Тақырып атауы: Тоғызқұмалақ ойынындағы тактикалық тәсіл: қорғану әдісін үйрету

15 апта

Тақ ырып атауы: Тоғ ызқ ұ малақ ойынындағ ы тактикалық тә сіл: қ орғ ану ә дісін ү йрету

1. Бел ұ ғ ымын ү йрету

Ойын бастамаларын білгеннен кейін негізгі ойғ а алғ ан жоспарды іске асыру ү шін ойын ортасын мұ қ ият зерделудің маң ызы зор. Бұ л екі кезең бір-бірімен тығ ыз байланысты болуымен қ атар, ойынның соң ына жә не нә тижесіне қ атты ә сер етеді. Ә. Ақ шораев ойынның басы мен ойынның ортасы туралы: «…бұ л кезде ойынның негізгі шарттары (тақ та ү стіндегі ойын кү штеріне жауапкершілік, отаудағ ы қ ұ малақ тарғ а қ олайлы позиция беру, осал отауларғ а қ ысым кө рсету, т. с. с. ) мен тактикалық тә сілдер қ олданып, сайыс тақ та ү стіндегі позицияның ө згеруіне байланысты кезек-кезек аң дысу, жү рістерді мұ қ ият есептеу сияқ ты жағ дайларда ө теді» – дейді[12. 161]. Кө п жағ дайларда ойыншылар негізгі жоспарды ойын бастамасында тү зіп алып, ойын ортасын таң дап алғ ан тактикасына сә йкес жү зеге асырады. Қ азіргі кездегі ойындардың соң ына дейін мұ қ ият есептелетіні соншалық, ойыншының ойын соң ында ұ тылудан басқ а мұ ршасы қ алмайды. Жә не бұ л жү рістердің барлығ ы мә жбү р жү рістерден қ ұ ралатындық тан, сіз қ ай кезде қ ате жібергенің ізді де байқ амай қ аласыз.

Сонымен қ атар кейде ойын ортасында шеберлер ойғ а алғ ан бағ ытынан ауытқ ып, ұ тысты жү рістерді кө рмей қ алса, кейде қ арсыластың ө зі қ арсы қ орғ аныс жү рістерін сә тті ойнап, ойғ а алғ ан жоспарды іске асыруғ а мү мкіндік бермейді. Ойын ортасының нақ тылы шекарасы ә лі анық талмағ ан. Ақ шораев ең бегінде ғ ана бұ л мә селе сө з болады. Онда да оның шекарасы – 8-14 жү рістер арасы деп кө рсетілген. Бірақ ә лі де болса, терең інен зерттелуі қ ажетсінеді. Айтылғ андарды нақ тылы тү сіну ү шін, ойын партиясын талдап кө рейік.

2. Ойын басында сақ талтын ережелерді ү йрету

Тоғ ызкұ малақ бастамалары – зерттеушілерінен ү лкен қ ажыр-қ айрат талап ететін, аз зерделенген, кү рмеуі мол кү рделі сала. Бастама нұ сқ аларының кө п болуы, оның сан алуан тармақ тарғ а бө лінуі қ ұ малақ тардың ара салмағ ын анық таудағ ы дерексіздік. – бұ л саладағ ы ізденістерге қ иындық туғ ызғ анымен Ә. Ақ шораев, [11, 12], С. Тілеубаев[9], Е. Қ азбеков[ІЗ] секілді ағ аларымыздың кітаптарында тың ғ а тү рен салынып, біршама зерттеулер жасалды. Бірақ соғ ан қ арамастан бастама мә селесі ү немі назарда ұ стап отыруды қ ажетсінеді. Жү йелі теориялық ең бектер жазуды міндеттейді жә не бұ л бір-екі зерттеушінің кө лемді ең бектерімен бітпейді. Бастама туралы алғ аш сө з қ озғ ағ андардың бірі –Т. Сұ лтанбеков еді. " Тоғ ызқ ұ малақ ойынының тоғ ыз бастамасы бар. Яғ ни тоғ ыз отаудың кез келгенінен бастап жү руге болады. Бірақ ойыншылар тә жірибесінде артқ ы отау мен маң дай отауынан жү ру сирек кездеседі. Ө йткені артқ ы отаудан жү ру тізгінді бірден беріпі қ оятын осал жә не ө ріссіз жү ріс. Жү рістің маң дай отауынан сирек жасалу себебі, ө ткенде айтқ анымыздай, бұ л отаудан тұ здық алынбайтындығ ынан болар деген де ойлар бар", – дейді[2. 194].

Тоғ ызқ ұ малақ теориясын жазғ ан Ә. Ақ шораев ағ амыз: " Сондық тан да ойыншының алдында ойынды қ алай бастау керек деген сұ рақ туатыны да заң ды. Бұ л сұ рақ тың да жауабы ө з қ олында. Егер шабуылдауды ұ нататын болсаң, шабуыл жасауғ а дайындайтын ойын басын (дебют) таң дап алуың а болады. Тіпті бірнеше қ ұ малақ тарды " кұ рбан" етіп тудыратын ойын басын таң да. Ал егер ойынды " бейбіт" бастап, бірте-бірте ө рістетуді қ аласаң, ол да ө з қ олың да. Сонымен ойынды бастаудағ ы ә р тү рлі нұ сқ алардың бірін ғ ана таң дап алу, ө зіннің отауларың дағ ы қ ұ малақ тарың ды тез жә не тиімді тү рде ө рістете білу ү шін, олардың арасындағ ы байланысын жақ сарту арқ ылы қ арсыласың ның дә л осындай мақ сатына кедергі жасау ү шін, яғ ни ойынды ө рістетуде табысқ а бастайтын позицияны қ ұ рып ала білу ү шін қ ажет", – дейді[ 12. 83-84].

С. Тілеубаев " Тоғ ызқ ұ малақ ә ліппесі" кітабында тоғ ызқ ұ малақ ойынының бастама қ ағ идалары туралы: " Ойынның барысы жақ сы болуы ү шін бастамада қ ателеспей, мына пайдалы кең естерді орындағ ан жө н:

1. Алғ ашқ ы жү рістерді алдың ғ ы шептің отауларынан жү ріп, ортаң ғ ы ә сіресе, артқ ы шеп отауларының кү шін сақ тауғ а тырысу.

2. Жалғ ыз тас жатқ ан отауларғ а жә не қ атарынан орналасқ ан бірнеше " бай" (тасы кө п) отауларғ а сақ болу (байланып калмау).

3. " Орғ а" (жалғ ыз тасы бар отаудың алдындағ ы отау бос болса осылай аталады) жә не бірнеше жалғ ыз тасты отауларғ а (қ ұ тылмас тұ здық болмас ү шін) сақ болу.

4. Тұ здық алу немесе " бай" ұ ту қ ауіптерін тө ндіріп, қ орғ а тасты аз-аздан болса да жинай беру.

5. Тұ здық алмасқ анда неғ ү рлым кү штісін (5 отауғ а жақ ын) алып, қ арсыласқ а нашарлауын беру.

6. Нашарлау тұ здық ауысқ анда бір-екі " байды" артық алу.

7. Тұ здық орнына 30-40 тасты артық алу.

8. Тұ здық алмасқ аннан кейін " байларды' орнымен тарату.

9. Жалпы жағ дайдың тиімділігін пайдалану ү шін позицияны ұ тымды пайдалану.

10. Келешек атсырауды немесе тасты кө п алып тез 82-ге жеткізуді ойлау", – дейді. [і15-16]. Бұ л бастама қ ағ идалары сол кезең нің тоғ ызқ ұ малақ ойыны туралы тү сінігі десе де болады. Бұ л жерде айтылғ ан кең естер сол кезең дердегі ойындардың кө рсеткіші болғ андық тан, жү йелі зерттеуді қ ажетсінеді жә не қ азіргі кезде тек кең ес ретінде қ алатыны сө зсіз.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 Следующая ⇒