5. Гигиеналық зерттеу әдісі – гигиеналық эксперимент.

Гигиеналық экспериментті табиғ и немесе зертхана жағ дайында жү ргізеді. Табиғ и эксперимент деп, сыртқ ы орта факторларының адамдардың денсаулығ ына тигізетін ә серін зерттеуді немесе шынайы ең бек жағ дайында немесе тұ рмыстық іс-ә рекет жағ дайы мен ө мір сү ру жағ дайындағ ы сыртқ ы орта факторларын зерттеуді айтады. Табиғ и эксперимент жағ дайында алынғ ан мә ліметтерді, ә дістемелік ұ сыныстарды, нұ сқ ауларды, санитарлық ережелерді дайындау ү шін, ө ндіріс ө неркә сіптеріне жаң а технологиялық ү рдістерді енгізу ү шін, санитарлық қ орғ аныс аймақ тарының ө лшемін анық тау жә не басқ алар ү шін қ олданады. Сонымен бірге, табиғ и экспериментте адамғ а жә не қ оршағ ан ортағ а кө п факторлар ә сер етуі кезінде, олардың ішінен денсаулық тың бұ зылыстары дамуында қ андай да бір жеке фактордың маң ыздылығ ын бө ліп кө рсету, оның ә сер ету сипаты мен қ ауіпсіз дең гейін анық тау, фактордың сыртқ ы ортада қ андай ө згерістерге тү сетінін, т. б. бағ алау қ иынғ а соғ ады.

Сондық тан, бұ л сұ рақ тарды шешу кезінде зертханалық гигиеналық эксперимент жоғ ары бағ аланады. Зертханалық экспериментте ү рдістер модельденеді, олар келесі мә селелерді зерттеуге мү мкіндік береді:

· факторлардың халық тың денсаулығ ына ә сері тікелей ме, ә лде басқ а орта арқ ылы ма;

· сыртқ ы орта факторларының ө здерін жә не олардың қ оршағ ан ортаның сандық жә не сапалық параметрлеріне тигізетін ә серін зерттеуге мү мкіндік береді.

Гигиеналық зертханалық эксперименттің мақ саты- факторлардың қ ауіпсіз мө лшері мен дең гейлерін, яғ ни гигиеналық нормативтерді орнату ү шін, олардың ә сер ету сипаты мен қ ауіптілігін анық тау болып табылады. Фактордың адамның денсаулығ ына ә серін зерттеу ү шін, ә детте, екі тү рлі эксперимент қ ойылады: ө з еркімен келіскен адамдарғ а жә не жануарларғ а. Жануарларғ а жү ргізілген эксперименттен алынғ ан мә ліметтерді ә рі қ арай адамдарғ а экстраполяциялайды. Адамдарғ а зерттеулер жү ргізуге, тек толық қ ауіпсіздік кепілдігі болғ ан жағ дайда ғ ана рұ қ сат етіледі. Мұ ндай зерттеу тү рлеріне, мысалы, атмосфера ластануының иіс табалдырығ ын (иіс сезуін) анық тау, жарық тың, шудың немесе дірілдің жә не т. б. ә серіне кө ру жә не есту реакцияларын зерттеу жатады.

Жануарларғ а эксперимент, химиялық факторларды гигиеналық нормалау мақ сатында жиі жү ргізіледі. Ә детте, бұ л факторлардың жедел, жеделдеу жә не созылмалы ә серлері зерттеледі, жедел жә не созылмалы ә серлерінің табалдырығ ы минималды ә сер ететін мө лшері анық талады, ағ зада жиналатын қ абілеті, спецификалық жә не ә серінен біраз уақ ыт ө ткеннен кейінгі салдары – мутагендік, эмбриотоксиндік, канцерогенді ә серлері зерттеледі, содан соң алынғ ан мә ліметтердің негізінде, ә серінің қ ауіпсіз дең гейін – ШРЕК есептеп табады.

Ортаның факторларының ө зін зерттеу жә не олардың қ оршағ ан орта нысандарына ә серін зерттеу жө ніндегі зертханалық эксперимент, зертханалық модельдік қ ұ рылғ ыларда немесе жартылай ө ндірістік қ ұ рылғ ыларда жү ргізіледі. Мысалы, экзогенді химиялық заттардың топырақ тан ө сімдіктерге ө туін зерттеу ү шін, арнайы фитоклиматтық камера жасайды, ол жерде топырақ қ а зерттелетін химиялық затты қ осады да, содан соң, осы топырақ та ө сірілген ө сімдікте сол химиялық заттың мө лшерін анық тайды.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒