4-тапсырма. Мәтінді тыңдаңыз, өзіңізге таныс сөздердің аудармасын еске түсіріңіз.

Адам қ оршағ ан ортамен тығ ыз байланыста ө мір сү реді. «Не ексең, соны орасың » дегендей, қ оршағ ан ортағ а келтірген зияның ө з денсаулығ ың а ә сер етеді.

Ө ркениет пайда болғ ан кезден бастап ауағ а кездейсоқ заттар қ осыла бастады. Оғ ан дейін ауа табиғ и жолмен ғ ана ластанатын. Мысалы: жанартаулар атқ ылағ анда, ауағ а бу кү йіндегі заттар, улы газдар араласады. Жел арқ ылы шаң, тозаң дар ұ шып шығ ады. Орман ө ртенген кезде, кө п мө лшерде газдар ұ шады. Ө сімдіктер мен жануарлардың қ алдығ ы шірігенде, тү зілетін газ заттары да ауағ а тарайды. Мұ ның бә рі табиғ и ластануғ а жатады. Бірақ та заттар айналымы кезінде ауа табиғ и ластанудан ө зін-ө зі тазартады.

Қ азіргі кезде қ оршағ ан ортаның ластануы адамның іс-ә рекеті салдарынан жиілеп отыр. Мысалы: жылу электр станциясынан, мұ най ө ң деуден, металл ө ндіруден, кө ліктерден шығ атын қ алдық тар ауаны ластайды. Тіпті қ алалық жерлерде бір пә терден бір кү нде бір пакет қ оқ ыс шығ арылса, ә р ү йде кем дегенде жү з пә тер болса, бір ү йдің ө зінен жү з пакет шығ арылады. Енді осындай бес жү з ү й болғ анның ө зінде бір кү нде неше пакет қ оқ ыс шығ арылатынын кө з алдың ызғ а елестетіп кө рің ізші.

Ө зің із демалатын саябақ ты, емделетін шипажайларды, орманды жерлерді ұ қ ыпсыз, жауапкершіліксіз пайдалансаң ызда, қ оршағ ан ортағ а зиян келтіресіз. Жан-жағ ың ызғ а қ оқ ыс лақ тырып, орманда от жағ у салдарынан қ аншама келең сіз оқ иғ алар туындайды. Сондық тан, ә рбір саналы азамат қ оршағ ан ортаны қ орғ ауғ а ат салысу қ ажет. Қ оршағ ан ортаны қ орғ ау сенің бойың дағ ы ұ қ ыптылық тан басталады. Ө з аулаң ды таза ұ стап, жан-жағ ың а орынсыз қ оқ ысты лақ тырмау керек.

Қ азақ стан Республикасында қ оршағ ан ортаны қ орғ ау ү шін, арнайы шаралар жү зеге асырылуда. Атап айтсақ, зауыттарғ а арнайы тазартқ ыш қ ондырғ ылар орнатылады. Автокө ліктерден шығ атын тү тіннің жолына сү згі қ ойылады.

Сұ йық отын газбен алмастырылады. Ауаны тазартудың ең тиімді жолы - кө галдандыру. Бұ л іске ө здерің де қ атыса аласың дар. Сенің еккен ә р ағ ашың ауаны тазартуғ а қ осқ ан ү лесің болып табылады.

(Сергазина Қ. Ж., Қ ұ сайынова Ж. А. Қ азақ тілі. ОӘ К., -Астана, 2012)

ЖАЗЫЛЫМ

5-тапсырма. Берілген диаграмма бойынша сө йлем қ ұ растырың ыз.

⇐ Предыдущая 6 7 8 9 101112 13 14 15 Следующая ⇒