8. ШАЖО мақсат және міндеттері.

8. ШАЖО мақ сат жә не міндеттері.

Шаруашылық аралық жерге орналстырудың міндет-мақ саттары сан алуан. Дегенмен, оларды екі топқ а тү йістіруге болады:

- жердің ысырапсыз пайдалануын жә не қ орғ алуын ұ йымдастыру; ө ндірісті территория жағ ынан ұ йымдастыру.

Осылармен бipгe шаруашылық арлық жерге орналастыру арқ ылы жердің негізгі мақ саттық қ ызметі белгіленеді, халық шаруашылық салалары мен жеке пайдаланушыларғ а (иеленушілерге) жер ү лестері бө лінеді жә не соң ғ ылардың дұ рыс орналасуы анық талады.

Сонымен қ атар шаруаралық жерге орналастыруғ а жер пайдаланушылық тар мен жер иеленушіліктерді ө ндірістің талаптарына қ арай ү немі жетілдіріп отыру міндеті жү ктеледі

13. Қ азақ стан Республикасы азаматтарының жер иеліктерінің жә не жер пайдалануларының қ ұ рылуы.

Жер иеліктері мен жер пайдалануларды қ ұ ру жә не ө згерту, халық шаруашылық салаларының мұ қ таждық тарына сай жерді бө лу жә не қ айта бө лу, шаруааралық жерге орналастыру арқ ылы жү зеге асырылады. Шаруашылық аралық жерге орналастырудың осы ic-қ имылдарына қ арай жер иеленушілер мен жер пайдаланушылардың қ ұ қ ық тары мен міндеттері жә не осы арқ ылы жер пайдалану жө ніндегі ә леуметтік-экономикалық қ атынастары белгіленеді.

Сонымен қ атар шаруашылық жү ргізу жағ дайлары ө згеріп отырады. Демек, шаруашылық аралық жерге орналастыру - техникалық жә не қ ұ қ ық тық ic-қ имылдар арқ ылы жү зеге асырылатын ә леуметтік-экономикалық, қ ұ қ ық тық жә не техникалық шаралар жү йесі.

Жер пайдаланудың ауданын анық тау

Жер пайдаланудың мө лшері шаруашылық тың ө ндірістік қ уатына жә не мамандығ ына байланысты анық талады. Жобаланғ ан мө лшері тиімді болу керек.

Тиімді мө лшер дегеніміз – басқ аруғ а ың ғ айлы, ө ндірістің ә р саласының жақ сы дамуына қ ажетті алқ аптардың қ ұ рамы жә не мө лшерлері.

Жер пайдаланудың мө лшеріне келесі факторлар ә серін тигізеді (кейбіреулері ү лкейтеді, кейбіреулері керісінше – кішірейтеді):

- мамандығ ы;

- ө ндірістіктің қ арқ ындылық дең гейі;

- қ олданылатын байланыс жә не транспорт тү рлері;

- жолдардың жағ дайы;

- ауылшаруашылық алқ аптарының қ ұ рамы, сапасы, контурларының жер бедері;

- жер массивтерінің конфигурациясы;

- елді мекендердің орналасуы;

- сумен қ амтамасыздығ ы жә не т. б. Жобалауда барлық факторлар есепке алынады.

Жоғ арыда айтылғ андай, жер иеленушіліктің жә не жер пайдаланудың ауданы мен қ ұ рамы шаруашылық тың ө ндірісіне, мамандығ ына тікелей байланысты. Мысалы, соң ғ ыларғ а сай олардың талаптарын қ анағ аттандыратын жер пайдаланудың ауданын табу. Басқ аша айтқ анда, ол рационалды (ұ тымды) болуғ а тиісті – оғ ан орналастырғ ан ауылшаруашылық мекемесі (серіктестік немесе басқ а агроқ ұ рылым) басқ аруғ а ың ғ айлы (ара қ ашық ты ө туге ө те кө п шығ ын шығ армай), шаруашылық тың барлық салаларының табысты дамуына алқ аптардың қ ажетті аудандары мен қ атынастарын қ амтамасыз ету.

Жер пайдаланудың есептік кө лемін табуда:

1. ғ ылыми мекемелердің ұ сыныстары қ олданылады: орналасқ ан аймағ ына жә не ө ндірістік типіне қ арай;

2. аналогтар ә дісі;

3. статистикалық топтау жә не орта мө лшерлер тә сілі;

4. есептеу конструктивтік;

5. экономикалық - математикалық;

6. экономикалық - статистикалық модельдеу ә дістері қ олданылады.

Жер пайдаланудың есептік ауданын анық тауда нақ ты табиғ и-экономикалық аймақ жә не шаруашылық тың ө ндірістік типіне байланысты ғ ылыми мекемелердің ұ сыныстары қ олданылады. Бұ ндай ұ сыныстарда ә рбір аймақ бойынша, шаруашылық тың ө ндірістік типіне қ арай жер пайдаланудың ұ тымды аудандары ұ сынылады.

Сонымен қ атар жер пайдаланудың тиімді мө лшерін анық тауда аналогтар (ұ қ састық ) ә дісі қ олданылады. Ұ қ састық ә дісінің мә ні жер пайдаланудың ауданын басқ а, сондай табиғ и экономикалық аймақ та орналасқ ан жә не сондай ө ндірістік типті жоғ ары тиімді шаруашылық тардың жер пайдалануының мө лшеріне сай белгілеу.

Бұ ғ ан қ осымша, қ абылданғ ан жобалық шешімдерді толығ ырақ негіздеу ү шін экономикалық -статистикалық ә діс қ олданылады. Бұ л ә дістің мә ні: шаруашылық тарды статистикалық талдауғ а салу арқ ылы ең қ олайлы жер иеленушілік ауданы таң далады. Жер иеленушіліктер олардың аудандарына қ арай топтастырылып, ә рбір топқ а енген шаруашылық тардың экономикалық кө рсеткіштерін салыстырып, мақ сатқ а сай жер пайдаланулардың кө лемі айқ ындалады. Жалпы жә не тауарлы ө німі бір гектар га. шақ қ анда ең мол болғ ан шаруашылық тың жер пайдалануының мө лшері орынды (рационалды) болып табылады.

Аталғ ан ә дістер арқ ылы жер пайдалануының ауданы жуық шамамен белгіленеді. Ал оның нақ ты ауданын табу ү шін жерге орналастыру тә жірибесінде басқ а бір қ атар ә дістер пайдаланылады. Оның ішінде баланс, нормативтік, факторлық жә не т. б. ә дістер.

Жерге орналастыруда аса кең тарағ ан ә діс - есептік-конструктивтік ә діс. Оның мә ні бірнеше нұ сқ алардың ә ртү рлі кө рсеткіштерін талдауғ а салу.

Қ азіргі уақ ытта экономика-математикалық ә діс қ олданып жү р. Компьютерлік технологияның жә не есептеу техникасының дамуына байланысты бұ л ө те перспективалы бағ ыт болып келеді.

Аналогтар тә сілі экономикалық -статистикалық тә сілмен толық тырылады. Статистикалық топтау арқ ылы ауыл шаруашылық алқ аптарының кө лемі ә ртү рлі шаруашылық тар кейбір кө рсеткіштер (тауарлық ө німнің мө лшері жә не шығ ынды қ айтару) бойынша топталу арқ ылы салыстырылады. Жер ауданының бірлігіне келетін тауарлық ө німнің мө лшері ең кө п жә не шығ ынды қ айтару мерзімі неғ ұ рлым қ ысқ а шаруашылық тардың кө лемдері тиімді деп саналады. Бұ л тә сілдердің дә лдігі тө мен.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒