Дәріс 14. Өрт қауіпсіздігінің негіздері. Жану және материалдардың жанғыш қасиеті.

Дә ріс 14. Ө рт қ ауіпсіздігінің негіздері. Жану жә не материалдардың жанғ ыш қ асиеті.

Ө рт пен су тілсіз жау деп халқ ымыз тегін айтпағ ан. Адамдар от жағ уды білмеген кездің ө зінде найзағ айдан, вулкандардан шық қ ан ө рттерден кө п зиян шеккен. Адамдар от шығ аруды /алуды/ білгелі олардың ө міріне ү лкен ө згеріс ә келсе, от алудың ә дістері кө бейген сайын ө рт қ аупі де кө бееді.

Арнайы жану қ ұ рылғ ыларынан тыс, бақ ылап реттеуге келмейтін залал-зиян келтіретін жануды ө рт дейміз.

Жану дегеніміз кү рделі физико-химиялық процесс. Жану кө зінде жанатын зат пен тотық тырушылар қ осылады да жылу жә не жарық шығ арады. Қ андай зат болмасын жану ү шін мө лшерлі жылулық жә не тотық тырғ ыштар /оттегі/ керек.

Тотық тырғ ыштар: оттегі, хлор, бром, азот қ ышқ ылы, бертолет тұ зы т. б.

Жанатын заттар: қ атты, сұ йыө жә не газ кү йінде кездесуі мү мкін, олардың барлығ ы да жанғ ан кезде жарық пен жылу шығ арады.

Жанудың бірнеше тү рлері бар, олар:

Жарық етіп жану, Тұ танып жалындау, Ө здігінен жалындау, Ө здігінен жану, Атылып жану

Жану сипатына байланысты қ ұ рылыс материалдары 3 тү рге бө лінеді: жанбайтын, қ иын жанатын /СНжЕ П-А 5-70/, жанатын.

1. Жанбайтын заттар оттың немесе жоғ ары температураның ә серінен тұ танбайды бық сымайды, кө мірге айналмайды.

2. Қ иын жанатын заттар оттың немесе жоғ ары температураның ә серінен тұ танады, бық сиды, кө мірге айналады.

3. Жанатын заттар оттың немесе жоғ ары температураның ә серінен тұ тынып жанады, бық сиды, жә не ә рі қ арай жана береді.

Ө рт кезінде ө зінің тіреуіш жә не қ орғ ағ ыш кү йін сақ тау қ асиетін заттардың отқ а шыдамдылығ ы дейді. Ө ндірістік ғ имараттар мен қ ұ рылыс-тардың отқ а шыдамдылығ ы(огнестойкость) сағ атпен беріліп –I, II, III, IV, V ә ріптермен белгіленген дә режелерге бө лінеді.

Ө рт қ ауіптілігіне байланысты ө ң діріс орындағ ы технологиялық процестердің қ ауіптілігі 6 категорияғ а бө лінеді: А, Б, В, Г, Д, Е.

Дә ріс 15. Ө рт сө ндіргіш заттар жә не олардың сипаттамалары.

Ө рт қ ауіпсіздігін ескерту жә не оның себептері.

Халық шаруашылығ ында ө ртті сө ндіруге негізінен мына заттар пайдаланылады: су, қ ұ м, топырақ, химиялық кө бік егер бар болса инертті газдар мен арнайы ұ нтақ тар т. б. пайдаланылады.

Суды ө рт сө ндіруге жиі пайдалану себебі. Ол шаруашылық тың ә р жерінде кезігеді, оның ө ртті сө ндіруге суығ ы ә сер етеді (жылу сыйымдылығ ы 2213, 8 КДж/кг, град ) жә не буымен ә сер етеді мысалы: 1кг су 1700 л буғ а айналады. Су тоқ ө ткізеді, кейде жануды да қ олдайды. Сондық тан оны пайдаланғ ан кезде байқ ау керек.

Химиялық кө біктер от сө ндіргіштерде пайдаланады. Бұ л кө біктер тік қ абырғ ада да жабысып тұ рып жанып жатқ ан заттың сө нуін тездетеді, ал су болса ағ ып кетеді.

Инертті газдар мен арнайы ұ нтақ тар ол: тоғ ынан шық қ ан, жанар-жағ ар майлардан щық қ ан да ө ртті ө шіре алады, бірақ олар шаруашылық тарда сирек кездеседі. Ө рт жаң а басталғ ан кезде жануды тоқ тату ү шін ә ртү рлі от сө ндіргіш қ ұ ралдар пайдаланылады. Оларғ а қ олғ а алып жү ретін немесе дө ң гелекпен қ озғ алатын от сө ндіргіштер, гидропульттер, су қ ұ йылғ ан ыдыс, қ ұ м салынғ ан жә шік, киіз т. б. заттар жатады.

Ө рттің алдын алу шаралары:

1. Қ ұ рылыс кезінде: генплан жасалғ ан кезде қ ұ рылыс объектілерін дұ рыс орналастыру ережелерін сақ тау; қ ұ рылысты жоспарлағ ан кездегі ережелерді сақ тау; қ ұ рылысты жү ргізген кездегі ережені сақ тау.

2. Тә ртіпті сақ тау: қ ұ рылыс пен қ ұ рылғ ыларды пайдалану тә ртібі, машиналармен қ ұ ралдарды пайдалану тә ртібі, кү нделікті ө мірде, далада, орманда жү ргенде:

3. Тү сіндіру жұ мыстары арқ ылы: ө рт қ ауіпсіздігінің ережелерін шығ ару, халық ты ө рт қ ауіпсіздігі тә ртібіне оқ ыту, ү йрету, ө рт қ ауіпсіздігін кино, телевизор, радио арқ ылы уағ ыздау.

Ә р тү рлі шаруашылық тарда мынадай себептерден ө рт шығ ады:

1. қ ұ рылыс салғ ан кезде ө рт қ ауіпсіздігі тә ртібінің бұ зылуы, желдің негізгі бағ ытын есептемеу жә не ө ндіріс технологиясының қ аупін есептемеу т. б;

2. жылу орталық тарын пайдаланғ ан кездегі тә ртіп бұ зу;

3. электр жү йесін жү ргізген эл. қ ұ рылғ ыларын пайдалану кезіндегі тә ртіп бұ зу т. б.

4. пішіндердің, қ илардың, торфтардың ө здігінен қ ызып жануы, оларды сақ тау тә ртібін бұ зу;

5. тез тұ танатын заттардың қ ұ бырдағ ы тағ ы басқ а жерлердегі ү йкелістері кезіндегі қ ауіп;

6. керосинді шам, ашық отты пайдаланғ ан кездегі тә ртіпті бұ зу;

7. жай оттарының ә серінен болғ ан ө рт.

⇐ Предыдущая 17 18 19 20 212223 24 25 26 Следующая ⇒