1.ӘДЕБИ ШОЛУ

МАЗМҰ НЫ

	КІРІСПЕ........................................................................................
	Ә ДЕБИ ШОЛУ..........................................................................
1. 1	Қ ауынның шығ у тарихы.............................................................
1. 2	Қ ауынның қ ұ рамы мен пайдасы.................................................
1. 3	Қ ауын егістігіндегі арамшө птердің тү р қ ұ рамы..........................
1. 4	Қ ауынның халық медицинасындағ ы пайдасы.............................
	ДАЛАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ ЖҰ МЫСТАРЫ........................................
2. 1	Арал ө ң ірінің климаттық жағ дайы.............................................
2. 2	Мелиоративтік топырақ жағ дайы..............................................
2. 3	Қ ауынның суару режимін А. Н. Костяковтың графо-аналитикалық ә дісімен есептеу..........................................................................
2. 4	Болжамдық есептер. Шығ ыстар мен табыстар..............................
	Қ орытынды...............................................................................
	Пайдаланылғ ан ә дебиеттер тізімі.............................................

КІРІСПЕ

Тақ ырыптың ө зектілігі: Бақ ша дақ ылдары.. Кө з алдың ызғ а бірі дө ң гелек, бірі сопақ пішінді дә мі тіл ү йірер жемістер келеді. Дә л қ азір жас пен кә рінің ортақ тіске басарына айналғ ан осы жемістердің маусымы. Қ ауын мен қ арбыз сіздің де сү йікті асың ыз екендігіне кү мә німіз жоқ. Ал біз сол жемістерді жей отырып, «бұ лар қ ашан, қ айдан шық ты? », «қ ұ рамынды нендей заттар бар? », «пайдалы ма, зиян ба? » деген сауалдар қ ойып кө рдің із бе? Иә?! Олай болса, сол сұ рақ тардың негізінде зерттеу жұ мысымды таныстырайын.

Бақ ша - ә ртү рлі ағ аштар мен гү лдер, дә нді дақ ылдар егілген арнаулы жер, алаң. Бақ шада кү нделікті пайдаланылатын кө кө ністер ө сіріледі. Бұ ларды бақ ша дақ ылдары дейді. Бақ ша дақ ылдары ө сірілетін жер бақ шалық деп те аталады. Негізінен сулы жерлерде, ө зен бойларында ө рістейтін бақ ша ө сіру кә сібімен отырық шы қ азақ тар ертеден айналысқ ан.

Бақ ша дақ ылдары – асқ абақ тұ қ ымдасына жататын бір жылдық шө птесін ө сімдіктер тобы. Оғ ан қ арбыз, қ ауын, асқ абақ жатады. Тропиктік жә не субтропиктік аймақ тардан шық қ ан. Қ азақ станның солтү стік облыстарынан ө зге барлық аймақ тарда ө сіріледі. Бақ ша дақ ылдары – бағ алы тағ амдық ө нім, дә рілік, сә ндік мақ сатта, мал азығ ы, майлы шикізат ретінде пайдаланылады.

Қ ауын– ыстық қ а тө зімді, жарық сү йгіш, шө лге шыдамды, біржылдық ө сімдік. Дә румендер мен қ ант қ ұ рамы бойынша қ ауын тіпті қ арбыздан да асып кетеді. Қ ауынды да жаң а піскен кү йінде жең сік ас ретінде қ олданады. Жемістері қ айта ө ң делген кү йде кең інен қ олданылады. Қ ауыннан бал, цукаттар, тосап, мармелад дайындайды. Оларды кептіреді жә не қ ақ тайды. Қ ақ талғ ан қ ауындарды «қ ауынқ ақ » деп атайды, олар ұ зақ уақ ыт бойы сақ талады. Дә ндерінен жоғ ары сапалы тағ амдық май ө ндіреді.

Жұ мыстың мақ саты: қ ауынды табиғ и –экономикалық аудандарғ а дұ рыс егу жә не жоғ ары агротехникамен ө сіру, А. Н. Костяков ә дісін тиімді пайдалана отырып, одан ө те жоғ ары, тұ рақ ты қ ауынның сорттарын алу.

Жұ мыстың міндеті:

- Қ ауынның ө сіру технологиясын жақ сарта отырып, қ ауынның тұ рақ ты сорттарын алу;

- А. Н. Костяковтың графо-аналитикалық ә дісінің пайдалы жақ тарын тү сіндіру;

- Ө німділігі жоғ ары будандарды пайдалану;

- Қ ауынды халық медицинасына пайдалану;

- Қ ауынның Қ азақ стандағ ы тү рлерімен жақ сы таныстыру.

1. Ә ДЕБИ ШОЛУ

1. 1 Қ ауынның шығ у тарихы

С. И. Қ ошқ аров, Н. А. Шестакова, С. С. Арыстанғ ұ ловтардың зерттеулері бойынша Қ ауынның дамуына ең жақ сы жағ дай - кө п мө лшерлі топырақ ылғ алдығ ы жә не қ ұ рғ ақ ауа, сондық тан бұ л дақ ыл тамшылық суармалауда ө те жақ сы сезінеді.

Қ ауын жең іл бірақ органикалық заттарғ а бай жерді жақ сы кө реді. Кү зде жерді дайындау кезінде олардағ ы қ ұ нарлы заттардың мө лшеріне байланысты 20—30 т/га қ арашірік, 240-250 суперфосфат енгізеді. Азоттық жә не калийлық тың айтқ ыштарды вегетация кезінде N (45—52 кг ә. з. бойынша), К (га –ғ а 30—40 кг ә. з. ) мө лшерінде енгізген жақ сы. Қ ауын тозаң датушы жә ндіктерге (ара, тү кті ара) байланысты, оны ә сіресе жылыжай жағ дайында ө сіру кезінде есепке алу керек. Жемістердің қ алыптасуына жә не пісуіне оң тайлы температура тү нде 18—20°С –дан, кү ндіз 25—33°С-ғ а дейін қ обалжып отырады.

Қ ауынның ең алғ ашқ ы пайда болғ ан мекенін дө п басып айту қ иын. Дегенмен, қ ауынның отаны – Египет деп тұ жырым жасауғ а бірнеше дә лелдер бар. Есте жоқ ежелгі заманнан бері египеттіктер Ніл ө зенінің аң ғ арларында қ ауынның алуан тү рлі сорттарын ө сіріп келген. Қ абырғ аларғ а салынғ ан қ ауын суреттері мұ ның айқ ын дә лелі бола алады.

Қ ұ дайларғ а қ ұ рбандық шалынып жатқ ан мұ ндай суреттер кө не Египет ғ ибадатханаларынан, табыттардан табылғ ан жә не олардан қ ауын суретін байқ ау аса қ иын емес. Жер бетіндегі барлық мемлекеттер қ ауындар Египеттен тарағ ан деседі. Арабтар ортағ асырларда қ ауынды Жерге тү скен «жұ мақ тың жемісі» ретінде танығ ан. Қ ауын гректер мен римдіктерге де бағ зы замандардан бері танымал. Италияндық тардың сү йікті тағ амдары болғ андығ ы соншалық ты, зиялы қ ауым ө кілдерінің ө зі тамақ тану мә дениетін естен шығ ара отырып, қ ауынды асқ ан ашқ арақ тық пен жейтін болғ ан. Тарихшылардың айтуынша, Рим императоры Клавдий Альбин таң ғ ы асқ а он қ ауынды бірден жеген екен [1].

М. М. Жанзақ овтың тұ жырымдамасына сү йене отырсақ, Қ ауын жабайы тү рде Оң тү стік-Батыс Азия мен Африкада ө седі. Бұ дан 2 мың жыл бұ рын Қ ауынды Кіші жә не Орта Азия жерінде мә дени дақ ыл ретінде ө сіре бастағ ан. Жапырағ ы ірі, кезектесіп орналасқ ан, жің ішке сабағ ы буындарғ а тарамданып жер бетіне тө селіп ө седі. Гү лі сары, дара жынысты, қ ос жынысты тү рі де кездеседі. Жемісі – кө п тұ қ ымды, жемісінің тү сі де, пішіні де сортына байланысты ә ртү рлі болады, салмағ ы 200 г-нан 16 кг-ғ а дейін. [2].

Қ ызылорда облысының қ ауын ө ндірісіне келер болсақ, Сыр елі диқ андары шығ арғ ан – ә ң гелек, ерте пісетін – Ақ дә мбілше, орта мерзімде пісетін – Колхозшы 749/753, кеш пісетін – Қ ара кү лә бі, торлама т. б. тү рлері бар. Қ ауын ө сіру, оның тұ қ ымын жақ сарту жұ мысымен Қ азақ картоп жә не кө кө ніс шаруашылығ ы ғ ылыми-зерттеу институты шұ ғ ылданады.

12 3 4 5 6 7 8 9 Следующая ⇒