Қолдану сұрақтары 2 страница

10. Жің ішке ішектің бү рлері деген не? Олар қ андай функция атқ арады? Жің ішке ішектің бү рлері кілегейлі қ абық тың ішек қ уысына қ аарй саусақ тә різді бұ лтиып шығ ып тұ рғ ан жерлері. Саны 4 млн – ғ а жуық. Бү рлердің 3 тү рі бар: жиекті, бокал тә різді жә не эндокринді жасушалар. Жиекті жасушалар – ішектің басты функцияларын атқ аратын бү рлері. Эпителийінің саны ең кө п жасушалар. Жиекті жасушаның базалбды бө лігіне жақ ын сопақ пішінді белсенді ядросы жә не жақ сы дамығ ан органеллалары: ЭПТ, гольджи комплексі, лизосомдар орналасқ ан. Бокал тә різді жасушалар – жиекті жасушаалрдың арасында орналасқ ан бір жасушалы кілегейлі бездер. Пішіні тостағ анша тә різді, ядросы - жасушаның базальды бө лігіне ығ ысып орналасқ ан. Олардың ө мір кезең і қ ысқ а 2-4 тә улік. Эндокринді жасушалардың 8 тү рі бар: ЕС, А, S, К, I, G жасушалар, D, D1 – жасушалар. Олардың бесеуі асқ азан бездерінде кездеседі.

12. Гепатоциттердің васкулярлы беті мен синусоидты капиллярлар арасындағ ы тығ ыз заттар алмасуының қ ұ рылымдық негіздерін тү сіндірің із. Гепатоциттерде синтезделетін заттар (глюкоза, мочевина, ақ уыздар, витаминдер, липид комплекстері т. с. с. ) олардың васкулярлық беті жә не Диссе кең істігі арқ ылы қ анғ а ө теді. Бұ л жағ дай бауырды эндокриндік мү ше ретінде қ арастыруғ а мү мкіндік береді. Бауырғ а қ аннан қ оректік заттар, залалсыздануғ а тиіс токсиндер жә неде ө тке ө тіп, қ орғ аныс қ ызмет атқ аратын секреторлық антиденелер оң ай тү сіп жатады. Классикалық бауыр ү лесшесі ұ ғ ымы ә сіресе бауырдың эндокриндік функциясын жақ сы кө рсетеді. Бір қ атардың кө рші гепатоциттердің жасушалық мембраналары бұ л жерлерде бекіткіш контакттар жә не белдемелік десмосомдар арқ ылы герметикалық байланысқ ан. Сондық тан, қ алыпты жағ дайда ө т капиллярларынан ө т жасушааралық кең істік арқ ылы перисинусоидтық кең істікке, яғ ни синусоидты капиллярғ а да ө тіп кетпейді.

13. Асқ азанның кілегейлі қ абығ ының эпителиальді қ абатының қ ұ рылысы мен функциясының ерекшелігі қ андай?

Эпителийлік қ абат ішек типті бір қ абатты призмалық безді эпителийден тұ рады. Бұ л жамылғ ы эпителийдің барлық жасушалары ү немі сілтілі кілегей ө ндіреді, сондық тан бұ л эпителийді безді деп атайды. Эпителиоциттердің базальды бө лігінде ядросы, гр жә не агрЭПТ, Гольджи комплексі, ал апикальді бө лігінде кө птеген кілегей гранулдары бар. 1)Кілегей эпителийді қ алың дығ ы 0, 5 мкм ү здіксіз қ абат тү рінде қ аптап А)кілегейлі қ абық ты тағ амның тек механикалық ә серін ғ ана емес, тіндердің асқ азан сө лімен ө зін ө зі қ орытуынан да қ орғ айды. Бұ л қ абатта асқ азан бездері ө ндіретін ферменттері мен тұ з қ ышқ ылын асқ азан қ уысына бө лу ү шін уақ ытша ө зектер қ алыптасады. Кілегейге тұ з қ ышқ ылын бейтараптайтын асқ азан бездерінің париеталық жасушаларында тү зілген бикарбонаттар диффузия жолымен енеді. Осылайша, кілегей бикарбонатты қ орғ аныс барьер қ алыптасады. Кілегейден бө лек, бездік эпителийдің жасушалары секреторлық компонент ө ндіреді. Ол антиденелермен біріккенде соң ғ ылардың молекулаларын асқ азан сө лінің агрессивті факторларына тө зімді етеді. Сонымен қ атар, жамылғ ы эпителиоциттер кө п мө лшерде простагландиндерді ө ндіреді. Бұ л биологиялық активті қ оспалар кілегей тү зілуін ынталандырады, асқ азан кілегейлі қ абығ ының гидрофобтығ ын кү шейтеді, оның микроциркуляциясын жақ сартады, париеталық жасушалардың бикарбонаттарды ө ндіруін жеделдетеді, жамылғ ы эпителиоциттерге тікелей цитопротекторлық (жасушаны қ орғ ау) ә сер етеді.

13. Жің ішке ішектің крипталары деген не? Олар қ андай функция атқ арады?

Жің ішке ішек- ас қ орыту жолының бір бө лігі, ол асқ азан мен тоқ ішекті жалғ ап тұ рады. Жің ішке ішек - ас қ орыту жолының ұ зын бө лігі. Жің ішке ішек он екі елі ішек, аш ішек, мық ын ішек деп аталатын ү ш бө ліктен тұ рады. Жің ішке ішектің ү ш бө лігі: ұ лтабар, аш ішек жө не мық ын ішек деп аталатын бө ліктері бар. Асқ орытудың ең кү рделі толық жү ретін бө лігі — осы жің ішке ішектер, ө йткені аскорытуғ а катысатын сілекей, асқ азан сө лі (ферменттер), ішек сө лі, ө т, ұ йқ ыбез сө лдері осы жің ішке ішек-тү рде ақ уызды (белокты) амин кышқ ылына дейін, кө мірсуларды (углеводтарды) қ ант, шекерге дейін ыдыратады. Олардың қ ан жә не сарысу тамырларына сорылатын ең негізгі бө лігінде осы жің ішке ішектер бар. Сондық тан аш ішек жә не мық ын ішектердің шажыркайы кү шті дамиды. Бү рлердің арасындағ ы шұ ң қ ыр жерлерді крипты деп атайды. Онда эпителий жасушаларының ө сіп бө лінуінен ішек қ абаты қ алпына келеді. Жің ішке ішектің кілегей қ абаты астың да тарамдалғ ан тү тік тә різді бездер бар. Бұ л бездер тазқ арын бө лігінің сө лі кұ рамындай ө нім шығ арады. Жің ішке ішектің кілегей қ абатының астында ө н бойың да сарысу ұ лпалы майда тү йіндер — жеке кепіршіктер (фолликулалар) болады. Солармен қ атар жің ішке ішектің мы-қ ын бө лігінде бірнеше шашыраң қ ы жө -не кей жерінде топталғ ан кө піршіктер орналасады. Олар сарысу ұ лпасымен бірігіп қ орғ аныш қ ызметін атқ арады. Сә би ішегінің қ атпарлары мен тү ктері аз, бұ лшық еті жетілген болады. Бір жастан кейін ішек тез жетіле бастайды. Жің ішке ішектің ұ зындығ ы жаң а туғ ан сә биде бойынан жеті есе ұ зын болса, ересек адамдарда ү ш-тө рт еседей ғ ана. Шарбы май жеті жаска дейін ішекті жартылай, одан кейін ғ ана толық жаба бастайды.

«Несеп жыныс жү йесі»

2 Бү йрек денешігі-нефронның қ ан тамырлар шумағ ымен оны қ оршағ ан капсула. Бү йрек денешігіндегі қ ан капилляр шумағ ын қ оршағ ан капсуласы екі: ішкі жə не сыртқ ы жапырақ шалардан тұ рады. Жапырақ шалардың арасындағ ы қ уыстан нефронның келесі бө лігі проксимальді тү тікше басталады. Қ ан капиллярлар шумағ ын қ оршағ ан ішкі жапырақ шасы пішінсіз келген d-30мкм эпителиоциттерден немесе подоциттерден тұ рады. Бұ лар гломерулярлы мембрананың қ ұ рамындағ ы қ ұ рылымды синтездеп, қ анның ағ ымына ə сер етеді, онымен қ атар мезангиоциттердің пролиферациясын реттейді. Подоциттердің антигендерді танушы рецепторлары баршылық. Подоциттердің денесінен кө птеген ірі ө сінділер тарайды, олар цитотрабекулалар, ал бұ лардан тарағ ан майда ө сінділерін цитоподиялар дейді. Мұ ндай цитоподиялар гломерулярлы мембранағ а бекінеді де сү згі қ ызметін атқ арады. Бұ л сү згіден альбуминдер мен ірі молекулалы заттар сү зіледі де, бұ лар алғ ашқ ы сү зілген несептің қ ұ рамында болмайды. Сонымен қ атар подоциттердің ө сінділері гликокаликс қ абатымен қ оршалғ ан. Қ ан капиллярлар шумағ ының сыртын қ оршағ ан гломерулярлы базальды мембрананың қ ұ рамында сыртқ ы ашық тү сті, ішкі жә не кү ң гірт тү сті ортаң ғ ы қ абаттары бар. Осы 3 қ абаты мембранамен қ ан капиллярларындағ ы эндотелиоциттер жә не капсуланың ішкі жапырақ шасы фильтрациялық барьер қ ызметін атқ арады. Бұ л барьер арқ ылы қ аннан ішкі жә не сыртқ ы жапырақ шалардың арасындағ ы қ уысқ а біріншілік несеп сү зіледі. Қ алыпты жағ дайда бұ л сү згіден қ ан жасушалары, иммунды денелер мен қ ан плазмасындағ ы біраз белоктар, фибриноген т. б. ө тпейді.

3 Нефрон ө зекшелерінің функциялары

Ересек адамда 1млн жуық кездесетін, бү йректің қ ү рылымдық бө лігі. Бір мезетте 1/3 нефрон қ ызмет атқ арады, ә детте бұ л бү йректің қ алыпты эксреторлық қ ызметі ү шін жеткілікті. Жас ұ лғ айғ ан сайын нефрон ө зекшелрі азаю тү седі. Регенерация ү рдісі нашар дамығ ан.

Ә рбір нефрон мальпиги денешігінен тұ рады, онда қ ан плазмасының ультрафильтрациясы жә не бірінщілік несеп тү зіледі. Нефрон тү тіктер мен ө зекшелерден тұ рады, онда екіншілік несеп тү зіледі.

Мальпиги денешігі. Екі қ абатты капсула Шумлянский – Боумен капсуласы тамыр шумағ ын жан- жағ ынан коршап жатыр. Олар Мальпиги денешігін тү зеді. Бү йрек денешігінде ә келетін жә не ә кететін тамырлар орналасқ ан тамырлық полюсті жә не проксимальды тү тікшенің бастапқ ы бө лігі орналасатың зә рлік бө лімді ажыратады. Алғ ашқ ы капиллярлық тор ә келетін жә не ә кететің тамырлардын арасында орныласады. Ол 30 шақ ты капилляр ілмектерінен тұ рады. Капилляр ілмектерінің арасында мезангиальды жасушалары мен жасушаралық заттары бар шумақ тын дә некер тіні мезангий орналасады. Капилляр эндотелиі 0, 1 мм фенестерлері бар қ атты тығ ыздалғ ын эпителиоциттерден тұ рады. Фенестерлер саны функциональды жү ктеменің ә серінен ө згеруі мү мкін. Эндотелиоциттер ү ш қ абатты базальды мембрананың ү стінде орналасқ ан. Мембрананың сыртқ ы жә не ішкі қ абаттары ақ шыл, ал ортаң ғ ы қ абаты қ арангғ ы болады. Капсула ішкі жә не сыртқ ы қ абаттан тұ рады.

Ішкі қ абат. Ол тамыр шумақ ты жан жағ ынан қ оршайды. Бұ л қ абат подоциттер деп аталатын бір қ абатты эпителиоциттерден тұ рады. Подоциттер қ ызметі. Фильтрационды тосқ ауылдың жұ мысына қ атысу, фагоцитоз жә не қ аннан сү зілетін макромолекулаларды еріту, базальды мембрана компонеттерінің биосинтезі, эритропоэтин биосинтезі.

Сыртқ ы қ абат. Жазық эпителиоциттерден тұ рады. Нефронның проксимальды бө лігі. Ол иректелген жә не тік бө лімнен тұ рады. Проксимальды иректелген бө лімі қ ыртыстық затта орналасады. Проксимальды тік бө лімі нефрон ілмегінің жуан тө мендеген бө лімі жә не милық сә улелердің жә не те бү йректің милық затында орналасады. Қ ызметі. Біріншілік зә рден қ анғ а ақ уыз бен глюкозаны сің іру, су мен минеральды заттарды факультативті сің іру, кейбір органикалық қ ыщқ ылдар мен негіздердің секрециясы, кейбір экзогенді заттардың экскрециясы, кальцитриолдың биосинтезі

Нефронның жің ішке бө лімі. Ол тө мендеген жә не жоғ арлағ ан бө лімдерінен тұ рады. Бү йректің милық затында орналасады. Жің ішке бө лім Генле ілмегін қ ұ руғ а қ атысады. Оның қ абырғ асы цитолемада терең қ атпарлары бар жалпақ жасушалардан тұ рады. Қ ызметі. Біріншілік зә рден судың пассивті реабсорбциясы, тұ здардың диффузиясы жү реді.

Дистальды бө лімі. Дистальды тік жә не дистальды иректелген тү тікшелерден тү рады. Дистальды тік тү тікше милық заттың жә не милық сә уленің қ ұ рамында болады. Ал дистальды иректелген бө лімі бү йректің қ ыртыстық затында иректеле орналасады. Бү йректік денешікке келіп тығ ыз дақ ты тү зеді. Содан кейын жинақ таушы тү тікке ашылады. Дистальды бө лім анық саң ылаулы, куб немесе цилиндрлі эпителилерден тұ рады.

Қ ызметі. Зә рден электролиттердің қ осымша реабсорбциясы жү реді. Бұ л процесс концентрация градиентіне қ арсы активті тасымалданады. Калликреин синтезделеді.

Жинақ таушы тү тікше. Нефронның дистальды бө лімінің жалғ асы, бірақ нефрон қ ұ рамына кірмейды.

аттас беткейлік белсенді затты-сурфактантты секрециядау

4 Не себептен нефрон ө зектерінің ә р бө лімдерінде реобцорбцияғ а ә р турлі заттар ұ шырайды?

Біріншілік несеп тү зілуінің шарты каппилярлы шумақ шадағ ы қ олайлы фильтрациялық қ ысым болуы. Оның тө мендеуі фильтрацияның бұ зылуына ә келеді, ал бұ л ө з ретінде организмде азоттық шлактардың жинақ талуына алып келеді. Сондық тан буйректің қ ан тамыр жуйесі, демек фильтрация жә не реобцорбция процестері жалпы нейроэндокриндік жә не де жергілікті механизмдердің реттеу ә серіне ұ шырайды. Атап айтқ анда нефрондардың функциясына тікелей буйрек усти бездің альдестероны жә не гипоталамустың вазоприссині ә сер етеді. Бірінші гормонның ә серінен нефронның дистальді бө лімдерінде натрийдің реобцорбциясы, ал екіншісінің ә серінен нефронның дистальді ө зекшелерінде жә не жинақ тау тутікшелерінде судың реобцорбциясы кушейеді. Шумақ ша гемодинамикасын жә не несеп тузілуді жергілікті реттеуді буйректің эндокриндік жуйесі жузеге асырады. Ол ү ш аппараттан тұ рады: юкстагломерулярлық, простагландинді, калликрин крининді.

5. Юкстагломеруярлық комплекс қ ұ рамдастарын атап беру функциялары.

Нефрон бү йректің қ ұ рылыс- қ ызметін атқ аратын қ ұ рылымдық бірлігі. Ең қ ысқ а қ ыртысты заттағ ы нефрондар бү йректе 15- 20%, ал нефрондардың 70% аралық нефрондар болса, ең ұ зын бү йректің боз затындағ ы юкстамедулярлы нефрондар болып саналады. Бү йректегі қ ан айналым шартты тү рде екіге жіктеледі: бү йректің қ ыртысындағ ы қ ан айналым жү йесі жә не юкстамамдулалы қ ан айналым жү йесі. Қ ұ рылысы: ә келуші жіне ә кетуші артериоладан тұ рады. Олардың диаметрлері бірдей болады. Юкстамедулярлы буйрек денешіктерінен қ анды алып шығ атын артериола бү йректің боз затына ө тіп, тік капиллярларғ а, одан кейін пертубулярлы капиляр торына айналады. Қ ызметі: қ ан қ ысымын реттеуге қ атысу. Бауырдан бө лінетін ангиотензиноген мен ренин бірігіп ангиотензиноген I. Ол ангиотензин айналдырушы фермент арқ ылы ангиотензин II айналады. Альдостеронғ а ә сер етіп, нартий иондарын жинап алады. Нә тижесінде артериялық қ ысым жоғ арылайды.

ЕРКЕК ЖЫНЫС МҮ ШЕCІ.

ORGANA GENITALIA MASCULINA

6 АТАЛЫҚ ЖЫНЫСМҮ ШЕСІ

Ішкіаталық жынысмү шесінеатабездер, шә уетшығ аратынтү тігі. ұ рық безі, қ уық астыбезіжә небульбоуретральдыбездержатады, алсыртқ ымү шесінеаталық жынысмү шесіжә неұ мажатады.

ž Атабез (testis; orchos — грекше; ) — жұ п жыныс мү шесі, сопақ ша пішінді, салмағ ы 20-30 г. Ата бездер қ ызметі — сперматазоидтар, яғ ни аталық жыныс жасушаларын жасау, жә не де екінші жыныс жетілуді кө рсететін аталық жыныс гармондарын қ анғ а бө ліп шығ ару. Аталық бездер ұ мада орналаскан. Аталық без қ ұ рамында ұ рық шығ ару ө зегі, бұ лшық ет, қ ан айналу жә не лимфа тамырлары, нерв жә не шандырлар кіретін ұ рық қ анатшасына ілінген тә різді болып тұ рады.

ž Аталық без тығ ыз консистенциялы жә не бү йірінен бірнеше жұ мсартылғ ан. Онда дө ң ес латералді(facies lateralis) жә не медиалдібетін (facies medialis), екі жиегі — алдың ғ ыжә не артқ ы(margo anterior et posterior), жә не де жоғ арғ ыжә не тө менгішеттері (extremitas superior et inferior) ажыратылады. Аталық бездің артқ ы жиегінде денесі, басы жә не қ ұ йрығ ы болатын атабез қ осалқ ысы (epididymis) орналасқ ан.

ž Ішастар аталық бездер айналасында тұ йық сірлі қ уысын тү зеді. Сірлі қ абық астында басқ а қ абық яғ ни ақ қ абық (tunica albuginea). Сірлі қ абық астында басқ а қ абық бездердің артқ ы жағ ынан қ алың дау — атабезорталығ ын(mediastinum testis) тү зеді. Бұ лардан бездерді кө птеген пирамида тә різді атабезү лесшелеріне(150-ден 300 дейін) (lobuli testis) бө летін атабезқ алқ ашық тары(septula testis) ө теді. Ә р ү лесте 2-4 иреленгеншә уетө зекшелері(tubuli seminiferi contorti) болады. Олар кө птеген қ антамырлары бар борпылдақ дә некер тінмен жабылғ ан. Ішінен шә ует ө зекшелерінің қ абырғ асы сперматогенез процессі ө тетін кө п қ абатты сперматогенді эпителиймен қ апталғ ан.

ž Иреленген шә ует ө зекшелері атабез ү лесшелерінен шығ ып, ата—безторына(rete testis) тү сетін қ ысқ а, тікшә уетө зекшелеріне(tubuli seminiferi recti) қ осылады (сурет 160, 161). Тордан 10-18 атабездің шығ арушы тү тігі шығ ады. Тү тіктер ақ қ абық қ а тесіліп, қ осалқ ының басына шығ ады. 12-15 ү лестік пішінде болады. Шығ арушы ө зекшелер қ осалқ ының тү тігіне байланысып, кө птеген қ осалқ ының дене мен қ ұ йрығ ын қ ұ райтын шырмауық шаларды қ ұ райды. Соң ғ ысының аймағ ында тү тік шә ует шығ аратын тү тікке ауысып ө теді.

ž Шә ует шығ аратын тү тігі (ductus deferens) — жұ п мү ше, ұ зындығ ы 40-50 см, диаметрі 3 мм-дей, қ ұ рамындағ ы шә ует шылбырымен шаптың ө зегінің сыртқ ы тесігіне барады.

ž Оның 4 бө лігі бар:

ž 1) ұ малық (pars scrotalis),

ž 2) шаптың беткейлік сақ инасына ө тетін шылбырлық бө лігі (pars fimicularis),

ž 3) шап ө зегіндегі шап бө лігі (pars inguinalis),

ž 4) терең дегі шап ө зегінен қ уық асты безіне дейінгі жамбас бө лігі (pars pelvina).

ž Шә ует шығ аратын тү тігі ө зекті ө тіп, иіліп жә не кіші жамбасқ а ө теді. Шә ует шығ аратын тү тігінің қ абырғ асы шырышты, бұ лшық ет жә не дә некерлі қ абық тардан тұ рады. Оның қ асында соң ғ ы бө лігі кең ейіп, шә уеті шығ аратын тү тіктің кең жерін қ ұ райды (ampulla ductus defcrentis), ал сонан соң ұ рық шығ ару тү тігімен қ осылатын жің ішке ө зекке ө теді. Мұ нда шә ует шашатын тү тік (ductus ejaculatorius) бар. Ол қ уық асты безінің артынан қ исая ө тіп, несеп шығ ару ө зегінінің алдың ғ ы бө лігіне ашылады.

ž Шә ует бездері (vesiculae seminales; ) – қ алта тә різді тү тікті, ұ зындығ ы 4-6 см, қ уық асты безінің ү стінде қ уық тың артқ ы қ абырғ асында кө птеген иілімдер мен томпаюлары бар. Ә р шә ует безінің қ уысы сперма қ ұ рамына ақ уызды сұ йық тық ты кө птеген қ атпарлы камерадан қ ұ ралғ ан. Бездің қ абырғ асы шырышты, бұ лшық етті жә не дә некер қ абық тардан тұ рады.

ž Қ уық асты безі (prostata; ) — жамбастың тү бінде орналасқ ан, несеп шығ ару тү тігін айнала қ уық тың астында орналасқ ан. Оның артқ ы беті тік ішекке, алдың ғ ы шат симфизіне, бү йірі-артқ ы ө тісті кө теруші бұ лшық етке жанасады. Безде жоғ арығ а, қ уық асты бө лігі (pars prostatae) жә не алдың ғ ы, артқ ы, тө менгі латералді беттері жә не ұ шы болады (арех prostatae). Қ ұ рылысы бойынша бұ л бұ лшық етті-безді, салмағ ы 20-25 г, екі бө ліктен тұ ратын мү ше. Кө птеген ұ яшық ты бездері сперма қ ұ рамына кіретін секретті жасайды. Несепшығ ару ө зегінің алдың ғ ы жағ ында шә ует тө мпешігі (colliculus seminalis) бар. Оның терең деген жері — рудиментті жатыр. Оның бү йірінен шә ует жасаушы тү тіктер жә не шығ арушы тү тіктің тесіктері (ductuli prostatici) ашылады.

ž Буылтық — несеп шығ аратын ө зек безі (glandulae bulbourethrales) терең шатаралық тың қ алың ында кө лденең бұ лшық ет орналасқ ан, яғ ни Аталық жыныс мү шесінің кеуекті заты денесінің буылтығ ында. Олардың шығ арушы тү тігі кеуекті бө лігі (несепшығ ару ө зегінің ) ашылады.

ž Ұ ма (scrotum; )- тері-бұ лшық етті қ апшық, онда атабез ө зінің қ осалқ ылары мен шә ует шылбырының тө менгі бө ліктерімен орналасқ ан. Ұ ма қ абырғ асы 7 қ абық тан тұ рады: 1. ұ ма терісі (dartis); 2. етті қ абық (tunica dartos); 3. сыртқ ы шә ует шандыры (fascia spermatica externa) 4. Атабезді кө теретін бұ лшық ет шандыры (fascia cremasterica); 5. атабезді кө теретін бұ лшық ет (m. cremaster) 6. ішкі шә ует шандыры (fascia spermatica interna); 7. париеталды жә не висцералды табақ шалардан тұ ратын тұ йық сірлі қ ап (tunica vaginalis testis) тү зеді. Ұ ма қ уысы екіге бө лінген, олардың ә рқ айсысы ә р ата безге орын болып табылады.

Жыныс мү шесі (penis, phallos — грекше; ) — копулятивті мү ше, ү ң гірлі денелерден жә не несеп шығ ару ө зегінен тұ рады. Мү шенің артқ ы бө лігі шат сү йегінің алдың ғ ы бетіне, жыныс мү шесінің тү бірін (radix penis) қ ұ рай бекиді. Денесі (corpus penis) жә не басы (glans penis) болады. Жыныс мү шесінің терісі жұ қ а, қ озғ алмалы, басына ө терде кү пек басы қ осарланғ ан тү зеді. Басының жоғ арғ ы жағ ында несепшыгару ө зегінің сыртқ ы тесігі (ostium urethrae externum) ашылады.

ž Жыныс мү шесінің денесі 3 ү ң гірлі: 2 жұ п жоғ арғ ы (согрога cavemosa penis) жә не тақ тө менгі кеуекті денелерден тұ рады (corpus spongiosum penis). Ә р ү ң гірлі дене цилиндр пішінді болып келеді. Олардың артқ ы шеттері ү шкірленіп, жан-жағ ына жыныс мү шесінің аяқ шасы (crura penis) тү рінде шат сү йегінің тө менгі тармақ тарына бекиді. Ү ң гірлі денелер бір-бірімен медиалді беттері арқ ылы байланысқ ан жә не ү ң гірлі денелердің ақ қ абығ ымен қ апталып, жыныс мү шесіне қ алқ а тү зеді.

ž Жыныс мү шесінің кеуекті денесі артынан буылтық тү рінде (bulbus penis) қ алың дағ ан, ал алдың ғ ы жағ ынан жыныс мү шесінің басымен аяқ талады. Тө менгі дененің ішінде басында кең ейген қ айық тә різді ойысы бар несеп шығ ару ө зегі ө теді. Жыныс мү шесінің ү ң гірлі жә не кеуекті денелері ө зіндік (fascia penis) кеуекті тіннен қ ұ ралғ ан. Жыныс мү шесінің ү ң гірлі жә не кеуекті денелері терең жә не беткей шандырлармен қ оршалғ ан. Беткей шандырдың сыртында тері орналасқ ан. Жыныс мү шесі екі ілетін — беткей жә не терең, ол шат симфизінің тө менгі бө лігінен ү ң гірлі дененің ақ қ абығ ына баратын байламдармен бекітілген.

7 Аталық жыныс безі ү шін иреленген шә ует ө зекше не болып табылады?

8 Овогенез (овогенесіс, лат. овұ м — жұ мыртқ а, генесіс — шығ у тегі) [1] — жұ мыртқ а жасушасының даму процесі. Овогенез кө бею, ө су жә не жетілу кезең дерінен тұ рады. Кө бею кезең інде сарыуыз қ апшығ ы энтодермасынананалық жыныс безі бастамасына қ анарқ ылы келіп орналасқ ан алғ ашқ ы жас жыныс жасушалары — гоноциттер митоз арқ ылы кө бейіп, овогонияларғ а айналады. Бұ л процесс адам, сиыр, қ ой, ешкі, шошқ а ұ рық тарында тек іштегі эмбриондық кезең де ғ ана, ал жыртқ ыш жануарларда туғ аннан кейін де жү реді. Ө су кезең інде овогониялар біріншілік овоциттергеайналады. Біріншілік овоциттер ядроларының жетілу дең гейі бірінші мейоздық бө ліну профазасының алғ ашқ ы сатысындағ ы даму кезең інде болады. Овоциттер фолликулалы жасушалар қ абығ ымен қ апталып, жұ мыртқ алық тың ө суші фолликулдарына айналады. Біріншілік овоциттер осы кү йінде жұ мыртқ алық та овуляция кезең іне (кө піршікті фолликулдың жарылуына) дейін сақ талады. Ү шінші жетілу кезең і, яғ ни біріншілік овоциттердің Ы жә не ЫЫ мейоздық бө лінуі, овуляция алдында немесе овуляция кезінде жү ріп, ө здерінен Ы жә не ЫЫ бағ ыттаушы денешіктер (полоциттер) бө ліп, екіншілік овоциттерге, одан соң пісіп жетілген овоцитке (жұ мыртқ а жасушасы) айналады. Жетілген овоциттердің ұ рық тануғ а бейімділігі 24 сағ атқ а ғ ана созылады, содан соң ұ рық тануғ а

жарамай, ыдырай бастайды. [2]

10. Фолликулогенез деген не, жыныс жү йесінің қ андай мү шелерінде ө теді-

Фолликулогенез бастапқ ы фолликулдардың ө суі мен жетілуі. Бұ л процесс аналық жұ мыртқ а жасушасында ө теді. Фолликулогенез овуляциямен аяқ талады

11. Лютеогенез дегеніміз не, жыныс жү йесінің қ андай жерінде ө теді

Лютеогенез сары дененің даму процессі. Ә йел жыныс безінде жұ мыртқ а жасушасында болады. Сары дене деген не, функциясы

Жұ мыртқ а жасушасының сары денесі – ә йел ағ засындағ ы прогестерон гормонын ө ндіретін жә не овуляциядан кейін пайда болатын уақ ытша ішкі секреция безі.

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒