14. Шаруа (фермер) қожалықтарының жер пайдалануларын құру әдістерін сипаттаңыз.

Шаруа қ ожалығ ының ауданы алаптардың қ ұ рамына, сапасына, табиғ и, экономикалық жә не ә леуметтік жағ дайларна қ арай анық талады.

Шаруа қ ожалығ ының жерлер кө лемі мен сапасы орналасқ ан аймақ тың табиғ и жағ дайларымен тығ ыз байланысты болады. Мысалы, оның мамандандырылғ андығ ы, демек бү кіл ө ндірістік қ ұ рамы, осы жағ дайлармен себептеледі. Егер де шаруашылық шө л, шө лейт аймақ гарында оның негізгіө ндірістік бағ ыты қ ой, тү йе немесе жылқ ы шаруашылығ ы болуы ық тимал. Ал мамандандырылғ андығ ына қ арай шаруашылық тық жер иеленушіліктік жалпы ауданы, алаптарының арақ атынастары, ү лес салмақ тары тағ ы да осы тә різдес параметрлері қ алыптастырылады.

Сонымен бipre шаруа қ ожалығ ының кө рсеткіштері бip қ атар ә леуметтік экономикалық факторлармен байланысты. Солардың ішінде: елді мекендердің тү рлерімен орналасуы ерекшеліктері халық тың саны мен қ оныстану тығ ыздығ ы, қ алыптасқ ан ә леуметтік-экономикалық инфрақ ұ рылымның сипаттамасы жә не т. б. Мысал шаруа шаруашылығ ы туралы Заң бойынша совхоздар мен колхоздарды жер иеленуілігінің жалпы ауданы ең бекке жарамды мү шелерінің санына бө ле отырып ә р адамғ а қ атысты жер ү лесінің мө лшері белгіленеді.

Хуторлық форма қ ағ ида бойынша халық тың шоғ ырлана орналасқ ан аймағ ына тең. Ол ә рбір жанұ яғ а ауыл маң ына жер бө ліп беруге мү мкіншіліктің жоқ тығ ы есебінен себептеледі.

Жер кодексі, шаруа қ ожалығ ы жә не жекешелендіру заң дары бойынша шаруа қ ожалығ ын екі жолмен қ ұ руғ а болады. Бірінші жол - ә рбір жұ мысшығ а тиісті жернегізінде. Бұ л ә дістің мағ ынасы мынағ ан жатады. Ауылшаруашылық кә сіпорында (совхоздармен колхоздар да т. б. ) жұ мыс істеп жү рген жә не бұ рын осығ ан ө ткен адамдарғ а сол кә сіпорын жерінің қ ұ рамы мен ауданына қ арай, жер ү лесін береді Оның ауданы бip жағ ынан сондай адамдардың санына, екінші жағ ынан жер иeлeнyшiлiктiң жалпы ауданына байланысты, ө йткені жер ү лeciнiң мал бағ у ү шін иеленушіліктің (жер алаптарының тү лерібойынша) сондағ ы азаматтардың санына бө лінеді, шаруа шаруашылыгының жер иеленушіліктері арнайы жасағ ан жер қ оры қ ұ рылады. Демек, алдымен сондай жер қ орын жасау кажетті. Шаруа қ ожалығ ы туралы заң бойынша ондай қ ор ә рбір мемлекеттік ауылшаруашылық кә сіпорынның жер иеленушіліктері есебінен жасалуғ а тиісті. Ол ү шін кә сіпорын иеленетін жерлер мұ қ ият тексеріп, арасындағ ы сондай табиғ и-экономикалық щ зона бой ы орташа дең гейден тө мен тиімділікпен пайдаланылып жү рген алаптар алынып, арнайы, жер қ ұ рамына енгізіледі. Бұ л жұ мыстарды жергілікті атқ ару комитетінің шешімі бойынша аудандық щ жерге орналастыру комиссиясы жү ргізеді. Сонан соң тілек білдірген азаматтарғ а шаруа қ ожалығ ын қ ұ ру мақ сатына осы қ ордан жер ү лесі бө лініп беріледі.

Бірінші ә діс, қ ағ ида бойынша, совхоз-колхоздардан бө лінген, екіншісі – сырттан келген адамдардың ауылшаруашылық мақ сатындағ ы қ ожалық тарын ұ йымдастырғ анда. Шаруа қ ожалығ ының жер иеленушілігін қ ұ рудың осы екі жолы оның ә ртү рлі ә дістемелік жү йелікте орындалуын себептейді. Бірінші жағ дайда бү кіл жобалау жә не жоспарлау процесі берілген жер ү лесінің мө лшерімен байланыстырылады жә не содан тә уелді, ө йткені малдың саны егістердің аудандары жалпы алғ анда ө ндірістің кө лемі мен параметрлері де осымен себептеледі. Ә рине, жетіспеген жер алқ аптарын қ ожалық басқ а шаруашылық тардан жалғ а алуы мү мкін. Бірақ га болашақ та ауылшаруашылық жү ргізудің бұ л формалары кең бой алғ анда, бұ ндай мү мкіншіліктері болуы бірталай.

Шаруа қ ожалығ ы арнайы қ орда қ ұ рылғ анда оның жер иеленушілігінің ауданы шектелмейді делінген. Егерде солай болса, ал бұ л ө зі біраз кү дік тудырып отыр, онда жоғ арыда атап ө ткен есептер мен ic-ә рекеттер жоспарланғ ан ө ндірістің кө лемдеріне (мал басы, eгістеp т. б. ) негізделеді. Демек, орындау жұ мыстардың ә дістемелік жү йелі тү рде болуғ атиісті.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 5 6 789 10 Следующая ⇒