Мәңгілік Ел» ұлттықидеясыныңмәні мен мақсатынжолдаңыз.

55. Елбасының "Халық тарих толқынында" тарихи зерттеулерге бағытталған бағдарламасы аясындағы қазақтың ұлттық тарихының шеңберін кеңейту және ұлттың жаңа тарихи дүниетанымын қалыптастырудың мәнін ашыңыз. Халқымыздың тәуелсіз ҚР атты мемлекет құрып, ұлттың азаттығын сақтай білу бүгінде қаншалықты маңызды болса, сол мемлекеттің шынайы да танымды тарихын жазып, келер ұрпаққа жеткізе білу де соншалықты маңызды. Өйткені, тарих –ұлттың жады. Демек, ғылыми негізде жазылған танымды тарих – ұлт тәуелсіздігінің кепілі. Сондықтан ұлттың тарихты зерттеуде ғылыми қоғамдастықтың алдында "Халық тарих толқынында" ғылыми зерттеу бағдарламасы жүзеге асыру міндетін қойды. Ғылыми бағдарламаның мақсаты алдыңғы қатарлы әдіснама және әдістеме негізінде қазақ этносының объективті тарихын және оның ежелгі заманнан қазіргі кезге дейінгі тарихи тағылымы,этникалық және мемлекеттік территориясының тарихи қалыптасуы, Қазақстан халықтарының полиэтникалық қалыптасу кезеңдерін қайта жасап шығару болып табылады. Ғылыми бағдарламаны 2014-2016 жылдары жүзеге асыру көзделіп отыр. Бүгінгі күні Қазақстанның қазіргі заманғы тарих ғылымының алдында маңызды міндеті тұр: еліміздің азаматтарының мінез – құлқы мен санасында болып жатқан логикалық өзгерістерді, әлемдік тарихнама тәжірибесін ескере отырып, жаңа теориялық – методикалық мақсаттармен қазақ халқының тарихын қайта жаңғырту тұр.Ұлт Көшбасшысының қолдауымен жүзеге асырылып жатқан "Халық тарих толқынында" деген бағдарлама қазір өмір сүріп отырған ортаға, халық пен оның тарихына деген көзқарасына, Отанына сүйетін азаматтарға түбегейлі өзгеріс әкелетініне толық сенімдімін. 56. Мәдени мұраны зерттеудің біртұтас жүйесін құру, фольклор, дәстүр, әдет – ғұрыптар туралы баяндаңыз. Жаһандық өркениет аясында ұлттық бірегейлікті сақтаудың жолдары ретінде ұлттық мәдениет, ұлттық дәстүр, атадан балаға табысталатын асыл мұралар бар қазақтың бір қазақ ретінде ұйымдасуына негіз болатыны анық. Ұлттық мәдениет және дәстүр тек алдыңғы буын ұрпақтардың рухани тәжірибесін ғана сақтап қоймай, мәдени мұрадағы құндылықтарды жаңғыртады. Елдің мәңгілік болуы рухани құндылықтардың ұрпақтан ұрпаққа ұласып, буындар бірлігін сақтаумен болатын сабақтастықта жатыр. Елсасы айтқанадай, "Дәстүр мен мәдениет ұлттың генетикалық коды. Қазақстандық мәдениет еліміздің барлық азаматтары үшін патриоттық өзегі болу қажет". Мәдени мұра бағдарламасы халықтың үлкен мәдени мұрасына, оның ішінде заманауи ұлттық мәдениет, фольклор және салт – дәстүрлерін; ұлттық әдебиет пен жазбаның ғасырлар бойындағы тәжірибесін жалпылау; мемлекеттік тілде әлемдік ғылыми ойлар, мәдениет және әдебиет жетістіктерінің үздіктері негізінде толымды қор жасауды зерттеу жүйесін құру. Қазақ мәдениеті мен салт – дәстүрі дүние жүзі халықтарының мәдениеті мен салт – дәстүрінен көп ілгері болып келеді, оның тұнып жатқан асыл маржандарын толықтай жинақтап қазіргі жастарға жеткізу жаһандық өркениет аясында ұлттық бірегейлікті сақтайды. Ұлттық тәрбие көздері; фольклор, халық ауыз әдебиеті, ұлттық әдебиет, әдет – ғұрып, салт – дәстүр, ұлағатты қағидалар, шешендік сөздер, өнеге – өсиеті бар мақал – мәтелдер, туған топырағымызда дүниеге келген ойшыл ғұламаларымыздың еңбектеріндегі тәрбие қағидалары болып табылады, яғни, бұл орайда салт – дәстүрлерді үйрету жастарға ертеңін сеніп тапсыратын отансүйгіш, еңбекқор болып қалыптасуы үшін көп әсерін тигізеді. Сондай-ақ ежелгі ата-бабаларымыздың заманынан жалғасып келе жатқан салт-дәстүрлеріміз бен әдет-ғұрыптарымызды, тарихымызды бабалардың жадына жастайынан сіңіріп өсіруіміз шарт. Бүгінгі күнде Қазақстан Республикамыздың тағдырына үлкен үлесін қосып отырғанын жастарға дәлелмен жеткізу. Сондай-ақ халық педагогиканың мәйегіне айналған бесік жырында халықтың төл тарихының, дәстүрлі мәдениетінің, ежелгі наным-сенімінің, дүниетанымының көрінісі болып,бесік жырын, фальклорын дана халқымыздың ұлттық тәрбиенің кәусар бұлағы деп танитын жастар санасына берік орнатуға тиіспіз. 57.Қазақ мемлекеттілігі туралы тұжырым – Елбасының Ұлытау төңірегінде берген салиқалы сұхбатын талдаңыз.

Елбасның Ұлытау төңірегінде ұлағатты сұхбаты қазақ қоғамында серпіліс туғызды. Қазақтың арғы-бергі тарихы, тілі, әдебиеті, мәдениеті, экономикасы мен болашағы жайлы айтқан Нұрсұлтан Әбішұлының көлемі пікірлеріне еліміздің тарапындағы зиялы қауым өкілдері үн қосып, өз пікірлерін білдіруде.Елбасымыз бұған дейін де Қазақстанның түрлі өңірінде болған сапарларында журналистерге сан алуан сұхбаттар беріп, сол өңірдің арғы-бергі тарихы мен болашақтағы дамуы жайлы талай мәрте келісті ойларын ортаға салған.Ал одан бұрын киелі Түркістан жерінде зиялы қауымның басын қосып, қазақтың тарихы,тілі,руханияты жайлы тереңнен толғаған әңгіме өткізген-еді. Әсіресе, дін мәселесіне,оның ішінде ислам дінінің ұлағатына қатысты әлі оңы мен солын танып үлгермеген жас ұрпаққа қарата ұлтымыздың ұлы басшысы ретінде тереңнен толғаған тағылымды пікірлерін ортаға салған болатын.Жалпы, Елбасы-Қазақстанның ғана емес,бүкіл дүниежүзілік беталыс бағдарын, оның алда орын алуы әбден мүмкін екенін болжай білетін кемеңгер қайраткер. Оның “Сындарлы он жыл” кітабында БАҚ, тіптен кейбір саясаткерлердің жұртшылық алдындағы мәлімдеулерінде жаңа тағына жамылған “исламдық қауіп-қатер” деп аталатын жаңа сөз жиі-жиі және үздіксіз қайталанатын болып жүр,-жейді.Негізінен Ұлытау төріндегі әңгіме бұрынғы сұхбаттан өзгерек. Біріншіден, Ұлытау-ешбір әлсіреусіз біздің арғы-бергі бабаларымызға құтты қоныс болған қасиетті мекен. Екіншіден, Елбасы- Ұлытау өңірін ерекше жақсы білетін адам. Оның жастық шағы , азамат болып қалыптасқан кезі Сарыарқа төрінде өтті. Үшіншіден, Елбасымыз Қазақстанның жаңа елордасын таңдау барысында Ұлытаудың да бар мүмкіндігін саралап шықты.Төртіншіден, Елбасымыздың кейінгі 20 жыл ішіндегі сұхбатында Қазақстанның өз ішіндегі коммуникация мәселесіне айрықша мән беріп келді.Елбасы сұхбаты барысында мынаны атап көрсетті. “Отанды қорғау дегенде,әрине, адам баласы алдымен өзінің шаңырағын ойлайды. Әкеңді,шешеңді,бауырларыңды, балаларыңды,немерелеріңді ойлайсың. Сол жүрекпен, сол тілекпен Отаныңды қорғайсың. Сондықтан тарихынды білген жөн. Тарихын білмеген ұлттың болашағы бұлыңғыр.”
58. Алтын Орданың және Қазақ хандығының тәуелсіз мемлекетке ұласуы туралы қағида жайында баяндаңыз.

Қазақ хандығының 550-жыл-біздің ұлтымыз үшін ерекше күн. Қазақ хандығы дегеніміз – ұлттық мемлекеттік деген сөз. Бұған дейінгі мемлекеттер біздің ұлан-ғайыр даламызда пайда болған,өскен, өркендеген.Президентіміз Н.Ә.Назарбаевтың айтуынша, Қазақ хандығы бұдан бес ғасыр жарым бұрын ғана шаңырақ көтерсе де, Еуразияның ұлы даласында орнаған арғы дәуірдегі сақ,ғұн,үйсін мемлекеттерінің, бергі замандағы Ұлы Түрік қағандығы,Дешті Қыпшақ пен Алтын Орда мемлекеттерінің заңды мұрагері болды. “Арғы дәуірлерге бармай-ақ,таза түркілік заманымызға зер салар болсақ,әйгілі Рим империясы құлап,Еуропадағы осы күнге мемлекеттердің нобайы да әлі қалыптаса қоймаған,ал Қытайда үш патшалық пен алуан әулет өзара қырқысып жатқан 6 ғасырда – 552 жылы Алтайда Ұлы Түрік қағанаты атты қуаты,күшті мемлекет дүниеге келді. Ол небәрі жарты ,ғасыр ішінде Алтай мен Кавказ арасындағы алып далада жеке билік жүргізді. Дәуірлеп тұрған кезінде Византия мен Ираннан, Қытайдың екі патшалығынан алым алған ер түріктің берекесі кетіп,өз ішінде билікке талас басталғанда,әуелі батыс және шығыс болып ажырап, кейін оғыз,қыпшақ,қарлұқ болып бөлініп,жауларына жем болды,”-деді Н.Ә.Наразбаев.”Бәріміздің киелі атамекеніміз бар,ол-қазақтың Ұлы даласы. Сол далада бабалардың ізгі аманатын орындау жолында біз құрған қасиетті Отанымыз бар. Ол-Тәуелсіз Қазақстан. Тәуелсіздік – біздің маңдайға басқан бағымыз,мәңгі сақтауға тиіс аманатымыз. Қасиетті Отанымызда қандай қиындықты да қайыспай қарсы алуға лайық өршіл рухты,озық ойлы,жасампаз халық бар. Ол – ер-жүрек қазақ халқы. Сол қаһарман халықтың алға қойған ізгі мұраты бар. Ол – Ұлы Дала төсінде өзі құрған мемлкетті Мәңгілік Ел жасау”-деген екен Елбасы.Қазақ хандығы – Алтын Орданың заңды мұрагері ол Алтын Орда – Жошы Ұлысының жалғасы,Жошы ұлысы – Шыңғыс хан қағанатының заңғы мұрагері екендігі шығады. Қорытындылай келсек, тәуелсіз мемлкетіміздің алдыңғы бастауы сонау Алтын Орда дәуірінен бері жалғысып келе жатқанын дәлелдейміз

59.Тәуелсіздік тұсында көне түркі жазуының және түркі мәдени ескерткіштерінің жан-жақты зерттеле бастауының мәнін ашыңыз.

Тарихты білу, оның бастау алар кезеңдеріне үңілу, бүгінгі күнге қажетін табуға ұмтылу -барлық халықтарға тән дәстүр.Көне түркі жазуы (басқаша айтқанда Орхонө-Енесей жазуы) – б.з.б V-б.з X ғасырларында түркі тайпаларының жазуы.

Бірінші табылғаны Орхон өзенінің бойында және Енисей өзенінің жоғарғы ағысында. Кейде руник жазбасы дейді, алман ру тайпаларынан ======== (кейбір нышандар кескіні дәл келіп тұр, дауысты мағынасы да жақын). Азиялық түркі руналары соғды жазуының VIII ғасырдан бұрын жасалған деп есептелінеді. Оның әліпбиінде 40–қа жуық графема бар. Көне түркі руника жазуы жазуының ерекшелігі онда негізгі велярлық және палаталық дауыссыздарға арналған бірнеше жұп дербес әріптері бар. Көне түркі руника жазуы жұмбағын 1893 жылы В.Томсен шешкен. Орхон ескерткіштерінің тұңғыш тәржімаларын 1894 жылы В.В.Радлов жасаған.Соңғы отыз жыл ішінде Қазақстан жерінде де Көне Түркі жазба ескерткіштерінің бар екендігі анықталды. Талас бойынан төртбұрышты тас мөр мен дөңгелек тастың жарты сынығына бейнеленген руникалық ойма жазулар, Іле бойынан жартастарға қашалған руникалық жазу үш жерден табылды. Осы өңірден жүзіктегі руникалық жазу да анықталды. Сыр бойында ескі кенттердің орнынан табылған саз балшықтан күйдірілген дөңгелек алқа, құмыра сияқты ойылған руникалық жазулар белгілі болды. Ертіс өңірінен екі қола айнадағы руникалық ойма жазудың бірін А.Н.Бернштан 1948 жылы жариялады. Сондай-ақ 1985 жылы Шығыс Қазақстаннан жартасқа қашалған руникалық жазу, ал 1987 жылы бауға тағылған мөрдің табанына ойылған руникалықжазу табылды. Жайық өңірінен анықталған қола айнадағы руникалық жазу 1986 жылы жарияланды. Көне түркі жазуы е-нің тілін зерттеп, зор үлес қосқан ғалымдар Томсен, Радлов, П.М.Мешоранская, В.Банг, Г.И.Рамспед, А.Габэн, С.Е.Малов, Н.А.Батманов, А.Коноков, Дж.Клоусон, Т.Текин, т.б.

60.Н.Ә.НазарбаевтыңеңбектеріндеҚазақхалқыныңқалыптасуынабайланыстыөзектімәселелердіңкөтерілуіжәнеҚазақхандығыныңқалыптасуыныңтарихиалғышарттарынажаңакөзқарас.

Тәуелсіздігіміздіалып, егемендігіміздібекіткенненкейінгіеліміздіңдамуы, оныңәлемалдындағыбеделініңөсуіЕлбасыбастағанқазақхалқыныңқажырлыеңбегіекенібаршамызғааян. Ғасрларғасозылғанмемлекеттіліктің даму эволюциясындаеңерекшезаңды факт, олЕлбасыныңҚазақстандағыхалықаралыққұқықтықсубъектісіретіндедүниежүзінетанытуы. Әрине, тәуелсіздігінқайтажаңғыртқанқазақмемлекеттілігініңқалыптасуыныңалғышарттарытереңдежатыр.

Қазақхандығыныңқұрылуынадейінгіұзақтарихикезеңдеұлан-байтақОрталық Азия өңірінмекендегентүркітілдесру-тайпалардыңортақаумақтаөмірсүріп, бірте-біртебірігуі мен дамуыарқылыөзалдынақазақхалқыболыпқалыптасупроцесініңалғышарттарықалыптасты.

Осы орайдаҚазақстанРеспубликасыныңПрезидентіН.Назарбаев «Қазақхалқыныңтарихы, кейбіреулерайтыпжүргендей, кешегіқазақхандығышаңырақкөтерен XV ғасырданбасталмайды. Хандықтыңқұрылуыбірбасқа, бүгінгіқазақхалқы- сонауестежоқескзамандардан-ақтұлпарларыныңтұяғымендүниенідүрсілкіндіргенкөнесақтардың, ежелгіғұндардың, байырғытүріктердіңұрпағы, үлкенүйдіңқарашаңырағынатажұрттасақтағанхалық»,- деуіорынды.

«Ұлан-ғайыржері бар, ұлымұраты бар, елі бар, бабаларжазғанұлытарихы мен ұрпағы бар, көзтіккеұлыболашағы бар меніңхалқым- Ұлыхалық. СолхалықтыңТұңғышбасшысы болу бақытымағантигенінетәубадеймін»,-депатапөттімемлекетбасшысы.

«Табысқатоқмейілсімей, кейінгіұрпаққакемелҚазақстандытабыстаубіздіңпарызымыхз. 21 ғасырдың сын-қатерлерінетөтепберіп, еңдамығанелдердіңбірінеайналубіздіңортақжауапкершілігіміз. Ендеше барды бағалап, дамытабілейік»-дедіН.Әбішұлы

61.Тәуелсіз Қазақстандахалықтыңауызшатарихайтудәстүрінің, шежіренің, жазбашатарихнаманың: М.Х.Дулатидың, ҚадырғалиЖалайыридің аса көрнектіеңбектерініңмаңыызыныңжаңашабағалануы

ҚазақхалқыныңтөлтарихынXVғасырдың орта тұсындаөзелінедербесхандыққұрып, мемлекеттілігінқалыптастырғанкезденбастасақ, оныңтарихнамасықалайтүзілдідегензаңдысұрақтуындайды. Әрине, қазақхандарының, ірісқлтандарыныңәрқайсыныңүйіндеарғы-бергітарихынбаяндайтыншежірелердіңболғаныанық.
Алайда, Қазақхалқытарихыныңғылыми-тұрғыданзерттелуі, егершежіре мен тарихауызекідәстүрдіесепкеалмасақ, XVII-XIX ырданбасталады.

Осы қазақхалқыныөткенін, қалайпайдаболыпқалайдамитүскенінҚадырғалиЖалайыри, М.Х.Дулатишығармаларынанбілеаламыз. ЖалпыайтқандабұлғұламаларҚазақхалқыныңқалыптасутарихнамасын,шежіресінжазыпқалдырған. БұлекіғұламаШығыстыңәдебиеті мен мәдениетінзерттеарқылы Орта Азияныңөззаманындағыәлемгеәйгіліғұламалардыңдеңгейінекөтерілген.

«Жылнамаларжинағы»- орта ғасырдағықазақтіліндежазылғантұңғыштарихишығармалардыңбірі. Мұндақазақхандығының Х ғасырдыңбасынанбергіішкі-сыртқыағдайлары, қазақтайпаларыныңхалықболыпқалыптасуы, оныңхалықаралықжағдайлары, хандардыңжәнеолардыңтөңірегіндегітүрліәлеуметтіктоптардыңсаясиахуалдарыжөніне аса құндымәліметтерберілген.

ДәлосындайдеректерМ.Х.Дулатидің «ТармихиРашиди» еңбегіндебаяндалады. ӘдебиеттанушыЖ.Елеукенов «ҚазақстанатрихынақатыстыжағдйлардысолтүстіктеҚадырғалиалайырибаяндап берсе, оңтүстіктегітарихымыздыңжәнебірмаңыздыбеттерінМ.Х.Дулатиөзінің «ТарихиРашиди» аттыеңбегіндежазыпберді».

Әринеосындайхалқымыздыңтарихынан сыр шертетінМ.Х.Дулатидің, Қ.ЖалайридіңжазбаларыныңТәуелізҚазақстанымыздақайкездеболмаса да бағалыекенісөзсіз.

62. «Мәңгілік Ел» ұлттықидеясыныңмәні мен мақсатынжолдаңыз.

Тәуелсіздіктаңыатып, егемен ел атанып, шекарамыздышегендегенсәттенбастапұлттық идея мәселесібелсендіқолғаалынды. Бұлтұрғыдакөптегенұсыныстарортағасалынып, қоғамдақызупікірталастарболғаныбелгілі. Шынмәнісінде, ұлттық идея – ұлттыңсолтарихикезеңдеөзін-өзітануынанкөріністабатынұлттықсанадабасымдыққаиекөзқарастар.

Ұлттыңұйытқысыболуғаарналған «Мәңгілік Ел» идеясыныңбастымақсатыегемендіелдіңшаңырағынбиікұстау, оныңбереке-бірлігінарттыру, сондай-ақполиэтностыәрікөпконфессиялықоғамныңынтымағынқамтамасызетуболыптабылады. Қазақежелденкелісім мен мәмілегерліктіқастертұтып, халықтыңынтымағынсақтаудыңмаңыздылығынаерекшекөңілбөлгенхалық. Қазақтың «ынтымақ – бұзылмайтынқорған» немесе «саусақбірікпей, инеілінбейді» дегенсекілдімақалдарыныңмәніндеАсанқайғының «Жерұйығы» мен әл-Фарабидің «Ізгіқаласын» құру, қалыптастыруидеяларыжатқанынкөругеболады.

ЕлбасыНұрсұлтанӘбішұлыНазарбаевтың «Мәңгілік Ел» жалпыұлттықидеясынкөтерубастамасыеліміздіңқазіргітаңдағыбастықажеттіліктері – қазақтыңұлттықмүдделері мен мемлекеттұтастығынсақтау, елдіңішкідамуынажәнеоныңболашағыныңжарқынболуынасерпін беру мақсатында дер кезіндеқабылданғанөзекті шара. Өзаракелісім мен ынтымақтымақсаттұтқанхалыққанаегемендігінсақтап, бабалардыңежелденаңсаған «Мәңгілікелін» құраалады.

Президент өзсөзінде: «Мен қоғамда «қазақелініңұлттықидеясықандайболуыкерек» дегенсауалдыңжиіталқығатүсіпжүргенінестіпжүрмін, біліпжүрмін. Бізүшінболашағымызғабағдаретіпұлттыұйыстыраұлымақсаттарғажетелейтін идея бар. Ол – мәңгілік елидеясы. Тәуелсіздігімізбенбіргехалқымызмәңгілікмұраттарынақолжеткізді. Бізеліміздіңжүрегі, тәуелсіздігіміздіңтірегімәңгілікелордамыздытұрғыздық. Қазақтыңмәңгілікғұмырыұрпақтыңмәңгілікболашағынбаяндыетугеарналады. Ендігіұрпақ – мәңгілікқазақтыңперзенті. Ендеше, қазақелініңұлттықидеясы – Мәңгілік ел» деді. Н. Назарбаев өзтәуелсіздігіміздікөздіңқарашығындайсақтауарқылыМәңгілік ел бола алатынымыздыатапөтті.

КөрегенсаясатындаалыстыкөздейтінЕлбасымызұлттықмүдденіңнегізінде де біріншіболыпхалықтыңбірлігіналдыңғыорынғақойды. Егемендідамудың 25 жылындабарлыққазақстандықтардыбіріктіріп, елдіктіңіргетасынқалағанбастыжетіқұндылықтардыңқатарынаЕлбасымыз «Қазақстанжолы – 2050: Бірмақсат, бірмүдде, бірболашақ» аттыЖолдауында: «қоғамымыздағыұлттықбірлік, бейбітшілік пен келісімді» атапкөрсетті.

Елбасыныңелдік пен бірліккеқатыстыайтқансөздеріеліміздіңортақұлыболашағынқұруға, жынысы мен ұлттықнемеседіниерекшеліктерінеқарамастанәрбіразаматтыңбойындаортақОтанныңтағдырыүшінжауапкершілік пен патриоттықсезімдеріноятуға, еркіназаматтыққоғамқұруғабағытталады. ҚазіргітаңдаЕлбасыныңҚазақстанныңдамуынақатыстыөшпесидеялары осы ұлымақсаттардыіскеасыруүшінбағыт-бағдарретінде аса өзектіболыпотыр.

⇐ Предыдущая 26 27 28 29 303132 33 34 35 Следующая ⇒