алды, ал оның ең шарық тау шың ы 70 жылдарда болды. Акселерация балалардың барлық даму кезең дерін, тіпті қ ұ рсақ ішілік кезең іне дейін қ амтыды. 1 жасқ а дейінгі балаларда 1 ай бұ рын дене массасы екі еселеніп, ең бектерінің ерте сү йектенуі байқ алды. Сү т тістерінің тұ рақ ты тістерге ауысуы, ғ асыр басындағ ығ а қ арағ анда, орта есеппен, 1 жыл ертерек аяқ тала бастады. Едә уір айырмашылық тар дене ө лшемдері мен жыныстық жетілу мерзімдерінде де байқ алды. Ә сіресе, олар жасө спірімдік кезең де айқ ын білінді. 80 жылдарда 15 жасар оқ ушылардың бойы, 20 жылдардың басындағ ы ө з қ атарларынан 15 см–ге, ал салмағ ы 16 кг–ғ а жоғ ары болды. Дене ұ зындығ ы ә р он жылдық та, орта есеппен, 2 см–ге жоғ арылап отырды. Menarche пайда болатын жас 15 жастан 12 жас 7 айғ а дейін, ал қ алқ ан шеміршігінің даму мерзімі – 9 айғ а, дауыстың ө згеруі – 3 айғ а, қ асағ а мен қ олтық тың тү ктенуі – 5–5, 5 айғ а азайды. Акселерация ү рдісін анық тауда кө птеген гипотезалар ұ сынылады. Атап айқ анда, табиғ и жә не антропогенді сыртқ ы орта факторларының ә серіне: кү н радиациясының циклдік белсенділігіне, ғ арыштық сә улеленуге, электромагниттік фон мен электромагниттік ластағ ыштарғ а, тамақ танудың жақ саруына, урбанизацияғ а, қ азіргі қ оғ амдағ ы ө мір салтына кө п кө ң іл бө лінеді. Сондай–ақ, балалар арасындағ ы жұ қ палы аурулардың тө мендеуінің, тұ рмыс жағ дайларының, оқ у мен тә рбиенің жақ саруының да ө зіндік қ осар ү лесі бар екенін теріске шығ аруғ а болмайды.

Ішкі - генетикалық фактордың да маң ызы аз емес. Акселерация, аралас некелердің кө беюі нә тижесінде, гетерозиготтылық тың кү шеюі салдарынан, сондай–ақ, ағ заның қ оршағ ан орта факторларының циклді ө згерістеріне генетикалық жоспарланғ ан бейімділігінің пайда болуынан дамыды деген ұ ғ ымдар бар.

⇐ Предыдущая 20 21 22 23 242526 27 28 29 Следующая ⇒