Пародонт ауруларының клиникасы

Пародонт ауруларының клиникасы

Пародонт аурулары туындатушы себептерге даму механизмі, клиникалық ағ ымы ә ртү рлі болып келетін аурулар қ атарына жатады. Мұ ның ө зі медцицнаның белсенді дамып, ө ріс ала бастағ ан кезең дерінде кө птеген ғ алымдардың пародонт ауруларының ә ртү рлі жү йесін ұ сынуына мү мкіндік туғ ызады.

ө ткен ғ аысрдың 40-50 жылдары Кең ес одағ ында А. И. Евдакимов, И. Г. Лукомский, Я. С. Пеккер, И. О. Новик, Е. Е. Платонов, кейінірек (60-70 жылдарда) ММСИ, Н. Ф. Данилевский, Г. Д. Овруцкий ұ сынғ ан жү йелер қ олданыс тапты.

Пародонт ауруларын зерттеудің халық аралық ұ йымы (ARPA) 1951-1958 жылдар аралығ ында пародонтопатиялар (пародонт ауруларын осылай атады) жү йесін ұ сынды.

Пародонтопатиялар жү йесі (ARPA)

I. Қ абынбалы пародонтопатиялар – воспалительные пародонтопатии – parodontopathiae inflammatae.

1. беткей қ абынбалы пародонтопатия (қ ызылиек қ абынуы) – поверхностная воспалительная пародонтопатия, (гингивит) paradontopathia inflammata superficialis (gingivitis);

2. терең қ абынбалы пародонтопатия (пародонттың қ абынуы) – глубокая воспалительная пародонтопатия – (пародонтит)- parodontophatia inflammata profunda.

II. Дистрофиялаушы пародонтопатия (пародонтоз) – дистрофическая пародонтопатия – parodontophatia dystrophica (parodontosis).

III. Аралас пародонтопатия – смешанная пародонтопатия – (дистрофическая пародонтит, воспалительный пародонтоз) – parodotopathia mixtra (parodontitis dystrophica, parodontosis inflammatoria).

IV. Идиопатиялық пародонтоз (десмодонтоз, бозбала пародонтозы) – идиопатический пародонтоз (десмодонтоз, юношеский пародонтоз)- paradontosis idiophathica interna (desmodontosis, parodontosis jvenilis)

V. Неопластикалық пародонтопатия (пародонтома) – неопластическая пародонтопатия (пародонтома) – parodontopathia neoplastica (parodontoma).

Клиникалық тә жрибеде пародонттың созылмалы қ абынуы, жайылғ ан тү рі жиі орын алады, дамуы ондағ ан жылдарғ а созылып, тиімді ем жү ргізілмеген жағ дайда тістердің ө з беттерімен тү суімен аяқ талады. Пародонттың созылмалы қ абынуының клиникалық ерекшеліктері, ауырлығ ы организмнің жалпы жағ дайымен, оның реактивтілік дең гейімен тығ ыз байланысты.

Алғ ашында патологиялық ү рдіс катаралды қ абынудан басталады, одан ә рі тіс-қ ызылиек бекімі, тістің тіреп-ұ стаушы аппараты бұ зылып, сү ек тіні сорылып, пародонталдық қ алта пайда болады.

Пародонттың созылмалы қ абынуының жең іл дә режесінде науқ ас қ ызылиегінің жиі, кө бінесе тістерін тазалағ анда қ анайтынына, қ ызылиегінің қ ышуына немесе ың ғ айсыздық сезіміне, аузынан нашар иіс шығ атынына, тістерінің температуралық жә не химиялық тітіркендіргіштерден қ ақ сап ауыратынына шағ ымданады.

Қ арап тексергенде, қ ызылиекте созылмалы катаральды қ абынуғ а тә н белгілер анық талады жә не бұ л ү рдісті қ ызылиектің симптоматикалық қ абынуы (симптоматический гингивит) деп атайды. Сонымен қ атар тістер тө ң ірегінде терең дігі 3, 5-4 мм пародонталдық қ алталар анық талады. Патологиялық ү рдіс кө бінемесе тө менгі алдың ғ ы немесе азу тістер аймағ ындағ ы пародонтта орын алады.

Альвеола ө сіндісінің қ абыну аймағ ындағ ы рентген суретінде тістераралық қ алқ ан сү йектер ұ шы бө лігінде тығ ыз сү йек қ абатының ошақ ты сорылу нә тижесінде бү тіндігі бұ зылғ ан немесе ол толығ ымен сорылғ ан (дескрукцияланғ ан) кейде қ алқ ан ұ шы тү гелімен сорылып, сү йек биіктігі біраз (¹/₃ -ге) тө мендеуі нә тижесінде алдың ғ ы тістераралық қ алқ андар пішіні кертілген конусқ а (усеченный конус) ұ қ сап қ алады, ал кемік сү йекте ошақ ты немесе жайыла кү йектену ү рдісі орын алып, сү йек суретінің айқ ындығ ы тө мендейді. Тістер мойны бө лігіндегі периодонт саң ылаулары кең ейгені байқ алады (сурет). Бұ л кезде тістердің орындарынан ауытқ уы жә не қ озғ алмалылығ ы анық талмайды. Науқ астың жалпы жағ дайы ө згермейді.

Пародонттың созылмалы қ абынуының орта дә режесі кезінде қ абыну ү рдісі қ ызылиектің альвеолалық бө лігін де қ амтиды жә не ағ ым ерекшелігіне байланысты (созылмалы немесе созылмалы қ абынудың ө ршу) қ ызылиектің катаральды, ө се немесе жаралана қ абынуы тә н белгілер анық талады. Тістер тө ң ірегіндегі пародонталдық қ алтаның терең дігі 4 мм терең 6 мм дейін.

Бұ л кезде науқ ас қ ызылиегінің тістерін тазалағ анда, қ атты тағ амды тістеп ү зіп алғ ан кезде жә не шайнағ анда тұ рақ ты тү рде қ анайтынына, тү сінің, пішінінің ө згергендігінекейбір тістерінің қ озғ алмалығ ына, тістер арасының ашылып, орындарынан ауытқ и бастағ анына, ауыздарынан нашар иіс шығ уына металл дә мін немесе қ ышқ ыл дә м сезетініне шағ ымданады.

Қ арап тексергенде, қ ызылиек кө кшіл-қ ызыл тү стенген, бү ртіктері мен жиектері қ атты домбық қ ан тістерге тығ ыз жанаспағ ан, қ ызылиек бү ртіктерінің кө лемдері ә ртү рлі болғ андық тан оның жиегінің біркелкі иректігі бұ зылғ ан. Сү ң гі тиіп кетсе қ ызылиек оң ай қ анайды, пародонталдық қ алталардың терең дігі 4-6 мм, қ абырғ аларын саусақ пен сипай басқ анда олардан сарысулы немесе ірің ді жалқ ық бө лінеді. Тістердің желпіуішке ұ қ сап бір-бірлерінен қ ашық тай бастағ анына байланысты араларындағ ы кең істіктер ашылып (диастемалар, тремалар), тістем қ атынастары бұ зыла бастағ ан жә не жарақ аттаушы тү йісу ошақ тары пайда болғ ан. Тіс беттеріне кө п мө лшерде қ ызылиек ү сті жә не қ ызылиек асты қ атты шө гінділер қ ұ рылғ ан. Кейбір тістер I-II дә режелі қ озғ алмалылық қ а ие болғ ан, ә ртү рлі дә режеде тү бірлері ашылып жалаң аштанғ ан.

Альвеола ө сіндісінің рентген суретінде тістераралық қ алқ ан сү йектер тү бір ұ зындығ ының ¹/₃-¹/₂ бө лігіне дейін кө лденең сорылғ ан, сақ талғ ан бө ліктеріндегі кемік сү йекте жайыла кеуектену ү рдісі орын алғ ан. Қ алқ ан сү йек қ абырғ аларының тік бағ ытта сорылуына байланысты периодонт саң ылаулары кең еіп, сү йек қ алталары пайда болғ ан (сурет).

Пародонттың созылмалы қ абынуының ауыр дә режесі кезінде аурудың барлық белгілері ө ріс алады жә не жиі-жиі ө ршу ү рдісі орын алып, қ ызылиек қ атты қ абынып жекелеген немесе бірнеше абсцесттер пайда болады.

Пародонт қ абынуы бар науқ ас қ ызылиегінің сыздап ө з бетімен ауыратындығ ына, қ анағ ыштығ ыныа, тістерінің қ озғ алмалығ ынына тағ ам шайнаудың қ иындығ ынына, тістерінің ә ртү рлі бағ ытта ауытқ ып (жоғ ары-тө мен, аоғ а-артқ а), аралары ашылып, тістер қ атарының біркелкілігінің бұ зылып, косметикалық ың ғ айсыздық тұ ғ ызғ анына, біраз тістерін жұ лдыруғ а мә жбү р болғ анына, аузынан нашар иіс шығ атынына, осының бә рі кө ң іл-кү йіне ә сер етіп, ұ йқ ысы қ ашып, уайылшыл ашуланшақ болғ анына, бойын салғ ырттық, дымкә стік билегеніне шағ ымданады. Кейде қ ызылиегінде ірің ді ісіктер шығ атынын айтады.

Қ арап тексергенде, кө птеген тістер аймағ ында қ ызылиек қ атты домбығ ып, қ ызыл-кө кшіл немесе қ ою-қ ызыл тү стенген бү ртіктері ә ртү рлі дә режеде ұ лғ айып, жиектері білікке ұ қ сап қ алың дап, деформациялануғ а ұ шырағ ан. Кө пшілік тістер орындарынан ауытқ ып, ІІ-ІІІ дә режелі қ озғ алмалы болғ ан, кейбір тістер тү бірлері ә ртү рлі дең гейде жалаң аштанғ ан. Тістердің қ алыпты тү йісуі бұ зылып, патологиялық тістем (жарақ аттаушы тістем) пайда болғ ан. Кө птеген тістердің тө ң ірегінде пародонталдық қ алталардың терең дігі 6 мм асады жә не ішінде кө п мө лшерде сарысулы немесе ірің ді жалқ ық байқ алады. Тістер бетінде кө п мө лшерде жұ мсақ жә не қ атты шө гінділер (қ ызылиек асты жә не қ ызылиек ү сті тасы) кездеседі.

Бір науқ астың альвеола ө сінділерінің ә р аймағ ында пародонт қ абынуының ә ртү рлі дә режесі орын алады.

Альвеола ө сіндісінің рентген суретінде тістреаралық қ алқ андардың кө лденең жә не тік бағ ытта сорылуғ а ұ шырауына байланысты ¹/₂ –ден басым бө лігі жойылғ ан, терең дігі ә ртү рлі (кейде тү бір ұ шына дейін жететін) сү йек қ алталары пайда болғ ан. Қ алқ андардың сақ талғ ан бө ліктері жайылмалы кеуектенуге ұ шырағ ан (сурет).

Пародонттың созылмалы қ абынуының ө ршуі белсенді ағ ымдылық пен, қ ызылиектің қ атты ауруымен, пародонталдық қ алталардан кө п мө лшерде ірің ді жалқ ық бө лінуімен сипатталады.

Қ арап тексергенде қ ызылиек қ атты домбығ ып, қ ызарғ аны байқ алады, сипап-басып байқ ағ анда қ атты ауырады жә не пародонталдық қ алталардан ірің ді жақ ық бө лінеді. ө ршу ү рдісі пародонттың созылмалы қ абынуының орта жә не ауыр дә режесі кезінде жиі орын алатындық тан, бұ л кезде науқ астың жалпы жағ дайы да ө згереді: кейде дене қ ызуы кө теріліп, ә лсіздік жә не дә мкә стік, терлегіштік сияқ ты организмнің созыфлмалы уыттану белгілері кө рініс алады. Пародонттың созылмалы қ абынуының ө ршуі кезінде қ ызылиектің абсцестеннуі жиі орын алады. Пародонталдық абсцестің дамуына терң ірің ді жалқ ық ты қ алтаның болуы жә не одан жалқ ық шығ уының қ иындауы себепкер болады. Бұ л кезде қ алтадағ ы микроорганизмдер қ ызылиектің дә некертін қ абатына ө шіп, шағ ын ірің ді қ абыну ошағ ының дамуын туындатады. Қ алтаның терең дігіне байланысты абсцесс тү бір ұ шы аймағ ында, тү бірдің орта дең гейінде немесе қ ызылиек жиегіне жақ ын орналасады.

Абсцесс дамығ ан кезде қ ызылиек қ атты ауырып, ол қ алыптаса бастағ ан аймақ та шектелген ісікке ұ қ сас томпақ ошақ пайда болады, тағ ам шайнау қ иындайды, кейде дене қ ызуы кө теріліп (бірнеше абсцесс дамығ ан болса), аймақ тық лимфа тү йіндері ұ лғ аяды. Кө пшілік жағ дайда абсцесс жедел дамтды жә не орталық аймағ ы жұ мсарып, қ ызылиек қ абаты тесіліп, жыланкө з пайда болады. Сондық тан бұ л жыланкө зді периодонттың соызлмалы гранулденіп қ абынуы кезіндегі жыланкө зден ажырата білу керек. Ол ү шін жарақ ат ошағ ы аймағ ының рентген суреті қ ажет болады.

Пардонттың соызлмалы қ абынуы кезіндегі патоморфологиялық зерттеулерге сү йенсек пародонттың барлық тіндерінде ө згерістер барлығ ы анық талады: жабынды эпителийде дистрофиялық ө згерістер орын алып, жоғ арғ ы қ абатында ө ліеттену ү рдісі орын алады. Қ ызылиек сайы эпителийі прлиферациялануғ а ұ шырап, пародонталдық қ алталар қ абырғ асын қ уалай тү бір бойымен ө скені байқ алады.

Ауырдың орта жә не ауыр дә режесі кезінде дә некертінде қ ұ рамында лимфоидтер, гистиоциттер аз мө лшерде плазматикалық клеткалар бар инфильтрат ошақ тары кездеседі. Толық ша клеткалар кө птеп дегрануляциялануғ а ұ шырағ ан. Аргирофильді жә не коллагенді талшық тар қ алың дап, жартылай ыдырауғ а ұ шырағ ан.

Сү ек тінінде лакунарлы сорылу (ойық танып сорылу) ү рдісі басым, тістераралық қ алқ андар жің ішкеріп, пішіндері бұ зылғ ан, жиі-жиі бө лшектенуге ұ шырағ ан. Сү йек тіндерінің қ ұ рылу ү рдісінен сорылу ү рдісі басым. Тү бір цементінде жә не дентиннің ұ лпа жақ бетінде сорылу ошақ тары анық талады. Қ антамырларда да ө згерістер бар, эндотелий қ абаты ө се қ алың дағ ан, қ абырғ алары гиаликозғ а, склероздануғ а ұ шырап тарылғ ан.

Қ ызылиектің, периодонттың, тіс ұ лпасының, сү йек тінінің нерв талшық тары бө лшектенуге ұ шырағ ан (фрагментацияланғ ан), аурудың ауыр дә режесінде шаң ды ыдырауғ а ұ шырағ ан.

Пардонттың созылмалы жайыла қ абынуы барысында кө птеген асқ ынулар орын алуы мү мкін жә не оларды екіге бө луге болады: жергілікті жә не жалпылай. Жергілікті асқ ынуларғ а ашылғ ан тістің қ аттытіндерінің жоғ ары сезімталдығ ы (гиперестезия), ұ лпаның ретроградтық қ абынуы, пародонтальдық абсцесс, пародонтальдық киста жатады.

Пардонтальдық киста (пардонтальная киста) сирек дамиды жә не аурудың ауыр тү рінде эпителийдің пародонтальдық немесе сү йек қ алталарының барлық қ абырғ аларын тө сей ө суі нә тижесінде пайда болады. Алғ ашқ ы кезде ксита ешқ андай белгісіз дамиды, кейінірек ол орналасқ ан аймақ та тіс ауытқ и бастайды жә не қ ызылиекте сипап байқ ағ анда домалақ пішінді тығ ыздау жә не аурымайтын қ ұ рылым анық талады. Рентгенсуретте киста домалақ пішінді, шекарасы айқ ын, тіс тү бірінің алдың ғ ы немесе артқ ы бетіне жанаса орналасқ ан, сү йек сорылуынан пайда болғ ан қ ара кө лең келі ошақ тү рінде кө рініс береді (сурет). Тү бірұ шы аймағ ын. дағ ы тіндер ө згеріске ұ шырамағ ан тіс ұ лпасының ө міршең дігі сақ талғ ан. Қ алғ ан жергілікті асқ ынулар туралы мә ліметтер арнаулы бө лімдерде берілген.

Жалпылай асқ ынуларғ а организмнің созылмалы уыттануы, жә не аллергизациялануы, ә ртү рлі жү йкелік кү йзелістер, жақ сү йек мойының қ абынуы, жақ сү йек аймағ ы жұ мсақ тіндерінің абсцестері мен флегмоналары, тістердің шайнау қ ызметінің тө мендеуі нә тижесінде туындағ ан ас қ орыту жолы аурулары жатады.

Пародонт қ абынуының ремиссиялық кезең і (аз уақ ытқ а тұ рақ тану) тиімді жә не кешенді емдеу жү ргізгеннен кейін байқ алады. Бұ л кезде қ ызылиектің қ анағ ыштығ ы, ауыру сезімі басылады, тістердің қ озғ алғ ыштығ ы азаяды.

Рентгенсуретте сү йек тінідегі сорылу ү рдістері тежелгені анық талады. Альвеола ө сіндісінің қ ырындағ ы кемік сү йектің тығ ызданғ аны, кеуектену аймағ ында сү йек бағ аналарының қ алпына келгені, сү йек тінінің рентген кө рінісінің айқ ындығ ы орын алады.

⇐ Предыдущая 5 6 7 8 9 10 11 121314 Следующая ⇒