1-кесте.Суармалы жағдайда қауын егістігінде кездесетін негізгі арамшөптердің түр құрамы және ластау деңгейі

1-кесте. Суармалы жағ дайда қ ауын егістігінде кездесетін негізгі арамшө птердің тү р қ ұ рамы жә не ластау дең гейі

Қ оң ырбас туысы (Астық тұ қ ымдастары)

№	Арамшө птердің тү рлері (тұ қ ымдас)				Тіршілік тү рлері		Дең гейі (балл)


	Кө кшіл мысық қ ұ йрық,		Setaria pumila (Poir. ) Schult.		бір жылдық
	Жасыл мысық қ ұ йрық		Setaria viridis (L. ) Beauv.		бір жылдық
	Кү рмек тары		Echinochloa crus galli (L. )		бір жылдық
	Кә дімгі қ амыс		Phragmites communis Trin.		кө п жылдық
	Қ ұ май		Sorgum halepense (L. ) Pers.		кө п жылдық
	Салалы қ арашағ ыр		Cynodon dactilon (L. ) Pers.		кө п жылдық
	Жатағ анбидайық		Erytriga repens (L. ) Nevski		кө п жылдық
	Кә дімгі қ ара сұ лы		Avena falua L.		бір жылдық

2-кесте Астра туысы (Кү рделігү лділер тұ қ ымдасы)
		Дала қ алуені		Sonchus arvensis L.		кө п жылдық
		Кә дімгі ошағ ан		Xanthium strumarium L.		бір жылдық
		Жабайы ассү ттігені		Lactuca serriola L.		бір жылдық
		Егістік сарық алуен		Cirsium arvense (L. ) Scop.		кө п жылдық
		Кә дімгі мың жапырақ		Achillea millefolium L.		кө п жылдық
		Биберштейн мың жапырағ ы		Achillea bibersteinii Afan.		кө п жылдық
		Емдік бақ бақ		Taraxacum officinale Wigg.		кө п жылдық
		Бір жылдық жусан		Artemí sia á nnua		бір жылдық

Зерттеулердің нә тижесінде қ ауын егістігінде арамшө птердің 2 ботаникалық тұ қ ымдастарына жататын 16 басым тү рі анық талды.

Оң тү стік Қ азақ стан облысының жер асты суының дең гейі жоғ ары, суармалы егіс жағ дайында қ ауын егістігіндегі арамшө птердің тү р қ ұ рамын білу, шаруа-шаруашылық тарына арамшө птермен кү ресті тиімді кезең дерде жә не ғ ылыми негізделген ә дістермен нақ ты жү ргізуге жол ашады. [5].

1. 4 Қ ауынның халық медицинасындағ ы пайдасы

Қ. К. Ә рінов, Қ. М. Мұ сыновтың зерттеулері бойынша Қ ауын халық медицинасында белгілі бір мағ ынағ а ие. Оның қ ұ рамында фолий қ ышқ ылы болатындық тан, қ ан аздық ауруларында кең інен қ олданады. Жемістерін туберкулез, бронхит, ревматизм ауруларында қ олданады жә не жү рек-қ антамыр ауруларында, бү йрек пен бауырдың дерттерінде қ олдану ұ сынылады. Ежелден-ақ қ ауын шырынын ішек қ ұ рттарына қ арсы ем ретінде, тамақ аурулары мен созылмалы жө телге қ арсы қ олданады. Қ ауынның қ ұ рамында қ ант, кө мірсу, витаминдер, минералды заттар, органикалық қ ышқ ылдар кө п. Сондай-ақ олар емдік қ асиеті жағ ынан, жұ ғ ымдылығ ы, сің імділігі жә не диеталық қ оректілігі жағ ынан пайдалы. Қ ауын жемістері тағ амғ а кө ктей немесе ө ң делген тү рінде қ олданылады.

Қ ауыннан қ ауынқ ақ, қ ауынқ ұ рт, қ ауынбал (бекмес) жасайды. Бақ ша дақ ылдарының тұ қ ымдары бір-біріне анатомикалық қ ұ рылысы, химикалық қ ұ рамы, физиология-биохимилық процестері, пісіп-жетілуі, ө сіп-ө нуі ұ қ сас келеді. Қ ауынның қ ос жарнақ ты тұ қ ымдарының ө нгіштігі ө те жоғ ары (98 – 100%), ұ зақ (8 – 10 жыл) сақ тауғ а болады. Қ ауынның жер асты жү йесі кіндік тамырлы, негізгі тамырдан жә не жанама тамыршалардан тұ рады. Сабақ тары ө су процесінде жоғ ары ө рмелейді, жайыла ө седі немесе тік бұ талы болып келеді. Аталық, аналық гү лдерінің дара, қ ос жә не аралас 3 тү рі кездеседі. Алдымен аталық, содан кейін аналық гү лдері гү лдейді. Жемістері кө птұ қ ымды, жидек тә різді, салмағ ы 60 кг-ғ а дейін жетеді. [1-3].

Қ ауынның адам денсаулығ ына пайдасы:

1. Қ ауын - тө мен калориялы жеміс тү рі. Оның 100 грамында небары 33 калория болады. Сондық тан, оны артық салмақ тан арылғ ысы келетіндерге жеуге кең ес береміз.

2. Сонымен қ атар, ішің ізді жү ргізуге де ә сер етеді. Егер ішекті зиянды заттардан, қ оқ ыстардан тазалағ ың ыз келсе, қ ауын жең із.

3. Кімнің бауыры жә не қ уығ ы ауырса, сол адамдарғ а қ ауын ө те пайдалы.

4. Бү йректен тас пен қ ұ м шығ арады.

5. Қ андағ ы гемоглабин мө лшерін кө бейтеді.

6. Ағ заң ызды ә ртү рлі аурудан қ ұ тқ арып, иммунитетің ізді қ атайтады.

7. Жү рек-қ ан тамыр ауруларының да алдын алады.

8. Жү йке жү йесін тыныштандырады.

9. Жазда шө лге жақ сы.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 Следующая ⇒