Хелпикс

Главная

Контакты

Случайная статья





ІІ. Үй тапсырмасын сұрау(5 минут) 3 страница



 


Физика

Сабақ   53

 

 

Сабақ тың аты

§59 Электромагниттік индукция

Жалпы мақ саты

Электромагниттік индукция жайлы мағ лұ мат беру

Электромагниттік индукция қ ұ былысы жә не генераторлар, трансформаторлар, электр энергиясының алыс қ ашық тық тарғ а жеткізілуі жайлы мағ лұ мат беру;

Генераторлар. Трансформаторлар. Электр энергиясының алыс қ ашық тық тарғ а жеткізілуінің кү нделікті ө мірде жә не ө ндірістерде, есептер шығ аруда қ олдана білуге ү йрету.

Кү тілетін нә тиже

Электромагниттік индукция жайлы мағ лұ мат алады

Электромагниттік индукцияның кү нделікті ө мірде жә не ө ндірістерде, есептер шығ аруда қ олдана білуге ү йренеді

  Сабақ тың кезең дері уақ ыты

Мұ ғ алімнің іс - ә рекеті

Оқ ушының  іс- ә рекеті

Оқ ыту ү шін бағ алау

Қ ажетті ресурстар, қ олданылатын қ ұ ралдар
  Кіріспе 4 мин   4 мин   3 мин  

- оқ ушылармен амандасу;

- сыныпты тү гендеу;

- кезекшілік қ ызметін қ адағ алау;

-Ү й тапсырмасын сұ рау. «Ө рмекші ө рімі» ә дісі арқ ылы сұ рақ тар қ ойылады

 «Сағ ат дос» ә дісі арқ ылы оқ ушыларғ а дос табу ұ сынылады

 

 

-мұ ғ аліммен сә лемдесу;

- жоқ оқ ушыларды айту

 

Оқ ушылар бір - бірінің сұ рақ тарына жауап береді

 

 

Формативті бағ алау- смайликтер арқ ылы

.

 

 

  жіп
  Жаң а тақ ырыптың таныстырылым 2 мин

«Миғ а шабуыл» Видеоролик кө рсетіледі. Тақ ырыпты ашу ұ сынылады.

Дә птерлеріне сабақ тың тақ ырыбын жазуды сұ райды.

· Сабақ тың мақ сатын қ ою, оқ ушылардан сұ рау

-Бү гінгі сабақ тан нені кү тесің, не білгің келеді?

Оқ ушылар видеоролик кө ре отырып, бү гінгі ө тілетін тақ ырыпты ашады.

Дә птерлеріне тақ ырыпты жазады

 

Сабақ тың мақ сатын айтып шығ ады

 

 

Слайд
 

Негізгі бө лім

20 мин

Электромагниттік индукция қ ұ былысын тү сіндіретін тә жірибелер:

 

 

 


Индукциялық токтың пайда болуына шарғ ыдан ө тетін магнит ө рісінің ө згеру себебі болатынын тә жірибе кө рсетті.

Индукциялық токтың пайда болуына шарғ ыдан ө тетін магнит ө рісінің ө згеру себебі болатынын тә жірибе кө рсетті.

Механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын машиналар генераторлар деп аталады.

  1. индуктор –магнит ө рісін тудыратын магнит немес электромагнит;
  2. якорь –магнит ө рісі ө згергенде индукциялық ток пайда болатын орам;
  3. контакт сақ иналары жә не олардың бетімен сырғ итын контакт пластиналар.
 


     Генератордың айналатын бө лігі -ротор, ал қ озғ алмайтын бө лігі- статор.

Темір ө зектен жә не ә р тү рлі орам саны бар екі шарғ ыдан тұ рады. Егер кө п орамы бар орамағ а U1 кернеу берсе, онда электромагниттік индукция салдарынан аз орамы бар шарғ ыда U2‹ U1 кернеу пайда болады жә не керісінше.
Кернеуді арттыруғ а жә не кемітуге арналғ ан қ ұ рылғ ыларды трансформаторлар деп атайды.

 

 


  Сағ ат 1200- де кездесетін жұ п электромагниттік индукция. Генераторлар. Трансформаторлар. Электр энергиясының алыс қ ашық тық тарғ а жеткізілуі тақ ырыбын оқ улық тан оқ ып, бір- біріне тү сіндіреді.  RAFT ә дісі бойынша айтып шығ ады

 

 

 

 

Бір -бірін бағ алайды

 

 

Слайд

  Критерий

Дискриптор

Ұ пай

 

Баяндап беру

 

 

Тү сіндіре алды

 

Жартылай тү сіндірді

 

Тү сіндіре алмады алмады

 

 

 

Қ орытынды

10 мин

«Кафель» ә дісі арқ ылы 

№1 Трансформатордың бірінші катушкасының орамдарымен жү ретін ток шамасы 5А. Егер трансформация коэффициенті 0, 4 болса, Екінші катушка орамдарымен жү ретін ток қ андай болады? (2А)

№2 Трансформатордың бірінші катушкасында 1200 орам бар жә не ол 220В кернеуге, 3А ток кү шіне арналғ ан. Электрмен пісіру қ ондырғ ысын жасауғ а қ ажетті 100А ток алу ү шін екінші катушканың орам санын қ андай етіп таң дайды? (36)

№3 Тө мендеткіш трансформатордың бірінші реттік орамасының кернеуі 220В электр желісіне қ осылғ ан. Оның екінші орамасының қ ысқ ыштарына 8Ом кедергі жалғ анды. Егер трансформация коэффициенті 55 болса, кедергі бойымен жү ретін токтың шамасы қ аншағ а тең. (0, 5А)

№4 Трансформатордың бірінші реттік орамасындағ ы ток кү ші I1= 0, 5А, кернеуі U1=220В. Екінші реттік орамасындағ ы ток кү ші I2= 11A кернеуі U2= 9, 5В. Трансформатордың ПӘ К-ін табың дар. (95%)

№5 Жоғ арлатқ ыш трансформатордың бірінші реттік орамасында N1= 80, екінші реттік орамасында N2= 1280 орам бар. Бірінші реттік  орамасының ұ штарындағ ы кернеу U1= 120В, ал екінші реттік ормасындағ ы ток кү ші I2= 0, 25A. Трансформатордың пайдалы қ уатын анық тау керек. (480Вт)

№6 Трансформатордың бірінші орамасындағ ы ток кү ші I1= 10 А, ал оның ұ штарындағ ы кернеу U1= 110В Екінші орамасының ұ штарындағ ы кернеу U2=1000 В болса, ток кү ші қ андай? (1, 1А)

№7 Трансформатор кернеуі 220В- тан 1, 1 кВ- қ а дейін жоғ арлатады, оның бірінші реттік орамасындағ ы орамдар саны 700. Трансформация коэффициенті қ андай? Екінші реттік орамдағ ы орамдар саны қ анша? (0, 2; 3500)

№8 Бірінші реттік орамасында 840 орам бар трансформатор кернеуді 220- дан 660В – қ а дейін жоғ арлатады. Трансформация коэффициенті қ андай? Екінші реттік орамасындағ ы орам саны қ анша? (0, 33; 2520)

№9 трансформатор кернеуі U1= 22кВ мә нінен U2=110 В мә нге дейін тө мендетеді. Оның екінші реттік орамасындағ ы орам саны N2= 100. Трансформатордың бірінші реттік орамасындағ ы орамдар саны қ анша? (22000)

№10 Трансформатордың бірінші реттік орамасындағ ы орам саны N1= 100, ал екінші реттік орамасындағ ы N2= 1000. Бірінші реттік орамасындағ ы кернеу U1= 120 В. Трансформатордың екінші реттік орамасындағ ы кернеу қ андай? (1200В)

Шығ армашылық тапсырма беріледі. Шардара СЭС электр энергиясының жеткізілуі.

  Есеп шығ ару

а) есептер шығ ару

1) 2 секундта контурды тесіп ө тетін магнит ағ ыны 10 Вб –ден 0 Вб-ге дейін бірқ алыпты кеміді Контурдағ ы индукцияның ЭҚ К-і неге тең? (5 В)

2)Ө здік индукцияның максимальды ЭҚ К-і 20 В, индуктивтілігі 0, 5 ГШн контурда катушкадан ө тетін (А/с) ток кү шінің ө згеру жылдамдығ ын тап. (40А/с)

3. Индукциясы 0, 2 Тл – ге тең магнит ө рісіндегі 10 Мм/с жылдамдық пен индукция сызық тарына перпендикуляр қ озғ алып келе жатқ ан протонғ а қ андай кү ш ә сер етеді? (qп= 1, 6*10-19 Кл) (0, 32 пН)

4)Кө лденең қ имасының ауданы 60 см2 –ге тең контурының ішіндегі магнит ағ ыны 0, 3 мВб –ге тең. Контур ішіндегі ө ріс индукциясын тап. (50 мТл)

5)Магниттік индукциясы В = 2 Тл болатын біртекті магнит ө рісі ұ зындығ ы ∆ l = 20 см ө ткізгішке F = 0, 075 Н кү шпен ә рекет етсе, ө ткізгіштегі токтың кү ші қ андай? Магнит индукциясы сызық тары мен ө ткізгіштегі токтың бағ ыттары арасындағ ы бұ рыш α = 30°.

6)Егер ө ріс ө зара перпендикуляр болып, ө ткізгіштің актив бө лігінің ұ зындығ ы 5 см, ондағ ы ток кү ші 25 А болса, тоғ ы бар ө ткізгішке 50 мН кү ш ә сер ететін магнит ө рісінің индукциясы қ андай?

. Қ ызық ты сұ рақ тар

1. Кө сеу ұ зын болса қ ол кү ймес – қ андай физикалық қ ұ былыс жасырылғ ан?

( жылу ө тгізгіштік)

2. Темірді қ ызғ анда соқ – мақ алында қ андай физикалық қ ұ былыс кө рсетілген (қ атты дененің балқ уы)

3. Тоң ғ ан тонын мақ тайды – неліктен (тон жылуды нашар ө ткізеді)

4. Уайым тү бі тең із батасың да кетесің, тә уекел тү бі қ айық мінесің де кетесің – қ андай физикалық қ ұ былыс (Архимед заң ы)

5. Жақ сы кісінің ашуы шайы орамал кепкенше – (кебу)

6. Терек қ исайғ ан жағ ына жығ ылады (кү штің ә сері)

7. Қ азан отпен, адал ә рекетпен қ ызады – (жылулық қ озғ алыс, ішкі энергияның ө геруі)

8. Тонның жылуы тігісінен емес жү нінен (жылу ө ткізгіштік)

9. Ескі мұ з ерігіш, жаң а дос жерігіш – (жылу берілу)

10. Қ армен бір жү ргенде неге сық ырлайды? (Қ ар қ атты дене. сынады)

11. Шындық ты іздеген табады (отын энергиясы)

12. Азық сыз адам алысқ а бармас (энергияның сақ талу заң ы)

Ө зара жұ мыстарын бағ алайды.

 

 

А3 формат, стикер

 

Критерий

Дискриптор

Ұ пай
 

Есептерді шығ ара алуы

 

Тү сіндіріп беру

 

 

Шығ ара алды

 

Жартылай шығ арды

 

Шығ ара алмады

 

 

  Сабақ тан кейінгі кері байланыс 2 мин

· Оқ ушылардың білімін бағ алау

· «Алма ағ ашы»  

· Қ ызыл алма – ештең е тү сінбедім

· Сары алма – жартылай тү сіндім

· Жасыл алма – тү сіндім

1. Бү гін мен жаң адан нені ү йрендім?

2. Бү гін кімге кө мектесе алдым?

3. Қ андай қ иындық болды, оны жең е алдым ба?

4. Егер осы сабақ қ айта ө тілсе мен не ө згертер едім?

Ү йге тапсырма береді. Электромагниттік индукция. Генераторлар. Трансформатолар. Электр энергиясын алыс қ ашық тық қ а жеткізу.

· Сабақ критерийлері арқ ылы ө здерін бағ алайды.

· Сабақ ты мең геруін, ө здерінің кө ң іл кү йлері кері байланыс плакатына жапсырып кетеді.

8-6 ұ пай – «5»

5 ұ пай – «4»

4- 3 ұ пай – «3»

 

Бағ алау парақ шасы     Кері байланыс плакат
                           

 

 

  Бағ алау парағ ы. Оқ ушының аты - жө ні _________________________________________

Сабақ ты тү сіндіріп беру.

RAFТ ә дісі арқ ылы

Есептер шығ ару

«Кафель» ә дісі арқ ылы есепті тү сіндіру

Жеке тапсырма (есеп шығ ару)

Қ орытынды бағ а

Тү сіндіре алды Жартылай тү сіндірді Тү сіндіре алмады Есеп шығ ара алды Жартылай шығ арды   1 Шығ ара алмады 0 Тү сіндіре алды Жартылай тү сіндірді Тү сіндіре алмады Есеп шығ ара алды Жартылай шығ арды   1 Шығ ара алмады 0 8 –6 4 -3
                           

 

 


 

 

Физика Сабақ   54

 

 
Сабақ тың аты

§60 Генераторлар. Трансформаторлар. Электр энергиясының алыс қ ашық тық тарғ а жеткізілуі

Жалпы мақ саты

Генераторлар. Трансформаторлар. Электр энергиясының алыс қ ашық тық тарғ а жеткізілуі жайлы мағ лұ мат беру

Генераторлар. Трансформаторлар. Электр энергиясының алыс қ ашық тық тарғ а жеткізілуінің кү нделікті ө мірде жә не ө ндірістерде, есептер шығ аруда қ олдана білуге ү йрету

Кү тілетін нә тиже

Генераторлар. Трансформаторлар. Электр энергиясының алыс қ ашық тық тарғ а жеткізілуі жайлы мағ лұ мат алады

Генераторлар. Трансформаторлар. Электр энергиясының алыс қ ашық тық тарғ а жеткізілуінің кү нделікті ө мірде жә не ө ндірістерде, есептер шығ аруда қ олдана білуге ү йренеді

 

Мұ ғ алімнің ә рекеті

Оқ ушының ә рекеті

Топқ а бө лу

Парталарда суреттер тұ рады, оқ ушылар мұ ғ алімнің ү стелінде жатқ ан суреттерді таң дап, сол сурет орналасқ ан партағ а отырады. Сө йтіп 4 топ қ ұ рамыз.  

Сол суреттерге байланысты тө рт топқ а бө лініп отырады

Ынтымақ тастық атмосферасы

Шаттық шең берін жасай отырып оқ ушыларды санау арқ ылы топқ а бө лу

Оқ ушының мұ ндағ ы мақ саты топтасу санау арқ ылы ө з жұ птарын тауып бір топ болып қ ұ ралу

Бағ алау парақ шасымен таныстыру

Ә р топқ а бағ алау парағ ын таратамыз. Онда жалпы бағ алау жү йесі мен ұ пай кө рсеткіштері кө рсетілген.

Оқ ушылар бағ алау нұ сқ аларымен танысады

Ү й тапсырмасын пысық тау

Миғ а шабуыл» ә дісі

Ү йге берілген тапсырманы сұ рақ -жауап арқ ылы диалогқ а тү сіру     

 . Ү й тапсырмасын сұ рау. ) Еске тү сіру.

1. Сыртқ ы магнит ө рісін ә жептә уір кү шейтетін заттар... деп аталады.

2. Ферромагниттік емес заттар... жә не... болып екіге бө лінеді.

3. Парамагнетиктерге жататындар:

Диамагнетиктерге жататындар:

4. 1831 жылы Фарадей магнит ө рісін ө згерткенде, электр тогының пайда болу қ ұ былысын ашты. Бұ л қ ұ былыс... деп аталады.

5. Тұ йық ө ткізгіштің контурын тесіп ө тетін магнит ө рісінің кез келген ө згерісінде ө ткізгіште... пайда болады жә не ол... ө рісінің барлық ө згеру процесінде бар болады. ... қ ұ былысының мә ні де осында.

3. Суреттер сө йлейді.

Сабақ тың жаң а тақ ырыбын хабарлау, мақ сатын қ ою: Оқ ушыларғ а сабақ тың тақ ырыбы мен мақ саты хабарланып, тақ ырып тақ тағ а жазылады.

Жаң а сабақ

Жигсо» ә дісі

арқ ылы топпен жұ мыс жасау

Жаң а сабақ ты бастамас бұ рын ой қ озғ ау мақ сатында оқ ушыларғ а сұ рақ арқ ылы диалогқ а тү сіру, солар қ ылы топен жарыс ұ йымдастыру

Жаң а сабақ та қ аралатын сұ рақ тар:

1) І топ. Трансформатордың атқ аратын қ ызметі, қ ұ рылысы.

Трансформатор анық тамасы, қ ызметі, қ ұ рылысы

Шартты белгісі, тарихы, тү рлері

2) ІІ топ. Ток генераторы дегеніміз не? Оның негізгі бө ліктері мен атқ аратын қ ызметі

Генератор қ ызметі, қ ұ рылысы, анық тамасы, тү рлері

3) ІІІ топ. Электр энергиясын тарату жә не жеткізу

1 топқ а. Механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын машиналар генераторлар деп аталады.

Генератордың айналатын бө лігі-ротор, ал қ озғ алмайтын бө лігі-статор.

2 топқ а. Кернеуді арттыруғ а жә не кемітуге арналғ ан қ ұ рылғ ыларды трансформаторлар деп атайды.

3 топқ а. Электр энергиясының алыс қ ашық тық қ а берілуінің жең ілдетілген сұ лбасы:

Қ уаттың тұ рақ ты дерлік мә нінде айнымалы ток кернеуінің ток кү шімен қ атар ө згеруін айнымалы токтың трансформациясы дейді. Айнымалы токтың трансформациясын жү зеге асыратын қ ұ рал трансформатор деп аталады. Ол электромагниттік индукция қ ұ былысының негізінде жұ мыс істейді. Бұ л қ ұ ралды орыс ғ алымы П. Н. Яблочков (1878 ж. ) ойлап тапқ ан, кейін оны (1882 ж. ) И. Ф. Усагин жетілдірді.

Электр энергиясы айнымалы токтың индукциялық генераторларынан ә р тү рлі электр станцияларында ө ндіріледі. Электр энергиясының орны ерекше, себебі энергияның басқ а тү рлерімен салыстырғ андағ ы, оның бірнеше артық шылық тары электр энергиясын ө те аз шығ ынмен энергияның кез келген басқ а тү ріне оң ай айналдыруғ а жә не оны алыс қ ашық тық қ а жеткізуге мү мкіндік береді.

Топтық жұ мыс.

І топ. Трансформатордың адам ө міріне қ ауіптілігіне байланысты қ ауіпсіздік ережесін қ орытып шығ ар.

ІІ топ. Трансформаторды қ ұ растырып, ә р бір бө ліктеріне сипаттама беру. (плакат жасау)

ІІІтоп. Генераторды қ ұ растырып, ә р бір бө ліктеріне сипаттама беру. (плакат жасау).

Сергіту сә ті

«Қ аражорғ а» биі

Оқ ушылар ә уенге билеп, сергиді

Ой толғ аныс

Постермен жұ мыс

Топтарғ а жаң а тақ ырып бойынша сабақ ты толық мең герту мақ сатында ө з пікрлерін сурет арқ ылы қ орғ айды, ол ү шін конвертке салынғ ан сұ рақ тар таратылады.

Физикалық жұ мбақ тар.

Оң ынан оқ ы,

Тіршілік нә рі

Солынан оқ ы,

Онсыз адам, ө сімдік, аң, қ ұ с

Ә п-сә тте сө нер, тұ ншығ ып бә рі. (Ауа)

Хабар алғ ан алыстан,

Екі ө ріс табысқ ан. (Электромагниттік ө ріс)

Ө зі затты қ ұ райды,

Тең есуге таразыны сұ райды. (Масса)

Жоғ алмайды ешқ ашан,

Тү рлендірсең егерде.

Басқ а кү йге ауысса,

Жұ мыс істейді ә рқ ашан. (Энергия)

Сырт еткіздім тү ймені,

Жарқ еткіздім бө лмені,

Шоқ тан қ олым кү ймеді. (Электр шамы)

Кілт ашсақ,

Жұ лдыз болып жанады.

Қ айта бассаң,

Сө не қ алар шамы. (Электр шамы)

Ә уеденкү бітү сті,

Кү бінің тү бітү сті. (Найзағ ай)

 

Тест.

1. Генератордың айналатын бө лігі қ алай аталады?

А) ротор ә ) статор б) якорь

2) Генератордың қ озғ алмайтын бө лігі қ алай аталады?

А) ротор ә ) статор б) якорь

3. Кернеуді жоғ арлатуғ а жә не тө мендетуге арналғ ан қ ұ рылғ ыны не деп атайды?

А) генератор Ә ) трансформатор Б) статор

4. Механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын машина не деп аталады?

А) генератор Ә ) трансформатор Б) статор

5. Трансформатордың жұ мыс iстеу принципi... негiзделген.

А)жылу қ ұ былысына б) электромагниттiк индукция қ ұ былысына в)жарық қ ұ былысына

6. Генератор неше бө ліктен тұ рады?

А) 1 ә ) 2 б)3

7. Электромагниттік индукция дегеніміз не?

А) Ө ткізгіштердің электр тогымен ө зара ә рекеттесуі жү зеге асатын материяның тү рі

Ә )Б)Контурды тесіп ө тетін магнит ө рісі ө згерген кезде контурда электр тогының пайда болу қ ұ былысы

 

Шығ армашылық қ а тапсырма

  Жеке жұ мыс «тест жұ мысын орындау»

 

Ү й тапсырмасы

Оқ ушылар кү нделіктеріне жазады

Бағ алау

Кері байланыс: «Екі жұ лдыз, бір тілек»

Бағ алау парақ шасын толтырады

Кеі байланыс
         

 

Пә ннің аты Уақ ыты: Кабинет: Мұ ғ алім сабақ 55
Сабақ тың аты

§61-62 Жарық. Жарық кө здері. Жарық жылдамдығ ы. Кү н -Жұ лдыз

Жалпы мақ саты

Жарық. Жарық кө здері. Жарық жылдамдығ ы. Кү н –Жұ лдызд жайлы мағ лұ мат беру

Жарық. Жарық кө здері. Жарық жылдамдығ ы. Кү н -Жұ лдыз жайында кү нделікті ө мірде жә не есептер шығ аруда қ олдана білуге ү йрету

Оқ ушыларғ а жарық, жарық тың таралуы, жарық тың ә серлері жө нінде тү сінік беру, Кү ннің жә не Айдың тұ тылуының пайда болуын тү сіндіру

Кү тілетін нә тиже

Жарық. Жарық кө здері. Жарық жылдамдығ ы. Кү н -Жұ лдыз жайлы мағ лұ мат алады

Жарық. Жарық кө здері. Жарық жылдамдығ ы. Кү н –Жұ лдыз жайында кү нделікті ө мірде жә не есептер шығ аруда қ олдана білуге ү йренеді

Психологиялық ахуал

Біздің кү лкіміз кө ң ілді, (қ олдарын еріндерінің шетіне

жақ ындатады)

Жеткізсін жылу мен шаттық ты. (қ олдарын жү ректерінің

тұ сына қ ояды)

Бө ліскен жақ сы ғ ой ө мірде, (қ олдарын алғ а созады,

саусақ тары кү н сияқ ты)

Қ уаныш, мейірім, бақ ытты. (қ олдарын екі жақ қ а созады).

Оқ ушылар шең берде жиналып, мұ ғ аліммен бірге бү гінгі сабақ қ а сә ттілік тілейді.
Топқ а бө лу

Сынып оқ ушыларына жағ ымды ахуал туғ ызу

Тү гелдеу

 «До-ми-соль»-ка мозайка ә дісімен топтастыру 

Ә р топ ө зорнына отырып сабақ қ а дайындалады
Қ ызығ ушылық ты ояту

Композициялық талдау жасау арқ ылы сұ рақ жауап ө ткізу

Ү й тапсырмасын кайталау

Ү йге берілген тапсырманы сұ рақ -жауап арқ ылы оқ ушылар ө зі бір- біріне қ оя отырып ө ткен сабақ туралы не білгендерін ортағ а салады

Ү й тапсырмасын сұ рау(5 минут)

  1. Генератор жайында не білесің дер?
  1. Трансформатор жайында не білесің дер?

Талқ ылау ү шін сұ рақ тар беріледі (2 минут)

1. Жарық ж айлы не білесің дер?

  1. Кү н жайлы не білесің дер?
Сергіту сә ті

«Қ аражорғ а» биі

Жаң а сабақ

                       Жарық бө лшектерін фотон деп атайды.

Фотондар ағ ыны энергияны жарық кө зінен жарық талатын денеге тасымалдайды.

Осы энергияны фотон энергиясы деп атайды.

Жарық жылдамдығ ын ө лшеу тә сілдері:

1. Астрономиялық тә сіл (1676 ж. О. Ремер)

2. Лабораториялық тә сіл (1849 ж. И. Физо)

Жарық жылдамдығ ы: с=3·108 м/с

1 а. б. (астрономиялық бірлік)≈ 1, 5·108 км

Кү ннің сә уле шығ аруының толық қ уатын оның жарқ ырауы деп атайды.

Ол 3, 8·1023 кВт-қ а тең.

Кү н кө лемі Жер кө лемінен 1300000 есе ү лкен.

Кү н шарының отраша тығ ыздығ ы 1410 кг/м3.

Жарық жә не жарық қ ұ былыстары туралы ілімді физиканың оптика (грек сө зі, кө рінетін, кө руге болатын дегенді білдіреді) деп аталатын бө лімі қ арастырады.

       Жарық нені білдіреді?

       Жарық –заттың бө лшектерінің табиғ атынан бө лек, табиғ аты ерекше бө лшектер ағ ыны болып табылатын фотондар ағ ыны.

       Жарық жылдамдығ ы ә р тү рлі заттарда тү рліше болады. Тә жірибе арқ ылы вакуумдегі жарық жылдамдығ ы с-300 000 км/с-қ а тең. Мұ ндай жылдамдық пен бірде –бір дене, бірде-бір заттың бө лшектері қ озғ ала алмайды.

 Вакуумде: с=300 000 км/с, Ауада: с= 299 711 км/с, Суда: с=225 000 км/с, Шыныда: с= 200 000 км/с

       Вакуумдегі жарық жылдамдығ ы – табиғ атта мү мкін болатын ү лкен жылдамдық.

       Жарық кө здері – жарық шығ аратын денелер.

 

 

1. Тапсырма

§61 оқ ып келесі кластерді толтыру.

жарық
Жарық кө здері

 

 


2 тапсырма: §62 оқ ы

3 тапсырма: §63 оқ ып келесі сұ рақ тарғ а жауап бер.

1. Кө лең ке мен алакө лең кенің пайда болуын тү сіндір?

2. Кү ннің толық тұ тылуы ұ зағ ырақ бола ма, ә лде Айдың толық тұ тылуы ұ зағ ырақ бола ма? Неліктен?

4 тапсырма: Сә йкестікті анық та:

Табиғ и жарық кө здері:                                        Жасанды жарық кө здері:

 

Газ жандырғ ысы, Кү н, қ ыздыру электр шамдары, жол белгілері, жарқ ырауық қ оң ыздар, шырақ, найзағ ай, теледидар экраны, электрпісіру оттары, жұ лдыздар, су тү біндегі балық тар, кү ндізгі жарық шамдары, полюстік шұ ғ ыла, жарнама тү тікшелері.

5 тапсырма:

Ашық кү ні вертикаль қ ойылғ ан метрлік сызғ ыштың кө лең кесі 50см, ал ағ аштың кө лең кесі 6 м-ге тең болды. Ағ аштың биіктігі неге тең?

 

Ой толғ аныс

тест жұ мысы

Тест

1. Оптика –бұ л:

А) Жарық жә не жарық қ ұ былыстарын зерттейтін физиканың бө лімі

В) Кө ру туралы ғ ылым

С) Жарық табиғ атын зерттейтін физиканың бө лімі

Д) Кө ргіштік шарттарын кө теруге арналғ ан қ ұ ралдар

Е) Жарық қ ұ былыстары туралы ғ ылым

           2. Вакуумдегі жарық жылдамдығ ы

     А) с=225000км/с                 В) с=300000 м/с     

      С) с=200000 м/с                  Д) с=299711 км/с   Е ) с=300000000 м/с     

3. Жарық бө лшектері қ алай аталады?

               А) фотондар В)электрондар С)сә уле Д) кү н Е) дұ рыс жауабы жоқ

4. Дербес жарық кө здері ө з кезегінде нешеге бө лінеді?

               А) люминесценциялық, плазмалық , сә уле шығ ару

               В) отын, электр шамы, плазмалық

               С) Жылулық, плазмалық, сә уле шығ ару  

               Д) Жылулық, люминесценциялық , плазмалық    

               Е) метеориттер, кометалар, Ай

5. Кү н затының орташа тығ ыздығ ы

               А) r=6, 3*10-8 кг/ м3         В) r=2, 7*10-8 кг/ м3 С) r=1410 кг/ м3

               Д) r=5, 95*10-8 кг/ м3          Е) r=5950 кг/ м3

           6. Тө мендегі мысалдардың қ айсысы люминесценциялық жарық кө зіне

               жатады?

              А) жарық қ оң ыздары В) жарнамалық тү тікшелер 

               С) Кварц                   Д) Лазерлер           Е) Аспан кү мбезі

7. Солтү стік Қ азақ станда толық Кү ннің тұ тылуы қ ашан жә не қ ай кү ні байқ алды?

               А) 1981 жылы 31 тамызда В) 1999 жылы 16 қ азанда 

               С) 1476 жылы 25 ақ панда Д) 2006 жылы 29 наурызда   

                Е) дұ рыс жауабы жоқ

8. Кө лең кенің пайда болуын дә лелдейтін заң –

                А) жарық тың шағ ылу заң ы В) жарық тың сыну заң ы 

                С) жарық тың тү зу сызық пен таралу заң ы 

                Д) жарық тың толық шағ ылу қ ұ былысы  

                Е) жарық тың бө ліну қ ұ былысы

9. Кү ннің тиімді температурасы?

                  А) 6000 К В) 600 С С) 6000 С Д) 600 К Е) 60 К

10.  Жарық сә улесі дегеніміз –

                А) Біртекті ортада жарық сызық бойымен тү зу сызық ты таратады

                В) Жарық кө зінен келген жарық энергиясы бойымен тарайтын сызық

                С) Заттың бө лшектерінің табиғ атынан бө лек, табиғ аты ерекше

                     бө лшектер ағ ынын айтады

                Д) Шектелген бағ ытта тарайтын жарық сә улелерінің жиынтығ ы

                Е) Дұ рыс жауабы жоқ

 

Тест жауаптары: 1 а, 2е, 3а, 4д, 5с, 6а, 7а, 8с, 9а, 10в

 

1. Бекіту сұ рақ тары:

1. Жарық дегеніміз не?

2. Жарық тың корпускулалық теориясының негізін салғ ан кім?

3. Жарық тың толқ ындық теориясының негізін салғ ан кім?

4. Жарық жылдамдығ ын ең алғ ан ө лшеген қ ай ғ алым?

5. Ваккумдегі жарық жылдамдығ ы қ аншағ а тең?

 

 

Екі жақ ты кү нделік стратегиясы

Кітаптағ ы жазбалар Менің жаң алығ ым
   

 

Ү йге тапсырма

Мазмұ ндау

Кү нделіктеріне жазып беремін
Бағ алау

Оқ ыту ү шін бағ алау жә не оқ уды бағ алау

 

Бағ алау парақ шасын толтырады.
Кері байланыс

Бағ алау парақ шаларын толтыру.

Смайликтер арқ ылы кері байланыс орнату

Смайликтерді ө зі қ алағ ан нұ сқ ағ а жабыстырады

 



  

© helpiks.su При использовании или копировании материалов прямая ссылка на сайт обязательна.