Буферлік сыйымдылық-буферлік әсердің өлшемі.

Буферлік сыйымдылық буферлік жү йелердің маң ызды сипаттамасы болып есептеледі. Ортаның реакциясын ығ ыстыруғ а қ арсы жасайтын буферлік жү йенің ә сері буферлік сиымдылық деп аталады. Буферлік сыйымдылық 1л буферлік ерітіндіге оның рН-ын 1-ге ө згерту ү шін қ осылатын кү шті қ ышқ ылдың немесе сілтінің 1моль эквивалент мө лшерімен ө лшенеді.

Қ ышқ ылдық жә не сілтілік буферлік сиымдылық тар болады.

В = С/рН₂- рН₁; моль/л

Буферлік сиымдылық буферлік жү йедегі компоненттердің концентрацияларының абсолюттік шамасына тә уелді болады. Компоненттердің концентрациялары неғ ұ рлым жоғ ары болса, қ ышқ ыл немесе сілті қ осқ анда рН ө згерісі соғ ұ рлым аз болады. Буферлік жү йедегі компоненттердің қ атынасы 1-ге тең болғ анда, буферлік сиымдылық ең жоғ арғ ы шегіне жетеді. Буферлік сиымдылық ерітіндіні сұ йылтқ анда тө мендейді, себебі ол компаненттердің концентрациясына тә уелді болады

Ерітінділер — кем дегенде екі қ ұ рамдас бө ліктерден тұ ратын қ ұ рамы ө згермелі гомогенді (біртекті) жү йелер. Ерітінділер газ тә різді, сұ йық жә неқ атты болуы мү мкін. Олардың ішінде жан-жақ ты зерттелгені жә не жиі қ олданылатыны сұ йық, ә сіресе, сулы ерітінділер. Сондық тан тұ рмыста ерітінділер деп, кө бінесе, сұ йық кү йдегі молекула-дисперстік жү йелерді айтады. Ерітінділердің қ ұ рамы қ ұ рамдас бө ліктердің конценрацияларымен сипатталады. Ерітінділер қ анық қ ан, қ анық пағ ан жә не аса қ анық қ ан деп бө лінеді. Берілген температурада жақ сы еритін заттардың ерігіштігінің де шегі бар. Еріген заттың концентрациясы белгілі бір мө лшерден асқ анда, оның артығ ы ерімей, ерітіндінің тү біне шө геді. Бұ л кезде ерітінді мен еріген зат тепе-тең дік жағ дайда болады. Мұ ндай ерітінділерді қ анық қ ан ерітінділер, ал концентрациялары қ анық қ ан ерітіндінің концентрациясына дейінгі барлық ерітінділерді қ анық пағ ан ерітінділер деп атайды. Кейбір еріткіштің белгілі бір мө лшерінде еритін заттың ерігіштігіне сә йкес мө лшерінен де артық мө лшерін ерітуге болады. Мұ ндай ерітінділер аса қ анық қ ан ерітінділер деп аталады. Аса қ анық қ ан ерітінділердің тұ рақ тылығ ы нашар болады. Кез келген сыртқ ы ә серден еріген заттың артық мө лшері ерітіндіден бө лініп, тұ нбағ а тү седі. Сө йтіп аса қ анық қ ан ерітінді жай қ анық қ ан ерітіндіге айналады. Кей заттар ерігенде олардың молекулалары иондарғ а ыдырайды, яғ нидиссоциацияланады. Электр тогын ө ткізетін болғ андық тан, ондай заттардың ерітінділерін электролит ерітінділері деп атайды. Оғ ан кө птеген қ ышқ ылдар мен негіздердің, ә сіресе, тұ здардың ерітінділері жатады. Керісінше, ерігенде молекулалары иондарғ а ыдырамайтын, сондық тан электр тогын ө ткізбейтін заттардың ерітінділері бейэлектролиттердің ерітінділері деп аталады. Полимерлердің ерітінділері ерітінділердің ү лкен тобын қ ұ райды. Ерітінділердің бетіндегі бу қ ысымы жә не оның қ ату температурасы таза еріткіштікке қ арағ анда тө мендеу, ал қ айнау температурасы жоғ арылау болады. Сонымен қ атар ерітінділерде осмос қ ысымы байқ алады. Ерітінділердің бұ л қ асиеттерінің барлығ ы тек еріген заттың молекулалар санына ғ ана тә уелді. Олардың ө згерістері Вант-Гофф жә не Рауль заң дарымен сипатталады. Мысалы, ацетонның, кез келген эфирдің немесе спирттің судағ ы концентрациялары бірдей ерітінділерінің осмос жә не бу қ ысымдарының салыстырмалы тө мендеулері, қ ату температураларының тө мендеуі, ал қ айнау температураларының жоғ арылауы бірдей болады. Бұ дан кейбір ғ алымдар ерітінді тү зілгенде еріткіш пен еріген зат арасында ешқ андай ә рекеттесулер болмайды, олар тек араласады деген қ орытындығ а келген. Сондық тан бұ л қ асиеттер ерітінділердің физикалық теориясына тә жірибелік негіз болғ ан. Идеал газдар сияқ ты молекулаларының арасында ешқ андай ә серлесулер болмайтын, дә лірек айтқ анда, мейлінше аз болатын ерітінділер идеал ерітінділер, ал қ алғ андарын реал ерітінділер деп атайды. Кү шті электролиттердің ерітінділерінің кейбір қ асиеттері сұ йылтылғ ан ерітінділердің қ асиеттерін сипаттайтын заң дылық тарғ а бағ ынбайды. Олардың біраз қ асиеттері Дебай мен Гюккельдің “кү шті электролиттер теориясымен” сипатталады. Сонымен қ атар ерітінділер тү зілгенде жылу бө лінуі, жү йе тү сінің қ ұ рамдас ебө ліктер тү сінен ө згешелігі жә не ерітінділер кө лемінің қ ұ рамдас бө ліктер кө лемінің қ осындысына қ арағ анда кемуі еріген зат пен еріткіш арасында химиялық ә рекеттесулер болатынын кө рсетеді. Кейде олардың арасындағ ы байланыстың беріктігі соншалық, ерітінділерді суытқ анда еріткіштің біраз мө лшері еріген затпен бірге кристалданады. Оларды жалпы сольваттар, ал еріткіш су болғ анда кристаллогидраттар деп атайды. Бұ л қ асиеттер ерітінділердің химиялық теориясына тә жірибелік негіз болды.

⇐ Предыдущая 1 2 3 45