Кең таралған күдіктер және оларға жауаптар

Осы жерде мұ сылмандар қ ауіпті қ ателіктерге жол беретін маң ызды жайттарды қ озғ ап ө ту қ ажет. Мысалы, кейбір адамдар Аллаһ Тағ ала: «Соның салдарынан Израил ұ рпақ тарына: «Кім кісі ө лтірмеген немесе жер жү зінде бұ зақ ылық таратпағ ан біреуді ө лтірсе - шынайы тү рде барлық адамды ө лтірген сияқ ты, ал кім адамды тірілтсе (ө лімнен қ ұ тқ арса) - барлық адамды тірілткенмен тең (барлық адамдардың ө мірін сақ тап қ алғ анмен тең )! » - деп жаздық » (ә л-Маида 5: 32), - деп айтқ ан аятын келтіреді де: “Кү пір - ең ү лкен кү нә жә не жер бетіндегі ең ү лкен бұ зақ ылық болып табылады, міне сондық тан кез келген кә пірді ө лтірудің, ал оның мал-мү лкін тартып алудың тіпті де оқ асы жоқ “, - дейді. Бұ л – шұ ғ ыл тү рде тү зетуді қ ажет ететін ө те қ ате тү сінік. Иә, Қ ұ ранның кейбір тә псіршілері « жер бетінде бұ зақ ылық тарату » деген сө здерге қ атысты: бұ л жерде сө з кө пқ ұ дайшылдық туралы болып тұ рғ анын айтқ ан, мысалы, мұ ны имам Абу Хайян былай деп айтқ анындай: « «Бұ зақ ылық » - бұ л кө пқ ұ дайшылдық деп айтылғ ан. Жә не бұ л – жолдардағ ы қ арақ шылық, егіндер мен малдарды жою екендігі де айтылғ ан». Қ араң ыз: “Тафсир ә л-Бә хр ә л-мухит” 3/347.

Алайда бұ л сө здерді дұ рыс тү сіну керек.

Біріншіден, бұ л аятта келген «бұ зақ ылық » сө зінің мағ ынасын одан кейін келетін аят тү сіндіреді: «Аллаһ жә не Елшісімен соғ ысқ андардың жә не жер жү зінде бұ зақ ылық таратып жү ргендердің жазасы - ө лтірілулері, не асылулары, яки қ ол-аяқ тарының қ иғ ашталып кесілулері немесе елден айдалулары. Бұ л - олардың дү ниедегі жазасы. Жә не олар ү шін Ақ ыретте ірі азап бар» (ә л-Маида 5: 33).

Имам Ибн ә л-Жаузи бұ л аятқ а қ атысты былай деген: “«Бұ зақ ылық қ а» келер болсақ, бұ л – адам ө лтіру, зақ ым тигізу, мал-мү лікті тартып алу жә не жолдарда ү рей тарату”. Қ араң ыз: “Задуль-масир” 3/345.

Сондық тан, имам ә т-Табари де «Кім кісі ө лтірмеген немесе жер жү зінде бұ зақ ылық таратпағ ан біреуді ө лтірсе - шынайы тү рде барлық адамды ө лтірген сияқ ты» деген аятқ а қ атысты: “« Жер бетінде бұ зақ ылық » деген сө здер Аллаһ пен жә не Оның Елшісімен (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) соғ ысу жә не жолдарда қ арақ шылық жасау дегенді білдіреді“, - деген. Қ араң ыз: ә т-Табари “Тафсир” 8/348.

Ал «Аллаһ пен жә не Оның Елшісімен соғ ысу » сө здері, имам ә л-Уахиди айтқ анындай «Оларғ а мойынсұ нбау жә не бағ ынбау» дегенді білдіреді дегенді біз айтып кеткен едік. Қ араң ыз: “Тафсир ә л-Уахиди” 1/317.

Екіншіден, «Кім кісі ө лтірмеген немесе жер жү зінде бұ зақ ылық таратпағ ан біреуді ө лтірсе - шынайы тү рде барлық адамды ө лтірген сияқ ты» деген аяттың мағ ынасын басқ а имамдар: “Мұ сылмандарды қ ақ ысыз ө лтіру; некедегі адамның зина жасауы; діннен шығ у; жолдарда қ арақ шылық пен тонаушылық жасау; т. с. с шариғ ат адамды ө лім жазасымен жазалауғ а рұ қ сат беретін, бұ ғ ан Қ ұ ран мен Сү ннетте тікелей нұ сқ аулар бар, ә рі олар ү шін ө лім жазасы берілуге тиіс жағ дайлар туралы сө з болуда“, - деп тү сіндірген. Сондық тан да имам Ибн Ә би Заманин «Кім кісі ө лтірмеген немесе жер жү зінде бұ зақ ылық таратпағ ан біреуді ө лтірсе» деген бұ л аятқ а қ атысты: “Яғ ни ө лім (жазасы) тағ айындалмағ ан нә рсе ү шін ө лтірсе”, - деп айтқ ан. Қ араң ыз: “Тафсир Ибн Ә би Заманин” 2/23.

Сонымен, бұ л аятта кү пірлік туралы сө з болып тұ р деп айтқ ан имамдар Исламда ө лім жазасымен жазаланатын діннен шығ уды мең зеген!

Жә не бұ л аяттарды басқ аша тү сінуге болмайды! Егер кү пірлігіне қ арамастан, келісім-шарт жасасқ ан кә пірді ө лтіру харам болып табылса, қ алайша енді кез келген кә пірді оның кү пірлігі ү шін ө лтіруге болады?! Онда жизья тө лейтін жә не соғ ан қ оса ө здерінің кү пірлігінде қ алатын кә пірлердің ислам жерінде болуына қ алайша рұ қ сат етіледі?! Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деді ғ ой: «Кім му’ахадты ө лтірсе, Жә ннә ттың хош иісін де сезбейді. Ал онының хош иісі қ ырық жылдық қ ашық тық тан сезіледі». ә л-Бухари 2995.

Ибн Хажжә р былай деп жазғ ан: «Хадисте мұ сылмандармен келісім-шарты бар кә пір туралы сө з болуда, мейлі ол - жизья тө леу, ә мірмен бітім немесе мұ сылман адам тарапынан берілген қ ауіпсіздік кепілдігі (аман) болсын». “Фатхуль-Бари” 12/259.

Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын), сондай-ақ, былай деді: «Ақ иқ атында, адамғ а қ ауіпсіздік кепілдігін беріп, кейін оны ө лтіргенге - тіпті ө тірілген (адам) кә пір болса да - менің қ атысым болмайды! » Ахмад 5/223. Ибн Мажжаһ 2/896. Хадистің сахихтығ ын хафиз ә л-Бусайри жә не шейх ә л-Ә лбани растағ ан.

Ал енді кә пірлердің ү кімі туралы мә селені бұ л ү мметтің имамдары қ алай тү сіндіргеніне назар аударайық:

Имам Ибн ә с-Салә х Салә х былай деп айтты: “(Бұ л мә селедегі) негіз – жер бетінде кә пірлердің болуының рұ қ сат етілетіндігі, ө йткені Аллаһ Тағ ала жаратылыстардың ө лтірілуін қ аламайды жә не оларды ө лтірілулері ү шін жаратпады! Ақ иқ атында, Аллаһ олардан келетін зиянның себебінен оларды ө лтіруге рұ қ сат етті, бірақ бұ л (кә пірлерді ө лтіру) олардың кү пірлігі ү шін жаза болғ андық тан емес! Бұ л дү ние жазалау мекені болып табылмайды ғ ой, себебі амалдар ү шін жазалау немесе сыйғ а бө леу Қ иямет Кү ні болады. Ал егер кә пірлер мұ сылмандардың билігінде болса жә не біздің заң дарымызды орындаса, біз олардан тіршілігімізді қ алыпқ а келтіруде пайда кө реміз. Жә не бізде оларды ө лтіру ү шін себеп қ алмайды, ал олардың жазасы Аллаһ тың алдында. Ө йткені кә пірлер мұ сылман мемлекеттерінде тұ рып жү ргенде, мү мкін, олар Аллаһ тың олардың табиғ аттарында (фитраларында) не жаратқ анын кө рер. Ал егер мә селе осы жағ дайда болса, онда: «Мә селенің негізі кә пірлерді ө лтіру керектігінде», – деп айтуғ а тыйым салынады! » Қ араң ыз: “Фатауа Ибн ә с-Салә х” 224.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия «Мағ ан адамдар: «Лә илә һ ә иллә -Ллаһ », - деп айтпайынша, олармен соғ ысу бұ йырылды! » деген хадиске қ атысты: “Бұ л –Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) баршаны қ атарынан ө лтіре беру бұ йырылғ анын жә не бұ л мақ сат болғ андығ ын білдірмейді. Жоқ! Ақ иқ атында, бұ л – Қ ұ ранғ а, Сү ннетке жә не бірауызды келісімге (ижмаъ) деген қ арама-қ айшылық! Жә не Пайғ амбар (Аллаһ тың оғ ан игілігі мен сә лемі болсын) ешқ ашан бұ лай істемеген, ә рі оның ө мір тарихы ол ө зіне тиіспеген адамдарғ а тиіспегенін нұ сқ айды! ”, - деген. Қ араң ыз: “Қ а’ида фи қ италь ә л-куффар” 117.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия сондай-ақ былай деді: “Ақ иқ атында, кә пірлермен тек бір себеппен ғ ана шайқ асады, ал бұ л себеп – соғ ыс! Жә не бұ л – ғ алымдардың басым бө лігінің пікірі, бұ ғ ан Қ ұ ран мен Сү ннет те нұ сқ айды! » “ә н-Нубууат” 140.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия, сондай-ақ, былай деген: “Ақ иқ атында, бұ л дү ние жазалау мекені болмағ андық тан, бұ л дү ниедегі жаза кү нә нің ауырлығ ына немесе оның жең ілдігіне нұ сқ амайды, ө йткені жазалау мекені – ана дү ние! Алайда бұ л дү ниедегі жазалар бұ зақ ылық пен ө шпенділікке тыйым салу ү шін заң дастырылғ ан, бұ л жө нінде Аллаһ Тағ ала былай деп айтқ анындай: «Соның (Адамның бір ұ лы екіншісін ө лтіргенінің ) салдарынан Исраил ұ рпақ тарына: «Кім кісі ө лтірмеген немесе жер жү зінде бұ зақ ылық таратпағ ан біреуді ө лтірсе - шынайы тү рде барлық адамдарды ө лтірген сияқ ты... », - деп жаздық » (ә л-Маида 5: 32).

Жә не періштелер Аллаһ қ а былай дейтін: «Онда (Жерде) бұ зақ ылық таратып, қ ан тө гетін біреуді жаратамысың? » (ә л-Бақ ара 2: 30).

Періштелер айтқ ан бұ л екі нә рсе Аллаһ Исраил ұ рпақ тарына ө лім жазасын бұ йыруының себебі болып табылады. Ө йткені жизья тө лейтін кә пірлердің иманды қ алдыру кү нә сі барша мұ сылмандардың пікірі бойынша біз ө лім жазасына кесетін зинақ ордың жә не адам ө лтіргеннің кү нә сінан жаман болуына қ арамастан, оларғ а мұ сылмандардың жерінде ө мір сү руге рұ қ сат етіледі ғ ой. Ә рі Абу Ханифа «кә пірмен оның дұ шпандығ ының себебінен соғ ысады жә не егер ол соғ ыспаса, онымен де соғ ыспайды» деп есептеген. Жә не осы себепті жизья тек Кітап иелерінен ғ ана емес, кө пқ ұ дайшылдардан да алынады. Жә не бұ л – имам Малик пен имам Ахмад пікірлерінің бірінде келіскен нә рсе”. Қ араң ыз: “Мажму’уль-фатауа” 20/101.

Шейхуль-Исламның мына сө здеріне назар аударың ыз, себебі бұ л жерде ол сө з болып жатқ ан мә селені тү сіндіреді!

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия сондай-ақ былай деген: “ «Жер бетінде бұ зақ ылық таратуғ а тырысқ ан» деген сө здер бұ зақ ылығ ы басқ аларғ а тиетін адамғ а қ атысты. Ө йткені егер бұ зақ ылық тек адамның ө зіне ғ ана тисе, онда ол туралы: «Жер бетінде бұ зақ ылық таратуғ а тырысқ ан» , - деп айтылмайды! ” Қ араң ыз: “ә с-Саримуль-маслюль” 291.

Шейх Ибн ә л-Қ айим былай дейтін: “Кә пірлерді ө лтіру кү пірліктерінің себебінен емес, соғ ысу себебінен рұ қ сат етіледі! Жә не дә л осы себепті соғ ысуғ а қ атыспайтын ә йелдер мен балаларды, келісім-шартта болғ андарды жә не монахтарды ө лтіруге тыйым салынғ ан еді! Оның ү стіне, біз (тек) ө зімізбен соғ ысқ андармен соғ ысамыз! ” “Ахкаму аһ ли-зиммә ” 1/27.

Уа, мұ сылмандар, бұ л имамдардың сө здеріне назар аударың дар! Яғ ни шабуыл жихадында да мұ сылмандар тек ө здеріне қ арсы соғ ысатындармен ғ ана соғ ысады! Жә не бұ л Аллаһ Тағ аланың: « Ө здерің мен соғ ысқ андармен Аллаһ жолында соғ ысың дар да, шектен шық паң дар. Негізінен, Аллаһ шектен шығ ушыларды жақ сы кө рмейді ». (ә л-Бақ ара 2: 190), - деп айтқ анына сә йкес келеді.

Сондай-ақ, кейбір адамдар ө здерінің дұ рыстығ ын растау ү шін кә пірлердің керуендеріне шабуыл жасағ ан Абу Басыр мен Абу Жә ндә лдің жә не сондай-ақ олардың жақ тастарының іс-ә рекеттерін мысалғ а келтіреді. Олардың бұ л дә йегіне жауап, Аллаһ тың қ алауымен, қ арапайым-ақ:

Біріншіден, қ ай имам осы деректен кез келген кә пірдің мал-мү лкі мен ө мірі халал болып табылады деген дә лел шығ арды?!

Екіншіден, бұ л адамдар кә пірлердің барлық керуендеріне емес, ал тек қ ұ райштық тардың керуендеріне шабуыл жасады! Бұ л жө нінде Ибн Са’д, Ибн ‘Абдуль-Барр, ә с-Сухайли, Ибн ә л-Қ айим жә не Ибн Сайд ә н-Нас сынды имамдар осы дерекке тү сіндіме беріп айтып кеткендей. Қ араң ыз: “ә л-Исти’аб” 4/161, “ә р-Раудатуль-анф” 4/59, “ә т-Табақ ат ә л-кубра” 4/134.

Оның ү стіне, хадистің ө зінде де бұ л туралы тікелей мә тінмен былай деп айтылып тұ р: «Ә рі, Аллаһ пен ант етемін, олар (Абу Басыр жә не оның жақ тастары) қ урайштық тардың Шамғ а бағ ыт алғ ан керуені туралы естісе болды, міндетті тү рде оғ ан шабуыл жасайтын, онымен баражатқ андарды ө лтіретін жә не олардың мал-мү ліктерін алып қ оятын». ә л-Бухари 2731, 2732.

Мә селе мынада: Абу Бә сыр жә не оның жақ тастарының қ урайштық тармен қ астығ ы бар еді, ө йткені қ урайштық тар Меккеде Ислам қ абылдағ ан мұ сылмандарды қ инайтын. Сол себепті олар Меккеден қ ашып шығ ып кетті де, тең із жағ алауын мекендеді, ө йткені Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө пқ ұ дайшылдармен келісім-шартының себебінен оларды Мә динағ а қ абылдамады.

Ү шіншіден, Қ ұ ран мен Сү ннетте мұ ндай дә лелге жү гінуден қ ұ тқ аратын, ө згенің мал-мү лкін иемденуге тыйым салынғ андық қ а нұ сқ айтын кө птеген айқ ын жә не тікелей дә лелдер бар.

Қ азіргі кезде Қ ұ ран мен Сү ннеттің тікелей дә лелдері тұ рса да, ерсі жә не жанама дә лелдерді қ олдану сә нге айналып кетті. Мысалы, кейбір адамдар періштелердің адам кейіпінде келуін театралдық қ ойылымдарды қ оюғ а рұ қ сат етілгендігіне дә лел ретінде пайдаланады. Немесе музыкалық аспаптардың рұ қ сат етілгендігіне дә лел ретінде Исрафильдің Қ иямет кү нінің алдында Сұ р ү рлейтінін келтіреді. Мұ ндай дә лелдер Қ ұ ран мен Сү ннеттің айқ ын жә не анық мә тіндеріне қ айшы келетін адасушылық болып табылады.

Кез келген кә пірдің мал-мү лкіне қ атысты тағ ы да бір қ ең таралғ ан кү мә н туралы айтар болсақ, ол – кейбір адамдардың: «Мен ешкіммен ешқ андай келісім-шарт жасасқ ан жоқ пын! », - деп айтулары.

Істің мә ні – мү ндай адамдардың келісім-шарт кейбір жағ дайлардың себебінен ө здігінен кү шке еніп кететінін тү сінбеуінде. Сонда, ө з сапарластарын ө лтіріп, олардың мү лкін иемденіп алғ ан ә л-Муғ ира ибн Шу’ба олармен қ андай да бір ресми келісім-шарт жасасқ ан ба еді?! Оның олармен сапарлас болғ анының ө зі олардың арасындағ ы ө зара қ ауіпсіздік кепілдігі туралы келісім-шарт болатын.

Имам Ибн ә л-Мунзир былай деген: “Ақ иқ атында, Муғ ира олармен жолда бірге жү ріп отырғ андық тан жә не олардың ә рқ айсысы (жолдағ ы) серігінен ө з ө мірі мен мал-мү лкіне қ атысты қ ауіпсіздікте болғ андығ ы себепті бұ л (оларғ а қ астандық жасау)оғ ан (Муғ ирағ а) харам болғ ан етін. Жә не оның оларды ө лтіріп, мал-мү лкін иемденгені - оларғ а қ атысты қ иянат болды. Ал, сенімді (аманатты) ә рбір адамғ а қ атысты: мейлі олар ізгі, бұ зақ ы, иман келтірген, немесе кә пір болсын - ақ тау керек! ” Қ араң ыз: “ә л-Аусат” 11/314.

Имам Ибн Батталь былай деген: “Мысалы, егер адам кә пірлермен сапарлас болса, олардың ә рқ айсысы басқ асынан қ ауіп-қ атерден сақ талғ ан болады. Жә не мұ ндай жағ дайда қ ан тө гу де, мал-мү лікті алып қ ою да сатқ ындық болып табылады, ал сатқ ындық тіпті кә пірлерге де қ атысты тыйым салынғ ан”. Қ араң ыз: “Шарх Сахих ә л-Бухари” 8/129.

Хафиз Ибн Хажжә р былай деген: “ Бұ л хадистен кә пірлердің мал-мү лкін қ ауіп-қ атерсіздік (бейбітшілік) кезінде қ иянатшылдық пен алып қ оюғ а рұ қ сат етілмейтіндігі шығ ады, ө йткені сапарлас топ бір-бірінен қ ауіп-қ атерден сақ талғ ан кү йде бірге жү реді”. Қ араң ыз: “Фатхуль-Бари” 5/341.

Сө йтіп, бұ л хадисте кейбір білімдері жеткіліксізсіз мұ сылмандар айтып жү рген «Мен олармен ешқ андай келісім-шарт жасасқ ан жоқ пын» немесе «Олармен бірге бір ұ шақ тың ішінде немесе автобустың ішінде болғ анда, мен олармен ешқ андай келісім-шартқ а қ ол қ оймадым! » деген сө здерін айқ ын тү рде жоқ қ а шығ ару бар.

Мұ ның барлығ ы – ө зін-ө зі алдаушылық, себебі бұ л нә рселердің (яғ ни бірге сапарғ а шығ удың немесе жолаушылар кө лігіне бірге мінудің ) ө зі адамдардың арасындағ ы ө зара қ ауіпсіздік келісім-шартты мең зейді. Егер адамдар қ андай да бір адамның жауыздығ ы мен сатқ ындығ ы туралы немесе ол кез келген уақ ытта мал-мү лікті тонауы, не басқ а да бір зиян тигізуі мү мкін екендігін білсе, оны ұ шақ қ а немесе автобусқ а отырғ ызар ма еді ә лде жай ғ ана онымен бір кө лікте отырар ма еді?!

Ә рі қ арай, егер қ андай да бір кә пір, мейлі тіпті ол соғ ысушы болса да, мұ сылмандардың территориясына кірсе жә не оғ ан кіру визасы немесе т. с. с. рұ қ сат берілсе, оғ ан тиісуге тыйым салынады, ө йткені бұ л қ ауіпсіздік кепілдігін бұ зу болғ андығ ы. Ал, Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деген: «Барлық мұ сылманның қ аны тең дә режеде қ ұ нды, ал олардың ең беделсізінің берген кепілдігін ө згелердің барлығ ы орындауғ а тиісті». Абу Дауд 2751, Ибн Мажжаһ 2685, Ибн ә л-Мунзир 11/151. Хадис сахих, бұ л жө нінде шейх ә л-Ә лбани айтқ ан.

Меккені алғ аннан кейін Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) мұ сылмандарғ а қ атысты ө здерінің оң бағ андылығ ымен жә не қ иянатшылдығ ымен ерекше танылғ ан тек бес адамнан басқ а, оның тұ рғ ындарын ө лтіруге жә не олардан ө ш алуғ а тыйым салғ аны жеткізіледі. Ал ол бесеуін Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө лтіруді бұ йырды, олар тіпті Қ ағ баның кө лең кесінде кездессе де. Сонымен, Ибн Хубайр осы бесеудің бірі еді. Ал Умм Ханидің бауыры Али оны кө ріп қ алып, Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ йрығ ын орындау ү шін ізінен қ уып жө нелген кезде, Ибн Хубайр Умм Ханидің ү йіне кіріп кетіп, одан пана сұ рады, ал ол Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ә мірі туралы білмей, оғ ан қ ауіпсіздік кепілдігін берді. Кейін ол ө зі Аллаһ тың Елшісімен (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сө йлеспейінше, оғ ан тиісуге тыйым салды. Имам ә л-Бухариден келген хадисте Умм Хани Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кіріп: «Уа, Аллаһ тың Елшісі, менің бауырым (Али) мен ө зімнің қ орғ ауыма алғ ан Хубайрдың ұ лын ө лтіремін деп жатыр! », - дегенде, Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оғ ан: «Умм Хани, сен ө зің нің қ орғ ауың а алғ анды біз ө зіміздің қ орғ ауымызғ а аламыз», - деді. ә л-Бухари 357.

Егер тіпті ә йелдің берген қ ауіпсіздік кепілдігі есепке алынып, осы кә пірдің қ аны мен мал-мү лкі басқ аларғ а харам етілген болса, онда мемлекет ө з еліне кірерде беретін кепілдігінің орындалуы туралы не айтуғ а болады?!

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деді: “Қ ауіпсіздік кепілдігін кез келген кә пірге беруге болады, жә не мұ ны кез келген мұ сылман істей алады! ” “Саримуль-маслюль” 95.

Енді қ ауіпсіздік кепілдігі қ алайша іске асатындығ ы жайлы аз-маз айтып ө тейік:

Умар ибн ә л-Хаттаб былай деді: “Егер мұ сылман оғ ан: «Маттарс», - десе, ол оғ ан қ ауіпсіздік кепілдігін берген болады. Жә не егер ол оғ ан: «Лә тадхә л», - десе де, ол оғ ан қ ауіпсіздік кепілдігін берген болады. Ақ иқ атында, Аллаһ барлық тілдерді біледі! ” Абдур-Раззақ 5/219, Са’ид ибн Мансур 2599.

«Маттарс» жә не «Лә тадхә л» - парсылар мен эфиоптардың тілдерінде «қ орық па» дегенді білдіреді.

Имам Ахмад жә не Ибн Таймия былай деген: “Кә пір ө зіне берілген қ ауіпсіздік кепілдігі деп тү сінген кез келген нә рсе, оғ ан қ ауіпсіздік кепілдігін беретіні Сү ннеттен келген! ” “ә л-Инсаф” 10/348, “Бә яну-ддә лиль” 64.

Имам Ибн Мунасыф былай деді: “Дұ шпан ө зіне берілген қ ауіпсіздік кепілдігі (аман) деп тү сінген кез келген тілдегі кез келген нә рсе: мейлі ол сө з болсын, мейлі жазу немесе ым болсын - оғ ан бұ л кепілдікті береді, тіпті мұ сылман мұ ны мең земеген болса да! ” “ә л-Инжә д” 2/45.

Имам Ибн Қ удама былай деген: “Егер кә пірлерге олар оны қ ауіпсіздік кепілдігі (аман) деп есептеген белгі берілсе, онда бұ л - олар ү шін аман болады. Жә не егер кә пірлер ө здерінің қ амалынан «бұ л белгі – қ ауіпсіздік кепілдігі» деп ойлап шық са, онда оларды ө лтіруге болмайды! ” Қ араң ыз: “Шарх ә л-Кә бир” 10/559.

Жоғ арыда келтірілгендердің негізінде мына нә рсе айқ ын болып отыр: мұ сылмандардың еліне кірейін деп жатқ ан кә пірдің тө лқ ұ жатына қ ойылатын виза оғ ан қ ауіпсіздік кепілдігін береді. Жә не осыда ешқ андай кү мә н жоқ.

Сол секілді бұ л кә пірлердің елінде ө мір сү ріп жатқ ан немесе виза яки кіруге рұ қ сат алып сол жерге келген мұ сылмандарғ а да қ атысты болады. Оларғ а бұ л кә пірлерді ө лтіруге, олардың мал-мү лкін тонауғ а тыйым салынады, ө йткені мұ ның барлығ ы – қ иянатшылдық жә не қ ауіпсіздік кепілдігін (аманды) бұ зу. Имам ә ш-Шә фи’и “ә л-Умм” кітабында былай деді: “Егер дұ шпандар мұ сылмандардан біреуді тұ тқ ынғ а алып, кейін оны азаттық қ а жіберген жә не қ ауіпсіздікпен қ амтамасыз еткен болса, онда олардың берген қ ауіпсіздік кепілдігі - олардың ө здеріне де берілген қ ауіпсіздік кепілдігі болып табылады, жә не оның (мұ сылман адамның ) оларды қ иянатшылдық пен ө лтіруіне жә не оларғ а сатқ ындық жасауына қ ұ қ ығ ы жоқ ”.

Егер тіпті кә пірлер тұ тқ ынғ а алғ ан адам олардың территориясында ешнә рсе істемеу керек болса, онда олардың территориясына ө з еркімен барғ ан, немесе олардың жерінде ө мір сү ретіндер туралы не айтуғ а болады!

Имам Ибн Қ удама былай деді: “Кім дұ шпан жеріне қ ауіпсіздік кепілдігін алып кірген болса, олардың мал-мү лкіне қ иянатшылдық пен қ ол сұ ғ уына немесе олармен ө сімқ орлық пен айналысуына қ ұ қ ығ ы болмайды. Олардың ө здеріне қ атысты қ иянат туралы айтар болсақ, оғ ан тыйым салынғ ан, ө йткені олардың берген қ ауіпсіздік кепілдігі оларғ а қ атысты сатқ ындық жасалмауын білдіреді. Тіпті, бұ л шарттар сө збе-сө з (ауызша) келісілмеген болса да, мұ ның мә ні ә рекеттің ө зінен айқ ын болып тұ р”. “ә л-Муғ ни” 13/152.

Бірақ егер белгілі бір кә пір қ андай да бір ақ ылғ а сыймайтын тә сілмен мұ сылмандардың жеріне келісім-шартсыз тү сіп қ алғ ан болып шық са да, бұ л біздің заманымызда іс жү зінде мү мкін емес болса да, мұ ның ө зі де «оны бірінші болып ұ стап алғ ан адам тонай алады немесе ө лтіре алады» дегенді білдірмейді!

Имам Ибн Қ удама былай деген: “Егер соғ ысушы кә пір мұ сылмандардың жеріне қ ауіпсіздік кепілдігінсіз кірсе, онда қ арау керек: егер оның мұ сылмандардың жерінде сатқ ысы келген сатылатын тауарлары бар болса, онда оғ ан кедергі жасамау керек, ө йткені кә пірлердің сауда жасау ү шін бізге кіруі дә стү рге айналғ ан”. Қ араң ыз: “ә л-Муғ ни” 9/199.

Бұ дан қ алса, егер қ андай да бір кә пір мұ сылмандардың жеріне тіпті қ ауіпсіздік кепілдігінсіз жә не сауда-саттық мақ сатынсыз кіріп келсе, алайда мұ сылмандардың жеріне ө зіне ешкім зиян тигізбейді деп сеніп кірсе, онда оғ ан да тиісуге болмайды! ‘Умар ибн ә л-Хаттаб бір елде ә кім болып отырғ ан Са’ид ибн ‘Амирге насихат айтып хат жолдағ анда, басқ алардың қ атарында мыналарды жазды: «Ал егер сендерге кә пірлерден болғ ан бір адам ө зі ү шін қ ауіптенбей келсе, ә рі сендер оны ұ стап алсаң дар, онда егер ол сендерге саналы тү рде тү скенін білсең дер, онымен ешнә рсе істеулерің е болмайды! » Қ араң ыз: имам Малик “ә л-Мудаууана” 2/145.

Осының барлығ ы біздің кезімізде кең таралғ ан «Кез келген кә пірдің мал-мү лкі - халал, ө йткені қ азір бү кіл кә пір ә лемі мұ сылмандармен соғ ысуда» деген пікірді жоқ қ а шығ арады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 Следующая ⇒